BINNENLAND.
13e Jaargang.
gSSJIG 15 JUNI 1922
No. 3850
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leider 19 cent per week, 1 8.60 per kwartaal.
Bij ome Acenten 20 cent perweek, ;8.60 por kwartel.
Franco per post 196 P<" twartaaL
Bet Geïllustreerd Zondageblad Is voor de Abonné;a verkrijgbaar
tegen betaling van 60 ct. per kwartaal, bj voornitbetalinp. Af-
aonderliike nummers 0 ct„ met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN.
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. li.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per eg
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE ADYERTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuut
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdag, overige dagen f0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
PROPAGANDA.
Maandag 19 Juni to
NOORDWIJKERHOUT
groot/6 ptropagiaindia-vergadeoring, ia «Hert.
Wapen van Noordwijkcrhout", te 8 uur.
Dinsdag 20 Juni te
OEGSTGEEST
groote propag&mdar-vergaderimig in café
Kortekiaas, te 8 uur.
Spreker op beide vergaderingen. d©
Zeereerw. Heer Pastoor B. v. Leeu
wen te Hdllegom.
V Waardeering van links.
Een waardeerend oordeed over 't Kabi
net-B uys de Beerenbrouck in een. liberaal
blad nu vlak voor de verkiezingen.^
't Pleit voor den schrijver, den hoefijzer-
correspondent van „Het Handelsblad",
maar niet minder natuurlijk voor ons hui
dig recbtech ministerie.
Wij lezen in bedoeld artikel.
Dit ministerie, dat, door he.t ontbreken
van een bepaalde meerderheid, voorzich
tig moet regeeren, heeft dat, in-het alge
meen, gedaan. De twee hoofdpunten van
het program, waarmee het optrad,, heeft
het op zeer bevredigende wijze uitge
voerd. Het heeft daarna zijn politieke on
derwerpen hoofdzakelijk moeten kiezen
onder den drang der tijdsomstandigheden.
Zoo de beteugeling van het November-
avontuur, de. crisisliquidatie, het vrouwen
kiesrecht. Enkele andere kon heb meer
vrij ter hand nemen: de militaire kwestie,
de Grond wetsherziening, de Achturenwet.
Het kabinet heeft tot dusver gefaald
op het financieel© punt en, behoudens het
laatst© jaar, ook op h©t militair©, waarop
het zich echter ten slotte heeft hersteld.
Daarentegen mag het zich als verdien
sten aanrekenenhet afwerenvan de re
volutie-dreiging, en zijn buitenlandsch be-
ïefid.
Het is eenmaal een rechtsoh, zij het ook
gamatigd rechts ch, kabinet. Bepaald ver
langen dat bet gecontinueerd zal worden,
kan een liberaal dus kwalijk. Maar ander
zijds heeft het ons als zoodanig, ook geen
aanleiding gegeven tot veel bestrijding.
Quamd on n'a pas ce qu'on aame, if faut
aimer ce que l'on a. (Als men niet heeft,
wat men lief heeft, moet men liehiebben
wat men heeft)! En er is al heel wei
nig kans op, dat de stembus zou bren
gen wat wij zouden willen.
Zoadat deze verkiezingen in ons oog
langs het ministerie heen gaan.
En dit kabinet geen inzet van de stem
bus wezen kan.
Wie deze waardeerend© getuigenis van
de andere zijde onbevooroordeeld leest zal
toegeven, dat sommige lieden, aan onze
zijde staande, wel eens ietwat minder de
waarheid en de w e r ik e 1 ij fe
ll e i d in het licht stellen.
Voor derzulker juiste appreciatie der
dingen kan de lezing van het hier geci
teerde artikel geen kwaad.
BUITENLAND.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Hedenmiddag zijn in Den Haag de pre
liminaire besprekingen begonnen omtrent
de a.s. onderhandelingen met de Russen.
Een bevredigend resultaat van de En-
gelsch-lersche conferentie.
De ongunstige financieele toestand in
Oostenrijk en Hongarije.
Een spoorwegongeluk in
(Buit. Berichten.)
Hongarije.
De Haagsche Conferentie.
Do preliminaire besprekingen.
Hedenmiddag te half drie is de Haag
sche Conferentie in de groote rechtzaal
van het Vredespaleis begonnen. De verga
deringen worden gehouden op de bene
den verdieping, terwijl de bovenverdie
pingen door het internationaal gerechts
hof in beslag genomen zijn.
Aan deze conferentie zullen deelnemen
vertegenwoordigers van de volgende
staten:
Albanië, Oostenrijk, België, Groot-Brit
tan nië, (Canada, Australië, Zuid-Afrika,
Nieuw-Zeeland, Indië), Denemarken,
Spanje, Esthland, Frankrijk, Finland,
Griekenland, Hongarije, Japan, Letland,
Litauen, Noorwegen, Nederland, Polen,
Portugal, Roemenië, Servisch-Kroatisch-
Sloveensche Staat, Zweden, Zwitserland
«n Tsjecho-Slowakije.
België.
De Zondagsrust voor de Pers.
In de Kamer werd gisteren een wets
voorstel ingediend, onderteekend door par
lementsleden-journalistcn, ten doel heb
bende de invoering van de Zondagsrust
in het dagbladbedrijf.
Het wetsontwerp verbiedt het opmaken,
administreeren en verzenden van dagbla
den of andere publicaties van des Zon
dags 4 uur tot des Maandags 4 uur in den
morgen.
Verder voorziet het een verbod van ver
kop van dagbladen en andere publicaties
koop van dagbladen en andere publicaties
dagsmiddags.
Duitschland.
Do verdeeliug van Opper-Silczië.
Een oproep vanKardinaal
B ertr am.
Kardinaal Bertram, vorst-bisschop van
Breslau, heeft een oproep gericht tot zijn
diocesanen in verband met de a.s. ge-
biodsverdeeling in Opper-Silezië. De
prelaat zegt volgens de „Msbd." o.a.:
De dag is nabij, waarop het Opper-
Sileziscbe plebisciet-gebied zal verdeeld
worden. Honderdduizenden verwachten
dien dag met blijde hoop, velen met be
zorgdheid. Als herder van dit gebied
meent de kardinaal nog eens de gelegen
heid te baat te moeten nemen, om de
diocesanen aan hun christenplicht te her
inneren. Hij wijst dan op St.. Paulas' woor
den, dat alle gezag van God voortkomt,
dus het nieuwe gezag in gehoorzaamheid
dient -gevolgd te worden en men aan de
overheden vertrouwen moet schenken.
De kardinaal herhaalt dan weer zijn
vermaning, welke hij telken jaren richt
tot zijn diocesanen welke in drie ver
schillende rijken woonachtig zijn: Gelijke
liefde, gelijke rechtvaardigheid, gelijke
behandeling der medebroeders wier taal
verschilt.
Tenslotte spoort hij hen aan voor land,
volk en overheden, wederom volgens het
woord van St. Paulus te bidden, daar juist
de eenheid van dit gebed een bron zal zijn
tot verzoening en den weg tot liet verkrij
gen van den inwehdigen vrede!
Oostenrijk.
D© financieel© toestand.
In de „Arbeiterzeitung" publiceert het
bestuur van de sociaal-democratische
partij to Weenen, onder verwijzing naar
de ernstige economische crisis, een op
roep aan de arbeidersbevolking om in
massa deel te nemen aan de vergaderin
gen, die Vrijdag zullen plaats hebben en
waarin de eischen van de arbeiders aan
do regeering zullen worden gesteld.
In een resolutie, die op deze vergade
ringen zal worden aangenomen, wordt ge
zegd, dat de arbeiders bereid zijn om in
geval van mislukking der credietbespre-
kingen den strijd voor de economische
aansluiting bij Duitschland te aanvaarden
Van andere zijde wordt bericht, dat de
politieko toestand volkomen beheerscht
wordt door de financieele en economische
catastrofe.
De regeering onderhandelt met den
Britschen financieelen controleur Young,
wien het ambt van financieel dictator
over Oostenrijk is aangeboden, hetgeen
hij evenwel geweigerd heeft aan te nemen
Alle partijleiders, ook die der sociaal
democratische oppositie, hebben zich la
ten inlichten over de voorgenomen maat
regelen der regeering.
Allerlei tegenstrijdige geruchten doen
de ronde. Men spreekt van het uitvaardi
gen van een moratorium voor buitenland-
ache betalingen; van een verbod van de-
visen-termijnhandel, van een verscher
ping der dovisen-verordoning, enz.
Bij al deze geruchten kan als feit wor
den gevoerd, dat de regeering heden aan
den nationalen raad een in details uitge
werkt financieel program zal voorleggen,
dat onmiddellijk kracht van wet zal moe-
ton krijgen.
De regeering overweegt het instellen
van een financieel comité voor volkswel
vaart, of van een economisch parlement,
dat zal worden samengesteld uit bevoegde
persoonlijkheden uit den werkgeverswe
reld, de vakvoreenigingen, de landbouw
en de beambten.
In elk geval heeft do Oostenrijksche
crisis haar hoogtepunt bereikt en het
schijnt, dat eindelijk alle nationale krach
ten worden vercenigd om de dreigende
crisis af te wenden.
Hongarije.
De Verkiezingen.
Het volledige resultaat der verkiezingen
voor het parlement is, dat de regeerings-
partijen 1G6 zetels 'krijgen en de oppositie
partijen 66.
Do economische toestand.
Sedert het begin van deze week is de
economische toestand van Hongarije aan
merkelijk slechter geworden. Dit is des
te merkwaardiger, daar lot dusver juist
bij het begin van den zomer tegelijk met
de voorbereidingen yoor den oogst de
economische toestand in het agrarische
Hongarije beter pleegt te worden. De ver
klaring van den ingetreden slechten toe
stand is te zoeken in politieke verschijn
selen.
Frankrijk.
Do Lcgerwetten.
Een concessie aan de
groote gezinnen.
Bij de behandeling van de legerwetge-
ving door de Kamer, heeft het zeer wei
nig gescheeld, of het beginsel van de 18
maanden diensttijd was practisch onmo
gelijk gemaakt.
Het liep over een voorstel om den groo-
ten gezinnen bepaalde voordoelen te ge
ven. Do tekst, die aangenomen is gewor
den is van Lenail, en bepaalt, dat van ge
zinnen met 6 kinderen, de oudste zoon
piet meer dan 12 maanden dienst zal doen
De minister gaf aan, dat dit wel de uiter
ste grens is, waartoe de regeering op het
punt van concessies kan gaan. Deze be
paling trouwens komt reeds aan het con
tingent 15.000 man.
Patureau Mirand stelde voor een derge
lijke bepaling reeds in het le^pn te roe
pen voor de gezinnen met 4 kinderen.
Evenwel werd aangetoond, dat in dat ge
val practisch het geheel© principe van de
18 maanden valt.
Het voorstel van Lenail, dat door de
regeering aannemelijk werd verklaard
ging er door met 285 legen 268 stemmen.
Engeland.
Do Icrscho lcwetsio.
Conferentie geëindigd.
De conferentie der vertegenwoordigers
van de Engelsche en Zuid-Iersch© regee
ring in zake de ontwerp-grondwet voor
Zuid-Ierland, tegen enkele Bepalingen
waarvan de Engelsche regeering bezwaar
maakte op grond van het feit, dat zij in
strijd zijn met het EkïgelsolT-ïerscke ver
drag, is gisteravond gesloten Naar ver
luidt, is het resyltaat bevredigend.
Churchill zal hieromtrent heden een ver
klaring afleggen in het Lagerhuis
Aanvallen van SinnFeiners
afgeslagen.
Een gewapende afdeeling Sinn Feiners
heeft gisterenmorgen het kasteel Killy in
het graafschap Down aangevallen. Er had
een hevig gevecht p'aats tusschen de aan
vallers en een speciale wacht, die op het
terrein van het kasteel was opgesteld.
Ten slotte werden de Sinn Feiners terug
gedreven. Een tweede afdeeling Sinn Fei
ners trachtte het grooto landgoed Cron-
gar te nemen, doch werd eveneens terug
gedreven.
Brandstichtingen te
Belfast.
Dinsdagavond hebben te Belfast weder
om twee brandstichtingen plaats gehad;
een machinefabriek en een petroleum-
pakhuis zijn uitgebrand. In twee biosco
pen werden brandbommen geplaatst, doch
de branden werden gebluscht.
Een verdacht Duitsch
schip?
In den nacht van Maandag op Dins
dag j.l. liep het Duitsche stoomschip
Stella Maris de haven van Cork binnen,
zonder acht te slaan op de signalen van
den Engelschen kruiser Danae. Dit oor
logsschip loste daarop een aantal schoten
voor den boeg van het Duitsche schip,
dat zoodoende gedwongen werd te stop
pen. Een aantal matrozen van de Danae
begaven zich aan boord van de Stella Ma-
ris, waar zij een nauwkeurig onderzoek
instelden. Om tien uur s avond had men
echter nog niets verdachts gevonden. Het
vermoeden bestond, dat de Stelle Maris
wapenen of munitie aan boord had. Het
onderzoek wordt nog voortgezet.
„Tel."
Rusland.
De Aartsbisschop van Petersburg
gearresteerd.
Uit Helsingfors wordt gemeld, dat de
sovjets den R.-K. aartsbisschop van Pe
tersburg hebben gearresteerd. De rede
nen, die tot deze arrestatie hebben ge
leid, zijn nog niet bekend.
Do toestand van Lonin.
De „Freiheit" meldt, dat Lenin tenge
volge van een ernstige ziekte genoodzaakt
is, Moskou voor een half jaar te verlaten
en dat een uit drie leden bestaand comité
hem zal vervangen.
De „Bcrl. Zlg. a. M." verneemt echter
van bevoegde zijde, dat van dergelijke
plannen te Moskou tot dusver niets be
kend is. In een schrijven van Litwinoff
aan Tsjifsjerin het het, dat Lenin's ziek
te onvermoeidheid is en dat geen onmid
dellijk levensgevaar beslaat.
Naar de ,.B. Zt. a. M." is geheimraad
prof. Flechsig naar Moskou ontboden,
China.
Nieuwe Turksche wreedheden.
Er is wederom een telegram te Londen
binnengekomen van den Oecumenischen
patriarch Meletios, gedateerd 10 Juni,
waarin melding wordt gemaakt van nieu
we moorden op Christenen in den Pon-
tus. Veertien dagen geleden, zijn naar do
patriarch mededeelt, 1300 kinderen en
vrouwen van Samsoen naar het binnen
land gevoerd en bij Kavak vermoord.
Een Mohanrmedaansche vrouw wist
drie kinderen te redden en bracht deze
naar Samsoen, waar zij aan het Ameri-
kaansche comité werden overgegeven.
Het nieuwe kabinet gevormd.
Bet nieuwe kabinet is gevormd. You is
premier en minister van buitonlandsche
zaken, generaal Woe-pei-foe minister vvi
Oorlog, Toengkang van financiën en Koe
Enghung van verkeerswezen. De benoe
ming van Woe-pei-foe wekte algcmeene
verbazing, daar meegedeeld was, dat of
schoon Woe-pei-foe bereid was de demo
bilisatie der overbodige troepen op zich
te nemen, hij niet den wensch koesterde
het kabinet zitting te nemen.
Buitenlandsche Berichten.
Een spoorwegongeluk in Hongarije.
4 dooden, 40 gewonden.
De sneltrein die gisterenmorgen 9 uur uit
Boedapest naar Graa vertrok en die over Oeden
burg naar "Weenen gaat, is ongeveer 50 K. M.
van Boedapest bij het station Torfagy ontspoord
ten gevolge van oen breuk in do rails. De loco
motief en zes wagons, waaronder do restauratie
wagen, violen van liet talud en werden vernield.
Uitgezonden hulpitroinem hadden, gislarcnmor
gen 11 uur 4 dooden en ongeveer 40 gewonden
geborgen.
De Bisschop van Versailles bij een autoongeluk
gewond.
De Bisschop van Versailles, Mgr. Cibier,
keerde per auto van Maisons Laffilte terug,
waar hij het H. Vormsel had toegediend, toen
de chauffeur een kind: bemerkte, dat op den
weg zat te spelen.
De chauffeur remde terstond en stuurde de
auto zijwaarts om bet kind te ontwijken. Daarbij
hotste do auto tegen een telefoonpaal aan,
waardoor Mgr. Gihicr naar voren geslingerd
werd en aan bet hoofd werd gewond
De auto werd door den schok achteruit gewor
pen en kwam ongelukkigerwijze tocli op bet
kind terecht, dat op slag gedood word.
Wie elders vertoeft
Wie zeker weet, dart. hij op den stem
dag (5 Juli) elders vertoeft, kan d&éw zijn
stem uitbrengen, mita hij daarvan, aangif
te doet op da gemeentesecretarie voor
den 20sten Juni a.s.
HET VOORNAAMSTE NIF'JWS.
B. en W. van Leiden stellen voor den
gasprijs met 1 cent te verlagen.
Onze landbouwkundige medewerker be
spreekt het middel tegen mond- en klauw
zeer van J. v. d. Berg.
De „Nieuwe Katholieke Partij'1.
Aan de administratie van „De Tijd"
werd gisteren een ndet-onderbeekende
annonce aangeboden, waarin de Katholie
ke kiezers werden aangespoord te stem
men op oandidaten der N. K. P., daar zoo
als het heette, nan katholieke kiezers geen
verbod ia opgelegd".
„Wijl ons" aldus „De Tijd'', uit een in
gesteld onderzoek bleek, dat bedoelde ad
vertentie niet was aangeboden met voor
kennis v-an heb bestuur der N. IC. P. in
Amsterdam en de mogelijkheid niet was
uitgesloten, dat op deze wijze door niet-
kiatholieke politieke tegenstanders ge
tracht werd de openbare meening te ver
warren hebben wij ons telefonisch ge
wend tot den voorzitter der N. K. P. te
Utrecht, die ons machtigde tot de mede-
deeling, dab die soort van propaganda
moet worden afgekeurd. Immers, het sta
ken der actie, waarboe te Utrecht^ door
de N. K. P. werd besloten, was niet en
kel een formeele, maar ook een zedelijke
onderwerping aan de kerkelijke overheid.
Natuurlijk kan de leiding der N. K. P.
niet verhinderen, dat deze of gene pro
paganda blijft maken en zelfs zijn stem
uitbrengt op de eenmaal ingediende oan-
didatenlijst der N. K. P. Maar bet is de
•uitdrukkelijke wensch van de leiding, dat
alle actie wordt stilgelegd en de eenheid
der Katholieken bij de verkiezing niet
worde gestoord."
De Eerste-Kamerverkiezing.
Do Katholieke Statetnclub van Gelder
land steldeoandidiaat voor de Eerste Ka
mer in de vacaturo-mr. Reekers den heer
P. Dobbelmann te Nijmegen.
„Do Tijd".
Naar de Prov. Drentsche- en Asser Ct.
verneemt, heeft mr. G. W. baron Van der
Feltz, die bijna 18 jaar zitting in de Eer
ste Kamer heeft gehad voor de provin
cie Drente, aan de Provinciale Staten
van Drente meegedeeld, dat hij niet voor
een herkiezing als lid van de Eerste Ka
mer in aanmerking wensclit te komen.
Onder het Vergroot-glas.
Voorzicliig beleid.
Elders in dit nummer treft men aan een
voorstel van B. en W. van Leiden inzake
verlaging van den gasprijs.
En nu wil 't ons voorkomen, dat het
alleszins de moeite waard is, 'het beleid
van B. en W. in deze goed onder ooge#
te nemen.
Wij hebben zulks gedaan de uilvo».
rige, in dit nummer afgedrukte toeliet*
ting op het voorstel van B. en W. manlrf
dit gemakkelijk.
En wij zijn tot de conclusie g.-kompj-
dat dit beleid van B. en W. alle waarde»
ring verdignt veel verdienstelijker
voor de gemeenschap, dan de socialistisch#
methode: de laagst mogelijke gasprijs ei
daardoor grooto leans op hoogcre ho* i
lasting (terwijl de socialisten dit ook nirf
willen). En ten slotte komt dan toch ook
nog een eventueele matige winst van d*
gasfabriek, opgebracht door do gemeen*
schap, ook ten goede aan de gemeenscha}
De Veewet.
Bij K. B. zijn aangewezen
als ambtenaren, belast met de uit voe
ring van heb veeartsen ij kundig Staats toe
zicht: als directeur: de inspecteur van
den Veeartsenijikumdigen dienstals in
specteurs in al gom oen en dienst de ad1-
juct-inspecteurs van dien dienst; als in-
speoteur-district sho of dm: de' districts-
veeartsenals plv. inspecteursde plv.
idemals rijkskeurmeesters in vosten*
•dienstde rijks-keurmeesters in &lg©-
nieenen dienst; als rijks-keurmeesters ia
bijzonderen dienst: de. idem in bijzondo
ren dienstals opzichtersde veeoj>zich-
ters en de rijkshulpkeurmeesters.
Alle landen van Europa als de landen,
naar welke het verboden is vleesch, het
welk niet voorzien is van een of meer
merken als bewijs, dat het bij een© van
Rijkswege ingestelde keuring voor uit
vier geschikt bevonden isuit te vooreer
aian een middel van vervoer tot ui\\rtf
aan te bi-oden.
Bij K. B. is bepaald I
dat ten behoeve van de keuriua "fta
voor uitvoer bestemd vlees ch oenr wt- J
goe-ding wordt geheven, berekend al©
volgt: voor de keuring van: nuchtere krV
veren, schapen en geiten 0.40 per stu1;)
varkens, vette kalveren en prsskal'-erej,
0.60 per stuk; o-ll© and-era runderen
en van eenhoevige dieren 2 per stwk
organen of deelen, bed-oeld in art 22 «ai
de bij K.B. van 6 Juni 192-"» vss'
voorschriften, 0.30 voor iedere 25 sv«
gram of een gedeelte daarvan met d f
verstande, dat. voor ieder etmaal, w.-k t,
in eene slachterij keuringsdienst zal rv
eene minimum vergoeding geheven wo f
van 20 of van 10, indien die keurig,
niet langer dan 5 achtereenvolgende urt
duurt. Deze slotbepaling is niet- toepasse.
lijk op inrichtingen, als bedoeld in art»
4, 3o„ der Hinderwet.
dat als inrichtingen van onderwijs en
van wetenschappelijk onderzoek, op welke
de Veewet niet van toepassing is, worden
aangewezen de Vcea.rlsenijku.nd'i.go IIooi-
gcsehool en de Rijksseruminrichting te
Rotterdam. Het laatste besluit treedt in
werking met 15 Juni.
Zakelijke belasting op het bedrijf.
In den Haarlemschen gemeenteraad
hadden de heeren Van Liemt en Miezórus
een motie ingediend o-m het raadsbesluit
tot invoering van een zakelijke belasting
op het bedrijf in te trekken.
Wethouder Bomans betoogde, dat hot
niet gewemscht is om nu over de zaak te
beslissen. Voor dit jaar is_ op de belas
ting gerekend; bovendien is het geld noo-
dig. De rekening over 1920 sloot met een
tekort van 3 ton, de rekening over 1921
zal vermoedelijk een tekort van meer dan
1 miUioen opleveren.
De heer Van Liemt trok_ daarop zijn
motie in, onder de mededeeling, dat hij d©
zaak bij de gemeentebegrootiug voor 1923
weer aan de orde zal stellen.
Zitplaatsen in do treinen.
Do spoorwegmaatschappijen zijn wetta*
lijk verplicht, aan olk hoofdstation in ei
ken vertrekkendon passagierstrein vol
doende compartimenten van een bepaald©
klasse, voldoende ruimt© in die klasso on
voldoende ruimt© voor all een reizende
vrouwen in damescoupées beschikbaar te
houden. Tijdens den oorlog en daarnal
heeft do regeering de maatschappijen van
dié verplichtingen ontheven, zoodat men
het toon maar moest nemen naar het vieL
Nu eindelijk, 3K jaar na het einde van
den oorlog, heeft de regeering, naar d©
Prov. Groninger Ct. meldt, die ontheffing
ingetrokken. Voorlaan moeten er dus vol*
