VRIJDAG 18 MAART'1921.
No. 3476
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN.
ITENLAND.
Buitenlandsche Berichten.
BINNENLAND.
qNNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
r Leiden 19 cent per week, 12.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week, f 2.60 per kwartaal,
ico per post 1 2.95 per kwartaal.
'f* plustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné^s verkrijgbaar
'laling van 50 ct. per kwartaal, bjj vooruitbetaling. Af-
ke nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 oL
nummer beslaat uit
bladen, waaronder het
streerd Zondagsblad.
i rgen, Feestdag van den
b zef, zal De Leidsche
,i, int niet verschijnen.
jaargang.
e Êcicbeh^Sou^mt
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. t
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
uk, luister en rijkdom.
vol aantrekkingskracht
oid een gansche schar,o van zoe-
lodors, 'die in klagend verlangen
fckeaade ontevredenheid Inui geluk
n het stelsel van ibet aUcs-b-elo-
gl danism o gelijk weleer zoove-
nu nog, in het Liberalisme be-
R; voor hun gel uk-s ma ch tend hart
te vinden.
oüigooohdd worden zij allen,
es lcfca-t. Misscliien willen /.ij idie ont-
g iiiot erkennen, misschien ge-
zo ook inderdaad niet, maar
iüagenswaardiger zijn zij dan, de
[blinden
bister en rijkdom
beleving van den g o d s-
kunnen wij die schaftten in volle
têiid vinden, kunnen wij, Katho-
genietingen in rijken overvloed
op den feestdag van den pa-
ige der Kerk, den heiligen Jo-
laant en juicht de Kerk in de
en (Traetus)
kkig, da man, die den Heer
e bovenmate lust vindt in Zijne
er en rijkdom is in zijn huis
gerechtigheid duurt tot in de
er eeuwen"
die een heerlijkheid.' beloven
rechtvaardige, „die den Heer
>k geven
"reduale van de Mis op morgen
Kerk als in verrukking over de
God den rechtvaardige be-
mkwaamt hem, o Heer, met ze-
vol zoetheidGij hebt o_p zijn
•oon me.t edelgesteenten ge-
roeg hij van U en Gij gundet
e van dagen voor de eeuwen der
ander, dat de Kerk op dezen dag
|g iroitus)
goed den Heer te loven en
3(im met snarenspel te ver heerlij-
larlioogate."
or de diepe -donkerte van de
'd, die op den bodem ligt
«"ereld-plei-zier, rijst, lichtend in
an zen, voor ons o-p de Zon der
ieid, in welker vreugdevolle
1 de. rechtvaardige wandelt,
jdachte overwegen wij kinde-
;en vluchtig-oppervlaskigen tijd
den feestdag van den Bocht-
bij uitnemendheid, Sint Jozef
VOORNAAMSTE NIEUWS,
•bolsjewistische beweging houdt
toestand in de Deensche nij«
oudiging der paspoorten in Bel-
België.
•udiging der paspoortenkwestie.
Senaat werden gösteren voor
laan om te komen not vereen-
paspoortejn kwestie,
jongen werd op algeheel© af
rooi de Geallieerden en Neder-
Jaspar, minister van buiten
dien wees er op, da» België al
oe niet kon overgaan. Edhter zal
wing tot viseer en van paspoor-
gealiiecrden afgeschaft worden,
do andere landen bijzondere
pwte®( getroffen zullen worden.
staking bij de Brusselsche
Tramwegen.
el wordt aan het „Hbld." ge-
t personeel der Brusselsche
heeft zich bij referendum met
tegen 42 uitgesproken voor
maatschappijen haar <voor-
Q do loonen -to ve-rmi/nderen ten
o^iten loggen. De trammaimen
dat hun loon thans viermaal
ifl als in 1914, doch zij kunnen
dat het gereduceerd wordt
e ^doxcijfers ran het ministerie
Trading niet onder 4u0 dalen.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 cent per regel. Overige dagen 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
K Lr. INE ADI ERTENTIÈX, van ten hoogste SO woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur,
koop en verkoop f 1.— 's Zaterdags, overige dagen f 0.75.
Ouitschland.
Rede van Simons.
Voorbereiding voor nieuwe
onderhand elingen.
Dr. Simons heeft in de economisch-poli
tieke commissie van 's Rijks e.con-omisêhen
raad gesproken over de - sancties, waar
bij hij o.a. liet volgende zei-de: Het Duit-
sche economische leven moet volgens de
Entente ongeschikt -tot werken worden
gemaakt. Het Duits olie volk moet er op
bedacht zijn den eersten zwanen druk van
de 6anoties -te verdragen en he;t gr-oote
ge-vaar af te wenden, dat o-p economisch
gebied door de -uit de sancties voortvloeien
de werkloosheid dreigt-. Lrtusschen heeft
het Duitsche volk behalve de. negatieve
taak om tegenover de dwangmaatregelen
van den tegenstander hot uit te houden
ook do positieve, taak thans reeds voor te
bereid-en wat later zal moeten komen,
want daarover zijn allen het wel eens, dal
het vroeg of laat w-eer tot onderhandelin
gen zal moeten komen en dat wel des te
eer, naarmate wij d-etn tegenwoordig en toe
stand kalm overdenken en naarmate onze
zenuwen sterker zijn.
I-k meen, dat reeds thans het bewijs ge
leverd is, dat de methode van onze te
genstanders om thans reeds voor langer en
tijd cijfers vast te stellen voor Duitsch-
land's financdeejen prestaties en ormui-tei-
-ten fiasco heeft geleden. Wij moeten de
zaak -thans van een andere zijde aanpak
ken en, zoo als den Bijksd-a-g eigenlijk
door alle partij-en is geëisebt, -de -taak van
het kers-tel tot -het middenpunjB v-an onze
geheele voorbereiding maken. Voor het
herstel van het verwoeste geoied moet
thans reeds een tot in alle onderdeeien
nauwkeurig plan worden opgemaakt, voo-r
zoover -dat mogelijk is, nu wij geen gele
genheid hebben ons ter plaatse zelf op de
hoogte te stellen, maar dit is nog niet
voldoende om uit de moeilijke positie,
waarin -zich het geheele Europeesche eco
nomische leven bevindt, te ger-aicen.
Wij moeten een middel vinden om ver
lichting te brengen in de dringende be
hoefte aan kapitaal van het Fra-nsche eco
nomische leven. Dat -kunnen wij cch-ter
niet met -geld of goud, want dat hebben
wij niet-, doc-h op den duur kunnen wij dat
slechts doen met arbeid, w-elken wij jds
garantie en zekerheid voor een deol zul
len stellen, waarmede wij aan de Fraoi-
sclie kapitaalbehoeften kunnen tegemoet
komen. Dit vraagstuk moet ongetwijfeld
onder de oogen worden gezien. Wij moe
ten toebereidselen treffen, opdat wij, zoo
de tijd komt, dat wij ens wear aan de con
fer entieta-f el kunnen zetten, werkelijk met
een uk-gewenkt plan voor den dag zullen
kunarn komen.
De nota der intergeallieerde schade
vergoedingscommissie.
Naar Wolff uit Berlijn seint, staat de
Duitsohe -regeerdng op het standpunt, dat
de 20 milliard mark, welke 't, naa-r men
weet, krachtens het Verdrag van Versail
les vóór 1 Mei moet betalen, reeds be
taald zijn.
De 12 milliard gouden marken, of wel
150 milliard papier, welke het volgens het
oordeel der commissie ten achter is, houdt
Wolff voor een po-ging, om Duitschland de
P-arijsche. besluiten smakelijker voor te
stefllen. Ten sl-otte meldt Wolft, dat de
nota -binnenkort zal worden beantwoord.
Een ontvangerskantoor in beslag genomen.
Naar de „Deutsche Tage-szeotung" ver
neemt hebben -de Eng-elschen, ter uitvoe
ring van de sancties, te Keulen het kan
toor van den ontvanger voor de Interge
allieerde BijnLa-ndsohe commissie dn be
slag genomen. Het Wad dringt- er bij de
Duitsche regeering op aan dot /ij daarte
gen maatregelen zal nemen o.a. door dit
kantoor tijdelijk buiten werking -te stel
den, of door te verordenen dov de belas
tingen in het onbezette gebied moeten
worden betaald.
Onrust in Saksen.
De opper-preisident van -do provincie
Saksen heeft een proclamatie doen ver
schijnen, waarin hij verklaart, dat de be-
roovingen en plunderingen, die een gevolg
zijn van de wilde stakingen, benevens de
terreur en de beschadiging van eigendom
men, welke in den daatsiten tijd in het
Saksische industriegebied -heboen plaats
gehad, het noodig hebben gemaakt de po
litie in verschillende plaatsen -te verster
ken. De -heel© terreur is volgens den pre
sident het werk van de communistische
partij en -hij verklaart alles in het werk te
zullen stellen om weer rust en orde in het
Saksische industriegebied te -doon heer-
schen.
Engeland.
Aftreden van Bonar Law.
Lloyd George deelde gisteren in het La
gerhuis mede, dat Bonar Law, de leider
van den Unionistische Partij, was afgetre
den om gezondheidsredenen.
La-ter verklaarde Lloyd Geo-rge echter,
dat het aftreden slechts tijdelijk was.
De Marinekwestie.
Lord Lee, de eerste Lord van de admi
raliteit, heeft -gezegd: Als Amerika Enge
land uitnoodigt tot een conferentie om tot
een overeenkomst te genaken over hot
vloot vraagstuk, ben ik bered, -om alle an
dere zaken opzij te schuiven ten einde die
zaak te helpen bevorderen want er lean
geen dringender zaak zijn onder de zaken
van da wereld.
Rusland,
DE ANTI-BOLSJEWISTISCHE
BEWEGING.
To P et r o -gr ad.
Uit Hekingfore wordt gemeld
De t-oestand te Petrogr-^d ia kritiek ge
worden. De geestdrift onder de arbeiders
neemt met den dag toe. De meeste fabrie
ken staan stil, in weerwil van heit. door de
Volkscommissarissen afgekondigde ta
kings verb ad. De ganse he arbeidersklasse
kiest partij voor de revolutionairen van
Kroonstad en zelfs heit garnizt>«n van Pe-
tro-grad is aiiet meer betrouwbaar.
Aanval op Kroonstad
afgeslagen
Naar te Parijs vernomen wordt, zijn de
Chineescho fxoepen-afdeelingen, welke de
ao-vjeit-regeerLng zond om Kixx/üstod aan
te vallen, afgeslagen door het irusffcige vuur
der anti-bolsjewistische strijdkrachten en
hebben zij zach met achterlating van dui
zenden dooden teruggetrokken.
Kroonstad in brand?
De sovjet-troepen ontnamen den mui
ters v-an Kronstad drie forten, in een
waarvan groot© militaire voorraden waren
opgeborgen.
In Kroonstad worden vlammen met
dichte rookwolken waargenomen.
Kroonstad gevallen?
Tsjitsjerin deelde aan de Russische sov
jet-vertegenwoordigers te Biga mede, dat
Kroonstad gistermorgen om 9 uur door de
bolsjewiki is ingenomen. Bijzonderheden
ontbreken.
Personen, die Kroonstad goed kennen,
verklaren dat hierbij verraad in het spel
ia gwvooet, cLa_i>r a® bijna onnèem-
baar werd geacht. Daarentegen verneemt
de „Times" uit Abo, daifdaar de inne
ming van Kroonstad nog onbekend is,
doch dat een paar oud© forten buiten de
stad zelf zijn veroverd door de bolsjewiki.
"NV aars c hu wing -tegen over
dreven verwachtingen.
Volgens een Wclff-tede-gram uit Ber
lijn staat in het „Berl. Tagebl." een be
richt uit Petrograd van -met-bolsjewisti
sche zijde, waarin gewaarschuwd wordt
om te gelooven dat de So vj et-re ge ering
zoo goed als omvergeworpen z-ou zijn.
Terwijl er in het buitenüana geruchten
gaan over bloedig© straatgevechten in l'e-
trograd, gin-g in waarheid het de ven aldaar
zijn gewonen gang. 's Avonds waren de
straten verlicht en er gebeurd© niets bij-
zondera.
Lenin „de eenigo eerlijke
Idealist.
Uit Helsingfcrs wordt aan de „Ber-
lins-ke Tidende" gemeld
Het re vol utiomnaïr-e comité te Kroon
stad heeft een-besliss-ing genomen betref
fende zijn houding ten opzichte van do
communisten. Het comité noemt Lenin
den e.eoigen eerlijken idealist onder de
machthebbers van Rusland, terwijl Tr-ofcz-
ki, Sinowjef en anderen, personen zijn, die
slechts hum ei-gen voordeel zoeken en voor
de toekomst van Rusland gevaarlijk zijn.
Lok-aas.
In een tot de -troepen gerucht manifest
wordt om. gezegd:
„Volgens betrouwbare inlichtingen uit
Kroonstad, beginnen do matro^e-n on too de
soldatc-n, die door d© wdt.te garde-samen-
zweerdens verstrikt zijn in een oproer, hun
dwaling en schuld tegenover do arbeiders
en hoe-re,n in Bus!and te beseffen. De
serteurs uit Kroonstad, die betrouwbaar
zijn, deelden mede d-a-t de vroegere kapi
tein tor zee le klasse Vilk-em, de vroegere
Tsaristische comman-damt van den dread
nought Sebastopol) die door de matrozen
tijdens -de Februari-revolutie in 1917 bijna
verdronken werd, -thans te Kroonstad is
aangekomen onder liet mom van •vertegen-
woord Lg-er van het Roode Kruis. Volgens
dezelfde bron is een groep Russische wit
te gaa'de-officïeren -uit Finland op weg
naar Kroonstaxi. De aankomst cfer Tsaris
tische officieren zal 'n kal moerende iritwer
king hebben in Kroonstad, dat doh weder
zal scharen onder de arbeiders barnier van
Sovjet-Rusland. Wij bevelen, dat- geen ge
weld zal worden gepleegd tegenover al
len -die vrijwillig aan onze zijde terugkee-
rcn. Aan. alle waarlijk-berouw neb-be-ndem,
wordt leven en vrijheid gewaarborgd door
de regeerin-g der arbeiders en roode boe
ren."
Het Communistisch Congres.
Op liet communistisch congres te Mos
kou zijn 569 s-temme.il voo-r de politiek van
Lenin en 56 voor die van Tror-zki uige
bracht.
Het congres was van meeiung, dat de
Bussen hun 1-and onmogelijk weder opbou
wen kunnen. Daarvoor zijn buitenland-
schei technici noodzakelijk, t<wwijl aan
buite.nJam<ktra concessies moeten worden
verleend.
Aan onderen dus om weer op te bou
wen, wait door het „groote, ide-a-ie en heer
lijk© communisme" wend veraiietagjd
Aan de vruchten kent men den -bacon.
Bevordering van den landbouw.
Een Soivjet-decreet zegt hulp toe aan
gedemobiliseerde roode soldaten, di© land
bouwer worden, 6 maanden lang -na d© de
mobilisatie, op gelijken voet aas de roode
soldaten in a-ctieven dienst. Deae hulp zal
worden versteekt in den vorm van uitde©-
laaig van zaad, materialen, werst-uigen, le
vend© have, gebouwen enz.
Polen.
De Grondwet.
De landdag heeft in derde lezing het
ontwerp grondwet aangenomen. De presi
dent van d© republiek zaïl gekozen wor
den door landdag en senaat tezamen. Dq
president Ikan tot eiken godsdienst behoo-
ren. Er wordt volledig© gelijkheid voor de
godsdiensten ingevoerd.
De invoering van de grondwet zal in het
geheel© land feestelijk gegierd worden.
Denemarken.
EEN ERNSTIGE TOESTAND.
Uitsluiting van 770 0 0
arbeiders.
Dreigende 6tiaiki-ng van 100.000
arbeiders.
De Band van Werkgevers heeft aan d©
v-akvereehdgingen doen weten, -dat d© uit
sluiting in de ijzer- en hout-indiisit-rie en
de tichel werken, van geheel Denemarken
almede in de krijtgroeven op net eiland
Bornholm op Vrijdag 18 Maart van kracht
zal worden.
Tezelfdertijd zal d© uitsluiting, waarvan
de aankondiging was uitgesteld, van
kracht worden voor de scheepstuigerszeil
makers en blikslagere in geheel Denemar
ken en de scheepstimmerlieden en metaal
bewerkers te Kopenhagen.
„t" lyljiaui" ö-cuc tnrt -eugboi
ders di© door d© mtsluiting worden georof-
fen 75,000 bedraagt, waarbij nog" 100.000
-arbeiders komen, -die betrokken z-ullen
zijn bij de staking, die met- Paschen be
gint. Van de-ze 175000 arbeiders zijn reeds
77.000 werkloos.
Vijf menschen verbrand.
Bij Pueblo, in Californië, ontstond brand
in een Pullman-spoorwegrijtuig. Vijf men-
■schen zijn -daarbij lovend verbrand. De
oorzaak was een ontploffing van het gas
in een houder onder den wagen.
Droogte in Zwitserland.
Ernstige berichten worden uit Zwitser
land ontvangen -over d© droogte, di© daar
voortduurt. Te Gentliod bij Genève is in
het meer een groot© steen drooggekomen,
die den datum 1862 draagt en waarop staat:
„wanneer ik weer te zien kom, zal de we
reld in tranen verkeeren". Zulk oen droogte
als thans heerscht, is sinds negentig jaar
niet voorgekomen.
Brand op de Gcrmania-werf.
Volgens dagibladiberichten uit Kiel heeft
op de German ia-werf van Ivrupp een brand
gewo-ed, waarbij het Amerikaansche stoom
schip „Tonesil" vernield werd. De oorzaak
is onbekend, de schade aanzienlijk.
Een 103-jarige.
Heden wordt to Ashford in Kent een
juffrouw, Agnes Gooding Reader, 103 jaar
oud. Haar gezondheid is goed, zij leest nog
zonder bril, en toekent nog zelf haar chè-
ques. „N. R. Crt."
Een raid der AVashingtonscho politie.
Poli-tie en belast inga mhtena ren hebben
Woensdagavond eenige honderden genatu
raliseerde burgers gearresteerd di© zich in
ond-eraardschc drinkgok-genheden ophiel
den. Tevens werd e©n aantal flesschen
whiskey en eenige geweren in beslag ge
nomen. De arrestantenlokalen waren gis
termorgen mcc-r dan vol mot gevangenen.
Een oneerlijk diplomaat
Do „Vossische Zei Jung" verneemt uit
Weenen, dat de Duitsclh-Ooslenrijksclie
vertegenwoordiger te Madrid Freiherr Yon
Gagern, zich aan een groole verduistering
van geld, bestemd voor de behoeftige
Oosfenrijksche kinderen heeft schuldig go-
maakt, welko verduistering in de m-il-
lieenen zou loopon.
Het fei-t heeft te Madrid veel schandaal
gewekt en men zegt dat Von Gagern naar
Weenen zou zijn teruggeroepen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
De Tweede Kamer heeft gisteren het
wetsontwerp inzake de heffing van een ta
baksaccijns aangenomen met 42 tegen 33
stemmen.
Uitvoerrechten op do petroleum.
De Minister van Koloniën 'heeft gisteren
in de Tweede Kamer meegedeeld, dat voor
stellen tot verhooging van de petroloum-
uitvocrrechten uit Ned.Indië nog d-ezn
maande -bij den Volksraad zullen worden
aanhangig gemaakt.
Belasting wegens waardevcnnoMxuTiiig
van onroerende goederen.
Het Verbond van Hederlandsche Fabri-
kantenvereenigingen stelt zich voor, op
krachtig© wijze de belangen van de nijver
heid te verdedigen tegenover hot nrg&-
dïendo wetsontwerp tot het heffen van een
belasting op de vermeerdering van ao
waarde van onroerende goederen, ten be-
hoevo van de gemeenten. Volgens het Ver-
bondsbestuur kan de voorgestelde belasting
van 25 pCt. onmogelijk uit het jaarlijkseh
inkomen worden betaald, en zou -de wet een
deel van 'hot nationaal vermogen aan de
jaarlijks te verteren milhoenen gaan toe
voegen.
De reed er s geboycoL
De Gonfectiefabrikant deelt
mede, dat men in Nederlandsehe indus-
trieole en winkel ierskringen ernstige plan
nen voorbereidt om de concurrentie der
rceders, die te Rotterdam en Amsterdam
winkels willen oprichten, te beantwoorden
met een boycot van reedors err cargadoors.
Men zal weigeren, goederen te ontvangen
of te verzenden met Nederlandsche sethepen
en de klandizie enkel aan de buitenland
sche gunnen.
Het blad wekt alle vakgenooten op aan
dezen boycot mede te doen.
De R.K. Centrale Raad van Bedrijven en de
Alg. R.K. Werkgeversvcrcenigingen.
Het Haagsche correspondent iebureau
meldt:
Gemeld wordt, dat naar aanleiding der
motie gepubliceerd door de Algemcene RJL
Werkgevers-vcreeniging en het R.K. Ver
bond van Werkgeivcrs-vakvercenigingen,
tmt Roetn,.r van den R.K f/cnlralen Raad
van Bedrijven zich onmiddellijk in verbin
ding heeft gesteld met de Besturen van de
bovengenoemde organisaties, ten einde d©
noodige opheldering te verkrijgen aangaan
de de in die motie naar voren gebracht#
onderwerpen.
Torens wenscht liet Bestuur van det
R.K. Centralen Raad van Bedrijven, met hef
oog op de vele publicaties van verschillen
de zijden, nadrukkelijk vast te leggen, da.
het Bestuur bij iedere door hen gepropa
geerde actie zich heeft geplaatst ec
wensc-h-t te blijven plaatsen op de basis vaa
de bestaande door de geheele R.K. Vakbe
weging goedgekeurde Statuten.
R.K. Centrale Raad van Bedrijven.
Aan het verslag dat „Het Patroonsblad"
geeft van de vergadering van de besturen
en verschillende leden van de Alg. R.K.
Wcrkgeversvereen-iging ©n van het RIC.
Verbond van Werkgeversvakvoreenigingen,
ontleenen we hgl volgende:
Men keurde ten zeerste af de wijze, waar
op door den Voorzitter van den R.K. Cen
tralen Raad van Bedrijven was geschre
ven over rar. Van SpaencLoiick.
Algemeen was men overtuigd, dat die
voorzitter, ook afgezien van zijn aanval op
mr. v. Sp., niet als zoodanig kan gehand
haafd worden en omwille der zaak zelve
van het presidium zal moeten afzien.
FEDERATIE VAN PROPAGANDACLUB&
De Federatie van R.K Propaganda-clubs
in den Staten-Kieskiing Gouda, te Gouda,
houdt haar Halfjaarlijksclie Algemcene
Leden-Vergadering, op Maandag 28 .Maart
1921, des namiddags te 3.30 uur, in hel R.K.
Vereenigings-gcbuuw, Rozenlaun Le Bus
koop.
De agenda vermeldt o.m.:
Voorstel Waddinxveen. In de „Federatie'*
worde opgericht een boekendepot.
Memorie van toelichting. Uit een derge
lijk, depót kunnen dc propagandaclubs hun
boekwerken betrekken, terwijl de l.c maken
winst ten goede kan komen aan de Fede
ratie of aan ac aangesloten propaganda
clubs.
Prae-advios van het Federatie-bestuur,
Overwegende: a. of er voor het beheer van
dit depót, hetwelk veel administratief werk-
met zich brengt, iemand te vinden zal zijn
om zich daarmede te belasten en: b. daar
het niet te bezien is, of met do eventueel
to maken winst de uitgaven aan portod
administratiekosten en vrachten te dekken
zijn, onthoudt het „Federatie-Bestuur" zich
van prae-advios en laat de al of niet aan
neming van het voorstel aan de vergade-
ng over.
Voorstel Waddinxveen. Het Bcsluur van
dc Federatie vcrleenc hare bemiddeling bij
den aankoop van boeken voor do verschil
lende leesbibliotheken, terwijl zij zich
'evens belast n^et de onderlinge ruiling der
uitgeleden boeken dei' verschillende biblio
theken.
Praè-advies van het Fcdoralie-BosLuur,
Aangezien er, voor verschillende clubs, aat*
Uit voorstel pracLisclke en vermoedelijk ti-