Je LeiHe Cent"
Tweede Blad.
Uit de Omgeving.
Vrijdag 14 Januari 1821
Het Braziliaansche Keizer
paar.
Dezelfde Pater-Missioaiarisdie ons reeds
jfernge zoo iateressa-nte reisbeschrijvingen
Eoncl, zendt ons nu volgenden brief.
;])o couranten vermelden een „beau geste"
jor li r aa iiiia aai s cho Marine-of fa eierenDr.
Fc-rreira Chaves, minister van Marine, ge
volg gevende aan het verzoek der zee-of-
ticieren gaf hun vea'Jof ora na aankomst
stoffelijke overblijfselen van het
i [eizerlijk Paar. die per „Sao Paulo", een
Kii Brasil's dreagnoubhs, van Lissabon
mar liio de Janeiro worden overgebracht,
Ie galjoot „Dom Joao VI'; te bemannen.,
®lke galjoot de gebalsemde lichamen der
ieizers van de „Sao P aulo" zal o verne
tten en ze brengen zal naar het Marine-
H'senaal. Bij die gelegenheid zal de galjoot
iecoinnia-ndeerd worden door admiraal
Oi. cara Sampaio en zullen 60 officieren
tan alle rangen de spanen in het water
kan.
Binnenkort zullen dus op vaderland-
then bodem rusten de stoffelijke overblijf-
e.n van lien, die groot geweest zijn in den
kicid des levens, maar groot er nog zijn i
let leven des doods.
De havens van Brazil, reeds meer dan 3l
a:-o jaren systematisch gesloten voor de
Frasihaansche Keizerlijke Familie, geslo-
k\ zelfs voor de overblijfselen van hen,
ic gedurende eene halve eeuw dit land
bestierden, als ware het of de Republiek
.:.ngen werd met panischen schrik alleen
1 bij de gedachte dat zij bot zich zou inoe-
b nemen de gebalsemde lichamen van de
loofden der overblijfselen van heb Keizer-
(jk paai-, verdroogd en vergeeld, te ontvan-
lD.
Men zal ze eerbewijzen brengen, die het
ech tvaardigheidsge voel dei- Brazilianen
Be-b weigeren kon aan hen, die 50 jaren
wg niet de opperste leiding des lands be
ast zijn geweest, en op zoo markante wij-
e deel genomen hebban aan do nationale
Hangen.
I ,1903 Mnwn 3 afgevaardigden
er Nationaie Vergadering Olymiró de Li-
is, Urbane Neves en Alberto Veiga liet
mtoatief om de wettelijke herroeping te
f're,rijgen van hot verbanningsdeci-eet der
nifctroondo familie, opdat deze wederom
irt land vrij zou leunnen in- en uitgaan,
iixlat zij zou mogen reside eren of niet
laar eagen verlangen in het land, waar
icns haar wieg had gestaan. De drie De
fies eischten voor do cx-keizerlijke fa-
recht op, dat ieder burger recht
och V"" 'e J™?11 il1 ziiu vaderland, daar
'O publiek elk ma jest; tob it-
ccbu nan atgescnan, ,en geen adeldom
neer erkende. Het zou derhalve niet zijn
m leden der familie Braganca, dat de
spubliek den terugkeer dn Brasil zou toe-
ban, een recht door do Constitutie ge-
marborgd aan elkeen, neen, doch aan vii-
igo en aanzienlijke Patriotten, aan leden
ener Braziliaansche familie, die overwon-
waren in eene politieke revolutie, aan
m die zelfs niet getracht hadden het
and teg den nieuwen regeeringsvorru op
b zetten om zoo hun verloren positie weer
terug te krijgen.
Doch de onverdraagzaamheid van den
aeuw-gevestigden republikeinschen negec-
ic-gsvorm, weUScht beducht om zijnen nog
van kelen toestand, kan zich .tot nu toe
Bannier conformeeren met de idee van
toelating der nog levende leden van ,het
Huis van Braganca, terwijl hij zich schrap
zette tegenover iedere poging dienaan
gaande van politieke en gerechtelijke cor-
ratiesen zoo verklaarden .altijd het
egstge,rechtshof (Supremo Tribunal Fe
deral) en de beide Kamers van Afgevaardig
fcn (Camara e Senado Federaes) zich for-
aeel tegen een herroeping van het ver-
>awidngsdecreet.
Vroeger of later echter zou do reclit vaar-
ïigheid zegevieren. Volgens Bijbelsche'
opspraak kaai het Jicht niet verborgen blij
ven onder de korenmaat. Eens zou de
.Waarheid stralen door de duisternissen,
waarin de kracht zich had verborgen, wijl
de natuur-selve der waarheid een afschuw
heeft van schaduwen en enkel glanzen wil
b het klare daglicht. De dag, waarop de
2on der waarheid hare glanzende s bral en
Over Brasil zou uitzenden, is nabij.
Waarlijk, dit. strekt tot eer van den te
gen woordi gen. regeeringsvorm't is de
Weldoening, gegeven aan do stem der natie,
je
<lc vervulling der P-i-btvaardigheld, zoo-
lang al afgesmeekt en verwacht. Het zij
gezegd tot lof en glorie van do Braziliaan
sche Democratie.
Als 'lid vait het Hoogstgerechtshof een
ouverzetteJijk tegenstander van de henroe
ping van het bandecreet der onttroonde fa
milie, gaf onlangs de tegenwoordige presi
dent der Republiek Epitacdo da Silva
Passoa, aai zijne boodschap aan hét congres
te kennen, dat het werkelijk billijk en
rechtvaardig zijn zou de overblijfselen der
gestorven Keizers (Dom Pedro tl en Dona
Teresa Christiana) naar het Vaderland te
daten overbrengen, en dat wel als akt van
eerherstel en recht, alsmede ,om voldoening
te geven aan de dienaangaande in het land
opgegane stemmen.
Er weerklonk algemeen en geestdriftig
applaus door geheel Brasil, en zelfs uit
den vreemde kwamen ondubbelzinnige lof
uitingen voor het presidentieel initiatief.
Doch de akt was onvolledig.
■i Va-s ook noodzakelijk te herroepen hot
hatelijk bandecreot der aanzienlijke Brazi
liaansche familie, die indefftijd genoodzaakt
werd een meer gastvrij vaderland te zoe
ken op vreemden bodem. Kamer en, Senaat
bespraken de kwestie en bekrachtigden het
vurig verlangen van geheel de natie.
Overal hief uien Hosanna's -aan ter eere
van de Magistraten dei' republiek en hon
derden felicitaties kwamen aan het Kabi
net van den President ais een sterke cu
ondubbelzinnige bijval voor zijn gelukkig
initiatief.
Opmerkens waardig feit.
Die het meest- zich verdienstelijk hebben
gemaakt ter verkrijging van het terugroe-
pingsdcereet, die dit deoreet thans het
vurigst toejuichen zijn Republikeinen, on
verbiddelijke tegenstanders van elk dy
nastiek regiem. Maar zij -stellen zich boven
■politieke passies, waar het hier geldt waar
heid en recht -te dienen.
En dat is goed.
Zoo wordt veel schuld gedelgd.
En ziet. De Sao Paulo, liet grootste oor
logsschip der Braziliaansche Republiek,
loopt de haven van Lissabon -binnen, her
schapen in „chapelle ardente", om na 31
ballings jaren d© lichamen der Braziliaan
sche ex-keizers .op te nemen. De Sao Pa-ulo
is hetzelfde schip, dat nog voo-r korten' tijd
versierd en opgetuigd het Belgische
Koningspaar naar deze streken bracht.
Ad-Ier geloof en aller belijdenis pa-ren
zich in eenstemmig accoord om die over
blijfselen waardigste ontvangen, om ze te
brengen het eerbiedigst bewijs van het
«rechtvaardigheidsgevoel en de -achting van
het land.
't- ts hier niet de een of andere politieke
fractie niet een enkele partij, neen, 't is de
geheele natie geheel Brasil vertegen
woordigd door zijne hoogste Magistraten
en meest vooraanstaande elementen, dat
deelneemt aan do dankbare hulde van hen,
die gedurende ruim 50 jaren de teugels va-n
het bewind in handen hielden, van hen die
de teruggave der wijheid bewerkt-en van
moer dan een mdilioen slaven, terwijl zij
wasten dat dit hun de kroon zou kosten,
van hen eindelijk die altoos -rechtvaardig
regeerden, vaderJandsKevena—
■rij en gelukkig zou zijn.
't Is do rechtvaardigheid die hriompheert.
de waarlieid die schittert, de eerbied voor
de deugd -die zich -thans -uit.
Maar -dit- eenparig kloppen van Brazi-
Jiaausche harten, dit eenstemmig trillen
van broeder ziel en, aangevuurd door een
zelfde gevoelen, bewijst nog iets meer dan
de sympathie van geheel een volk voo-r
hen, die tijdens hun bestuur altoos eenvou
dig waren en goed, grootmoedig -en verge
vingsgezind liet bewijst, vooral den verhe
ven eerbied van een volk jegens de nage
dachtenis van -lien, die groot waren dn den
dood des levens, doch grooter uo-g zijn in
heb leven des doods.
16 Dec. 1920.
M. L.
Uit de Pers.
L. RIDDER DE VAN DER SCHUEREN. t
Aan een driestar in Het Huisgezin
onlleenen we het volgende:
In jhr. L. Ridder de van der .Scliueren is
weer een der oude garde van ons heengegaan.
Een edelman, wiens voornaamste -kenmerk
eon'voud was, toegankelijk voor allen en ieder.
Wiens grootste verdienste blijft, dat hij in
een moeilijken tijd mede het initiatief heeft ge
nomen tot stichting van den Nedcrlgndschen
Boerenbond, van dit lichaam de eerste voor
zitter is geweest en een reeks van jaren is ge
bleven.
Hij von'd pater Van den Eisen naast zich,
zeker, maar pater Van den Eisen vond in hem
een man vol toewijding, onzelfzuchtig, wiens
naam vertrouwen wekte bij onze Roomsche
boeren en den jongen Bond gozag en aanzien
gaf naar buiten.
Ons Roomsche piattóïand zal den heer De
van der Sohueren, die eerst op hoogen leeftijd
en noode den band, die hem aan zijn stichting
hond, losmaakte, nooit vergeten.
In 1876 behoorde de heer De van deT Sebïie-
ren lot de oprichters .der Maatschappij
Katholieke Illustratie.
Niet min-der dan veertig jaren was de beer
De van der Scliueren president-commissaris
dier Maatschappij.
Thans, nu, op hoogen leeftijd, ook voor hem
hot oogenblik van scheiden is gekomen, nu
deze werkzame natuur rust hoeft gevonden
de ins! in zijn God. in Wiens dienst hij altijd
gestaan beeft, worde hem hier een woord van
eerbiedigen dan'k en verdiende waardeering
gewijd.
EERHERSTEL'.
De Maasbode schrijft:
Democratisch is deze tijd buitenmate.
Iemand die zich de vrijheid veroorlooft te
moenen, dat de maatsdhappij heel wat gezon
der wezen zou, indien zij minder aan demo
cratische proefnemingen werd onderworpen
zoo iemand loopt wel kans, door duizenden
te worden beschouwd als een gevaarlijk eu
bijna misdadig persoon.
Op gevaar af van aldus te worden aange^
wezen, durven we toch wel iets zeggen, dat
ondemocratisch klinken moeti
Het is di't.
kan lieverlede moeten overal de presentie
gelden en de vergoedingen voor het lidmaat
schap van openbare lichamen sterk worden
verhoogd.
Nog pas hoorden we een socialist klagen,
dat hij met zijn vergoeding voor 1 Kamerlid
maatschap niet kan toekomen.
Hij moet ervan leven, schreef hij.
EiLieve, hoe zat dat dan vroeger met de niet-
domocratischc Kamer-, Staten- en Raadsle
den?
Konden die leven van don wind?
Of werden die vertegenwoordigers der „bour
geoisie" gehonoreerd uit geheime fondsen?
Hadden die een vrij abonnement op trein of
tram of telefoon?
Niets van dat al!
Hunne vergoedingen, preseutiogelden enz.
waren zeer gering, en iin vele gevallen ont
vingen zij heelemaal niets.
Waaruit valt op te maken, dat zij, al dan
niet zelf bemiddeld, geregeld een belangrijk
sttuk van hun werkkracht en hun arbeidstijd
ten geschenke gaven aan de gemeenschap.
De democratische vóór-schreeuwers hebben
ben altoos uitgescholden voor veel leelijk6.
Blijkt nu niet overduidelijk, dat de „bour
geoisie" heusch wel iets meer deed dan do
„mooie" haantjes inpikken?
De democraten van de bovenste plamk zijn
druk bozig, van die mooie baantjes tevens
profijtelijke baantjes te maken.
De „oude pruiken" zijn zoowat allemaal
weggewerkt: de menschen, die eerat getoond
hadden dat zij hun weg door het leven wel
konden vinden en later hunne ervaring op een
koopje in dienst stelden van de gemeenschap.
Nu zijn vele jonge snoeshanen op de 'kussens
gaan zitten, na eerst op de trom te hebben ge
slagen voor de „beweging". Maar nu oischen
Hofsr~ee?r rrnm nesraau. Tets- wax ue tnc-
gcurwoordigers der „bourgeoisie" bijna nim
mer hebben gevraagd of gewenscht.
Voor deze gesmade e® gehate bourgeoisie
beteekent dit feit toch wel een eerherstel, en
dit komt van een zijde, die het housch zóó niet
bedoeld heeft.
Maar de eenvoudige logica is seftns royaler
dan de democratie.
'léden gegrond, een onding. De bedoeling ie
nooit gewecet, en de bedoeling kan niet zijn,
dat bet personeel met vertegenwoordigers van
do r eg co ring voor .zich zelf regelingen vast
stelt. Hot resultaat van het overleg behoort
slechts te zijn, dot de regeering nauwkeurig
x oor zich ziet, wat do wenschen en inzichten
van het personeel zijn. opdat zij bij het vast
stellen der regeling daarmede rekening zou
houden. Ontaardt hert georganiseerd overleg
het nomen van besluiten, waardoor regee
ring en volksvertegenwoordiging worden vast
gelegd, dan legt men bevoegdheden in handen
niet verantwoordelijke personen, die ons
staatsrecht daaraan ten eenemnale vreemd
laat."
BODEGRAVEN.
I>e Ilanzc. De Hanze vergaderde in liet
Palronaatsgebuuw. Na opening door den
voorzitter worden de notulen gelezen. In
verband met deze notulen doet de voorzit
ter mededeeling dat van de Directie der
Hanzebank een schrijven is Ingekomen in
take de vraag van het Bestuur waarin me
dedeel ing wordt gedaan dat bij de omzet
ting van het Correspondentschap in een
Bijbank een nieuwe regeling zal worden
getroffen, welke tijdig zal worden bekend
gemaakt. De voorzitter is van oordeel dat
dit antwoord niet veel bijzonders is. Voorts
een schrijven van de Commissie van Beheer
van het Patronaatsgebouw, houdende 't be
richt dat zij met devoorgestelde regeling
tot betaling van zaalhuur per avond genoe^
gen neemt, terwijl zij verzoekt de nog ver
schuldigde zaalhuur spoedig te voldoen.
De notulen worden hierop goedgekeurd.
Door den Secretaris wordt een jaarver
slag uitgebracht, hetgeen een globaal over
zicht geeft van den stand der vereeniging.
Wij stippen hieruit aan dat het ledental
tengevolge van bedanken met 15 vermin
derde en momenloel 46 bedraagf, voorls
at voor een te honden winkelweek geen
animo bestond (werd zulks gebrobeerd?
'Corr.), terwijl voorts wordt geconstateerd
dat de vergaderingen slecht werden be
zocht, zoodat. gewoonlijk slechts 38% aan-
'wezig was. De voorzitter brengt den secre
taris dank en onderstreept het slechte vcr-
•gaderingbezoek. Spr. hoopt dat het een of
ander attractienummer hierin nog eens
erbetering zal brengen.
Vervolgens brengt de penningmeester
verslag uit van den toestand der kas, waar
uit blijkt, dat deze sluit met een nadeelig
aldo van 26.19. De bescheiden door een
tweetal leden nagezien, worden accoord be-
onden. De heer Kelfkens maakt aanmer
king op het door het Bestuur aan de K.S.A.
'gedragen bedrag als bijdrage voor de
ontwikkel mgsavonden. Spr. ts van oordeel
dat een dergelijk bedrag niet zonder toe
stemming der leden uit de post onvoorziene
uitgaven mocht worden gevoteerd .De voor-
Z^a\aai Pp Hanze niet hij andere
jaar 1921. De voorzitter wenscht
HET GEORGANISEERD OVERLEG.
In hot vrijziunig-democratisdh weekblad D e
O p b o u w", schrijft het lid der Tweede Kal
mer, Mr. Marchant, het volgende oommentaar
op het ongelukkige debuut van het georgani
seerd overleg":
„Het karakter van dit instituut is ten eenen-
male misverstaan. De vergadering van de
commissie voor georganiseerd overleg neemt
besluiten bij moerderiieid van stemmen. De
besluiten worden gepubliceerd, en de belang
hebbenden besdhouwen daarmede de zaak als
afgedaan. Regeering en volksvertegenwoordi
ging van Jand en gemeerde liehben, zoo meent
onen, zicüi daarnaaT te gedragen.
Dit is een vergissing. Men is bij de instelling
van deze organen uitgegaan van de gezonde
gedadhte, dat regelingen betreffende het per
soneel niet moeten worden getroffen dan na
dat het personeel zelf er over is gehoord, dus
na overleg met het personeel. Om te voorko
men, dat dit „hoeren" van het personeel luk
raak geschiedt mot willekeurig aangewezen
leden van hot personeel, heeft men hel over
leg „georganiseerd", dat wil zeggen men heeft
waarborgen geschapen, opdat alle elementen
en richtingen onder het personeel zich kun
nen uitspreken. Dat is alles.
Daarom is èn het nemen van hesluiten door
deze organen èn het streven, daaruit voort
vloeiende, naar evenredige vertegenwoordiging
Ider verschillende organisaties, op haar aantal
hieraan
rasl te knoopen punt 9: „Bijdrage ontwik
kelingsavonden'.De begroot ing wordt voor
gesteld in inkomsten en uitgaven op een be-
'drag van ƒ370.50. De voorzitter stelt voor
als bijdrage voor de ontwikkelingsavonden
bedrag van ƒ30.uit la trekken. Spr.
merkt op dat de leden van „De Hanze" tot
deze avonden alsdan vrij entroe hebben;
wordt echter niet bijgedragen dan zal ieder
voor zich moeten betalen. De heer Driehuis
stelt voor dit bedrag te stellen op 20.
Een breedvoerige discussie is hiervan het
gevolg; de voorzitter brengt tenslotte in
stemming het al of niet bijdragen voor de-
avonden. Met 11 togen 9 stemmen wordt
besloten n i e t bij te diragen. De hogrooting
wordt hierop z.h.s. aangenomen. Vastge
steld woïxlt dat het Bestuur bij onvoorziene
•uitgaven voor bedragen boven 15 gld. de
goedkeuring der leden behoeft.
Aan de orde wordt gesteld de verkiezing
an 2 bestuursleden. Aftr. zijn de hoeren
Aengenent en Stolwijk. Beide liee«en zijn
herkiesbaar en worden ook herkozen. Bij
verkiezing van een voorzitter worden op
den heer Aengenent 11 stemmen 'uitge
bracht. terwijl de hoeren v. d. Heijden en
Stolwijk ieder 4 stemmen op zich vcreeni-
.geih Bij een herstemming lusschen de drie
eerstgenoemde hoeren wordt de lieer x\en-
;enent met 12 stommen gekozen.
Vervolgens brengt de heer Verver een
duidelijk verslag uit der vergadering van
den Centralen Raad. De heer Aengenent
geeft, een resumé van de besprekingen op
•de vergadering van Dag. Besturen. Spr.
wijst op de door den heer Perquin gehou
den rede, waarin deze aanstuurde op
een vrienschapsband tusschen Hanze en
Hanïebank. Spr. veiwnchf p,vt
9a w«st op bel t.nivangen lirm,.,,
•vriurtn die vriendschap ver is te /„eken.
no'gens memoreert ,pr. lie! »wilaI.
gediende voorstel om'l'ü der boodscontri-
butic extra af le dragen voer het nieuw»
Se mane. Sfir. zegt persoonlijk hierbij te
bobben voorgestemd. Ilo heer Boogaard is
lan oordeel dal dit bedrag wel wat hooger
had mogen gesteld worden. Door deze 1
heeft Bodegraven idii af le dragen. Wa.w
Bodegraven 4 Middenstandsjongens heeft
welke aan 11 Seminarie studeeren, wil spr.
dit bedrag verhoogen. De voorzitter juicht
dit voorstel toe en stelt voor hoven het ge
voteerde bedrag f 10— extra te geven Met
algemeeue stemmen wordt hiertoe beslo
ten. I en slotte Wijst spr. op de aangenomen
motie inzake liet lidmaatschap van Hanze-
Iclcn aan Coöperaties. Spr. brengt vervol
gens een woord van dank aan den heer Ver
ver voor zijn uitgebracht verslag.
Punt 10: Verloting presentieprijzen.
Ineiig! 'enige hilariteit teweeg, waarop
wordt ingediend een bestuursvoorstel om
een dergelijke verloting voor iedere verga
dering vast ie stellen. Zulks wordt aan hot
bestuur overgelaten. Terloops worden weer
Ier sprake gebracht de ontwikkelingsavon-
- en van de K. S. A. De voorzitter licht dit
punt toe en verklaart, dat op een 8-tal
avonden oen eerw. Paler een lezing zal hou
leu ook toegankelijk tegen entree voor
ouders der leden. Schriftelijke ingediende
aragen naar aanleiding aan het gesprokene
iwoixlen in een volgende vergadering be
handeld. Nu deze toelichting is gegeven,
wordt het bestuursvoorstel om 30 gld. sub
sidie te verleenen aangenomen met 17 stem
men.
Bij de rondvraag vraagt een lid of het
met op den weg ligt van,het Besluur ora
zich tot de Directie der Hanzebank te wen-
ilen met het verzoek den Middenstand in
i ezen tijd van malaise zooveel mogelijk bij
Ie staan door het innemen van een ruimer
standpunt ten aanzien der credielen, door
het zoo min mogelijk opzeggen van credie
len enz. Tenslotte wordt besloten zich tdt
de Directie le wenden, het betreffende ant
woord voor een ied«er t^r inzage te leggen
en ten overvloede een spreker aan te vra
gen teneinde een en ander nader te kunnen
behandelen.
Niets meer aan de orde zijnde wordt de
vergadering hierop op de gebruikelijke wij-
ze gesloten.
GROENENDIJK.
Uitvoering. Woensdagavond gaf da Ver-
eeniging „Onder 'Ju," naar tweede uitvoering
Hoewel hel slechte weer blijkbaar e. n nade^-
hgen invloed oefende op het beeodk, heeft dit
de spelers niet ontmoedigd. Integendeel: beter
nog dan Zondagavond kwam het schoone blip,
spel lot zijn rechl. Wel mogen wij de vereeni
ging dankbaar zijn voor wat zij ons dit jaar
weer le genieten gaf van tooneel, muziek on
voordracht, en door trouw bezoek haar loffe
lijk pogen steunen.
-Jemand, die op het laatele oogenblik nog
door 'domuoMr?^^—r: 7:7Ta r dodh ■wist ziclizolve
le redden. Als alle thuisblijvers zoo zwaar ge
straft worden, zal liet een volgend jaar vol
loopsn.
ROELOFARENDSVEEN.
Propagandaclub. De R. K. Propaganda-
club „St. Wiffibrordus" liield Dinsdagavond,
een ontwildec-lingsavond, waarop wederom de
edelachtbare heer bui-gemeesler Vosiers een
lezing 'hield. Ook vele vrou-welijke leden woon
den deze vergadering bij.
De spreker memoreert wat in do vorige ver
gadering is besproken en gaf nu de uiteenzet
ting van de practijk der Kieswet.
De verschillende liiorna gestelde vragen wor
den door den spreker op klare en bevattelijke
wijzo beantwoord.
De Geest. Adviseur zeide zeer tevreden te
zijn over de belangstelling, welke voor de
ontwikkelingsavonden geloond is, en spreekt
den wcnsch uit, dat de leden ijverige propa
gandisten zullen blijven
Do voorzitter brengt den burgemeester dank
voor al de moeite, welke deze zich getroost
heeft, den leden der vtóreeniging meer ontwik
keling bij te brengen en sluit vervolgens dezen
goed geslaagden onlwikkelingsavond met den
dhr isle! ijken groet.
WASSENAAR.
DOOR EEN VRACHTAUTO
OVERREOEN.
Hot „Vïvd." bericht nader:
Het was Wo-ensdagov,nd om 6 u. stikdon
ker op don Leadschen straatweg onder
Wassenaar. Het woei en regende en slechts
het licht van voortsnellende auto's be
scheen den straatweg.
Dat licht is de oorzaak geweest van het
ongeluk, dat twee menschen hot leven ge-
bei Bolsjewisme en de Kerk
in Hongarije.
'Als vuur en water stonden communisme en
'fco'dsdienstig leven in Hongarijo .tegenover el
kander. Dat voelden van den beginne af de
^■voerders der communisten ongetwijfeld,
toasr zij waren het meest bevreesd voor den
bachtigen weerstand, die van Kerk en gods-
^net uitging. Daaruit valt een beslist onzeker
testen le verklaren, een talmen, dat sprak uit
e houding van de leiders der communisten
tegf-nover de Kerk. Kerk cn godsdienst be
tonden voor het communisme niet, dat spreekt
vanzelf. Het eerste decreet, de Kerk betreffen-
dat in de proletariër-republiek Hongcrije
weid uitgevaardigd, was een bevel dat alle
oponbaro godsdienstoefeningen verboden wer
den. Het geheele vermogen der Kerk werd
allereerst als staatseigendom verklaard en tot
gemeenschappelijk bezit gemaakt. Aan de
Pastoors werd ieder inkomen ontnomen. De
kloosters werden opgeheven; de kloosterzus-
*ers on orde-geestelijken binnen 24 uren uit
gedreven, waaneer zij niet onderteek enden
"31 zij zich naar de verordeningen van de
oovjnt-regeering schikken zouden en zich niet
®eer als kerkelijke personen lieten aanmerken,
bo kloosterzusters werden ook uit do hospita-
r® verdroven, niettegenstaande
e a heft gen tegenstand van
oodsche genoeaheeren z-o-lf,
le haa-r voor onontbeerlijk
"hiel'den. Ten slotte werd dan aan dezen
zusters toegestaan te blijven, indien zij hare
religieuse kleeren zouden afleggen en zich
naar "de bevelen van de sovjet-regeering wilden
voogen. Zooals altijd, als de vijanden der Kerk
overwinnen, werden op de eerste plaats de
Jezuïeten verjaagd en- ook het hevigst ver
volgd. Velen hunner en ook andere orde-gees
telijken werden op straat bespot en tot bloe
dens toe geslagen. Meer dan .100 katholieke
geestelijken werden in de gevangenis gewor
pen. Ook de hooggeëerde bisschop van Steina-
menger, gmaf Nikes, heeft alle 'verschrikkinf-
gen van het kerkerleven snoeten doorstaan,
totdat hij zwaar ziek werd en door dappere
spoorwegmatmeDverborgen in een wagon, in
zijn diocees werd teruggebracht en tot den val
der communisten bij een houtvester verborgen
gehouden. Graaf Nikes heeft zelf zijn lijdens
geschiedenis verhaald. Hij is een Zevenbur
ger, heeft in het Jeauïeten-oollege toRalke
burg het gymnasium bezocht en daarna in
lumsbrück en aan andere Duitsdie hoogc-
scholen philosophic en theologie" gestudeerd.
Reeds uit zijn blik, ja uit zijn heele gestalte
spreken een buitengewone wilskracht en vast
heid van karakter. Iedere trek verraaidt den
Kerkvorst in hem. In 1911 op 35-jarigen leef
tijd werd graaf Nikes bisschop van Stema-
manger. In het politieke leven behoort hij bij
de christelijk sociale partij. Reeds onder de
monarchie bestreed hij zonder ophouden en
met succes dc .Toodsch-sociaiistische volks-
mdsloiders. Tijdens de rer.olutie trad hij on-
versobrokken op voor zijn diocesan en tegen
de bolsjewistische hoofdstad Boedapest. Op
Sylve6teravond. 1918 verkondigd! hij in de al
oude kathedraal van Steinamanger voor het
Christelijke volk zijn „Los van Boedapest". Dat
was een openlijke oorlogsverklaring en de
dappere strijder had van dat oogcntbli-k af
zonder ophouden vervolging en schaamteloo-
zen laster te verdragen. Hij werd in de alge-
in eene gevangenis opgesloten. Daar werd hij
ziek aan een zware belroos, ging naar een
hospitaal en werd, nauwelijks genezen, weer
naar den kerker teruggevoerd. Trouwe chris
telijke spoorwegmaanen redden echter bunnen
geëerden Bisschop. Den 20sten Augustus.
1919 trok Bissahop Nikes als Belijder onder
het gejubel des volks zijn bisschopsstad weer
binnen.
Ruim 12 Katholieke geestelijken zijn dood
geschoten. Anderen zijn gekruisigd geworden,
twee geestelijken zijn aan elkaar gebonden en
tot den hongerdood veroordeeld geworden. Nog
een 20- of 30-tal zijn op andere wijzen om
het leven gebracht. Het waren verschrikkelijke
dagen, toen de geestelijken als ze zich in pries
tergewaad op straat vertoonden, mishandeld
werden en de zusters van straat tot straat, van
huis tot huis verdreven werden.
Oskar Faber, de afgevallen geestelijke, was
■de leider in den strijd tegen de Kerk.
Bij de Engelsche zusters werd een Joodsche
leerares als politieke agente aangesteld. Met
een revolver in de hand dreef zij de arme
nonnen door de kloostergangen. Als oen Ka
tholiek, die voorbijkwam, durfde te vragen
wat er toch in het klooster te doen was en
wat die arme zusters wel misdreven hadden,
werd hij terstond in hechtenis genomen. Geen
geestelijke mocht een school bezoeken. Ieder
moest lid worden van een Genootschap.
Het spreekt vanzelf dat aan de geestelijken
ieder inkomen onthouden werd; zij moesten
slechts leven van aalmoezen hun door de ge-
loovigen geschonken.
De geloovigen stonden zooveel af, dat de
geestelijkheid meer bezat dan vroeger. De
kerken stroomden vol, de menschen verdron
gen zidh rond de biechtstoelen en Zondags,
lijdeus de godsdienstoefeningen, stonden de.
geloovigen tot op het Kerkplein. Godsdienstige
boeken en kerkboeken moesten verbrand wor
den, zoodat heden in Boedapest en in heel
Hongarijo gebrek aan gebedenboeken heerscht.
Toen er een groot aantal Joden gedoopt
zouden worden, waren er geen kerkboeken of
catechismussen voor de doopelingen voorhan
den.
Alle professoren in de godgeleerdheid moes
ten hun geloof verzaken, anders konden zij
heengaan. Voor de afgeval lenen werd een
afzondexdijk fonds gesticht en iedpr hunner
ontving wekelijks minstens 500 kronen.
In do scholen mochten natuurlijk nóch va/-
derlandscbo nóch geestelijke liederen gezon
gen worden. Alleen de Marseillaise hoorde
men in .straten en stegen, in café's en scholen.
In de scholen werden kruisbeelden, reli
gieuse of patriottische afbeeldingen van de
muren gerukt. Het xvas verboden in de school
te bidden, het kruisleeken le maken of zelfs
maar dan naam van God le noemen.
Toen do heerschappij der communisten be
gon, vaardigde de agent voor kerkelijke zaken
het bevel uit, dat de godsdienstige oefeningen
onmiddellijk moesten gestaakt worden. Doch
sledlits 8 dagen hield dit bevel stand. De
communisten-leiders schrokken van de uit
werking, vooral toen zij op Sacramentsdag hel
algemeen verzet aanschouwden en de ge
volgen van het bloedJmd zagen, dat zij ia
de processie hadden aangericht. Op Sacra
mentsdag kwam het tot ernstige conflicten.
Zoo word in Boeda (een wijk in Boedapest)
de feestelijke omgang door 40 a 50 communis
tische soldaten en burgerlijke ambtenaren
uitsluitend Joden op gewelddadige wija«
verstoord. Zij wierpen ziek op den Paetooi\
sloegen hem, rukten zijn priesterlijk gewaaC
aan stukken, traden het H. Sacrament met
do voelen, nadat ze Het eerst bespuwd haiL
den. Er ontstoud een vechtpartij, totdat
roode wacht kwam en in de menigte sóhoeé--
Drio moiajes werden gedood, 18 andere per
sonen werden zwaar gewond. Doch toen vw-
zetten zich zelfs de sociaal-democratische ar
beiders, en vooral hunne vrouwen, tegen de»
comro>wv"P',cNj daden.
(Wordt vervolgd)»
