i Hl MkMr. e Jaargang. VÜ1J0AG 20 MEI 1921. No. 3526 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN. BUITENLAND. Buifenlandsche Berichten, Onder het Vergroot-glas. BINNENLAND. e £cicbc/lic (Bou Act/ut Pe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent por week, f 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week, I 2.60 per kwartaal. Franco per post 12.96 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's verkrijgbaar en betaling van 50 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af- derlijke nummers C ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 cL Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30cent per regel Voor Ingezonden Mededeeüngen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE ADTERTENTIËN', van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen woraen jiungoboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop I 0.75 's Zaterdags, overige dagen f0.50. nummer bestaat uit twee bladen Vanaf Maandag 23 Mei 1921, i3|iervalt het vijfde dividendbewijs de N.V. „De Leidsche Courant". Uitbetaling van het dividend, groot y/„, geschiedt vanaf genoemden atum ten kantore van de N.V. De anzc-Bank, Rapenburg 63, Leiden, ageiijks van 9 tot 12 uur, en bij e Correspondentschappen van ge- oemde Bank. DE DIRECTIE. „Burgerlijk." Wij mc-eiien, dat er indertijd al eens oor ,,Het Centrum" op is gewezen, da<t de mduicling „burgerlijke" partijen voor do iet-socialistische partijen lieel vreemd en uk heel ongewenscht is. Waarom „burgerlijke" partijen? In Van We staat als verklaring van „burgerlijk": &t den burgerstand behoorend, daarmede tercenkomende. zieker, heb woord burger- ijk kan ook een meer algemeenen zin, een ijdere strekking hebben, zooals in: het ïtgerlijk jaar, het burgerlijk armbestuur, aar het staat naast „kerkelijk", of inhet argerlijk wetboek b.v., ter onderscliea- ing van het militair. En het woord „bur- er" in samenkoppeling met een ander oord heeft een nog wijdere strekking, goals blijkt uit: burgerplicht, burgeroor- >g e.a. terwijil het in andere gevallen eer een beperking aanduidt, gelijk b.v. i: burgerschool. Het woord „burgerlijk" en nog meer het Dond „burger" is in onze taal dus nogal skbaair doch, hoe rekbaar ook, wij kun- r onmogelijk in vinden een aandui- mg voor het gezamenlijk streven van He oict-soeiaAis tischo partijen. En daarom iaden wij die betiteling heel vreemd. Maa.r zij is ook heel ongewenscht. Prac- isoh ronit '<t hierop neer, dab de naam ar gear lij ke partijen hot den socialis- ea gemakkelijk maakt, het valsche idee te ropageeren, alsof in deze partijen niet ehoo-ren degenen, die zich rekenen tob len flinbeiderss'tand. Misschien zal de Vrij- ei<kbond niet daartegen in verzet ko- Maar de Katholieke partij, die uit aard alle standen omvat, zal zich lataurlijk die valsche voorstelling niet la- en aanleunen. Wat bel eek ent een naam? Ja, en óch achten wij liet van niet te onder- èattcn belang, om de aanduiding burgor- ijfce partijen ter onderscheiding van de so- ialistasche partijen niet te gebruiken. ij k heel \reemd en ook lieel ongewenscht. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. De oneenigheid tusschen Frankijk en En gland door Lloyd George's verklaring ver- [root. Zou Lloyd George werkelijk te ver zijn ge- aan? Fransche bladen zien in de toekomst en verbond tusschen Engeland en Duitsch Een Amerikaansche bank geldschieter Duitschland? Roemenië beft de sancties jegens Duilsch- nd op. België. Een mijnwerkersstaking. Volgens de „Soir" zou do Bond van bijaw erkers in de centrale dis tri cl en in jnucipc hebben beslot-en .tot een gedeeJle- 6olidaa-iteitss taking met de Engelsche mijnwerk ens. Hot werk zou eiken Maan- S worden neergelegd. Duitschland. De uitvoering van het Ultimatum. 'e betaling der 15 0 m i 11 i o en gond-markon. De „Chicago Tribune" deelt mede, dat Amerikaansche bank, waarschijnlijk van Pierpont Morgan, de afwikkeling ie den eersten Duits chen betalingster- f"*i van 150 milliocji goud marken zou ter d nemen door aan de commissie van Hel een cheque ter hand te stellen r liet geueele bedrag in Fransche fran- omgerekend. 51. Dc bank zou dan de verschillende door pwtschland aangebodene post,e.n a'ls t«- Fn aarde overnemen. Dc „Chicago Tribune wijst on het ge vaar dat de Amerikaansche bank loopt, daar zij door de afgifte va-n den cheque de verplichting overneemt, terwijl de garan ties onzeker zijn, daar de Duitsche pres taties door politieke stroomingen beïnvloed kunnen worden. De opstand in Opper-Silezië. De Poolse he minister-president over L1 o y d G e o r ge's rede. De president der Poolsche republiek Wi- tos heeft Donderdag in de vergadering van den Poolschon landdag op de rede van Llovd George geantwoord. Hij herin nerde aan de historische rechten van Po len op Opper-Silezië en protesteerde te gen de verdachtmaking dat de Poolsche be volking van Opper-Silezië voor dit doel zou zijn geïmmigreerd. De ongewenschto ele menten zijn zij, die met opze-b uit Duilsch- iand zijn gekomen om aa.n de volksstem ming deel te oiemen, verklaarde hij. De meening van Lord d Abern on. De Berlijnsehe correspondent van het „Journal'-' verklaart, dat, zoodra als dë tekst van de rede van Lloyd George be treffende Opper-Sdlezië bekend werd, lord d Abemon, de Britsche gezant te Berlijn, aan den Engelschen premier heeft geseind •hem te moeten mededeeleu, dat hij op het verkeerde pad was en dat hij d'Abernonin geen geval een gedeelte v.an de verant woordelijkheid meer .op zich kon nemen voor een dergelijke politiek. ..d'Abemon heelt daarop een onderhoud met generaal Von Seekt gehad en heeft zich een geschreven verklaring van hem doen toekomen, dat de (rijksweer zich niet in de Opper-Silezische quaestie zou mengen Waarschuwing der r ij k b- re geering. Volgens een officieel Wolff-bericht heeft de noodlijdende Duitsche bevolking van Opper-Silezië in ibreede kringen van het Duitsche volk, in het bijzonder bij de emi granten, het verlangen gewekt, de ernstig 'bedreigde broederen in Opper-Silezië bij te staan. Hoewel de rijksregeering deze gevoelens en de grooto opwinding der be volking ten volle toegrijpt, moet zij toch streng .optreden tegen dit streven, dat ten doen heeft door aanwerving en vorming, van vrijwilligersafdeelinge-ii, vrijkorpsen enz. de ia 't nauw gebrachte Opper-Sile- ziërs van uit andere dcelen van het rijk zelfstandig te hulp te komen. Hierdoor zoo gaat het offieieele be richt voort worden de stappen, welke de rijksregeering ter verdediging der Duit sche belangen in Opper-Silezië ingeleid heeft, niet bevorderd maar gestoord. De rijksregeering vestigt nadrukkelijk dc aan dacht e.r op dat zulk een aanwerving cn aaneensluiting tot militaire .bonden in strijd zijn met de wettelijke bepalingen en dat tegen dc overtreding daarvan met straffen gedreigd wordt. De toestand. Naar uit Berlijn gemeld wordt, heeft een bende Poolsche opstandelingen een storm aanval gedaan op het kasteel van den hertog van Batibor. Zij slaagden er in de verdedigers te overmeesteren en liet kas teel binnen te dringen, waar zij zich mees ter maakten van het fa.rn.ilieziher, de ju weel en en de kleeretn van de hertogelijke familie. Er is vo,or een waarde van eon paar mililioen nuark gestolen. Het resul taat van dezen rooftocht as geweest, dat de zoon van den hertog den volgenden dag in zijn pijama moest rondwandelen, om dat zijn Meeren gestolen waren. De prinses Oef tingen, die .op het kas teel logeerde, zag zich eveneens van al haar kostbare bezit tingen, juweelen, enz. beroofd. Korfanty' heeft het verschijnen van alle bladen verboden en van de mijneigenaren geëischt, dat zij hem als hccrscher zullen erkennen. Zoo niet, dan zal hij krachtige maatregelen nemen. De Dnitschers hebben een aanval ge daan op Seachwitz en dit genomen. Een Fransche a.uto rne-t munitie, dde op weg was naar Sosnowicc, werd op den straatweg door de Italianen aangehouden en naar Gleiwitz teruggebracht. Bij ernstige onlusten te Nicolai zijn ze ven Opper-Sdieziërs doodgeschoten. Overal nemen de opstandelingen in het door -hen bezetto gebied alles in beslag wat zij machtig kunnen worden. Volgens het. blad „Hoor und Politik" zullen de woorden van Lloyd George on middellijk door daden worden gevolgd. Woensdag zijn dan ook twee Engelse lie regimenten van het bezettingsleger in het Westen naar Opper-Silczic getranspor teerd, waar zij er voor zullen zorgen, dat de Poolsche grens zal wonden gesloten te gen alle invallen. Geen bom geworpen. Wolff spreekt zijn eigenbericht tegen, dat. een Fransch vliegtuig een bom zou hebben geworpen op een boerenhuis in .liet dorp Lantenbach in het Schwarzwald. Het bedoelde voorwerp was slecLts 'n toe stel voor zuurstof, dat de vlieger verloren liefet. De schade heeft dan ook niets te bctaokanen. Frankrijk. De opstand in Opper-Silezië. De re.de v a.n Lloyd George. Zooals te begrijpen is de it woede ver klaring van Lloyd George evenmin met veel instemming ontvangen, behalve dan in. de .Engelsche pers. In de Fransche bladen zijn echter nieu we .uitingen van verontwaardiging gere zen tegen den Engels chen premier. In 't bijzonder is men er over gebelgd, dat Lloyd George zijn bondgenoote-n een lesje heeft gegeven dn eerlijkheid en fatsoen. Hoewel, onder den ia vloed van Briand, gepoogd is kalm te zijn. kunnen de Fran- schon toch hun woede" niet verkroppen, waar zij meeiicn, dat Lloyd George hen dwingt zijn inzichten te eerbiedigen ten koste van de Engelsche vriendschap je gens Frankrijk. Sommige bladen zien in deze 'uitlating van Lloyd George een ano-, gelijk te sluiten verbond tusschen Enge land e-n Duitschland. In de Fransche Kamer zijn de interpella ties over de uitvoering van het verdrag Versailles, oorspronkelijk scherp .tegenover Briand opgesteld, nu, na de verklaring van Lloyd George «enigszins gematigder aan gevangen. Een verklaring van Briand. De Daily Mail verneemt uit Parijs dat aan Briand een samenvatting is getoond van de verklaring, welke Lloyd George heeft afgelegd. Briand zeo.de, dat ook Frankrijk het verdrag uitgevoerd wenschte te zien, maar er slaat in het verdrag niets van, dat. alle rijke mijndisitricten van Op per-Silezië aan de Dnitschers zullen ko men, terwijl dc Polen dan zouden krijgen wat er overblijft. De Fransche minister president zedde voorts, dat hij er de wen- schelijkheid niet van inzag om Lloyd Geor ge te ontmoeten vóór alle stukken, betrek king hebben op de volksstommïng on have ge volgens, ontvangen waren vaar de inter nationale commissie te Oppetoi. De oorzaak van het m eenings- verschil. Naar uit Parijs aan de N. R. Gt.. wordt gemeld, komt het geschil met Engeland' voort uit heb verschil van. standpunt, dat beide.landen tegenover Opper-Silezië aan nemen. Frankrijk heeft, belang bij een sterk althans levensvatbaar Polen als te genwicht tegen een mogelijk aangroeiende macht van Duitschland en Sovjet-Rusland. Anders zou Duitschland naar een samen gaan met Rusland kunnen neigen en ■rechtstreeks voor Frankrijk gevaarlijk worden. Voor Engeland .golden doze over wegingen natuurlijk niet. Dit land houdt rekening met zijn eigen belangen bij dat industriegebied. Voor de Fransche open bare meening maakt dit dus deel uit van de heele Europeeseh constellatie. De vraag hoe het moot worden verdeeld, treedt daarbij op den achtergrond. Deze acht men trouwens uiterst moeilijk op te los sen. Dit besef ontslaat, van de verplich ting- z-ich nauwkeurig van den plaatselij ken toestand op de hoogte te stellen. De Engelsche zaakgelastigde heeft inderdaad op de Quad d' Órsay gevraagd, gelijk Cur- zon don Franschcn gezant te Londen heeft gedaan of Frankrijk de Roer za'l bezetten, als de rijks weer Opper-Silezië - zou binnen nukken. Briand kon daarop niet. antwoorden voor Maandag. Vermoe delijk wordt hij door de interpellaties ari. de Kamer gebonden. Eerst moet hij de overtuiging hebben, dat zij hem steunt. De Engelsche vertegenwoordigers verze kerden, dat hun regeering die bezetting met leede oogen zou zien. De Fransche re geering gelooft niet, dat zich in Opper- Silezië feiteai zullen voordoen, die de ge noemde operatie zuilen aischcn, toaar kan dit niet garand e eren. De positie van de Poolsche regeering verschilt bovendien grondig van. die der Duitsche. Do eerste toch sloot de grenzen. De .opstandelingen van Korfanty ageeren dus buiten Poolsch gebied. Anders staat het met de Duitsche benden. In offieieele kringen acht men dus aandrang te Berlijn noodig om te wij zen op he.t risico, dat het gevolg is van militaire toebereidselen. Polen. Aftreden van Sapieha? Blijkens een bericht uit Warschau heeft de Poolsche minister-president na de Woensdag gehouden .kabinetszitting een lang onderhoud gehad met minister Sa pieha, in den loop waarvan laatstgenoem de zijn. ontslag moet hebben gevraagd. Roemenië. Opheffing van de sancties jegens Duitsch land, in ruil voor levering van locomotieven? Uit Boekarest wordt gemeld, dat de mi nister voor hot. verkeer, Valeanu, die van zijn reis naar Wccncn' en Berlijn te Boe karest is teruggekeerd, in den minister raad heeft, verklaard, dat hij met Duit sche en Ooslcnrijksche firma's 1cverings contra ctën heeft afgesloten voor de leve ring van -160 locomotieven en 2500 spoor wegwagens, een .waarde vcrlcgeoiwoordi- (Ken.de van 6.000.000 lei. Deze leverings contracten loopen over een tijdvak van acht jaar en binnen dien tijd moeten alle bestelde locomotieven en spoorwegwagons afgeleverd zijn. De Duitsche regeering stelde evenwel als voorwaarde voor den uitvoer van dit materiaal, dat Roemenië vain zijn kant de •tegen Duitschland ingestelde geallieerde sancties betreffende den invoer in Roeme nië zo-u opheffen. Deze mededeelingen van Valeanu in den ministerraad werden voor kennisgeving aangenomen en de economi sche commissie kwam daarop tot het be sluit, dat men tot opheffing van de legen DuiiscLlaaid gerichte sancties moest over gaan. Italië. De verkiezingen. Volgens berekeningen, welke rekening ■houden me-t .de het laatst bekend gewor den uitslagen, winnen dc liberalen 29 ze tels e,n wint de volkspartij 9 zetels. De socialisten verliezen er 16, de repu- blikcluen 1 en de communisten 3. Dc Kamer zou dan samengesteld zijn uit 382 constitutioneeilen, 121 socialisten, 3 republikeinen, 14 communisten, 6 Slaven 4 Duitschers. Zwitserland. Ex-koning Karl verlaat in Augustus het land. De „Times" verneemt uit BernEx-ko ning Karl heeft den .bondsraad laten we ten, dat hij in Augustus Zwitserland zal verlaten. Zijn bestemming is mog onbe kend. Ernstig auto-ongeluk. Dinsdagmiddag hoeft een ernstig ongeluk plaats gehad nabij Gonderamgo in het groot hertogdom Luxemburg. Vier auto's roden in' snelle vaart achter elkaar, toen plotseling de eerste door een de fect aan de machine stilstond. Do andere auto's red-en er boven op. Zij werden- geheel crsplintcrd. In deerniswekkende toestand werden do inzittenden opgenomen. Twee personen zijn reeds overleden, de andere zes ernstig gewon den hoopt men te kuimcn redden. Eer» aardbeving. Uit Brussel wordt gemeld, dat aan het ob servatorium te Ukkel gisternacht 3 uur, 41 minuten 46'seconden) een- aardbeving is ge registreerd, waarvan het centrum zeer nabij, nl. op ongeveer 45 K. M., was gelegen. Opzienbarende arrestaties. De „Giormale d'Ilalia" meldt dat de in' hech tenisneming van een generaal, twee kolonels en elf commandanten aanstaande is, heschul- d'igd' vani misbruikeu en onregelmatigheden, .welke verband houden met do functioneering van de oude Italiaansche militairo missie te Weemen. Veelbelovend. De Fransche bladen bevatten het bericht, dat André Jean Conjat, een bankbediende van (nauwelijks achttien jaar, zich met een bedrag van 109.000 francs uit de voeten heeft gemaakt Hij luad1 dit geld naar een bank moeten bren gen, doch kwam niet opdagen. Eorst werd -ge dacht aam ecu ongeluk, maar, nu er teeds sedert 10 Mei jl. tevergeefs naar eenig spoor van 'hem is gezocht, acht de politie het waar schijnlijk dat hij er met het geld van door is. Schade aan de Fransche wijngaarden. Begon en. hagel hebben veel 6cbado aange richt in de wijngaarden ran het dal van de Arce, waardoor voor miljoenen aan vruchten verloren gegaan is. Men verwacht, dat de cri sis in den wijnbouw binnenkort in dc Kamer lor sprake zal komen. Een greote ramp voorkomen. Een bijzondere tegenwoordigheid van- geest en plichtsgetrouwheid loonde dezer dagen een spoor wachter in de buurt van Londen. De Great Nothern Express die 1 uur 40 uit Londen vertrekt zag zich even voor Corby opgehou den door een: rood vlag-signaal. Het bleek, eeniigo lionderdcn meters verder een locomotief onderste boven op de rails lag cn een vreese- lijk gewonde en half bewusteloozo man met een roodc vlag in zijn han'd langs de lijn strom pelde. De locomotief die bij een vaste ploeg lijuwerkers behoorde, had, bestuurd door ge noemden: spoorwachter bij bet nemen van den wüssel dezen gemist en was gederailleerd en omgetuimeld. De spoorwachter was daarbij zoo ernstig gekwetst geworden dat hij bewus teloos was geraakt. Na eënigen tijd weder tot bewustzijn gekomen, herinnerde hij zich op eens, dat de express uit Londen weldra langs dezelfde lijn moest komen, en toen hij naar een in de huurt zijnd signaal keek, bemerkte hij tot zijn schrik; dat dit reeds op veilig stond. Hij nam toon zijn vlag en slaagde er nog net hijlijds in, den sneltrein lot stilstand te 162. Het ontgroenen. Do Leidemiars weken, dat zij in hun Uni versiteitsstad een model pae-dagogisch in- fc.I ituut. hebben, n.l. „bedwingt uw lachen, vrienden!" do ontgroening der jonge Academieburgers, inzooverre doze Iwensch-en lid te wortlcn van het corps. Om deze opvoeding goed te doen slagen, waren sedert ecnige jaren de eerste-jaara builen gesloten. Zij mochten niet (mede- opvoeden. •Daarin is nu echter verandering gekö- irnsn, gelijk blijkt uit c-cn bericht ondier stadsnieuws. Ook de eerste-jaars zullen nu godeoltelijk mee-onkgroenen oftewel, voor 'n deel het hunne bijdragen voor de opvoe ding der jonge corpsleden. Er zijn nog altijd ouders, die hun zonen de b e- (of liever: m i s-)handeling vail het ontgroenen laten toedienen vanwege huif „stand" In vele z.g. „achterbuurten'" heerschen gelukkig wat minder onb.e« schaafde „9tands"-ideeën, dan die waarvai. de ontgroening vaak blijk geeft!.... HET VOORNAAMSTE NIEUWS. Binnenkort zal een wettelijke regeling betreffende een Rijkskinderfonds wordei. ter hand genomen. De minister van Onderwijs wenscht d* promotie voor juristen op stellingen prfj; te geven. De oprichting van een Leidsche afdce. ling van den Vrijheidsbond. „Hadt-je-me-maar" zal de volgende week Vrijdag in den Amsterdamschen Raad ver« schijnen. DE CRISIS. Op kondschap uitgaande naar aanleiding van •hetgeen ons uit parlementaire leringen geschreven werd, vernamen wij, -dat een oplossing van de. miniistcr-orisis eerst (e verwachten is, na den terugkeer van. der; bewindsman van financiën uit het buiten land, welke legen lieden wordt tegemoet gezien. Inmiddels kregen wij den indruk, dat d«. overtuiging, welke zoowel ter linker-, als Ier rechterzijde omtrent de wensclielijkheiê van liet aanblijven van het kabinet wordt gekoesterd, zal doen zoeken naar een mo dus vivendi, waarbij het aftreden van liet ministerie wordt voorkomen. D'it laatst* zou echter alleen op voor het kabinet voU IxOmen eervolle wijze kunnen geschieden Indien vrijwel op liet door do Tweede Ka» nier uilgobrachle votum zou worden terug gekomen. De Regeering zou te dien einde bere.id zijn, een nieuw artikel 7 op hot grondbe» lastingontwqrp in te dienen, dat intusschec zooal iels dan toch buitengemeen weinig zou afwijken van het oorspronkelijke. „Msbd." Rijkskimlerfonds. Schrift e l üj k beantwoorde vraag. Op de vragen van den heer Haazevoet Jbctreffende de •totstandkoming van oen wet telijke regeling van een Rijkskinderfonds, /antwoordde de Minister van Arbeid, dat de voorbereiding van de wijziging der Invali diteitswet en der Ziektewet in een zoodanig gevorderd stadium verkeert, dat liet zich jiaal aanzien, dat vermoedelijk binnen1 niet te, langen tijd het opstellen van een ontwerp van een wettelijke regeling betreffende ces. Rijkskinderfonds zal kunnen worden ter hand genomen. De Minister acht liet nie? gewcnsclit een commissie te benoemen, dio bij wijze van compromis de grondslagen: .heeft aan te geven voor een wetsontwerp., waarvoor in de Staten-Generaal een moca derhe.id zou te verkrijgen zijn. Daargelaten de vraag, of het bij de principieel verschil lende opvattingen, welke nopens den vorm van dc vorenbedoelde'wettelijke regeling in en buiten de Staten-Gencraal lót uiting zij®, gekomen, wel mogelijk is te komen tot een de algemeene instemming verkrijgende op lossing, is voor den Minister elk stelsel, waarbij de oplossing wordt gezocht in het geven van uitkeeringen uit. de Staatskas, niet te aanvaarden. Do Minister zal ove-r het door hom op, ■te stellen -ontwerp van wet het gevoelen van den Hoogen Raad van Arbeid verne men. Deze kan, zoo noodig, organisaties hooren. De uitvoer van tarwe opnieuw toegestaan. De Minister van Landbouw heeft besloten, met ingang van lieden dispensatie te vor- lcencn aan de verboden van uitvoer van tarwe en alle producten afkomstig van tar we. Deze artikelen zijn thans derhalve woec I tien uitvoer toegelaten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1