Uit de Omgeving,
Naar wij Tern em en, is de Gelder (Had-jc-
mc-maar), togeu wiou proces was opgemaakt
wegens kmdiooperij, gisteravond weder op
▼rije voelen gesteld, daar het paricet gcoa tor-
men vo^r een vervolging deswege aanwezig
•chtlc.
Zaterdagmiddag is. de vl a s-
fabriek van don heer Dekker in den poldfcr
CoegOES onder do gemeente Ased afgebrand.
De in de onmiddellijke nabijheid staande ge
bouwen der hofstede bleven gespaard. Verze
kering dekt do scha do.
T e Wateren (Dr.) is Donder-
dag door onbekende oorzaak een heidebrand
ontslaan, die door den feilen vrind aangewak
kerd, in korten tijd de naburige bossehen was
genaderd. Met verleende krachten heoft men
lui vuur weten te beteugelen, zoodat de bos-
eclwn zijn gespaard gebleven.
Een oppervlakte van ongeveer 100 H A is
verbrand.
Zaterdag zijn te Mauri k
de graanmolen van gebroeders Smits en de
houtzaak van mevrouw Dam afgebrand. De
schade is groot.- Verzekering dekt de schade.
De b urge moest er van 0 p-
aterland heeft een schrijven ontvangen waarin
hij met den dood bedreigd wordt De schrijver,
een ingezetene dier gemeente, is opgespoord en
geverbaliseerd.
Te Pease (Dr.) was de doch
ter van den landbuwer H. bezig een "harigsel in
den schoorsteen aan te brengen. Zij kwam
daarbij in aanraking met het vuur, zoodat
haar klecren in brand geraakten; men wist
het vuur te blusscben, doch tengevolge van do
vele- brandwonden is haar tocstaud zorgwek
kend-
Naar bot huis van bewa-
riug te Maastricht werden overgebracht bet uit
Duitschland afkomstige echtpaar D wegens
•het uitgeven van valse he 50 Mark biljetten to
Kerkrade. De vrouw van D. had de biljetten
van haar man gekregen cn ze in betaling ge
geven aan winkeliers, bij wie goederen werden
gekocht. Een dezer winkeliers merkte dat de
biljetten valscb waren en waarschuwde de po
litie, doch de vrouw kon toen niet achterhaald
worden. Enkele dagen later vertoefden man en
vrouw in Kerkrado om opnieuw hun slag te
«laan. Doch spoedig werden beiden door do
Teohercbe gearresteerd en in verzekerde bewa
ring gestold. In vcreeniging met de Duitsche
politie werd d'e woning van de echtelieden, die
in het naburige Herzogenralh woonden, door-
Bocht en op tal van valscho biljetten kon toen
beslag worden gelegd Niet minder dan ze9
DuTtsokers betrokken direct en indirect bij de
uitgifte van de valscke biljetten, werden in
arrest gesteld.
VOORHOUT.
Spaar- cn Voorschotbank. De Coöp.
Spaar- en Voorschotbank voor land- en
tuinbouw alhier vergaderde Vrijdagavond
in „Boerhaave".
Tegenwoordig waren het bestuur en de
Baad van Toe&icht totaal 62 leden. Afwe
zig do heer C. Colijn, voorzitter van den
R. v. T., die bericht had gezonden van
verhindering. De heer W. v. d. Laan opent
de vergadering en zegt, door het bestuur
en B. v. T. te zijn «uitgenoodigd, deze ver
gadering, die vroeger altijd geleid werd
door den heer C. Colijn, voorzitter van
den B. v. T., te openen.
Spr. is daarop niet voorbereid maar
vertrouwt op de toegevendheid van de ver
gadering en hij kan met. opgewektheid de
ze vergadering led den daar steeds aan
redelijke eischen van crediet kon worden
voldaan. Steeds was geld voorradig, waar
uit blijkt, dat de bank bij voortduring de
steun en het vertrouwen van de spaarders
en leden mag ondervinden. Het ledental
bedraagt thans 129.
Door den heer J. Zuiihof (Sassenheim)
worden 'de notulen der vorige vergadering
gelezen en onveranderd goedgekeurd.
Punt 3 der agenda, verkiezing van be
stuursleden wegens periodieke aftreding
van de hecren W. van der Laan en P.
Warmerdam, gaf tot resultaat dat beide
afbredenden resp. met 59 en 61 van de 62
uitgebrachte stemmen werden herkozen.
Vervolgens is aan de orde verkiezing van
een voorzitter van den R. v. T., wegens
perirxlieke aftreding van den heer C. Co
lijn die met 50 stemmen wordt herkozen.
Daarna komt aan de orde vaststelling
rekening en balans over 1920. De voorzit
ter (de heer Yam der Laan) licht enkele
cijfers toe, o.a. sa-laris kassier waarvoor
1036.31 staat geboekt, wat zijn oorzaak
vindt hierin, dat- eendgen tijd twee kassiers
zijn gesalarieerd geworden. Zoo ook „di
verse uitgaven" zullen de aandacht trek
ken doch ingewonnen rechtskundige ad
viezen maakten deze post zoo hoog. Dc in
het vorige jaar benoemde commissie, be
staande uit de heeren L. P. Zonneveld, P.
van der Lans en P. Lemmers hebben de
rekening en balans nagezien en in orde be
vonden.
De voorzitter brengt den kassier voor
zijn gehouden beheer dank, en wijst voor
commissie tot nazien der rekening 1921
aan de heeren P. Lemmers, N. v. Steijn
Pzn. en A. v. d. Vlugt. Uit rekening geven
wij hier nog eenige cijfers die de gunstige
werking demo net re er en.
Inh. kas vorig jaar ƒ29245, ingelegde
spaargelden 77149, terugontv. voorschot
ten ƒ41714. Ontvangsten in loopende re
kening 219158, rente provisie enz. ƒ8654,
uitgaven terugbet spaargelden 98792, ver
strekte voorschotten 49104, loopende re
kening ƒ198825, rente spaargelden 5296,
salaris kassier ƒ1036 (eeuigen tijd 2 kas
siers betaald geworden), diverse 1162
(zoo hoog voor uitgaven rechtskundig ad
vies) op de reserve gebrachte winst ƒ664.
Eindcijfers in ontvangst en uitgaaf
375.919.
Op de balans komen nog voor saldo's
spaargelden 142695, voor uitstaande voor
schotten 100932, en voor reservefonds
ƒ5413.
Eon nadeelig saldo voor dit jaar be
droeg 567. Alles afgeronde cijfers.
Het salaris van den kassier wordt be
sloten onveranderd te laten op ƒ850.
De kassier, de heer P. Vester, en de se
cretaris de heer J. Zuilhof zijn afgevaar
digd geweest naar de Algemeene Verga
dering te Utrecht, waarover de kassier
een uitvoerig verslag doet, waaruit blijkt
dat de daar besproken statutenwijziging
nog niet is afgewerkt, en de bank dus nog
niet geheel voor alle handelszaken is inge
richt.
Verder deelt de voorzitter mede, dat bij
de indeeling van de kring (van aangeslo
ten banken) voor de bloembollenstreek
Voorbout, bij de hoofdplaats Hillegom is
ondergebracht, waarna de vergadering
gesloten wordt.
NOORDWIJK.
Een verdwijnende molen. Men meldt
aan het „HMd":
Do korenmolen alhier, waarvan het oud
ste geschrift, neg aanwezig in het archief
van den Huize Offem, dateert van 1157, zal
eerlang verdwijnen en daarmee gaat een
eigenaardig stuk Noordwijksche geschiede
nis te loor. In genoemd jaar verleende Phi
lips van Bourg-ondië aan Jan van Noor-
lich octrooi tot den bouw. Alle ingezetenen
moesten hun koren op dien molen laten
malen, wat later aanleiding gaf tot allerlei
ontduikingen.
Iets merkwaardigs was de betaling van
1150 windreolit per jaar. De molenaar
Cleophas weigert in 1825 dat recht te beta
len. Hoewel in eersten aanileg veroordeeld,
wordt hij door het Hooggerechtshof in Den
Haag vrijgesproken en de Graaf van Lim
burg Stirum veroordeeld tot betaling van
al'le kosten.
Het Hoi" acditte hot wind recht een over
blijfsel uit den tijd van het Leenstelsel en
overwoog dat deze rechten bij de staats
regeling van 1798 reeds waren afgeschaft.
Eigenaardig is het wel, dat de octrooi
brief van Philips, op papier is geschreven-
in plaats van op perkament, zooals in die
dagen gebruikelijk was.
KATWIJK AAN ZEE.
Nieuwe Kerk. Plannen bestaan om alhier
een 2de Ned. Herv. Kerk te bouwen. Lijsten
afrouleeren reeds om voor dit doel geldon bij
feo dragen.
WOERDEN.
Ongelukken. Beurtschipper 0. had een
nieuwe „Indian" gekocht, om zith op het land
mol een molm- te kunnen verplaatsen. Hij meen
de voldoendo vaardigheid in het besturen te
hebben gekregen en ging een ritje maken met
den heer K., lodcrtiandelaar alhier, achterop.
Bij dc „Heldam" kwamen beiden echter da
nig te vallen. De bestuurder liep eenige leelij-
ke ontvellmegn op.
Vrijdagmiddag is bij het hoornen- rooien
aan den Singel het 3/2-jarig kind van den
werkman Kraai onder een neervallenden boom
gekomen. Met groote moeite werd het kind on
der den boom vandaan gehaald en in zorgwek-
kenden toestand naar Dr. Verkerk vervoerd.
Vrijdag had G. d'e Pater het ongeluk met
zijn hand beklemd te raken tusschen den
schamel en een spaak van het wiel van een
malle jan, toebeboorende aan den houthandel
de Goed'eren. Zwaar gekneusd moest hij zich
on d'e r behandeling stellen.
Woerden Vooruit. Ons stadje gaat door
vorschilHendo veranderingen de allures van een
groote stad aannemen. We hebben of krijgen
nu al in korten tijd: ëlectrisck lioht, rol bezem
door paard getrokken, sproeiwagen etc. etc..
Het nieuwste is nu de „verkeersagent", zooals
wij die des Woendags met dc markt in func
tie kunnen zien, met een gestreepte manchet
„gewapend", ixi do Voorstraat hoek Kruis
straat. 'n Verbetering die wij onzen actieven
inspecteur te danken hebben.
Mis! Hoewel we door een bestuurslid van
den R.-K. Steenibeworkersbond uitgenoodigd
waren de vergadering van Vrijdag in café
Zomerlust bij to wonen, bleek ons van de zaal
dat de pers geen toegang bad. Alzoo een ver-
geofsclie reisil
Personalia. Door Mej. W. Vermeulen,
onderwijzeres aan de R.K. Jongensschool al
hier, is met 1 Mei al9 zoodauig eervol ontslag
AGENDA'S
Ned. R. K. Volksbond, afd. Leiden.
Secretariaat Steenschnur 15.
Dinsdag zitting Bureau Rechtk. eu Boe.
Adviezen, van 7.30—8.30 uur. Oude Singel 78.
Donderdag Bestuursvergadering Nederl*
R.K. Volksbond.
Vrijdag ledenvergadering Metaalbew.
Zaterdag S9 uur, in het Boudsgebouw,
zitting Spaarbank en Voorschotbank.
Zaterdag bibliotheek van 7 tot 9 uur.
St. Jozefs ll n-Vereeoiging.
Hlaandaj 8.3J ;;ur precies vergadering
van den raad van Commissarissen afd. ge
zellen.
Maandag, 8.15 uur Kegelclub afd. geh,
gezellen, „alle negen".
Maandag en Donderdag bijeenkomst
Gezellen.
Woensdag S uur repetitie voor de Man
dolineclub „Concento."
Woensdag S. 15 uur precies repetitie
tooneelclub Adolf Kolpicg,
Zaterdag van 8—9 plaatsbespreking
voor Zondagavond.
Zaterdag is de zaal gesloten, ook geen
bibliotheek.
Zondag 17 April Beschermfeest van den
H. Jozef in de St. Lodewykskerk om halt 7
gezongen H. Mis waaronder plechtige alge
meene H. Communie na de dankzegging van
den Eerw. Praeses wordt gezongen Lied van
lof en dank.
„St. Petrus-Patronaat".
Woensdag 6.30 uur godsdienstles en
recreatie.
Vrijdag 7.30—9 uur gymnastiek.
Zaterdag geen bibliotheek.
Zondag 17 April in de St. Lodewijkskerk
onder de gezongen H. Mis van half zeven
uur algem. H. Communie voor alle Patro
naatsleden.
R. K.Vakschool v. Meisjes Noordeinde 50.
Voorbereidende cursus.
Woensdag van 56.30 uur Handwerken.
Vrijdag van 56.30 uur Handwerken.
6.30 u. Zang en GymnasUiek.
Drie-jarige cursus,
iste leerjaar Vakschool.
Maandag 79 uur Algemeene ontwikke
ling.
Dinsdag 7—9 u. Handwerken en Gods
dienst.
Woensdag, van 79 u., Huishoudkunde
of WasclihehandeDLnig.
Donderdag, van 79 uur, Handwerken.
2e leerjaar Vakschool.
Maandag 79 Handwerken.
Dinsdag 7—9 uur A'lg. ontw. en Gods
dienst.
Woensdag 7.-9 uur koken.
Donderdag, van 7-9 uur Huishoudkunde
of Waschbdhandeling.
3e leerjaar Vakschool.
Maandag van 79 uur Koken.
Dinadag, van 79 u., Huishoudkunde,
of waschbehandeling.
Woensdag 79 uur handwerken.
Donderdag 7—9 Algemeene ontwikkeling
Oud-lcerlingen.
Maandag 7.309.30 handwerken.
Zaterdag 7 u. Zang.
Leerlingen Lidwina-Patronaat.
Maandag 79 uur Huishoudkunde.
Leerlingen Agr.es-Patronaat.
Maandag 7.309.30 uur Koken an Wasch
behandeling.
St. Agnes Meisjes Patronaat Par. 0. L.V.
Hemelvaart (Mon Père.)
Maandag 7.30—9 uur 1ste leerj. Hand
werken; 2de leerj. Herhalingsonder wijs.
Woensdag 7.309 uur1ste leerj, Her-
halingsonderwijs, 78 uur Zangles.
Donderdag 7.30—9 uur: lste leerj. Hand
werken; 2de en 3de leerj. van 8—9 uur-
Godsdienst; van 7.309 uur 4de leerj. naai-
les en 5de leerj. bijeenkomst.
Vrijdag 7.309 uur: 2de leérj. Hand
werken; 3de leerj. Naailes; en te 8 uur
4de leerjaarGodsdienst.
Wasch- en kooklessen Maandag van 7.30
9.30 uur volgens agenda vakschool.
Spaaarkas voor en na de lessen.
Bibliotheek 2e en 3e leerj. Dinsdag 77.30
uur; 4e en 5e leerj. Donderdag 7.158 uur
Boeken worden verstrekt op vertoon der
kaart.
St. Pancratius Jongens Patronaat.
Par. 0. L. Vr. Hemelvaart (Mon Père.)
Dinsdag van 7S uur afd. I en van
89 uur afd. II Godsdienst.
Donderdag van 7.30—9.30 cur afd. III
Godsdienst.
Zaterdag 6 uur Gymnastiek.
Spaarkas 'e Zondags van 57 uur.
Bibliotheek iederen Zondag.
St. Antonius-Patronaat (Hartebrug).
Hf arlemmerstraat 28.
Deze week hernalingsonderwijs en gymna
stiek op de vastgestelde uren.
KON. NED. STB. MIJ,
ERA/TO verlr. 8 April van Hamburg.
IN O vertr. 8 April van Havre.
VENUS vertr. 9 April van Rotterdam.
VESTA arr. 9 April to Rotterdam.
VEST A vortir. 9 April van Rotterdam.
EUTERPE anriv. 9 April to Amsterdam.
HOLLAND-AFRI KA-LIJN.
WIERINGEN, thujsr., vertr. 8 April van
Marseille.
DELFT, uitr., arrrv. 5 April ie Delagoebaah
POLLUX vertr. 9 April van Amsterdam.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
HAARLEM arr. 10 April te Amsterdam.
ROTTERDAMSCHE LLOYD
THEMISTO arm 9 April te Rotterdam.
GOENTOtER, thuüsr„ vertr. 7 April van
Colombo.
ROTTERDAM-ZUID AMERIKA LIJN.
ALKAID, uitr, vertr. 9 April van Rotter
dam.
ALGENIB arr. 8 April te Londen.
ZAANDIJK, .uitr., arr 6 April le Santos.
HOLLAND AMERIKA-LIJN.
POELDIJK vertT 9 April van Huil
HOLLAND-BR.-INDIE LIJN.
SINDORO vertr. 9 Apnl van Rotterdam
STABSDIJK vertr 9 April van Rotterdam
STV. MIJ. OCEAAN.
HELENUS arr. 6 April te Suez.
NINGCH0W verlr. G April van Hong Kong
Burgerlijke Stand.
Stoomvaartberichten.
STV. MIJ. NEDERLAND.
JAN PIETERSZ. GOEN arr. 9 April te
Amsterdam.
LEIDEN.
9 Maart
Geboren: JesUna Lambertdna d
J. Dra.gt en J. Hoekman. Simon Pet.ruj
z. v. S. P. Loovene en C. Ciere. W
mina d. v. C. J. v. d. Riet en W Weuriug,
Casmira d v. F. Stokhuijzen en J.
de Jong
Overiden: J. C. G. Boozendaal
22 jaren.
Ondertrouwd: L. Donselaar jm
j. en J. Lotte jd. 19 j.W J M. Banning
jm. 27 j. en W. A. Hinfelaar jd. 23
F. W N. Hugenholz jm. 26 j. en- M. Slcijser
jd. 25 j. H. de Jong wedr. 35 j. en
Schen jd. 29 j. A. L. G. M. v. Oorschot
jm. 26 j. en M. T. A. Heijdeman jd.
WASSENAAR.
Geboren: Gerardus Antonius z.
A. Looyenstijn en G. Olijhoek Pct.ro.
nella Johanna d. v. L J. v. Remmerswaal
en J. M. AJtorf. Adriana Theodora,
v W. J. Rietveld en C. Uitendaal
Theodora Johanna Cornelia d. v. W
Leeuwen en C. den Hollander. Theod
rus Gijsbertus z. v. P. vaai Leeuwen
Vermeulen. Cornelia d. v. L. Parlevli
en G. C. v. d. Kamp. Marinus Albert,uj
z. v. G. Dekker en C. J. Otte. Alberri
Helena d. v. J. Zwaan en A. Groenevel
Adrianus Wilhelmus z. v. P. J
Greef en H. Vogels.
Overleden: J. G. van Beek 7
M. L. F. A. Th. de Boruijn, wed. -T.
68 j.
OEGSTGEEST.
Geboren: Adrianus Cornelis z. van L
hart en N. Huisman Willem z. van W
gerdijk en N. Annaare Leendert
Oudshoom en A. Hulsbos Adrianus Jolian
z. van J. Mosterd en W. do Wit.
Gehuwd: D. A. Drieesen 29 j.
Thomas 29 j„ beiden te Oegstgoest C
24 j., te Oegctgec-st en P. van do Bovenkamp
j., te 's-Gravenhago.
Overleden: N. Glasborgen 3 j.
Duuren 72 j., wed. B. van Dam A.
Roode 34 j., wed. J. Gravokamp
Kas, echtg. F. Knaap N. Minnee 81
A. Zwaan N. Booy 54 j„ echtg. W .de
A. A. Bouwman 36 j. C. van Eijk
echtg. W. Boere Jac. Joh. van der Schries
maanden.
Wasa's Zonen.
Gustaaf Wasa, die in 1560 stierf, werd opge
volgd door zijn oudsten zoon Erik XIV. Erik was
een begaafd mi ontwikkeld maar wispelturig, wan
trouwend, verkwistend vorst, die als kroonprins
«en losbandig leven had geleid. Zijn vertrouweling
was Goran Per aeon, die een zeer slechten in
vloed op hem uitoefende. Het schijnt, dat Gustaaf
Wasa voorzien had, dat zijn zoon door zijn slecht
gedrag eens den troon zou verliezen en daarom
voorzorgen had willen nemen, om dien in zijn
geslacht te behouden. Daarom had hij zijne drie
zonen uit zijn tweede huwelijk tot erfelijke her-
;togen onder oppergezag van hun broeder be
noemd. Jan kreeg Finland, Magnus Oost-Golk-
land en Karei Südermannland. Doch die benoe
ming legde den grond tot een noodlottigen broe
deroorlog.
In het begin regeerde Erik goed, maar die ge
lukkige dagen duurden niet lang. Hij zocht een
echtgenoote onder de Europeesche vorstinnen en
zond daartoe schitterende gezantschappen naar
Elisabeth van Engeland, Maria Stuart en andere.
Al die aanzoeken waren vergecfsch en kosten
reusachtige 6ommen. Grooter offers eischten
.echter tweo oorlogeD, die hij voerde: een met
Denemarken, welks koning Fredorik II aanspraak
op Zweden maakte en een met Polen over het
bezit van Esthland. De laatste oorlog bracht hom
jn strijd met zijn broeder Jan. Dezo, die nooit
in goode verstandliouding met Erik gestaan had,
streefde ernaar zich geheel onafhankelijk te ma-
I ken en had zich daartoe verbonden met de vij
anden des lands. Om zich daarover te verant
woorden, werd hij naar Stockholm geroepen, doch
I bij verscheen niet en vatte ml openlijk de wa
penen tegen zijn broeder op. In Augustus 1563
werd hij echter gevangen genomen. Göran Pers-
eon raadde nu den koning zijn broeder te laten
ter dood veroordeelen, doch Erik kon daartoe
niet besluiten en bepaalde zich ertoe hem gevan
gen to houden.
Van nu af kwam in Erik'e leven een geheele
verandering. Hij had gezien, dat Jan onder de
edelen vele vrienden had en vatte nu tegen den
adel een bitteren haat op. Voortdurend werd hij
gokweld door een ziekelijke aan waanzin gren-
eende vrcos voor verraad. Hij richtte een recht
bank op, die iedereen moest vonnissen, die van
hoogverraad beschuldigd werd en aan wier 'hoofd
de thans alvennogende Pereson, de onverzoen
lijke vijand van den adel, stond. Een geheel lcgor
van spionnen werd aangesteld en een gering ver
grijp, een eenvoudig vermoeden zelfs was voldoen
de, om ter dood veroordeeld te worden.
Tot 's konings vijanden behoorde de familie
der Sture's, een der machtigste geslachten van
Zweden. Niels Sture, vroeger zijn gunsteling, was
door Per6son beschuldigd in den oorlog een bevel
dos konings niet te hebben opgevolgd en door de
rechtbank ter dood veroordeeld. Erik schonk hem
het leven maar veroordeelde hem tot eene straf,
die voor een edelman nog erger was dan do dood.
Op een ellendig paard en met een met teer be
streken strookrans op het hoofd, voerde men hem
door de straten van Stockholm, terwijl een ge
rechtsdienaar uitriep: „Hier ziet men een ver
rader des rijks!" Doch eenage soldaten, die van
die strafoefening getuige waren, verklaarden luid,
dat Niels zich in den oorlog als een goed bevel
hebber gedragen had en ook het volk, waarbij
de famile Sture in hoogo achting stond, gaf zijn
mienoegen te kennen. Bevreesd voor een opstand
gaf Erik bevel met de straf op te houden, ver
klaarde Niels weer tot zijn vriend en zond hein
als gezant naar Lotharingen.. Doch toen de eer
ste vrees voor een volksoproer voorbij was, be
greep hij, dat do Sture's hom nooit den smaad,
een hunner aangedaan, vergeven zouden. Hij
meende, dat ze een samenzwering tegen zijn le-
yen hadden gesmeed en besloot hun voor to zijn.
Hij noodigde hen en eenige hunner voornaamste
aanhangers uit tot een vriendschappelijk bezoek
en liet hen, toen ze, niets kwaads vermoedend,
kwamen, gevangen nemen. Toen kort daarna Stu
re van do reis terugkeerde, werd hij ook gevan
gen gezet.
Eenige dagen later verbreidde zich het gerucht,
dat hertog Jan uit zijn gevangenis ontsnapt was.
Erik, dae reeds lang in een toestand van over
spanning verkeerde, werd thans van angst en
woode waanzinnig. Hij snelde naar de gevangenis
van Niels Sture, wonddo hem met oen dolk en
liet hem daarna door een soldaat zijner lijfwacht
dooden. Toen een van zijn aanhangers, Christi-
aan Pederson, hem raadde, eveneens met dc an
deren te doen en zich aldu6 in een6 van zijn vij
anden te ontslaan, besloot hij dien raad te vol
gen. Niels vader Svante Sture, zajn broeder Erik
en eenige andere edelen werden daarop vermoord.
Doch toen de misdaad, gepleegd was, werd do
koning door zulk een wroeging en wanhoop aan
gegrepen, dat hij de stad verliet en als een krank
zinnige door de bosechen dwaalde. Na drio dagen
ronden hem eenige boeren en brachten hem naar
Stockholm terug. Gedurende de eerstvolgende
maanden bet hij de regeering geheel aan dc rijks
raden ovor. Slechte nu en dan had hij heldere
oogeublikfcon en onderteekende dan alles, wat
men hem voorlegde. Zoo stond hij toe, dat Gö
ran Pcrsson gevangen genomen en ter dood ver
oordeeld werd, dat de bloedverwanten der ver
moorden groote geldsommen kregen en hertog
Jan verlost word uit zijn gevangenis, waarin hij
bijna vijf jaar had doorgebracht.
Toen hij echter genezen was, trok hij do meeste
der vroeger genomen besluiten weer in en her
stelde Göran Pereson in zijn vrogcre waardig
heid. Daarbij huwde hij met een meisje uit den
geringen stand en liet haar tot koningin kronen.
Thans besloot zijn broeder Jan tot een nieuwen
opstand. Zijn broeder Karei, hertog van Süder
mannland, verbond zich met hem; wat Magnus
betreft, dezo was reed6 jaren geleden krankzin
nig geworden. Bijna de geheele adel sloot zich
bij de hertogen aan en de koninklijke troepen,
die tegen hen werden afgezonden, werden ver
slagen of liepen tot hen over.
wilde hij eerst zelfmoord plegen, wat door zijn
vraflde hi eerst zelfmoord plegen, wat door zijn
omgeving werd belet. Daarna trachtte hij te on
derhandelen, maar het was te laat. Den 17en
September 1568 verschenen de opstandelingen
voor Stockholm. Thans greep ook de bevolking
der hoofdstad, Eriks wanbestuur reeds lang moe
de, naar de wapenen. Göran Persson en zijn moe
der werden gevangen gonomen en aan do herto
gen uitgeleverd. Hij werd op vreeselijke wijzo
ter dood gebracht en zijn lijk onder do muren
van Eriks paleis op het rad ten toon gesteld. Zijn
moedor, die te paard do terechtstelling moest
lijwonen, bracht zichzelf om hel leven. Erik
moest zich nu weldra overgeven. De stenden, vroe
ger zijn gewillige dienaren, verklaarden hem vin
de regeering vervallen en veroordeelden hem tot
levenslange gevangenschap.
In de gevangenis werd de afgezetto voret hard
behandeld. Daar zijn vijanden vreesden, dat ziin
aar.hangcrB hem met gewold bevrijden zouden,
werd bij van de eene plaats naar de andere ge
zonden, tot hij den 26 en Febr. 1577 stierf, ten
gevolge van vergif. Hij was eerst yier en veer
tig jaar oud.
Eriks oudste broeder besteeg nu als Jan III
den Zwced6chen troon. Hij was gehuwd met eene
dochter van den Poolschen koning Sigismund en
ging in 1578 tot den katholieken godsdienst over.
Voor de lang verdrukte katholieken in Zweden
schenen thans betere dagen aan te breken, doch
later keerde do onstandvastige koning, vooral
door toedoen zijnor tweede gemalin Ganilla Bjel-
ke, weor tot hot protestantisme te ug. Jan III
zocht steun bij den adel, met wiens hulp hij Erik
van den troon gestooten had en schonk hem vole
voorrechten, wat hem onder de burgers en boeren
vele vijanden maakte. Met. Rusland voerde hij
een oorlog, die jaren duurdo en Zweden onbere
kenbar o 6chade toebracht. Toen in 1586 Stepha-
r.us Bathory, koning van Polen, stierf, wiet hij
te bewerken, dat zijn zoon Sigismund tot diens
opvolger benoemd werd, zoodat hij hopen mocht,
dat na zijn dood Zweden en Polen onder één
scepter vereenigd zouden worden. Dio hoop werd
echter niet vervuld.
Jan 111 stierf in 1592. Zijn zoon Sigismund
volgde hem op, terwijl zijn broeder Karei van
Südermannland tot rijksbestuurder benoemd werd
Karei, do joDgsto van Wasa's zonen, geleek het
meest op zijn vader. Hij was een eerzuchtig man
en niet tevreden met zijn waardigheid, was hij
besloten, zich van de kroon meestor te maken,
onverschillig door welke middelen. Nauwelijks
was zijn broeder gestorven, of hij begaf zich
naar Stockholm en gedroeg zich als was hij al
leen meester in het land. Daarbij trad hij op als
beschermer van den Protostantschcn godsdienst
en kreeg daardoor den steun der geestelijkheid,
die den katholieken koning niet genegen was.
In 1593 riep hij te Upsala een vergadering bij
een, waar besloten word, dat alleen de Luther-
echo godsdienst in Zweden geduld zou worden en
de door Jan III aan de Katholieken geschonken
voorrechten werden afgeschaft.
Eerst in het najaar van 1593 kwam Sigismund
in Zweden aan. Weldra zag hij dat hij tegen zijn
oom niet was opgewassen, terwijl de predikan
ten openlijk het volk tegen den Paapschen koning
opruidden. Hij kon van de 6tenden niet eens een
kerk voor zijn geloofsgenooten verkrijgenalleen
in zijne oigen kapel mocht hij zijn godsdienst
uitoefenen.
Sigismund deed, wat in zijn vermogen was om
het vertrouwen en de liefde der Zweden te win
nen,, doch tevergeefs. Steecis meer werd hij ge
haat, terwijl zijn oom steeds hoogcr in de volks
gunst steeg. Geen wonder dan ook, dat hij in
1594 weer naar Polen vertrok. Karei riep nu een
rijksdag bijeen, waarop hij zich door allen ge
hoorzaamheid liet zweren en nieuwo besluiten
tegen do Katholieken genomen werden. Alle
Room6che priesters zouden binnen zes weken het
land moeten verlaten en elke Zweed, die Katho
liek werd, zou voor eeuwig verbannen worden.
Sigismund gaf echter den moed nog niet op.
In 1598 landde hij met oen leger van 5000 man
bij Calmar en bracht Karei een nederlaag toe.
•Indien hij thans terstond krachtige maatregelen
genomen had, zou hij waarschijnlijk overwin
naar gebleven zijn, want nog altijd had hij on
der do Zweden eon grooten aanhang. Doch
schrikte er voor terug bloed te vergieten
knoopte met. zijn oom onderhandelingen aar
door kreeg deze den tijd zich opnieuw uit
ten en toen dc onderhandelingen op niets
pen, hervatte hij den strijd en behaalde
tomber' 1598 bij Stangebroo een volkomen
winning. Sigismund koerde naar Polen terug
rel was thans oppermachtig. Op een nj
dien hij bijeenriop, liet hij zich lot regeer end
vorst des rijks verklaren* terwijl koning
mund dc eed van trouw opgezegd werd.
boden dc 6tenden bem de kroon aan, doch
zijn vader eens godaan had, weigerde hij,
te nemen, daar hij- den tijd daartoe nog
komen achtte. Die tijd kwam echter in 1604
22en Maart van dat jaar werd hij als Ka
gekroond.
Zeven jaren, van 1604 tot 1611, heelt,
koning geregeerd. Gedurende al dien tijd
hij oorlog voeren, eerst met Polen over
zit van Eethland en Lijfla ud,__ toen mot
daarna met Denemarken. Ook in Zweden
met groote moeilijkheden te kampen. Hij
oen vcreeniging tusschen do Calvinisten
theranen tot stand brengen, wat do gcost
der laatsten zeer verbitterde. Hij regeert
ijzeren hand en vele aanhangers van den
zotten koning verloren het leven op hot
Ook onder den adel, dien hij krachtig
hield en wiens voorrechten hij dikwijls
biedigde, had hij vele ^ijanden.
Toch maakte Karei zich voor Zweden
stclijk. Hij gaf zijn volk een nieuw wclb
beterde de rechtspleging en bevorderde
schaving. Veel deed hij voor dc nijverhe
der zijn regeering waren de Zwcedschc
ken beroemd. Vooral bet lot der geringe
klasse trok hij zich aan; vandaar de
„boerenkoning", hem door den adel gege
Kareis opvolger was zijn achttienjarig»
de bcroomdo Gustaar Adolf II, dio door
overingen op Rusland en Polen en door zije
winningen in den dertigjarigen oorlog
tot een grootmacht maakte cn in 1632
zen sneuvelde. Zijn dochter, de geloerdo
tina, dood in 1654 vrijwillig afstand
troon om tot de Katholieke Kerk over
en werd opgevolgd door haar neef Ka.ro!
met wion het huis Tweobruggen aan do
kwam.
„Ctr.M
