DINSDAG 79 APRIL 1921. No. 3501 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN. BUITENLAND. BINNENLAND. Jaargang. ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling voor Leiden 19 cent per week, 1 2.50 per kwartaal, a; 0Dze Agenten 20 cent per week, f 2.60 per kwartaal. Franco per post 1 2.06 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's verkrijgbaar D betaling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af- erli)ke nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct. nimmer bestaat uit twee bladen Wat is vrijheid? Vrijheidsbond heeft ivaardigd aan het waarin eonige e£eiddeti^Sou^orit Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: op Zaterdag 35 cent per regel. Overige dagen 30 cent per rege Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE ADYERTENTIËN, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen f0.50. ©en manifest Nederlands che algemeenheden doel van deze nieuwe politieke lezen daarin o.m. het volgend© over Je vrijheid is De vrijheid is een onschatbaar goed p zich zelf, maar zij is meer dan dat. Hts gebreideld, zoowel door de vxij- Ülig aanvaarde regelen der organi ses waarbij men ie aangesloten en er groepen, waartoe men behoort, la door de zich steeds ontwikkelende joredhriftcn der overheid welke men Jeeft te eerbiedigen, ia zij, naast eru ilt tig verantwoordelijkheidsbesef, de oora&ams'te factor van eene krachtige Brheffing van de maa bsehapp ei ij ke menwerking tot hooger peil. jj. it is vrijheid "hadden een duidelijker antwoord' ver- op die vraag in het eerste manifest len Vrijheidsbond. ir, wie niet de vrijheid erkent als echt om te leven volgen 6 ilenwet, in door a*ede et» ienst ge i egevLdo en bepaald© maas- te en eigenliefde.... hij kan ook moeilijk kla-ar antwoorden, rand aar int het bovenstaand© citaat vrijheid niemand, die nadenkt, be- kan. kunnen de oud-liberalen d© vrij- leftrap-oren kunne;, 'net. óók de communisten i6 dan trch de Vrijheidsbond, dte en meJs e -rgende verklaring geeft lar eigen naam? ongek i kent geen antwoord en Ife in zijn trots geen antwoord op de levensvraag: Wat is waar maak het weet evenmin te ant- op de vraag: Wat-ia vrijheid1? jjfiodsdhnst en Vrijheidsbond. hoefijzer-correspondent van „Het bbladwijdt een beschouwing aan 'rfieuwe partij „De Vrijheidsbond", hij o.m. zegt: let wordt dan nu ook duidelijk, arom men zoo hardnekkig vastge- uden eft aan de „erkenning der arde van het godsdienstig laven or Maatschappij en Staat", Dat Iblijkelijk welbewust geschied het een van de meest sprekende trek- de meest sprekende eigeolijn, aidoor de Vrijheidsbond zich zal lerecheiden van het Liberalisme, rmenging van godsdienst en politiek rit door de nieuwe partij nie t ver- En het is inderdaad mogelijk t, door dit openlijk verloochenen een der hoofdbeginselen van het nitiend-eeuwsche Liberalisme, te dgea-tiijd de vriendschap zal -worden kom en var de cliristeJ ijk-histori- misschien zelfs van de gema- de elementen onder de ainti-revolu- Daaren. Zoo niet (ter fusie, dan toch coalitie. gelooven niet, dat men mensohen chts zóó gemakkelijk zal vangen, er lezen we in het' artikel. is geen liberale pa.rtij. Het ïs ge es t. ©lij k-r e u tr aal, econoinis ch-li- aal en in Jt algemeen voornamelijk dom den eerbied voor de persoon- c vrijheid saamgekomen Cent-ruim zich in de politiek van oogeu- zoo s-levig mogelijk wil vestigen evenaar tusschen Eood en Zwart. alseen wachter -tegen over- ch-t vaai een dier twee. geen liberale partijJawel Itrijver besluit zijn artikel zelf ffl soort tegenspraak van deze be ul met de verzuchting, dat „mei partij, de liberale ideó noet I De liberale -idéé, ook in het gods- l«i sterft niet, is althans nog niet fo in den Vrijheidsbond. Daarme-- wij wel terdege rekening moeten fn*t iginsolen. fezen er Zaterdag op, dait er nu, aanneming van de gewijzigde Lee/- geen woord is gesproken over Weel-kwestie, terwijl 'n twintigtal deden (in 1900) de Leerplichtwet i Q storm van strijd ondier de Katho- i I Wit opgewekt. oüf 'oze-r merkt ons naar aanleiding Set te bemerking op, dat de destijds kti 'e polemieken haar grond vonden di^rces, de kinderen te moeten zen- tenbare scholen, daar er des- 8te !°ot gebrek was aan confessioneel 'Is- Geef ons scholen, zoo werd er 6n wij geven u de wet. De Kabho- ^aron niet tegen de vtefc, aldus 3 lezer, maar tegen de mogelijke daarvan. - w Onze criticus gelieve evenwel in acht te nemen, dat wij giaiarne toegeven^ d'ait oi Katholieken waren, die om genoemde re denen, meer van opportuiuistis chen, dan van princapieelien aard, tegen den leer plicht toondertijd waren gekant. Onder de voorsbanders van heden zullen er ook wel zijn, die in de omstandigheid van. dien tijd er misschien tegen zouden zijn geweest. Maar de felste bestrijders van de Leer plichtwet van 1900 waren onder do Katho lieken degenen, die zich plaatsten op een sterk-principieel standpunt: In zake on derwijs mogen wij, Katholieken, geen Staats voogdij erkennen; het -al dan niet laten geven van onderwijs aan de kinderen is alleen en uitfluitend zaak der ouders. Aldus redeneerden toen de Katholieke be strijders van den Leerplicht. Eenzelfde standpunt als nu nog verleden week bij de wijziging der leerplichtwet ae anti-revolutionair en in de Tweede Kamer innamen. En toon den SOsten Maart 1900 do Tweede Kamer het wetsontwerp van mr. Goeman Borgesius inzake den Leerplicht had aangenomen, dank zij de stemmen van twee Katholieken, dr. Schaepma-n en mi. Kolkman toen. heeft de hevige storm, dien toen opstak, zich gekeerd tegen deze twee mannen, vooral en juist omdat zij het beginsel van Sitaatsvoog- dij inzake het onderwijs haddon erkend... Wiij hebben aan deze ge&dhiedenis Za terdag slechts met 'n enkel woord herinnerd, niet om de herinnering daar van te verlevendigen, maar om te waar schuwen voor het al t© royaal gob ruik-ma- kon van beginselen. Wat aan de ware be ginsel-zaken niet anders dam schade kan doen. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. De Engelsche mijnwerkers willen den strijd voortzetten. Hier en daar sympa thie-betuigingen der spoorwegnwmnen. Dc toestand onveranderd. De Commissie van Herstel eischt van Duitschland den goudvoorraad op. Een nieuwe geallieerde conferentie voor 1 Mei. België Belangrijke verduistering. De „Solt" meldt: Met bedekte termen wordt gesproken van een schandaal, dat zou zdjm ontdekt bij de administratie voor het herstel der verwoeste gebieden. Een hoog© functionaris bij de administratie voor de oorüogscbade in Vlaanderen zou frauduleus do schadeloosstellingen aam zijn ouders en vrienden uit te 'betalen, ver groot hebben. Men spreekt, van. een ver duistering van een millioen frs. Een 'onder zoek is begonnen.. Duitschland. De kwestas der Schadevergoeding. De goudvoorraad' o p g e is c h t. Naar Wolff verneemt, is door de Com missie van Herstel aan den voorzitter van de Duitsche commissie voor de oorlogs lasten mondeling den eisch gesteld de goudreserve van de Reichsbank en cio overige Duitsche circulatiebanken voor 1 Mei naar steden in het bezette gebied, bijv. Keulen en Coblenz over te brengen. Deze maatregel is bedoeld als waarborg voor de Duitsche prestaties ook na 1 Mei De Duitsche regeering moet zich verplicn- ten, zonder toestemming van de Commis sie van Herstel, niet over dit geld te be schikken voor de betaling van haar schuld- eischers. Deze eisch is nog niet schriftelijk ge daan. In ieder geval kan het reeds thans niet in twijfel worden getrokken, dat aan dezen eisch door Duitschland in geen ge val gevolg kan worden gegeven. De nieuwe voorstellen. 't Is niet met zekerheid te zeggen, wie de neutrale mogendheid ia, die als bemid delaarster tusschen do Entente on Duitschland zou optreden. Er wordt gesproken van Amerika, Bel gië, Zwitserland, Tsjecho-Slowakije, zelfs Paus Benediotus XV wordt genoemd. Er is echter geen enkele gegronde reden om zulks te veronderstellen en zoo zouden wij ook Nederland kunnen noemen, dat nog door niemand is genoemd. Wat er intnsschen van waar zij, vast staat, dat Engeland den wensch heett uitgesproken, dat Duitschland zich beter met redelijke voorstellen rechtstreeks tot de Entente lean wenden. Zulks zal Duitschland indien geen neu trale mogendheid bemiddeling aanbiedt, ongetwijfeld doen, doch, naar ,het ons wil voorkomen eerst tegen het einde der maand, om de onderhandelingen loopendo te houden bij het verstrijken van 1 Mei en derhalve dezen datum te doen verval len. Een ultimatum der Rijnland-commissie. Volgens de „Vpss. Ztg." is bij do rijksre- geering een nota ontvangen van de inter- geakieerde Rijtend-commissieDeze zou een kort ultimatum hebben gesteld om trent de uifclevoring van personen, die dooT rechtbanken in bet bezette gebied war on veroordeeld en naar onbezet gebied zijn gevlucht. Indien vóór 25 April de no ta niet is nagekomen ,zal de rijkscommis sie worden uitgezet. De kwesties Oostenrijk en Silezië. In het heele Duitsche rijk hebben Zon dag gre-ote betoogingen plaats gehad, van in Duitschland' wonende Tiroiers en Duitsch-Oostenrijker3 Doel der botoogingen was oa. tot uiting te brengen, dat de volksstemming in Ti- rol geen afscheiding van het overige Oos tenrijk beoogt, maar een eerste stap ds tot een gemeenschappelijke volksstemming en dat niet gaat om een gewelddadige ver andering der landsgrenzen. Men wil zich, aldus is het standpunt der betoogen, geheel binnen, liet kader der verdragen, van Versailles en St. Ger main houden welke de mogelijkheid toela ten om den will bot aansluiting bij Duitsch land aan den volkenbond kenbaar te ma ken. Tegelijkertijd hebben in heel Oosten rijk en Tirol groote manifestaties ten gun ste van de aansluiting plaats gehad. In een vergadering te Weenen werden in een met algemeen© stemmen aangeno men resolutie de nationale vergadering en de regeering nitgenoodigd, alle toebereid selen voor een volksstemming over de .aansluiting bij Duilschkmd op z'n laatst midden Mei te horden, .te treffen. Ook te Berlijn hebben groote betoogin gen plaats gehad voor het behoud van een onverdeeld Opper-Sflezië. In een door vele duizenden_ pensonen bezochte vergadering in den Lustgairten werd een resolutie aangenomen, waarin gezegd werd dat Opper-Sdlezië onverdeeld moet blij ven. Het Pruisische Ministerie. Stegerwald heef! tijn ministerlijst defi nitief -als-volgt samengesteld r"f5tegeriva:Mv minister-president cn economie; Am Zehn- hof, justitie; Fisclibeck, handel; en de volgende vier ambtenaren: Luther (eer ste burgemeester van Essen), binnen!, za ken; Warmbold, landbouw; Baron v. Rödern (oud-minister) financiën; Becker (Staatssecretaris) onderwijs. De sociaal-democraten blijven op hun standpunt staan cm het kabinet, indien het t«ot stand komt te bestrijden. Daar de demo era-ten geen kabinet wenschen, dat door de sociaal-democraten bestre den en door de Duitsch-nationalen ge steund wordt moeten zij besloten hebben Fischbeck uit deze combinatie terug te ■trekken. Nieuwe Communistische actie? De communisten in do districten Rijn land en Westfalen hebben volgens een be richt van de „Ruhir-Echo" de geheele par tij opgeroepen tot een nieuw offensief. Van de geheel© partij wordt gccdscht, dat de weg dor revolutie verder betreden wordt tot de overwinning over de bourgeoisie en haar helpers. Solidarisme der Comm. leiders. Met den uit de communistische partij uitgesloten vroegexen voorzitter Levy heb ben zich zeven andere leaders der com munisten solidair verklaard. De arestatie van Hölz. Naar de bladen meldden zal Hölz zich niet -gemeenschappelijk met de ander© aanstichters van' den aanslag op de Sie- gessaule hebben te verantwoorden, maar het strafproces tegen hem zal eerst aan vangen wanneer al het materiaal over de door hem begane strafbare feiten zal zijn verzameld. Hölz is naar de onderzoekings- gevangenis te Moabit overgebrachtbij zijn tweede verhoor voor de politie ontken de Hölz deel te hebben aan de te Ber lijn gepleegde misdaden, maar hij beken de een deel der andere feiten, die hem ton laste worden gelegd. De politie deelde Zaterdag mede, dat de bagage van Hölz uit twee koffers be stond, waarvan de eene 5000 Mank en on- derkleeding bevatte, de andere eveneens onderkleeding en ander kleodings-tukken. Engeland. Het confilct in de Mijnindustrie. De toestand. Er is .in den crisistoestand nog geen verandering te oonstateeren. De tele grammen uit de ve i's c lullend© doelen des lands schijnen er op te wijzen, dat de mijnwerkers zich door de afvalligheid van de spoorweg- en transportarbeiders niet hebben laten terneerslaan en vastbesloten zijn, den strijd 'alleen voort te zotten 'tot dat hun cisch inzak© een nationalen winstpot en een nationalen loon raad zal zijn ingewilligd. 1 De gevolgen van de staking doen zich ernstig gevoelen, in het bijzonder in de indüstrieele gebieden in het Noorden van Engeland, waar de groote fabrieken dage lijks bij dozijnen haar poorten sluiten. Ook de spoorwegdiensten zijn voortdurend beperkt. Yel© spoorwegarbeiders zijn on tevreden. over de houding van hun dage- lijksche besturen en hebben resoluties aangenomen, waarin znj eischen dat de Staking wordt afgekondigd: tot steun aan d© mijnwerkers. Het besluit, dat op de Vrijdag a.s. te houden conferentie van mijnwerkers af ge vaardigden zal vallen, zal daarom van groote beteekenis zijn voor de industrie en de welvaart van het land, dat reeds tien millioen ton steenkool lxeefb ingeschoten. Zaterdagavond is een verdere drastische steenkoolbeperking aangekondigd. De plaatselijke autoriteiten hebben gelast de toewijzingen voor de industrieën, aan wel ke tot nu toe de 'helft van het nonoaal gebruik was toegestaan, slechts iin bijzon dere gevallen uit te geven. De fabrieken voor licht, warmte en ©lectrioiteit ontvin gen instructies om de verstrekking te ver minderen. der arbei d© r s. ran mijnwerkers te Be houdim, Een vergadering Cardiff heeft een resolutie aangenomen, die naar het hoofdkwartier van de mijn werkersfederatie is opgezonden en waarin in zeer scherpe bewoordingen verontwaar diging en afkeuring wordt uitgesproken over het optreden van Hodges. De resolu tie dringt aan op Hodges' ontslag als be stuurslid der federatie. Een andere resolutie eveneens door de stakers te Cardiff aangenomen, dioet een beroep op dte federatie om vast te hou den aan haar oorspronkelijke ei&chen e-n om in verband met het afvallen van de andere groepen der Triple Alliantie, te rug te keeren tot haar oorspronkelijke po litiek en het werven van vrijwilligers aan de mijnpompen .te belet-ten. Op een conferentie van mijnwerkersbe- sturen in het- district Aberdare werd be sloten om aan de nationale federatie voor te stellen, een beroep te doen op het Spoorwegpersoneel en transportarbeiders om alsnog in staking te gaan en om een dergelijk beroep te deen op alle vakver- eenigingen in het land. E©n massa-vergadering van spoorweg personeel in het .belangrijk spoorwegccn- trum Carlisle nam een motie aan, waarin verlangd wordt, dat tegen 22 April een nationale staking zal worden afgekondigd (tenzij tevoren een minnelijke schikking met de mijnwerkers zou zijn getroffen Lloyd George over de Duitsche schadeloosstelling. Een nieuwe geallieerde o o n f e r e n t-i e. 'In het Lagerhuis zeide Lloyd George, in antwoord op een hem gestelde vraag, dat Duitschland' nog steeds in gebrek© was gebleven ten aanzien van de schadeloos stelling, dte berechting der oorlogsmisda digers en de ontwapening. Tot nog toe had de Duitsche regeering ■geen neiging getoond' om practise!)e voor stellen te doen tot uitvoering van het ver drag van Versailles, wat de genoemde punten betreft. Onder deze omstandighe den was hot noodig, dat de geallieerden zouden confcreeren met het oog op ver dere stappen die noodig mochten blijken om Duitschland tot nakoming van do be palingen van 'het vredesverdrag te dwin gen. Lloyd George verwachtte, dat d'e gcal- lieerdte conferentie vóór 1 Mei zou wor den gehouden dioch hij kon nog niet zeg gen, op welken datum. De Engelsche re geering zou zich laten leiden door de over tuiging, dat heb Engelsche volk er op staat, dat het vredesverdrag wordt uit gevoerd. Tot dusver is te Londen niets bekend omtrent dc nieuwe voorstellen inzake de schadeloosstelling, die, naar verluidt, door Duitschland' worden voorbereid, Of bij het bekend' worden dezer voorstellen zal blijken, dat zij de Britsche Regeering aan leiding geven tot een voorst-el bot hervat ting der onderhandelingen, hangt thans nog van Berlijn af. De woelingen 'm Ierland. Nieuwe wandaden De bladen publiceeren een afgrijselijke geschiedenis over het doodschieten van een 45-jarige wouw in Ierland door, naar men beweert, gemaskerde Sinn Feiners. Zij zou onder hevig verzet naar een eenza me plek zijn gevoerd, tegen een boom zijn geplaatst, door kogels zwaar zijn gewond en ten slotte zijn doodgeschoten. Op het lijk werd een plakkaat gevonden, waa-rap stond: „Spionnen en zij, die inlichtingen geven, nemen zich in acht." Te Oastieooiinell (Limerick) viel een groep burgers een hotel-café binnen en beschoot dte daar aanwezigen én doodde drie personen, onder wie den hoteieig©- naar. De oafé-bez<oekers voldeden met aan d© sommatie van d© invallers om de handen op te steken eai brokken hun revol vers^ Hot- schieten werd' toen gestaakt-. Er ontspon zich een discussie, waaruit bleek, dat beide groepen broontreepen waren en elkaar voor Sinn Feiners gehouden had den. Spanje. M ij n w c rkerssta king. De P ernar r oy a -xq a a t-scli ap p ij heeft he.u werk dn dte Santa Isabel-mijnen te Puer to 11 ano, in Spanje, stopgezet. Hierdoor ko men achthonderd/ mijnwerkers zonder werk. Italië. Onlusten. Da „Massagero" verneemt uit Florence», dat fase'isberr, dl© terugkwamen van ecu verkiezingsvergadering te Valchiano, in een hinderlaag zijn gevallen. Een fascist wend gedood, terwijl d'e communisten twee doo- ■den hadden te (betreuren. Bovendien wer den talrijke personen gewond. Onder dezelfde omstandigheden werden te Ohampahisenzio vier personen gedood' en zes gewond en te Pratavaiano .twee gedood ©n verscheidene gewond. Griekenland. Een Vrouwencongres. Te Athene is in tegenwoordigheid van d-eoi koning en de koningin, den minister president en alle ministers, een delegatie van de Kamer en talrijke afgevaardigden van 104 vrouw envcrccnigin gen en 700 con« gresleden, het eerste congres van Griek- sche vrouwen geopend. Goenaris hield een redevoering namen» de regeerig over d'e rol der Grieksche vrouw sedert de onafhankelijkheid en d'e rol van de moderne vrouw, die tijdens den oorlog heeft getoond, welk een kracht!go sociale werkzaamheden zij in de maat schappij va-n de toekomst aal verrichten. Hij beloofde den steun der regeering bij alle rechtmatige eischen. Mevr. Parren, de presidente vam het congres, zette in een redevoering uiteen, dat de GrieHnfn-en dn alle vrouwelijke werkzaamheden op hetzelfde peil staan als de vrouwen van Europa en Amerika, en diat zij dezelfde voorrechten als dezen vendie-hen. De voorlezing der ontvangen telegrammen, waaronder ©en telegram van lady Aator, lid van liet Engelsche Lager huis, en een van de Vereeniging van Ne- deriandsche burgeressen, werd met luide toejuichingen begroet. Amerika. Dreigende staking der zeelieden. Uit New-York wordt aa-n „Financial News" bericht, dab, in verband met de aankondiging van dc zijde der renders dat de loonen met 20 k 30 pet. zullen wor den verlaagd', bet machinepersonee! van de schepen dn staking dreigt te gaan. Naar verluidt, zullen de arbeiders in de aanverwante bedrijven, ten get aio van 100.000 man hen bij een eventueele staking steunen. Het besluit van heb Maehineper- someel zou 2500 Amerikaansche Oceaan- schepen betreffen. Een Staten-coulcg. Officieel wordt hekend gemaakt, dat de Midden-Amorikaansche Unie van Guate mala, Honduras ©n San Salvador, zich hooft verbonden, tegelijkertijd met Gosta Ric-a -dJen oorlog te verklaren aan Panama, zoo Casta Rica ©en diergelijken stap noodig acht in verband met het grensgeschil met Panama. De bakkers eischen nachtarbeid. De bakkers in ürugay hebben besloten het bedrijf ©tap te zetten als protest tegen liet verbad van nachtarbeid. HET VOORNAAMSTE NIEUWS, Eenige getallen ovor de bevolking van De heer Van Bijleveld lid van de Twee de Kamer. Een regeling voor de visschers van leui- derzeeharing. BURGEMEESTER TELLEGEN. f. Aan een gevoelvol „In -memoriam" van den Ams ter d am so h en redacteur van „Da Maasbode" ontleenen w© het volgende: De Zaterdagavond, vigilie van dien dag des Heeren, is in onze ontkerstende en ont luisterde stad de meest gezochte tijd ona eens uit t© gaan. De avond' is ruw ©n wild'; de killte wind waalt door die ontloken boo- men; tegen het koude hemel blauw drij ven koperkleurige wolken en bij buien jachten sneeuwvlokken door 'de stad. Doch de grel.lo lichten worden al ontsteken en het geroezemoes der avondstad wondt scherper van "toon. Door die avondstad slingert als een loopenid vuur de tijding van burgemees ter Tel logen's dood. En één oogeniblik toch schijnt dit bonte leven te verstarren onder den ijzigen adem van den groolschen dood. En de duizenden en dui zenden gevoeien eén oogenblik, hoe dit der wereld ©enigste zekerheid is en haap ©enigst bezit. Des mensehen loven is ala gras Ons. oordeel over do bestuursperiode van burgemeester Teilegen behoeven wij nieti meeir te vellen. Wij hebben/ hom onz© cri-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1