12e Jaargang. MAANDAG 28 FEBRUARI 1821. No. 3460 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN. BUITENLAND. BINNE^LA!^. Buitenlandsche Berichten, ©e Seidóoke Qovl^OMX De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week, f 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week, f 2.60 per kwartaal. Franco per post f 2.95 per kwartaal. Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's verkrijgbaar teeen betaliog van 50 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af zonderlijke nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. .1 TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: op Zaterdag 55 cent per regel. Overige dagen 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEItf E ADVERTEhTIËJr, van ten hoogste 30 woorden, w.iarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en <er .uur koop en verkoop f 1.— 's Zaterdags, overige datren f 0.75. Dit nummer bestaat uit twee giaden Coöperatie. Wij schreven verleden week een driestar ttidei' bevenstaanden titel, waarvan de aanvang aldus luidde: Niet te verdedigen is de houding der genen, die durven beweren, dat de in koop-coöperatie van arbeiders e.a. als zoodanig, in strijd zou zijn met de Ka tholieke beginselen, zou worden verbo den door de rechtvaardigheid en de naastenliefde. Maar nög minder te verdedigen is de houding dergenen, die maar lukraak dergelijke coöperaties verdedigen, niet lettend op de omstandigheden; die ze aanprijzen, als immer en altijd het aangewezen middel, om goed en goed koop zijn genoodigdheden te kunnen betrekken. Dezulken kunnen èn hun volgelingen benadeelen èn noodeloos cn nutteloos de plaatselijke winkeliers winst doen derven, waardoor hun coö peratie dan wèl, niet op zichzelf be schouwd, maar in het licht der omstan digheden bezien, in strijd komt met de rechtvaardigheid of met de naasten liefde. Daarna gaven we eenige raadgevingen, •welke o.i. te betrachtten zijn bij het op richten van een coöperatie. De Tijd, die eerst onze driestar geheel pvcrneernl, vervolgt dan: Deze laatste raadgevingen zijn hier zeer zeker op haar plaats; maar is het niet al te gewaagd te beweren, dat, door het noodeloos en nutteloos doen derven van winsten aan do plaatselij ke winkeliers, men in strijd komt met de rechtvaardigheid en de naastenlief de? Zeker, de middenstand verdient aller belangstelling, maar d i t argu ment om de belangen der winkeliers te bepleiten zal op de coüpcrators wel niet veel indruk maken. Da Fianachf economist Charlos Gide heeft op zulk een argument eens geantwoord met de vraag: Wat zou men denken van offi cieren, die met een beroep op onze naastenliefde te^en de beperking der legermacht opkwamen, enkel en alleen, omdat bij het leger een aantal men- schen hun brood winnen? Om de coöperators tot voorzichtig heid aan te sporen, zal men andere ar- f gumenten moeten gebruiken. Wat de Fransche economist Charles Gï- -fle eens heeft gezegd gaat langs one heen. Dat kunnen zij zich aantrekken, die de ioprichting van oen inkoop-coöperatie, als inig, bestrijden met een beroep op de naastenliefdeMaar de handeling van de zulken noemen wij zelf in het begin van onze driestar: „niet te verdod i ge n". Wij hebben alloen verklaard, dat zij, die noodeloos en nutteloos (die zonder ©enige noodzaak en zonder e e n i g voordeel) een inkoop-coöperatie oprich ten, daardoor ten opzichte van do bestaan de winkeliers in strijd komen (beter.: in «trijd kunnen komen) met de naasten liefde (en ten opzichte van hun volge lingen, die misschien of wellicht benadeeld zullen worden, in strijd met de rechtvaar- AIs men (om bij het voorbeeld van Char les Gide te -blijven) een legermacht zou gaan beperken, doch in de plaats van die beperking een precies even kostbare en niets betere legermacht zou gaan oprichten, dan zou men wel degelijk ten 'opzichte van de menschen, die van de eer ste beperking het slachtoffer zijn gewor den, in strijd kunnen komen met de naas tenliefde Wij zijn er van overtuigd, dat De Tijd- redactie niet de zwaarte heeft gewogen van onze woordennoodeloos en nuU teloos. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. Uo Londensche conferentie. De Armeen se kwestie behandeld. Nieuwe putsch-geruchten in DuitschlanÏÏ. De opstand tegen het Russisch Sovjet unie breidt zich uit. Spoorwegstaking te Warschau. Duitschlana. Nieuwe putsch-geruchten. Er duiken in Duitschland weer nieuwe een a.a. putsc'h- Jftruolrten op betreffende dl bew, opng, waarvan de bron te Munchen bestaan. »G-ermania" schrijft h. o. .li volgons onze inlichtingen zijn. er dingen v^^ere.kl<irig( die de grontate opmerk- verdienen. Het gaait om stroo- j., (°eQi vau iiajbioaia-ai-boisjewistdsch ka- 'OvercenJawnend met die, welke zich kort geleiden in verband met de Parijsclie eischen te Munch en hebben voorgedaan. Eenigerlei miütaiire of politieke persoon lijkheden kunnen niet- bij deze dingen be trokken geacht worden. Men heeft echten te doen met een zeel ernstig te nemen groep, die bezig ia de groote opwinding der volksmassa's door een geweldige «agitatie te explciteeron. Heb schijnt vast ,te staan, dat een groot aantal politiek en militair onverantwoor delijke personen uit. bedde uiterste; kam pen zich vereenigd hebben en binnenkort een poging willen wagen om een groote •beweging in Berlijn uit te lokken, waarvan nog niet vaststaat, of ze ai dan niet met wapens zal gesteund worden. In verband hiermede doen er afar moe rende geruchten de. ronde. Zoo wordt be weerd dat 't om een soort herhaling van den Kapp-Putseh' te doen is." Het. „Berl. Tagebl." verklaart, dat het nauwkeurige gegevens heeft over de sa menstelling het werk cn het doel der in Berlijn bestaande Putsch-organisaties. Een brutale post-diefstal. Vrijdagnacht werd tusschen het postkan toor en het station te Oberhausen een door postbeambten begeleide postwagen dooir drie gewapende inannen aangevallen. Zij roofden twee postzakken met 150.000 it. en. vluchtten. De politie schoot op hen, waarbij noodlobbigerwijze een der beamb ten zwaar werd gewond. Frankrijk. Het proces tegen de aanranders van Venizelos. Heb assisenhof heeft Tsjeparis en Kyriakis die den moordaanslag op Vonizolos heb ben gepleegd, tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Engeland. De Londensche conferentie. De Armeense he kwestie. De conferentie te Londenhegft volgens net - officie ei e cöönfiah ïqué "Zaterdag onder voorzitterschap van Curzom in het Depar tement van Buiten'landsche Zaken verga derd. Betreffende Koer distan en Armenië heeft de gedelegeerde van Angora, Bekir Bami Bei verklaard, dat de Koerden reeds ruimschoots vertegenwoordigd zijn in de nationale vergadering van Angora en reeds in het genot zijn van een .uitgebreide plaat selijke autonomie, zoodat zij geen volko men onafhankelijkheid zouden wensohen. Minister C'urzon zette uiteen, dat de mo gendheden ten aanzien van Armenië hoe genaamd geen plan hebben om af te zien van haar verplichting «cm een vereenigd en stabiel Armenië te vormen. Dit is in het be lang v.an beide partijen, zoowel van de Turken als van de Armeniërs. De grensregeling werd aanvaard, waar bij de Armeensohe districten zijn hersteld, zoodat het nationale bestaan van Arme nië is verzekerd. Bentheloit gaf kennis van het voornemen der Fransche regeering om wanneer zij de militaire bezetting uit Cilicië terug neemt, toch te zorgen voor de bescherming der daar wonende Armeniërs. De* vergadering besloot om die forme ele voorstellen a.an het oordeel van den Op persten Raad te onderwerpen, daar er in verband met de jongste .gebeurtenissen wellicht wijzigingen zullen worden aange bracht in de clausule nopens Koerdistan en Armenië, welke in het Verdrag van Sèvres voorkomen. De woelingen in Ierland. Het bloedig «gevecht bij M a c r o o m. Omtrent het gevecht bij Macroom (dis trict Cork), door Sinn Feiners tegen kroon troepen geloverd bericht de Londensche redacteur van de „Msb." nader Het was het grootste treffen, -dat in de liaatste maanden in het district Cork plaats had, het gevecht, gisbaren geleverd op den grooten weg van Macroom naar Cork, ongeveer op dezelfde plaats, waar op 27 November 1.1. een zestiental cadetten wenden gedood. Een 'troep, samengesteld uit 70 cadetten en 7 Ierscho politiemannen, die dn twee ge wapende vrachtauto's reden, vielen in een hinderlaag. De weg was ondermijnd en boomstammen en ander tuig versperden bovendien een eind verder den weg. Meer dian 400 rebellen hadden zich verschanst gewapend met geweren en revolvers. De troepen van de kroon leden vreese- iijke verliezen. De jonge majoor Grand, verscheidene mannen der politie en der cadetten, werden gedood en de règeerings- fcroepen moesten weldra terugtrekken. Gewapende personen trachtten gister avond groote magazijnen te Manchester in brand te steken, waarin zij evenwel niet slaagden. De brandstichters wisten.na een gevecht te ontkomen. Rusland. Opstand togan de Sovjet-rcgeoring. Uit Moskou wordt gemeld, dat Vrijdag avond ongeveer 60,000 arbeiders onder wie ook het pereoneel der staatsspoorwegen, in staking gegaan zijn, Zij eischen verhooging van het brood rantsoen, herstel van-den vrijen handel, er kenning der burgerlijke vrijheidsrechten en bijeenroeping van een constituante. De stakingsbeweging verliep aanvanke lijk rustig. Later echter verzamelde zich een aantal arbeiders voor een kazerne en begon onder de soldaten van het roode le ger te agiteeren. Den soldaten werd daar op bevel gegeven de arbeiders uit elkaar te jagen. De soldaten weigerden evenwel dit bevel te gehoorzamen. Communistische afdeelicgen werden dan opgeroepen, die op de arbeiders schoten. Meerdere van deze werden gedood, velen zwaar gewond. Zaterdag hebben in de straten van Mos kou gevechten plaats. De roode soldaten liepen in massa's naar de opstandelingen over. Alle communisten zijn gemobiliseerd. De regeeringsgebouwen worden door militai ren bewaakt. Ook de anti-bolsjewistische beweging bij de boeren langs de Wolga breidt zich uit en wordt zeer dreigend. De opstandelingen hebben het belangrijke spoorwegkruispunt Alharsk genomen. De sovjets hebben in allerijl belangrijke troepenonassa's naar de bodreigde streken gezonden onder het persoonlijk bevel van volkscommissaris Pqdwiedjskop, bekend door zijn energie en wreedheid bij het on derdrukken van opstanden. Volgens telegrammen uit Moskou zijn eveneens de boeren in Oekraine onder Wakhno in opstand gekomen. Ook in de gebieden van Tamboff en Orenburg zijn oproeren uitgebroken. Om do opgewonden bevolking tot kalmte brengen heeft de sov jet-regeering bevolen de broodrantsoenen te verhoogen. Maandag j. 1. is daarmede 'n aanvang gemaakt. Petersburg is geheel in handen der werk lieden, die tegen de sovjet-centrale te Mos kou in opstand zijn gekomen. De opstande lingen hebben zich va, bijna alle openbare gobouwen nroorrbcT" gvÜiaah.1.. Zij absoluut, aan de bevelen van Moskou, dat onmiddellijk onderwerping eischt, te ge hoorzamen. De stad is door troepen omsingeld. Alle verbindingen tusschen Moskou en Noord- Rusland zijn verbroken, daar alle trans portmiddelen voor het vervoer der troep eg naar de hoofdstad gebezigd worden. De bolsjewistische bladen erkennen, dat de toestand te Petersburg ernstig is, te meer wijl de opstand der matrozen te Kroonstadt nog niet. totaal onderdrukt is. Zij voegen er aan toe, dat de opstand der arbeiders vooral toe te schrijven is aan de ontevredenheid der bevolking over de lö- vensmiddelenvoorziening. Volgens latere berichten uit Petersburg zoo wordt uit Berlijn gemeld hebben sterke troepen de onlusten aldaar onder drukt, hoewel de rust nog niet geheel her. 6teld is. Alle regeeringsgebouwen en be langrijke plaatsen zijn door sterke afdee- lingen bezet. De stemming der bevolking tegen de Sovjet-regeering moet echter zoo verbitterd zijn, dat binnen korten tijd op beri6che steden. Kroonstad en de Baltische vloot zijn nog 6teeds in de handen der muiters, zoodat Pe tersburg van uit de zee bedreigd wordt. Groote troepentransporten komen onop houdelijk in Petersburg aan. De spoorwe gen zijn voor elk ander verkeer verboden. Vermindering der bevolking. De Berlijnsche correspondent der „Daily Chronicle" meldt dat volgens het te Berlijn uitgegeven Russische blad „Rul", een sta tistiek der sovjet-regeering aantoont dat de bevolking der steden mot ongeveer 30 pet. is verminderd, een cijfer dat nog veel grooter is voor de groote steden. Petrograd heeft thans slechts 705.900 in woners, tegen 2.440.917 voor den oorlog, •terwijl de bevolking van Moskou met. meer dan 800.000 inwoners achteruit is gegaan. De eenige vermeerdering van bevolking, hoewel kledn, merkt men op in enkele Si- brische steden. De vermindering is niet in hoofdzaak te wijten aan uittocht van bewoners uit de 6teden naar het platteland, want die ia slechts met. 3.5 pet. toegenomen, doch aan de verwoesting door ziekten aangericht. Polen. Spoorwegstaking te Warschau. De „Frankfurter Zeoitung" verneemt uit W«air>s oh.au, dat daar onverwacht eem sta king is uitgebroken. De officieel© verte genwoordigers der rakvetreediigiagen, had den de rogeering een ultimatum gesteld waarin met een staking werd gedreigd, wanneer hun eischen «niet vóór 7 Maart a.s. ingewilligd zouoen zijn. Thans is do/.o af sprak door het uitbreken een-er wilde sta king verbroken. Zaterdag staakten alle machinisten van het kruispunt Warschau. Zij eüsoben, dat hum duurtebijBlag, die thans 400 pCt. bedraagt, onmiddellijk tob 800 pGt. wordt verhoogd. De ministerraad beraadslaagt over dezen eisch. Op bevel t van den minister van Spoorwegen werd een aantal machinisten uit hun huizen ge haald zij werden ondier militair geleide naar hun machines gebracht en gedwon gen, dienst te doen. De Sbaatsoeurant publiceert een besluit, dat alle spoorwegen onder militair toe zicht stelt. Georgië Door de Russen overrompeld. Volgens een draadloos bericht uit Geor gië, d.d. 25 Februari, he.bben «de bcdsjew:d met al hun strijdkrachten aangevallen.. De Georgiëra trekken terug. Perzië Bijzonderheden over den Staatsgreep. Uit Teheran wondt gemeld, dat de ko- ukkensifcrijdmacht die Teheran heeft bezet uit ongeveer 3000 man bestond. Zevenhon derd kozakken umt Teheran sloten zioh bij hen aan. In de straten van de stad had den eenige gevechten plaats, doch binnen twee uur was alles beslist.. De garde, die tegenstand had geboden, verloor 7 man aan dooden en gewonden. Toen heb .bekend werd, dat de 'kozakken- strijdmacht op Teheran aanrukte, bega- Mo ein-ul-Mulk, als vertegenwoordiger van den sultan en Adib-es-SuLtaneh, als vertegenwoordiger v.an den premier zich op weg, vergezeld va.n een Jod «der Engel- sche legatie en den Britschem militairen attaché. Zij ontmoetten, de kozakken, te Mahrahad. Riza Khan verklaarde, dat hij van plan w«as de hoofdstad te bezetten en een milit. regeering te vomen, die sterk genoeg zou zijn «cm Teheran na het. vertrefc van de Brilschc troepen tc beschermen. Hij zeid9 pro-Engelsch en «anti-bolsjewistisch te. zijn en voegde er aan to«e dat hij geen enkel ge zag erkende, behalve dat van den sjah. Zuid-Afrika. Relletjes. Beutc-.r seint «uit Kaapstad, da.t het te Kaapstad bij de ontvangst van maarschalk Unie. tot een er."5.live hctaing «qh MS f-"1- deelte van ihet publiek, dat geen toegang meer vond tot de zaal waar Raig ontvan gen werd en de politie gekomen is. Er hadden zich ook negers onder net publiek gemengd. Ten «Lotte «heeft de politie over de hoofden, der menigte salvo's gelost. Een aantal politieagenten is gewond. Amerika. De kabels in de Stille Zuidzee. De correspondent van de „Associated Press" te Washington bericht, dat de Britsche gezant de opdracht heeft om ter stond zijn bemiddeling aan te bieden tus schen Amerika en Japan in zake de kwes tie der kabels in de Stdl'le Zuidzee. Dertig jaar in d« gevangenis. Voor de Londensche rechtbank stond de zer dagen een man terecht, die wegens in breking werd venoodteeld tot drie jaar ge vangenis sitraf. Uit de dossiers bleek, dat beklaagde sedert 1880 niet minder dan der tig jaar in de gevangenis «had doorge bracht. Veertien dagen nadat hij zijn laat- sibe vonnis had uitgezeten, was hij weder om in arrest gesteld voor het feit, waar voor hij thans tot drie jaar werd veroor deeld. De Hedzjasspoorweg op drie plaatsen vernield. De „Times" verneemt uit Cairo, dat, vol gens een bericht uit Palestina, de Hedzjas spoorweg op drie verschillende punten werd opgeblazen. Een Fransch officier en vele soldaten werden gedood. Os. werd de spoorbrug «nabij «het meer van Tiberias opgeblazen, «alsmede een deel van de lijn nabij Damascus. Een Engelsch Trantsportschip gezonken. Heb transportschip „Hunitsirill", een der voormalig© Duitscbe schepen, dat a.s. Dinsdag met Enge!s«ohe troepen, maar In- dië zou vertrekken, is Zaterdagavond in do «haven van Southampton op geheimzin nige wijze vol water geloop en, en half ge zouten. Vermoed wordt, dat een der bene denste geschutpoorten bij vergissing open was gelaten, en dat. «met het intreden van het lag© getij door het overhellen van liet schip water is binnengekomen. Een duiker deed een onderzoek naar de oorzaak. De boot zal in geen. geval met troepen kun nen uitvaren. Een slachtoffer van den oorlog. Een jong Engelsch koopman, Mc. Clel- land gcheeten, had volgens do „Daily Mail" bij de expeditie naar Gallipoli, als soldaat der 10e divisie, een zwane borst wondei «gekregen. Sinds dien tijd zoekt hij tevergeefs naar 'n geneeheer, die. in staat is, een beensplinter te verwijderen, die door het omgevende weefsel langhaam in d© richting van. het «hart wordt gestuwd. Volgens de, «doctoren loan de patiënt nog slechts «twee en een half jaar leven. Des niettemin. bereist Mc. GleJland nog het vas- to land om er zaken te doen. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. Uitspraak in de vergiftigingszaak ta Lisse. Doodelijk ongeluk te Sassenbelm. HET POSTTARIEF. Wij herinneren er aan, dat morgen heé nieuwe posttarief in werking treedt. Donderdag reeds hebben we in onze cou rant een overzicht van het nieuwe tarief gegeven. Wij herinneren er nu slechts aan, dat brieven moeten zijn gefranceerd met briefkaarten met 7i ets. (ook voor'de ge meente zelf). Prijsdaling Belgische kolen. In aansluiting aan hetgeen wij bericht ten betreffend© daling v.an de, Engelsche kolenprijzen, vernemen wij than®, «dait hie* te lande ook van België zeer scherp ver laagde kol en-of fentea ontvangen zijn. Eeni ge soorten huisbrand werden aangeboden met een prijsverlaging van ƒ60 «per wa gon van 10.000 K.G. WETTELIJKE BESCHERMING VAN DEN LANDBOUWARBEID. De Nederlandsche Vereeniging voor wet telijke bescherming der arbeiders hield Zaterdag te Utrecht een algemeene verga dering over „Internationale bemoeiing". Mgr. dr. W. H. Nolens heette in 't bijzonder welkom den minister van Arbeid, mr. Aal- berse, en de vertegenwoordigers van de Re- geeringsdepartementen. Het bestuur heeft spreker verzocht bij wijze van oriënteering op het eenigszins verward© terrein der international© ar beidswetgeving een beknopte uiteenzetting te geven. Spr. voldeed aan dat verzoek. Hierna dankl© minister Aalberso voor hst roord van \Velkom. Daar hij in Den Bosch aanwezig moet zijn, kan bij niet langer blij— 1"- :r,fC<.o-!:..fenTr.vr,"r!i»r.rc ,J.i- de vergadering zullen blijven bijwonen, zul len hem echter van bet gesproken© op de hoogte stellen. Spreker beeft do overtui ging dat aan de privaatrechtelijke Vereeni- ging naast het meer publiekrechtelijke in stituut nog een taak in de toekomst is weg gelegd. Vandaar dat bij de Vercenigingook in de toekomst,zal blijven steuneri". Het is absoluut noodzakelijk dat de publieke opi nie wordt voorgelicht, want wetgeving die tegen de publieke opinie ingaat, zou weinig vruchtbaar zijn. Daarom kan van een Ver- eeniging als deze grooto kracht uitgaan. Na de pauze kwam aan de orde bet punt: Wettel ij k bescherming van den landbouwarbeid. Aan de praeadviseurs werden do volgen de vragen ter beantwoording voorgelegd: le. In welken vorm moet de arbeids duur beperkt worden? 2e. Hoe moet het overwerk geregeld worden? 3e. Op wie moet de arbeidsbeperking van toepassing komen? Praeadvisieurs waren de hoeren: dr. J. G. Oortwyn Botjes, landbou wer te Oostwold (Gr.) J. Bakker, lid van de Tweede Kamer, akkerbouwer te Menaldum; B. Hi ems tra, voorzitter van den Ne- derl. Bond van Arbeiders in het Landbouw- Tuinbouw- en Zuivelbedrijf, tc Leeuwar den; A. J. Loerakker, voorzitter van d^n Ned. R.-K. Landarbeidersbond St. Deus De- dit te Haarlem; J. A. K n e t s c h, hoofdbestuurder van den Ned. Christelijken Landarboidsbond ta Utrecht; P. J. Rut ten, landbouwkundige te Wanssum bij Roermond. Wij hebben reeds den voorlaatslen Za terdag een korte uiteenzetting dezer prae- adviezen in ons blad gegeven. Er werd na het uitbrengen van de prae- 1 adviezen eenig debat gevoerd. De voorzitter constateerde in zijn slotwoord, dat de verschillen eigenlijk niel zoo groot zijn. Niemand zal durven beva ren, dat een regeling van den arbeidsduur in het landbouwbedrijf absoluut achterwe ge moet blijven. Niemand zal ook ontken nen, dat er een wet noodig zal zijn. Men kan nu een theorie opzetten over wat in cti* wet moet staan, of er veel in moet staan ot weinig. Doch dat heeft thans weinig waar de. Een voorontwerp van wet zal binnea zeer korten tijd naar den Hoogen Raad van Arbeid gestuurd worden en 't zal dus wel spoedig worden gepubliceerd. Eerst da< beeft men vaste basis voor kritiek. Spreker sloot daarop de vergadering mal een woord van dank aan de praeadviseun en de debaters. De gemeenteraadsverkiezingen te Amsterdam. Het advies van het R.-K. Kicskringb$» stuur luidt in zijn geheel als volgt: 1. F. S, A. M. Wierdels; 2. J. H. A. L. von Frytag Drabbe; 3. G. van Lingen; 4. mevr, v. Griel- laers; 5. J. H. Heemskerk; 6. mr. C. Rotn- me; 7. dr. J. H. Kuypers; 8. J. Th. Petera*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1