5 JULI
13e Jaargang.
DINSDAG 20 JUNI 1922
No. 3854
De ABONNEMENTSPRIJS bedraegtblj vooruitbetaling
Voor Leiden 10 cent per week, 3 2.60 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week, 3 2.60 per kwartaaL
Franco per post 3 2 95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's verkrijgbaar
tegen betaling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af
zonderlijke nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN.
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAG
op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per regej
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE ADYEBTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarip
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdag, overige dagen f0.50
PROPAGANDA.
Dins dag 20 Juni te
OEGSTGEEST
groote propaganda-vergadering in café
Kortekaas, te 8 uur.
Spreker de Zeereerw. Heer P asto or
B. v. Leeuwen te Hallegom.
V „Bang"!
Uit een rede van prof. mr. A. van Gijn,
oud-minister van Financiën, gehouden voor
de afdeelanig Utrecht van dën Vrijheids
bond:
Een anderen koers moeten we uit,
anders komen we op een hellend vlak.
Noodig is een krachtige regeerdng die
niet als in 1918 bang is, als er kleine
moeilijkheden rijzen.
Meent nu tooh ook iemand als de heer
Van Gijn, dat in verkiezingsdagen a i-
1 e s mag wonden gezegd 1
H ij weet toch wel, dat allen in 1918
bang wanen, in 't bijzonder alle kopstuk
ken der vrijzinnigheid, alle liberale voor
mannen, allen behalve de regeering
die de teugels in handen hield,
H ij weet tooh wel, dat een allegaartje
van vrijzinnige ministers, zonder een ge
meenschappelijk sterk beginsel, niet zou
de zijn opgewassen tegen de dreigende
staatsgreep van Troelstra.
H ij weet ook wel, dat 'over veel wat
teen gebeurd is de ministers nu zullen
zwijgen uit Mesehheid, omdat we vlak
voor de verkiezingen staan en dhkr-
oni durft hij nu zoo bruut spreken.
Héél de niet socialistische bevolking
van Nederland was in 1918 de regeering
dankbaar en nu, nu smalen de
zelfde, die toén in hun schulp kropen, uit
bangheid, over bangheid der regeering in
i9is;
Ondank is au eenmaal 's werelds loon.
Aan ons de taak om op 5 Juli te too-
nen, dat niet wij ons willen rangschikken
onder de ondankbaren!
BUITENLAND.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
De samenstelling det* verschillende com
missies ter Haagsche Conferentie. Minister
van Karnebeek- eere-voörzitter der niet-
Russische Commissie.
Op den aartsbisschop van Montevideo
is door een anarchist een mislukte aanslag
De eisch tegen mevr. Bessarabo en
haar dochter luidt: doodstraf.
Een catastrophe in Zuid-Servië tenge
volge van wolkbreuken. (Buit. Ber.)
Duitschland.
r De overdracht van Opper-Sileziö.
Een b o t s i n g.
Te Biskupitz is het tot een botsing ge
komen tusschen een afdeeling van do
•volksstemmingspolitie en een kleine Fran
sche afdeeling. Een groot aantal burgers
koos partij voor de volksstemmings-poli-
tie, waarop hett ot een hevig vuurgevecht
kwam, in het verloop waarvan 3 burgers
gedood werden. Een vierde werd zoo
zwaar gewond, dat hij spoedig daarna*
.overleed.
Oostenrijk.
Het verbod om vliegtuigen te bouwen
ingetrokken.
De Entente heeft de regeering van Oos
tenrijk meegedeeld, dat het verbod om
yliegluigen te bouwen opgeheven zal wor
den, aldus het, ,Hbld."
Frankrijk.
Het proees-Bessarabo. 1
Doodstraf geëischt.
Dc ambtenaar van het Openbaar Minis
iterie heeft gister in het proces-Bassarabo
voor beide beklaagden de doodstraf ge-
cischt, doch de jury gelegenheid gelaten,
'eventueel verzachtende omstandigheden
in aanmerking te nemen.
In den namiddag hield De Moro Giaf-
ïéri, de verdediger van mevrouw Bessa
rabo zijn pleidooi. Hij wees er op, dat de
eerste echtgenoot van mevrouw Bessara
bo, de heer Jecque zelfmoord heeft ge
pleegd, zoodat dient te worden geconsta
teerd, dat het proces in geen geval over
den dood van den heer Jacque loopt.
Heden zal de verdediger zijn pleidooi
Voortzetten.
•Men verwacht, dat hedenavond het von
nis zal worden uitgesproken.-
Engeland.
V De lerschc kwestie.
- 1 De verkiezingen.
I Aangaande dep. uitslag der verkiezingen
in Ierland wordt gemeld, dat de verhou
ding der gekozenen in de tot dusver be
kende districten een groolo meerderheid
voor de goedkeuring van het Verdrag
van Londen aantoont. De universiteit van
Dublin gaf aan de voorstanders 3 zetels
tegen 1, de staat Cork 4 tegen 1, het graaf
schap Monaghan ruim 3 -tegen 1. Tot dus
verre is bekend, dat aeht voorstanders en
drie tegenstanders zijn gekozen, zoodat
met de districten, waar de verkiezing zon
der stemming plaats had 29 voor en
slechts 2d tegenstanders zijn gekozen.
Degruweldaden.
Inmiddels duren de gruwelen voort.
Zondag zijn er Newry 5 mannen en een
vrouw alle protestanten door een
troep soldaten van het lersche Republi-
keinsche leger vermoord, terwijl er vijf
hofsteden in asch zijn gelegd.
De brandstichters te Belfast hebben
einde der afgeloopen week niet minder
dan zeventien branden gesticht. Vier der
brandstichters werden gearresteerd.
Twaalf paarden zijn in hun stallen le
vend verbrand. De dieren worstelden verr
schrikkelijk-om aan het vuur te ontko
men.
E e n b r b' e i e h 'd e storm.
Er broeit een storm in Ierland ten ge
volge van de vijandigheid van de republi-
Iceinsche leiders tegenover het ontwerp-
Constitutie van den vrijstaat. De Valera
en zijn volgelingen kwamen in het geheim
bijeen. De uitslag van deze bijeenkomst
zal waarschijnlijk beslissend zijn voor de
overeenkomst.
Het onderhoud Lloyd GeorgePoincaré.
Na de conferentie tusschen Lloyd Geor
ge en Poincaré werd officieel medege
deeld, dat de herstel-commissie een on
derzoek zal instellen naar de middelen om
de Duitsche financiën te herstellen.
Poincaré zal waarschijnlijk einde Juli
naar Engeland terugkeeren om de rappor'
ten der commissie te bespreken.
Ondertusschen zullen geen dwangmaat
regelen tegen Duitschland overwogen wor
den.
Amerika.
Een aanslag op den Aartsbisschop van
Montevideo.
Uit Montevideo wordt geseind: Op het
oogenblik, dat de aartsbisschop, mgr.
Aragone, in de kathedraal de menigte toe
sprak, heeft een redacteur van het anar
chistische blad „La Batallo", Benigno
Herrera, vijf revolverschoten op mgr.
Aragone gelost, waardoor deze lichtelijk
gewond werd.
De verontwaardiging van de menigte
was zoo groot, dat men den anarchist
wilde lynchen.
Als gevolg van dezen aanslag hebben
tal van arrestaties plaats gehad van anar
chisten, die zich in de nabijheid van de
kathedraal ophielden.
Een der personen©, die zich in de kerk
bevonden, werd aan het gelaat gewond.
Een aanklacht wegens smokkelarij van
wapens naar Ierland.
Tegen de Auto Ordnance Company, ko
lonel Marcellus H. Thompson, vice-presi
dent dezer maatschappij, en zeven ande
ren, is door de Grand Jury rechtsingang
verleend wegens samenzwering met het
doel om wapens naar Ierland te ver
schepen, hetgeen eeri schending is van de
neutraliteit. De aanklacht is een gevolg
van de inbeslagneming te Hoboken in
Juni 1921 van een aantal geweren, aan
boord van de vrachtboot East-side, be
stemd voor de Sinn Feiners in Ierland.
Thompson is de schoonzoon van Har
vey, den ambassadeur te Londen.
De Haagsche Conferentie,
Do zitting van gisteren.
Minister Van Karnebeek
eer e-v oo. rzitter.
•Het officieel communiqué van de zit
ting van Maandag luidt:
In de hedenmiddag gehouden vergade
ring der voorbereidende Haagsche confe
rentie onder voorzitterschap van jonkheer
van Karnebeek, verklaarde de heer Char
les Benoist, dat Frankrijk vertegenwoor
digd zal zijn op de bijeenkomst van 26
Juni a.s., aangezien dit slechts zal zijneen
bijeenkomst van deskundigen, die tut taak
hebben, aanbevelingen te formuleeren, en
alle politieke kwesties buiten de beraad
slagingen gehouden zullen worden. De
Fransche regeering behoudt zich de vrij
heid voor, haar 'deskundigen terug te
roepen, met name zoodra zij dit noodza
kelijk acht, tengevolge van de houding
der sovjet-vertegenwoordigers.
De heer Alphand voegde hierbij, dat de
Fransche deskundigen aan hun collega's
allen mogelijkcn bijstand zullen geven.
De heer Cartier legde een gelijkluiden
de verklaring af. -
Daarna deed de president mededeeling
van de samenstelling van de niet-Russi-
sche commissie en de drie sub-commissies
De president stelde voor, dat de niet-
Russische commissie en dé.drie sub-com
missies zoo spoedig mogelijk hunne res
pectievelijke presidenten zouden benoe
men.
De president herinnerde de vergadering
er aan, dat de resolutie van Genua,waar
op deze geheele conferentie gebaseerd is,
eischt, dat niet alleen de namen der sta
ten die de niet-Russische- commissie vor
men, aan de sovjet-regeering worden me
degedeeld, doch bovendien de namen der
deskundigen.
Besloten wercf, dat heden deze namen
aan den secretaris-generaal zullen wor
den medegedeeld.
Hierna werd de inleidende bijeenkomst
gesloten.
De niet-Russische commissie zal haar
eerste bijeenkomst houden op Woensdag
a.s. om elf uur.
De inleidende conferentie heeft den
wenscli geuit, dat jonkheer van Karnebeek
het eerc-presidentschap van de niet-Rus
sische commissie zou aanvaarden, en
voorloopig zou optreden als president der
eerste bijeenkomst van deze commissie,
totdat een dëfinitieve president benoemd
zal zijn.
Do samenstelling der Commissies.
In de middagvergadering van de preli-
minairo bijeenkomst van de Haagsche
Conferentie, heeft de president mededee
ling gedaan van de samenstelling der eer
ste Commissie (niet-Russisch) en die der
drie sub-commissies:
De eerste commissie (niet-Russisch)
zal als volgt zijn samengesteld: Oosten
rijk, België, Bulgarije, Denemarken, Span
je. Estland, Finland, Frankrijk, Groot-
Britannië, Griekenland, Hongarije, Italië,
Japan, Letland, Litauen, Luxemburg,
Noorwegen, Nederland, Polen, Portugal,
Roemenië, Servisch-Croapsf-h-Sloveonsche
Staat., Zwodon. 2^-noorlatid, Tsjecho-Slo-
wakije.
Sub-commissie- voor de private goede
ren.
Deze commissie zal als volgt zijn saam-
gesteld: België, Finland, Frankrijk, Groot
Britannië, Italië, Japan, Noorwegen, Ne
derland, Roemenië, Zweden, Zwitserland.
Sub-Qommissie voor de schulden:
Deze zal als volgt zijn saamgesteld: Bel
gië, Denemarken, Spanje, Frankrijk,
Groot-Britannië, Italië, -Japan, Litauen,
Nederland, Servisch-Croatisch-Sloveen-
schen Staat, Zwitserland.
Sub-commissie voor de credieten:
Deze zal zijn saamgesteld als volgt:
België, Bulgarije, Estland, Frankrijk,
Groot-Britannië, Griekenland, Italië, Ja
pan, Letland, Polen, Tsjecho-Slowakije.
Ten einde het getal van 11 leden, dat
van deze laatste commissie deel uitmaakt,
niet te overschrijden, zal Nederland
slechts aan de discussies deelnemen in
het geval zijn bijzondere belangen er bij
•betrokken zijn.
Buitenlandsche Berichten.
Zuid-Servië door een wolkbreuk
geteisterd.
In de omgeving van Kumanovo, Kirina
en Palanka, in Zuid-Servië, hebben wolk
breuken groote schade aangericht. Ook
mensohemievens zijn verloren gegaan.het
aantal dooden is echter nog niet vastge
steld.
Vooral in ICrina en Palanka had de
wolkbreuk zeer ernstige gevolgen, da-ar ze
plaats vond na middernacht, terwijl de be
woners sliepen. Achtenvijftig huizen stort
ten in en werden met het huisraad door
de watermassa's meegevoerd. - Een groote
hoeveelheid vee is omgekomen.
Ernstig ongeluk bij een zwemfeest in
Duitschland.
Te Dürrenberg bad Zondag een zwem
feest plaats ter viering van het tweejarig
bestaan der zwemvereeniging „1920".. Do
tribune bleek niet bestand te zijn tegen
het gewicht der talrijke toeschouwers en
stortte in. Drie personen werden gedood;
een kind wordt vermist. „Tel."
Wissellooper vermoord.
De wissellooper Karl Essig te Neu-
damm moest Zaterdagmorgen een som
van 200.000 Mark naar de naburige Bom-
hofen brengen voor het uitbetalen van
lootten. Onderweg werd de man door ver
schillende individuen overvallen, in een
ifooschjo gesleept en door een steek in den
hals gedood, waarna de roovers er met
het geld vandoor gingen.
Ondanks directe nasporingen met een
politiehond konden de daders niet gevon
den worden. De fiets van den vermoorde
en zijn geldzak werden een paar honderd
meter van de plaats der misdaad terugge
vonden.
•Den wissellooper vond met met een wit
ten doek voor de oogen en doorgesneden
halsslagader liggen, J
Een record-inbreker.
Door de politie te Keulen is tConres-
ibecrd een zekere slotenmaker Popp uit
Schwarzenreuth in den Boven-PaLt, die
sinds bijna twee jaren talrijke steden van
Duatschiand als reizend inbreker onveilig
maakte en het speciaal op villa's gemunt
had.
In verhoor- genomen, bekende Popp va.i
meer dan 50 inbraken, in villa's de dader
te zijn. Behalve in de Wittembergscbe ste
den Heidenheim, Tubingen en Ludwigs-
burg, „opereerde" hij nog in vele andere
steden van midden- en Zuid-Duits ohland.
Het in die villa's buitgemaakte zilver
werk is in handen van verschillende ap-
koope-rs te Stuttgart geraakt, die het zil
ver grootendeels versmolten hebben.
Verschillende helers zijn in laatstge
noemde stad gearresteerd.
Godsdienstoefening gestoord.
Te Edinburg zijn studenten bij een
godsdienstoefening, dien de Mormonen
hielden, binnengedrongen. Zij bedekten
de ouderlingen van het hoofd tot de voe
ten met giro ene verf, stroop, olie en ban
den solutie en beplakten hen vervolgens
met veeren.
De politie heeft vier studenten in hech
tenis genomen.
Engelsch schip vergaan.
De Britsehe admiraliteit meldt, dat da
marine-drifter „Blue Sky", die een week
geleden Portsmouth verliet met een offi
cier, twee adelborsten en twaalf ma
trozen aan boord, vermoedelijk met man
en muis is vergaan, daar eenige wrakstuk
ken van de boot zijn aangespoeld.
Een roeiboot omgeslagen.
Zondag vertrokken van de kust. van
Wales zes mannen in een roeiboot om in
het Kanaal van Bristol te gaan vissc-he-n.
Door een rukwind sloeg de boot om. Vijf
van de zes inzittenden verdronken, ter
wijl de zesde werd gered, meldt de „Ti
mes".
BINNENLAND.
HET VOORNAAMSTE NIF'JWS.
Over de nummering der lijsten in de ver
schillende kieskringen (2de blad).
In den Leidschen gemeenteraad staken
de stemmen over een voorstel om den gas-
prijs met 2 cent te verlagen in plaats van
met 1 cent.
De deelnemers aan de Haagsche
Conferentie.
Uit Alphen aan den Rijn meldt men
nader
De gemeente 's-Gravenhage is voorne
mens de delegaties der verschillende lan
den, welke aan de conferentie aldaar deel
nemen een boottocht aan te bieden van de
Residentie over Leiden langs deze gemeen
te naar het Brasemermeer en de Kager-
plassen en terug.
In Alphen aan den Rijn zullen de 400
personen de lunch gebruiken. Heb Al-
phenscSh gemeentebestuur heeft daarvoor
de villa ,.Nuova" ter beschikking gesteld,
'hetwelk de gemeenteraad heelt go edge
keurd.
Het georganiseerd overleg voor
rijkspersoneel.
Naar de „Res." verneemt, heeft de re
geering besloten tot algeheele reorganisa
tie van het georganiseerd overleg voor
het rijkspersoneel. De daartoe strekkende
•voorstellen zullen dezer dagen aan de
oommissie voor het georganiseerd overleg
worden aangeboden.
Volvette Kaas.
Met betrekking tot de vaststelling van
een merk voor volvette kaas is door de®.
Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel, onder intrekking van zijn beschik
king van 30 Juli 1920, bepaald, daï aan de
ministerieel© beschikking van 19 Juli 1913,
directie van den Landbouw, No. 6159, 5de
aid., het volgende wordt toegevoegd:
„7de. dat, in afwijking van het bepaal
de onder 3de. aan de besturen der on
der Rij'kstoezic-ht staande controle-stations
voor ndet-volvette kaas ten behoeve van
de daarbij aangesloten fabriekmatige kaas
bedrijven, welke volet te kaas bereiden en
ten behoeve van aangesloten boerenbedrij
ven, welke uitsluitend volvette kaas ma
ken, onder door den Minister van Land
bouw N. en H. nader vast te stellen voor
waarden, bovenbedoelde rijksmerken voor
volvette kaas kunnen worden verstrekt."
Prof. dr. Roels.
Dr. F. Roels, benoemd hoogleeraar in
de empyrisohe en toegepaste psychologie
aan de Utreclitsche Universiteit, heeft
gistermiddag zijn ambt aanvaardt met
een rede over: „Beschrijving en verkla
ring in de psychologie".
De verwaarloosde stadsjeugd.
Poter Dr. Jae. van Gituneken S.J. heeft
aan der mooiste villa's aangekocht ten
behoeve van zijn St. Reinila-Stichting,
welke de maatschappelijke opvoeding der
meest verwaarloosde stadsjeugd te Rijs
wijk de zg. heidénlkindertjes beoogt, _L
in den Kieskring Leiden
No. I van Lijst 33.
De Tabaksbelasting.
Men meldt uit Veenendaa! aan het pe-rsu
'bureau Vaz Dias
De sigarenfabrikanten gebrs. van Schup
pen te Veenendoal hebben zich geneod-
zaakó gezien aan ruim 100 sigarenmakers
ontslag te geven, daar door het niet ver
strekken van banderollen de werkzaam
heden invet kunnen worden voortgezet en
de winkeliers weigeren de sigaren,, zonder
deze in ontvangst te nemen.
STADSNIEUWS.
UIT DE LEIDSCHE VROEDSCHAP.
School baden. Dc gasp rijs. h
Het onderwijs.
't Ging gisteren 'n vlug gangetje. De.
eerste 15 agenda-punten vlogen zonder
slag of stoot onder den hamer. door.
Punt 16, betreffende het Volks- en
Schoolbad in de Van der Werfstraat, had
heel wat voorstellen in z'n sleep. Maar ten
slotte kwam het er toch door, zooals B.
en W. hadden voorgesteld.
Wij hebben nu een regeling, volgens
welke de kinderen van de vroegere 3do
klasse scholen- n.l. scholen, die niet op
leiden voor een examen voor een hoogere
onderwijs-inrichting onder schooltijd
van dit badhuis gezamenlijk onder leiding
van een onderwijzer gebruik kunnen
maken (dus bij goedvinden van de ouders)
Voor de andere scholen geldt deze bepa
ling niet. Wie voor het baden onder
woniVeriiig nflec$t M,BacTWftfeg?1
een voorstel van sociaal-democratische
zijde, om deze regeling te doen gelden
voor de kinderen aller lagere scho
len, niet werd aangenomen.
't Wil ook ons voorkomen, dat voor een
zeer groot gedeelte- de ouders inderdaad
zelf voor de reiniging hunner kinde
ren kunnen zorgen.
Zooals gezegd, sneuvelden ook de an
dere amendementen de belangstellende
lezer zij hier naar het verslag verwezen.
Voordat de Raad zich zette aan de reor
ganisatie van het openbaar onderwijs,
kwam eerst de gasp rijs aan de orde.
B. on W. stelden voor, v o o r 1 o o -
•p i g den gasprijs slechts met één cent
te verlagen; de sociaal-democraat v. Eek
wild© met twee centen verlagen.
Bij aanneming van het voorstel van B.
en W. zou de geraamde winst bedragen
97.000 gld.; bij aanneming van het voor-
atel-van Eek 22.000 gld., dus 75.000 gld.
minder.
Nu heeft zoowat iedere partij, mcenen
we, in haar program, dat gemeente! ijko
bedrijven geen winst mogen maken.
Doch aanhangers van al dio partijen
(speciaal ook die der S.D.A.P.) blijken
zich genoodzaakt te zien, om althans in
geringe mate in de practijk van de theorie
af t.e wijken.
Ons inziens, mag nooit uit een gemeen
telijk bedrijf een groote winst wor
den gemaakt. Nu is het begrip „groot"
relatief, maar wij meenen toch wel te
mogen zeggen, dat een winst als boven-
aangeduid (bij aanneming van het voor
stel van B. en W.) voor een der grootste
gasfabrieken van Nederland niet „hoog"
kan worden genoemd.
Voor een matige winst kan in de
practijk reden beslaan, n.l. wanneer de
belasting in een gemeente zoo hoog is>
dat deze in het belang der gemeente,
in het belang der gehééle burgerij niet
hooger mag worden opgevoerd, maar veel
eer moet dalen.
Daarbij komt voor de L e i d sc he
gasfabriek nog een zeer speciale reden
o.i. een reden, die den doorslag geeft, om'
ten slotte te zijn voor een matige winst.
En deze reden is, dat in die matig e
(wij leggen op het „matige" den nadruk)'
winst óók meebetalen de van Leiden gas-
hetrekkende buitengemeenten.
In den Raad werd aangevoerd, dat, als
het geraamde winst-bedrag uit de gasfa
briek zou worden geschrapt, om datzelfde;
bedrag uit dê belasting te halen dat dan
dit bedrag naar draagkracht!
zou worden geheven.
Ons inziens, een bewering, die mooier
is in schijn dan in werkelijkheid.
Van de 75.000 gld. winst (verschil tus
schen het voorstel van B. en W. en dat
van den lieer v. Eek) wordt ruim öp-
gebra-cht door de buitengemeenten.
Wanneer het geheele bedrag door dé
Leidsche belasting-betalers zou moeten
worden opgebracht, zou dit als resultaat
hebben, dat: iemand met 30 gld. in de*
week (gehuwd en zonder kinderen) 2.67;
