No. 3825 IJ ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 1» cent per week, 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week, 2.60 per kwartaal, franco per post 2 06 P*r kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e verkrijgbaar o betaling van 60 et per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af- ierlüke nummers 6 ct„ met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN. TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per rego Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE ADVERTENTIES, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur koop en verkoop 0.75 's Zaterdag, overige dagen f0.50 nummer bestaat uit twee bladen dj De Bondsvergadering. oor de uitgebreidheid van de agenda is veel wat ongetwijfeld belangrijk mag ten op de vergadering van den Alge- 9 men Bond van R.-K. Rijkskieskring- snisaties, Zaterdag te Utrecht gehou- niet tot z'n recht gekomen. Ie agenda was inderdaad te uitgebreid van enkele genomen besluiten zal wel- l eerst later de draagwijdte worden oeld zoo vlug moest veel belang- onder den hamer door. och één zaak is zeker rustig en kalm iroken, n.l. een eventueele samenwer- van de Roomsch-Katholiekén en iaal-Democraten in een kabinet, m. a. een zwart-rood bloc, n duidelijk is het uitgesproken klaar iet besluit genomen, dat van zulk een lilie geen sprake zal zijn. iet en dit behoefde niet eens ver- nrd is het uitgesloten, dat eventueel holieken, Sociaal-democraten en an- e n m een z. g. zakenkabinet zullen ing nemen, indien de omstandig er! tot zulk een kabinet zouden d r i n- i. Doch dit lijkt, moer een theoretische een practiscbe mogelijkheid, laar niet zullen de Katholieken, met do te zamen een coalitie regcerprogram vormend, in een mi-' crie zitting nemen. Dat is het besluit*' S(let verschil tussehen de eerst vporge- - de mol ie van het bestuur en de later j| vaarde is, dat nu w e 1 de mogelijkheid nblijft, dat de Katholieken, met so- il-democraten en andere partijen regcerprogram samenstellend, een ka- el zullen vormen. Doch dit is zeker ons ièns een slechts theoretische mogelijk- zooals ook dr. Nolens in zijn redo ilaarde. En hij gaf daarbij nog als "frwaarden voor de verwezenlijking aan, zulk een samenwerking niet zou moe zijn gezocht, doch opgedrongen, en volgens dat geliéél de Katholieke nerfractie deze als noodzakelijk zou iennen. !en slotte is dat alles m o m e n te e 1 ér academisch theoretiseer dan leneeren met het oog op de practijk. "De pracfijk, zooals wij, Katholieken, die kennen en zooals wij die gaarne ischen en behouden, is: een samen- rking tussehen de drie rechfschespar de uitslag der verkiezingen êen danige zijn, dat deze drie partijen we- een regeering zullen kunnen vor- mm I 'gr- Nolens heeft geen belofte gedaan reffende een eventueele. reohUche coring nd de verkiezingen daaivoor hij trouwens een te voorzichtig en be- iam Si aai «man. We' wees hij er echter - en dit is van belang dat een aa.n- nnde reehasche regeerh.g a's haar :.aak hebber,, té trachten om de orgauis-t- in net bedrijfsleven zoo te vervol- ken, dat er een begin kan worden ge- akt met aan deze de tege- igvan de sociale ma at- gelen onder hoogere controle toe te vertrouwen, n wanneer zal een rechtsche regeering gelijk zijn? Uitdrukkelijk verklaar de. Nolens, dat hij de optelsom, of hls een meerderheid vormt1 alleen zal fdon gerekend met de candidaten der i e georganiseerde rechtsche partijen. V'ij vestigen verder gaarne de aandacht het klare betoog van dr. Nolens,-waar- elders in dit blad een verslag is op- lom en. STEELAND, HET VOORNAAMSTE NIEUWS, e Parijs worden belangrijke financieele prekingen gehouden. De conferentie te Genua. Na liet Russisch antwoord. Bh a n*d eling in de sub commissie, 'e subcommissie voor Russische aan- fgenheden kwam van Zaterdagmorgen uur tot 's middags één uur bijeen. W George, die het Russische antwoord uitdagend document noemde, deed yoorstellcn: lo. de instelling van een «Missie van deskundigen, welke zich jS zou blijven houden met de vraag den der schulden, der particuliere be-' '«gen en der crcdieten; 2o. te Genua voorloopig verdrag' te doen sluiten sclicn Rusland en de overige staten Europa; 3o. wederzijds de verplich- le aanvaarden, zich te onthouden ellce revolutionnaire propaganda, «rlliou bracht in zijn antwoord hulde 1(le gevoelens, die deze voorstellen van W George hebben geïnspireerd. Op ton toon verklaarde hij echter, dat het Giselle antwoord yoldoends duidelijk aantoont, welk succes men van onder handelingen met de Russen kan verwach ten. Het is onmogelijk, voegde hij erbij, dat door middel van een commissie, die onder de voorgestelde omstandigheden zou wor den benoemd, do onderhandelingen op nieuw zouden beginnen en wellicht gc- ruimen tijd zouden voortduren; Frankrijk zou daaraan niet kunnen deelnemen. Barthou stolde voor, dat de regeeringen dienaangaande zouden worden geraad pleegd en dat zij pogingen in het werk zouden stellen om de Vereenigde Staten aan eventueele onderhandelingen te doen deelnemen. Voorts wees Barthou -er op, dat een voorloopig vredespact den Russen bij de onderhandelingen als intimidatiemiddel zou kunnen dienen. Wat de propaganda betreft, verklaarde Barthou, kent men do waarde der beloften van de Sovjet-regee ring. De Fransche delegatie kan zich dus niet vereenigen met de voorstellen van Lloyd "George, noch met de vorming van een commissie van deskundigen door de con ferentie, indien ook vertegenwoordigers van de Sovjetrcgeering daarin zouden worden opgenomen. Lloyd George en Barthou. Uit Genua wordt gemeld: Zaterdag middag hadden Lloyd George en Barthou een langdurig onderhoud. In aanluiting daarop werd van zes tot aclit -uur een tweede zitting der politieke subcommissie gehouden, welke voornamelijk diende om do neutralen in de gelegenheid te stellen, zich omtrent de voorstellen van Lloyd George te uiten. Lloyd George en Barthou verklaarden, in den loop van hun onder houd goede vorderingen, naar een over eenstemming te hebben gemaakt. Barthou gaf uiting aan de hoop, tot algeheel© over eenstemming, te komen. Ilij zeidp, dat of nu de leden der deskundigencommissie door de regecringen of door de conferen tie worden gekozen, de commissie toch een resultaat der conferentie van Genua is. Ook verklaarde hij te gelooven, dat men in zake de deelneming van Rusland aan do com missie wel tot overeenstemming zal kun nen komen. Hongarije. 29e elachen der Eittenïe» "Sluiting van twee Universiteiten gcëischt? De Hongaarsche regeering heeft dezer dagen uit Parijs een nota van de commissie van herstel ontvangen, waarin aangedron gen wordt op de uitvoering der bepalingen omtrent de uitlevering van vee en waarin 10 Juni als uiterste termijn wordt vast gesteld. Het Hongaarsche voorstel, dat het buitenland een crediet zal veiieenen voor aankdop van vee, is afgewezen. In regeeringakringen is men van oordeel, dat het niet mogelijk is zulke grootc hoe veelheden vee langs den weg van requisitie te verkrijgen en dat in verband met den financieelen toestand des lands de levering slechts mogelijk is door bemiddeling van een buitenlandsch crediet. De bladen bespreken verder het in de bladen gelanceerde bericht als zoude de commissie van herstel voornemens zijn bezwaren te maken tegen de handhaving van de universiteiten te Pressburg en te Klausenburg. Officieus wordt medegedeeld, dat de regeering tot nu toe geen aanwijzing in dezen zin heeft ontvangen. Duitschland. Do Duitsche schadeloossfeBliisg. De taak van min. Hermes tej Parijs. De Duitsche minister van Financiën, Hermes, is te Parijs, in gezelschap o. a. van staatssecretaris Bcrgmaun, aange komen. Volgens een bericht van de „Neue Ber liner Zeitung" zijn de instructies, welke den rijksminister van Financiën dr. Hermes bij zijn reis naar Parijs zijn medegegeven, ongeveer op het volgende gebaseerd: In de eerste plaats moet Hermes er naar informeeren, welke waarborgen er voor een leening geëischt zouden worden. Naar reeds herhaalde malen gezegd is, kan de Duitsche regeering een controlesysteem overeen komstig dat eener Det.te Publique niet aanvaarden, omdat hierdoor in de eerste plaats- de souvereiniteit van Duitschland ernstig zou worden geschonden; en het in de tweede plaats ook te duur zou zijn. Men gelooft echter in regeeringskringen in Duitschland, dat men den credietgevers een zekere controle niet mag weigeren. Hermes zou eventueel aan de buitenland- sche mogendheden, die Duitschland 'een leening verstrekken, het recht kunnen ver- leenen, om doormiddel van hunBerlijnsche vertegenwoordigers kennis van het function- nceren der Duitsche.iinancieele organisatie te nemen, ten einde zoodoende op de hoogte te komen met. de plannen en de overeen komsten van het Duitsche financieele beheer. De reis van Pierpont Morgan. Uit Parijs wordt gemeld, dat de bekende Amerikaansche bankier, Pierpont Morgan, zich. heden op de „Olympic" van de White Star Line heeft ingescheept. Hij zal deel nemen aan de financieele conferentie, die te Parijs wordt gehouden, welke ten doel zal hebben een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid om aan Duitschland een grooto buitonlandsche leening te ver strekken. Morgan heeft van alle groote banken te New-York en te Chicago opdracht gekregen aan Frankrijk op België te verzoeken zich te willen verbinden, geen Duitsch gobied te bezetten verder, indien er een leening, bestemd voor de afdoening der schadeloos stelling, in de Vereenigde Staten wordt geplaatst. De bankiers uit' Frankrijk, Engeland, Italië, 'België, Duitschland, Nederland en Amerika zullen 23 Mei te Parijs bijeen komen, waarbij Morgan hun dan het Ameri kaansche standpunt zal uiteenzetten, Engeland. De lersche cguaesfóe. Een Britse h draadloos marine station in brand gestoken. Iersclie ongeregelde republikeinsche troepen hebben het Britsche draadlooze marine- station te Bunbeg (Donegal) in brand ge stoken, waardoor een schade van 30.000 pond werd aangericht. Rusland. Russische Geestelijken ter aüood veroordeeld. Wolff uit Moskou: Na een onderzoek dat bijna twee weken geduurd heeft ëii na een beraadslaging van veertien uur, heeft het revolutionair gerechtshof uitspraak gedaan in het proces "tegen een aantal popen en burgers, die beschuldigd warén .van verzet- tegen het decreet betreffende de inbeslagneming der kerkelijke goederen.- Elf beklaagden, voor het meerëndecl popen, zullen worden ge- fusileerd. Zes popen zijn veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf. De overige beklaag den kregen lichtere gevangenisstraffen of werden vrijgesproken, Griekenland. Regeeriiigscs>lss8. De koning heeft aan Stratos opgedragen een nieuw kabinet samen te stellen. Bulgarije. Een Russisch complot. Uit Sofia wordt gemeldAlhier werd een uitgebreid spionnagecomplot ontdekt, waarbij tal van Russische monarchisten zijn betrokken. Bij een huiszoeking in het Continental Hotel te Sofia, welk hotel uit sluitend door Russen werd bewoond, kwam de geheime Bulgaarsche politie in het bezit van tal van bewijsstukken. In dit hotel was een spionnagebureau van den generalen staf van Wrangel gevestigd. Het spionnagebureau bezat een wijdvertakten dienst over het geheele land. Ook is er een plan gevonden om Sofia door de troepen van Wrangel te doen bezetten. Marokko. Een Spaansch succes» De Hooge Commissaris heeft uit Tetoean geseind, dat de troepen ofri 11 uur 45 min. Tazarut, het verblijf van Raisoeli hebben bezet. De vijand bood slechts zwakken tegenstand. Van het Vaticaan. Het Vaticaan en de Russische kwestie. Een antwoor d-n o t a van Tsjitsjeriou Door bemiddeling vam het Stefoni- agentsc'kap heeft Tsjitsjerin een nota ge publiceerd, in antwoord op het bekende memorandum van den Paus, waardin, gelijk men weet, drie eóschen werden ge&tcld, op te nemen in de eventueele met Rusland te sluiten overeenkomst. Ün zijn nota merkt Tsjitsjerin o.m. op, dat heb stellen van do drie eiisdhen een onvoldoende kennis veronderstellen doet van de Sovjefcti&tisclie wetgeving op reli gieus gebied. De bedoelde punten zijn, zegt Tsjitsjerin, meer dan voldoende geregeld door heb de creet van 23, Januari 1918, betreffende de scheiding van kerk en staat. Dat decreet, waarvan de artikelen 2, 3, 5 en 13 worden aangehaald, verzekert, zoo heet heb in al le opzichten de vrijheid van geweten en de uitoefening van den cultus en regelt het gebruik van de kerkelijke goederen en gebouwen, voor den eeredienst noodig. Men kan hierbij 1 misschien opmerken, dat, als de Paus de sovjettistisohie wetten niet kent, hij de sovjebbistisch© practijk wel kent en daarop komt het ten slotte aan. De Romeinsohe ooit. van de „Msb." meldt: Uit Vaticaansche klingen verneem ik heb volgendeHet communiqué der Rus sische delegatie te Genua preciseert den rochtsgeldigen. toestand der eojet-regee- ling tegenover den edsch van den H. -Stoel inzake godsdienstige problemen. Wij zeggen reohtegeldigen toestand, wijl in de persberichten over Rusland van het begin van heb bolsjewistisch regiem tot op heden, voortdurende van godsdienstver volgingen en onderdrukking van de gewe tens- en de godsdienstige vrijheid sprake was. Ofschoon de berichten over den werke- 1 ijken skaat van zaken in Rusland vaak verwarrend en met elkaar in tegenspraak waren, zijn, vooral den laateten tijd, bij den H Stoel smartkreten en beden om hulp binnengekomen, waarin men een in terventie ten gunste van de godsdienstige vrijheid gesmeekt wordt. Daaruit kan de conclusie getrokken wor den, dat, hoezeer ook 't vermelde decreet, dat wij wegens onze beginselen met reser ve opnemen, in zijn materieel© redactie de mogelijkheid biedt om" den godsdienst te beoefenen, dit decreet hetzij wetens en ■willens geïgnoreerd, hetzij in zeer beper kenden zin gehandhaafd wordt. Wij weten niet, in hoeverre deze tegen spraak aan de centrale regeering of aan de plaatselijke autoriteiten ten sohulde komt, maar, dab de tegenspraak bestaat, is zonder mogelijkheid van twijfel vastge steld. Daarom heeft de Paus zich tot den tolk van de elementaire rechten der mensch- heid gemaakt door godsdienstvrijheid voor Rusland te eisohen, wat een postulaat van het internationaal recht is. ALG. BOND VAN R.-K. RIJKS KIESKRING-ORGANISATIES. In ons vorig nummer is opgenomen, de rede, waarmede de voorzitter, rnr. A. Ba ron van Wijnbergen, de vergadering van hoven genoemden Bond, wélke Zaterdag te Utrecht -werd gehouden, heeft geopend. Het aantal afgevaardigden was niet heel groot. Van den kieskring Leiden telden wij er zes (vijf benoemd door de ledenvergade ring en één bestuurslid). Er zijn zooals men weet, twintig kieskringen, en het aantal afgevaardigden bedroeg nog geen zeventig. Er waren een tiental Kamerleden aanwe zig, - o.w. No. 1 van de Leidsöho lijst, de Kamervoorzitter Mr. Kooien. De eerste, agenda-punten: notulen, reke ning en verantw oor ding penningmeester gingen vrijwel zonder ©lag of stoot onder» den hamer door. De voorzitter dankte namens het be stuur al degenen, die waardeering hadden betuigd voor de gestie van het bestuur ten opzichte van hen, die zich naast den Bond hebben gesteld. Van sommige zijden, is de bemerking gemaakt, dat het Bondsba- stuur in welwillendheid en toenadering te ver is gegaan, kfisschien is zulks waar, al dus spr. Doch dan is hij blijde, dat de grens juist aan die zijde, is overschreden. Samenwerking met de Sociaal-democraten. Aan de orde kwam nu allereerst het be kende voorstel-Friesland, luidende: „Indien de verkiezing, onverhoopt, ten gevolge heeft, dat de rechterzijde de meer derheid verliest, dan zal de Kalli. Partij als zoodanig geen deelnemen aan do re geering''. Naar aanleiding van hot voorstel-Fries land, a'dus do vorrzr.ter, zijn in verschil lende kieskringen besVu vingen gehou den; daarom heeft heo Bondsbe.stuur met alg. stemmen een motie saanigesteld, geheel liggend in de bedoeling van Friesland. In deze motie wordt alleen gesproken van een samenwerking raet sociaal-dsmo or aten. Eerstens, omdat alleen h i e r- o v e r in den lande legenden in omloop zijntweedons omdat er geen andere coa litie van Katholieken en een andere partij, indien de rechtsche coalitie zou worden verbroken, mogelijk zou zijn. De mot-ie van het Bondsbestuiir luidt „De Alg. Bond enz. overwegen©, dat de samenwerking van Katholieken en sociaal-democraten in heb parlement tot een onderwerp van bespreking is geworden in en buiten de Kamer en daartoe bij heb algemeen begrootmgs- debat van socialistische zijde min of meer ©en directe of indirecte nibnoodi- ging is gedaan. overwegende, dat in deze omstandig heden, nu slechts tweo regeeringa- krachtigo coalities mogelijk schijnen, beslist noodig is aan de, kiezers en aan de partijen volledige klaarheid te ver schaffen, overwegende, dat ook, bijaldien on verhoopt de vorming van een rechtseh kabinet om welke reden dan ook, in het volgende vierjarig tijdperk tot de onmogelijkheden mocht belmoren, eene samenwerking van Katholieken en so ciaal-democraten op den grondslag van een coalitie of regcerprogram on der geen voorwaarde of beding in over weging kan worden genomen, gaat over tot de orde van den dag." Enkele afgevaardigden voeren Merover hot woord allen vooropstellend, dat zij niets gevoelen voor een samenwerking met sociaal-democ-raten. Allereerst blijkt ©enig misverstand. In deze motie is niet bedoeld een z.g. za ken-kabinet of ambtenaren-kabinet, waar in personen van alle politieke richtingen zitting kummem nemen zonder coalitie of regeerprogram De heer Serrarens (Utrecht) acht een uit spraak, als in deze motie neergelegd, niet gewenscht; hij wil een kabinetsformateur niet binden. Toch vindt hij het ook niet goed tegen de motie te stemmen, omdat daaruit zou kunnen geconcludeerd, dat hij is voor ©en samenwerking met sociaalde mocraten, wat miot waar is. De heer Steen- hof (Utrecht) meent, dat een dergelijke uit spraak overbodig is. Als deze motie in stemming komt, moet zij bij acclamatie worden aangenomen. Anderen vinden dat ©r te veel in de motie staat of dat door de redactie misverstand kan ontstaan. Het Kamerlid Mr. Kooien adviseert een wijzi ging in de 2de en' 3de alinea. Aldus gewij zigd as de motie in ons nummer van Zater dag gepubliceerd. Zij wordt bij acclamatie aangenomen. Wij drukken hier de motie nogmaals af: De Al gem. B ond, enz., Overwegende, dat de samenwerking1 van Katholieken en sociaal-democra ten in bet Parlement tot een onder werp van bespreking is geworden irt en buiten de Kamer, en daartoe bij het Algemeen begrootingsdebat van socia listische zijde min of meer een directe of indirecte uibnooddging is gedaan Overwegende, dat in deze omstan digheden beslist noodig is aan de kie- zer-s en aan de partijen volledige klaar heid te verschaffen Overwegende, dat ook bijaldien on verhoopt de vorming van een rechts éh Kabinet, om welke reden dan ook in het volgende ader jarig tijdperk tot do onmogelijkheden moc-ht behooren. eene s.amen werking uitsluitend van Katho lieken en sociaal-democraten on den grondslag van :n ooalitie of regeerings- program onder geen voorwaarde of be ding in overweging kan worden geno men gaat over tot de orde van de-n dag. R. K. Staatsprogram. Nu komt in behandeling het ontwerp R.-K. Staatsprogram, waarop105 amendementen. Eenige werden door het bestuur overge nomen, enkele, werden aan een stemming onderworpen, de meeste verdwenen haast ongemerkt onider een hamerslag. Algemeen. 4 luidt: „Bij de uit voering der arbeidswetgeving rekening houden met financieele en oeconomisehe mogelijkheden." Na eenige discussie en wijziging van een amendement-Haarlem wordt besloten te lezen: „Bij de wetgeving en derzelve uitvoering" enz. Leiden en Den Helder hadden voorgesteld bij 1„Aanne ming van de yo,ongestelde Grondwetsher ziening" een uitzondering te maken voor de voorgestelde schadeloos stelling der Tweede Kamerleden. Leiden mam dit amendement aan, toen de Eerste Kamer nog niet haar bekrachtiging liad gegeven aary de Grondwetsherziening zulks is nadien geschied. Nu moet de nieuwe Twee de Kamer het geheele hoofdstuk^ waarin om. de schadeloosstelling der Tweede Kamerleden is opgenomen, óf (on gewijzigd) aannemen óf vei'werpen. Deze laatste consequentie durfden Leiden en Den Helder blijkbaar niet aan, en het amende ment werd ingetrokken. Aangenomen werd vervolgens een amen- demen I-Amsterdam om aan dit hoofdstuk! als nieuw punt toe. te voegen: „Goedkeu ring door de volksvertegenwoordiging van wetsvoorstellen, die nieuwe of buitenge wone uitgaven vorderen, heeft niet plaats, dan met gelijktijdige aanwijzing der mid delen tob bestrijding van die uitgaven." Eenige niet veel beteekenende. amende menten van Leiden bij het hoofdstuk wer den ingetrokken. Wij willen onzen lezers niet tè veel van daag geven van de Bonds vergadering en toch ook niet de volledigheid aan de be knoptheid opofferen; daarom plaatsen wij morgen het vervolg verslag van het eerste deel der vergadering. Om ruim twee uur .werd er gepauzeerd. Te drie uur word de vergadering her opend en verwelkomde de voorzitter Mgr. Prof. Dr. Nolens, die een rede zou houden. Rede Mgr. Dr. Nolens. Spr. herinnert er aan, dat wij in 1913 een program hebben samengesteld, waarop1 wij toen eensgezind zijn opgetrokken. Er ii* succes geweest.. Een rechts-ch Kabinet ia tot stand gekomen. E-eai regeeringsprogram.' is gemaakt, waarin voor een groot ded heb Kath. program werd opgenomen. Het is niet mogelijk alle gerechtvaardig de wenschem in bijzonderheden in eon pro gram op te nemen. Hot is soms ook beter uit tactisch oog- punt iots weg te laten, wat door deö drang der omstandigheden tech verwezen- 1 lijkt zal worden. VervolgensSommige aangelegenheden1, komen door den gang van zaken, op deal voorgrond, anderen op den aohtergrond. Voor wat verricht is en voor wat voois komen is men dehke aan het revolutie- gevaar mag met voldoening op de afga-'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1