Ingezonden Mededeelingen.
tawste Modellen PELTERIJEN.
Staien-Gerieraal.
Rechtszaken.
Uit de Omgeving.
men. Men betoogde» <lat daardoor afüoeru-
de verbetering* van de Imanciecle verhou
ding tusscïum Rij^k en gemeenten wordt
belemmerd. Ook meende men, dat Em-
men den indruik geeft van in voorspoed
to ver',;pen:r» en dat andere gemeenten èr
m elk geval slechter aan toe zijn dein deze.
öe med ede fling bijv. van den minister, dat
Je menschen in heidehuiten wonen, slaat
naar 't oordeel van sommige leden geens
zins meer op den tegemvoordagen toe
stand. Wel is de financieel© toestand der
gemeente treurig, maar dit komt ten deele
doordat de veenarbeiders, die 2/3 der be
volking uitmaken, geen belasting betalen,
hoewel zij een jaarinkomen hebben, van
f2000f5000. De gemeenteraad bestaat
overwegend uit veenboeren, die ook schat
ten verdiend hebben, doch steeds klagen.
Onder «ten vorigeni burgemeester is het ge-
meeivli'belK'er zeer verwaarloosd. Eenige
leden verlangden in eük geval een opzet
telijk en nauwkeurig onderzoek naar den
financieelen toestand der gemeente, vóTir-
dat op de voorgestelde wijze zal worden
gediolpcr.-.
Een nieuw Tuindorp te Rotterdam.
Te Rotterdam heeft zicli een maatschap
pij gevormd, die aan de KraKr.gSche Plas
een tuindorp voor meer-gegoeden wil aan
leggen. Het terrein van de maatschappij
die wil werken met ƒ750.000 kapitaal (waar
van 150.000 is goplsatst), wordt begrensd
zoo lezen we in de N. R. Ct. in het
noorden door het Kraiingsche bosch- en
parkplan, in liet westen door de Ess ch en-
laan, in het zuiden door het buiten van
den heer Hoey Smith en Woudensteijn, en
in het Oosten, al is het in meer verre toe
komst door de ceintuurbaan.
Het kenmerkende van deze maatschappij
is, dat haar doel niet commercieel is. Het
is haar niet om winst te doen, al vertrouwt
ze, dat het kapitaal op den duur een nor
maio rente zal opbrengen. Ze wil op haar
terrein (voorloopig 7 H.A. gropt) een fraaie
woonbuurt stichten en meewerken, dat het
in den omtrek ook zoo zal zijn. Er is daar
toe reeds medewerking van andere bouw
maatschappijen verkregen. Wan er meer
dan 6 pCt. wordt verdiend, aal aan dat of
eenig ander maatschappelijk doel ten goe
de komen.
Bij verkoop van perceelen grond zal dan
ook niet worden getracht er zooveel moge
lijk geld van te makende kooper moet
zich verbinder? tot een bepaalde bouwwijze
en tol den aanleg van zooveel mogelijk
tuin. Men wil om de huizen meer tuin, dan
meestal in villaparken te zien is. Het be
stuur zal, onder vakkundige voorlichting,
het geheele plan van aanleg blijven be-
heerschen.
Do aandeelen staan op naam, en aange
zien do aandeelhouders de voorkeur heb
ben bij den koop van bouwgrond, zijn er
oor de verkrijging van aandeelen zekere
beperkende bepalingen gemaakt. Men wil
de poort niet voor iedereen openzetten.
Boven- of benedenhuizen zullen anders
dan bij uitzondering, aan den rand der be
bouwing b.v. niet worden toegelaten-
Ook kantoren en café's worden geweerd.
(HÏÖNDWËT S H R Z IE NIN G
Aan het thans verschenen» verslag van
de Staatsccmtnissae, ingesteld bij K. B. van
20 December 1918, aan welke is opgedragen
de voorbereiding van e©ne herziening der
Grondwet, wordt het volgende ontleend:
1. De Troonopvolging.
Den monarchalen staatsvorm acht de
commissie een» zegen voor ons land, doch
alleen zo-olang behoud van een waarlijk
nationaal koningschap mogelijk is.
De bepalingen, welke anderen dan na
komelingen van de thans regeerende
Vorstin tot de regeering kunnen roepen,
zijn te schrappen, terwijl de troonsopvol
ging, indien mannelijke uit mannen geko
men nakomelingen ontbreken, is te be
perken tot bet tweede geslacht uit den
laatst overleden koning gesproten. Het
oogcnhl'ik, dat geen bevoegde opvolger naar
do grondwet bestaat, kan alsdan eerder
aanbreken dan onder het tegenwoordig
bestel. Bij ontstentenis van een» grondwet-
telijken tróonopvolger, moet er gelegenheid
zijn voor overweging van de vraag, of wel
licht overgang tot een anderen staatsvorm
de voorkeur verdient. De GrondAvet bane
daartoe den weg.
II. Do buitejilandssho betrekkingen.
De overtuiging, dat de invloed der Sta-
ten-Generaal op het bestuur der buiten
land sche betrekkingen- behoort vergroot te
worden, is .vrijwel gemeen goed.
Het mag een alleszins redelijke eisch
heeten, dat geen verdragen of andere over
eenkomsten- met vreemde mogendheden
meer "'orden gesloten buiten de volksver
tegenwoordiging om, terwijl- ook ten aan
zien van het opzeggen gelijkelijk ware le
handelen*.
Hoewel de practische beteekenis wellicht
niet hoog is aan te slaan, ligt het tenslotte
voor de hand, dat voor oorlogsverklaring
de voorafgaande toestemming van de Sta-
ten-Generaal gevorderd wordt.
III. De Sinteitf. Generaal.
Behoud van de Eerste JCamer acht de
commissie geboden. Het éénkamerstelsel
jjfuit voor het karaktef en den arbeid van
de Volksvertegenwoordiging gevaren in
zich, die men in een deugdelijke staats
inrichting behoort te vermijden. Eene Eer
ste Kamer als de onze, zonder recht van
amendement, vermag elementen uit het
maatschappelijk leven tot zich te rekken,
die haar in staat stellen de aan'liangige
vraagstukken and eis te belichten dan de
Tweede Kamer; ook daarom is zij voor
do wetgeving en- voor het bestuur des
lands van greote waarde.
Het behoud van de Provinciale Staten
als kiescollege schijnt, ondanks de daaraan
verbonden bezwaren, de meest verkieslijke
regeling. Eisch evenwel is èn terwille van
het beginsel zelf ên met bet oog op eene
juiste verhouding tusschen de beide tak
ken. der Volksvertegenwoordiging, dat op
de verkiezing ook van de Eerste Kamer
hot beginsel van de evenredige vertegen
woordiging wordt toegepast.
Het gewicht dor zaak vordert aangaande
dit deel der beraadslagingen der commis
sie te vermeiden, dat eene minderheid te
gen het voortbestaan der Eerste Kamer de
bekende ernstige bedenkingen oppert.
Voor voorstellen, als „verlaging van den
grondw ettetijkont leeftijd der kiezers of uit
breiding van het getal der leden in het
Parlement was geen meerderheid. te vin
den.
IV. Volksinitiatief en referendum.
Vond het>volksinitiatief inde commissie
bijna geen sympathie, reeds omdat aan de
leden der Tweede Kamer de gelegenheid
open staat, vrijwel alle voorstellen van wet
aanhangig te maken, van het referendum
in zijne onderscheidene vormen verklaarde
zich slechts eene minderheid; ook kon het
denkbeeld om in het algemeen voor de
kiezers de mogelijkheid te openen, bij be
langrijke wetgevende maatregelen en refe
rendum uit te lokken, geen meerderheid
overw erven.
V.- Sfl Qcricortlcl-cdrjïa.
Dat de grondwettelijke bepalingen
nopens de gemeentebesturen niet langer
ongewijzigd kunnen' blijven, is eeni alge
meen erkende waarheid. De .omstandig
heid, dat eene herziening van de Gemeen
tewet door eene Staatscommissie werd
voorbereid, maakte het gewenscht met
deze laatste overleg te raadplegen. De
resultaten van dit overleg worden door
laatstgenoemde Commissie gepubliceerd.
VI. De mogelijkheid tot instelling van
andere publiekrechtelijke lichamen daia
de reeds door de Gieadrwet erkende.
Meermalen is twijfel' geuit of de Wet
gever bevoegd is anderen dan de in de
Grondwet genoemde lichamen m&t veror
denende bevoegdheid' te 'bekleeden. De
ontwikkeling van ons Staatsbestuur maakt
het gewenscht, deze bevoegdheid zeker te
stellen. Eene nieuwe bepaling, welke zou
kunnen volgen op liet bestaande art. 191,
ivare te dien einde in te lasschen.
k 60 C8nt per regel, Zaterdags 70 cent.
H.A. TIMMERMAN, Hod., N.-Riju 40, Tel. 142
10512
Verder stelt de Commissie nog voor het
inkomen van de Kroon te verdubbelen; de
verplichting voor de Kroon, om over alle
wetsvoorstellen den Raad van State te
hooren, te schrappen; schadeloosstelling
voor leden der Tweede Kamer te stellen
op f5000 (voor den voorzitter op f 10.000)
en de pensioen bedragen te verhoogen, en
een weduwen- en weezenpensioen vast te
stellen.
De Commissie wil de mogelijkheid
openen, dat de Minister de Kamer kan
doen verlichten door een met de bijzon
derheden van het ontwerp vertrouwden
ambtenaar. Zij wil dè begrootingsarbeid
om de twee jaar doen plaats hebben.
Er is geen voldoende aanleiding om de
bepaling te bestendigen, welke verbiedt
het gelijktijdig bekleeden van het lidmaat
schap der Eerste Kamer en dat der Staten
een er Provincie.
Den wetgever behoort vrijheid te worden
g laten om de9 verlangd den» Voorzitter
van don Raad een-er gemeente -door een
ander gezag dan de kroon te doen benoe-
fhen. Dit is vooral gewenscht, als er be
sloten mocht worden om het voorzitter
schap te scheiden van het burgemeesters
ambt.
De opdracht welke de Grondwet aan den
Raad heeft gegeven om ook het bestuur
der gemeente in vollen omvang te voeren,
leidt tot overlading. Ln de groote gemeen
ten wordt dringend de behoefte gevoeld
andere organen met bestuursfunction te
bekleeden. De Grondwet moet de mogelijk
heid daartoe niet afsnijden.
De Commissie wil de mogelijkheid voor
den wetgever scheppen om ook aan het
leeken-elemenrü in de rechtspraak eene
plaats in te ruimen.
Het Processie-vraari sink.
Openibare godsdienstoefening buiten ge
bouwen en1 besloten' plaatsen gedoogt de
Grondwet slechts, waar deze „thans"
(d. i. in 1848) naar de wettere en reglemen
ten is toegelaten. Daar ter plaatse is, naar
de meest gangbare opvatting, elke maat
regel van overheidswege .tot verhindering
van de openbare 'godsdienstoefening uit
gesloten. Deze sedert tal van jaren» ver
kregen rechten, waarop hooge prijs wordt
gesteld, bebooren gehandhaafd te worden,
maar de materie vVare te verwijzen naar
de additional el e artabelen, waar dergelijke
bepalingen beter op haar plaats zijn.
Afgezien» van deze bijzondere bepaling,
ligt het voor d'e hand om overal, tenzij
er gevaar bestaat voor stoornis van de
openbare orde en rust, de mogelijkheid
voor het, houden van gtjdsdienstoeleningsn
buiten gebouwiSeST ËeHötpï_pTaaTserrTC^
openen.
a a
Aan he rapport zijn toegevoegd afzon>-
derlijke nota's van Prof. Aanema, Mr. Lim
burg en den heer Schapei (waaruit wij
morgen een en ander zullen mededeelen.)
HERZIENING DER GEMEENTEWET.
Verschenen is een- zeer uitvoerig verslag
van d'e Staatscommissie tot voorbereiding
van de herziening der Gemeentewet.
Wij zullen er morgen het belangrijkste
aan on tl ©enen.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van gisteren.
Zooals tnen weet bracht de belasting op
do publieke vermakelijkheden twee amen
dementen. 'Het amendement-.Van Berev
steijn om de door het Rijk gesteunde
kunstinstellingen uit te zonderen, waar
tegen liet hoofdbezwaar was dat het on
gelijke behandeling zou meebrengen en
het amendement-Ter Hall, bedoelende be
lasting te binden» aan een maximum van
20 pCt. der entreegelden.
Vooral het eerste amendement bracht de
tongen in beweging. De kunstvrienden wa
ren» het onderling oneens over de vraag of
het wel in het belang zpu zijn van de
kunst in het algemeen,Ten slotte sloten ze
vrede op eeni- nieuw amendement van den
heer van Beresteijn, voorstellende dar de
kroon verordeningen op belastingen op pu
blieke vermakelijkheden slechts zou goed
keuren» als kunstuitingen-door de belasting
niet zouden worden geschaad.
Dit amendement bracht het ver, maar
kon het toch niet tot de eindstreep brengen
Het bezweek onder den vereenigden tegen
stand van hen» die in het geheel -niet willen
weten van overheidssteun aan de kun9t en
van, hen die meenden dat de Kroon niet
mocht worden gesteld voor den taak, Ce
beslissent wat al of niet kunst is en wat
„kunst" is. Het werd- verworpen met 37 te
gen» 35 stemmen. Van de Rechterzijde wa
ren voor de Christelij'k-Historischen op den
beer Weitkamp na en drie Katholieken, de
hoeren Deckers, van Schaik en de Wijker-
slooth. Van Links waren tegen d'e hoeren
van Doorn, Rink en Abraham Staalman.
Het amendemenit-Ter Hall werd verwor
pen met groote meerderheid (G111).
iEen heel eind verder brach het weer
h <t amendement-van Beresteijn om de
gemeentelijk© tollen- ten dood© te doemen.
Het werd op het kantje af verworpen met
37 tegen 35 stemmen.
Een aanval van de heeren J, ter Laan,
Abraham Staalman on Teenstra op de ge
meentelijke debietrechten, die zij verkapte
accijnzen» en dus uit deni tijd achtten, ge
lukte. -Bedoeld© rechten werden ter schrap
ping verwezen met 30 tegen 32.
Niet zoo gelukkig was weer de hoer van
Doorn, die de brandverzekering er uit wil
de hebben. Met 37 tegen 26 stemmen be
sloot de Kamer dat zij er in mocht blijven.
De Kamer bleef steken i-n de forensen-
quaestde, ten aanzien waarvan de heer
Reijmer een amendement verdedigde, be
doelende van bedrijMoronsen t© blijven
heffen den vollen aanslag in de woonge-
meente ©n 1/3 in de bedrijfsgemeente.
(.Een verslag van de avond-vergadering
in ons volgend nummer.)
Het ongeluk op do Groninger Kermis.
Het O.M. bij de Arrondissements-Rccht-
bank te Groningen eischte heden tegen
Gebr. Honimerson, exploitanten van de ro
delbaan, welke op de Groninger kermis is
ingestort, 1 maand voorwaardelijke hechte
nis, wegens veroorzaken van zwaar licha
melijk letsel door schuld.
PTaaiseRfk GöniSte c«r K.&.A. te Leïden
Agenda der vergaderingen van E>4J he!
aangestoten yereenigingen.
N«d. RJK. Becnd van Hsudois-, Kantoor-
en Wmlcelbediendcn. Ledenvergadering*
Vrijdag 5 November in het St. Pancratius-
Patronaat, Hooigracht 18, om 8.30 uur.
A. R. K. A. Dinsdag 9 Nov. in het Pancra-
tiuspatrornaat Hooigracht 18. Lezing ^'an
den heer Hoeks.
„Geloof sn Wetenschap". Dinsdag 16 Nov.
8 uur klein© zaal der Stadsgehoorzaal. Le
zing van den heer L. A. P. M. van den
Broeke over „Alberdingk Thijm".
ZONDAG. L e i d e n. **1 uur opening Bid
stonden „St. Barbara".
WOENSDAG.Sassenheim. Ned. R.K.
Volksbond, verplichte ledenverga
dering half acht in „Het Bruine
Paard".
Arwlheken die fbteri nipt 'Zfirrtecr on
Gemeentelijke Aankondigingen.
Gemeentelijke Vischverkoop.
De Burgemeester van Leiden .brengt ter
kennis van de ingezetenen, dat morgen
(Zaterdag) aan de gemeentelijke Visch-
winkels (Vischmarkt en S-tadshuipwerf)
verkrijgbaar is VERSGIÏE HARING a f0.14,
SCEELVISCH a flf.17, GROOTEER SCHEL.
VISCH a f 0.30, GRAUWE POON 4 10.20
fin SCHOL A i 0.20f 0.24 per pond.
W. PERA,
Weth., tec. Burgemeester.
'Leiden, 5 November 1920.
Maandagnacht Hlfcen nacht en des Zon
dags geopend zijh:
D. J. van Driesum Mare 76, Tel. 406, Firma
Herdingh en Blanken, Hoogewoerd 171, Tel.
HOOGMADE.
Uitvoering. In verband met de in dit
nummer voorkomende advertentie, dieut,
ter voorkoming van teleurstellingen, t©
worden medegedeeld, dat de toegangsbe
wijzen alleen te verkrijgen zijn voor de
genen, dio geen lid of donateur der afd.
kunnen zijn. Belangstellenden uit omlig
gende plaatsen kunnen deze 's avonds aan
de zaal bekomen tegen den prijs van f0.75.
WARMOND.
Carnegiemedaille. Men zal zich nog
herinneren, dat in het begin van dit jaar
©en jongen van ongeveer 14 jaren, zoon
van M. Versluijs, in de Leed© achter „Lce-
vliet" van een schuit viel en zeker zou zijn
verdronken was niet zijn zeventien-jarig©
neef, G. Versluijs Pzn., die aan de Los
plaats werkzaam was, gedeeltelijk gekleed
te water gesprongen om do betrekkelijk
verafgelegen plek des onheils zwemmende
te bereiken en den drenkeling van een
wissen dood t© redden. Het algemeen ge
voelen was dat deze moedige daad, midden
in den winter bij strenge koude volvoerd,
op een of andere wijze bijzonder beloond
moest worden. En werkelijk kwam dezer
dagen zooiets ten Raadhuize aan. Gister
morgen werd aan G. Versluijs door den
burgemeester ten Raadhuize voor dezen
moedigen daad de medaille van het Car-
negie-Heldenfonds uitgereikt. Op deze me
daille, die slechts zeer zelden wordt, gege
ven, is aan de voorzijde een topfiguur van
Carnegie gemodelleerd door den kunste
naar Piet Pander, aan de achterzijde twee
den draak bestrijdende Spartanen figuren,
waarboven„Carnegie-Heldenfonds", met
als randschrift „Aan G. Vèrsluijs, voor moe
dig gedrag op 3 Januari 1920."
De eigenaar is op het bezit van dit zeld
zame 3tuk terecht trots, wat hij kan zijn,
wijl het ten volle verdiend is.
ÖUDE-V/ETER1NG
Personalia. De heer D. J. ter JScek, as
sistent-stationschef alhier wordt ïh gelijke
betrekking overgeplaatst naar Beverwijk
Ongeval. Toon gisteren een geladen
wagen van J. W. B. de pont aan het zuide
lijk veer zou afrijden brak de pontketting
en voer de 'pont achteruit. De wagen ge
raakte t© water, de voerman wist de paar
den nog op "den wal te krijgen.
De H. IJ. S. M. Naar wij vernemen zal
geen uitvoering gegeven worden aan het
voornemen de halte Oudowetering der H.
IJ. S. M. tot.-stopplaats te maken maar is
sloten dé6 halte te handhaven. Voor het
dorp een zeer gelukkig besluit.
W0U3RUGGE.
Diefstal. De heer J. H. alhier kwam
gistermorgen in zijn schuur tot de minder
aangenamen ontdekking dat men 's nachts
zijn fiets had ontvreemd. De politie doet
ijverig onderzoek. De „heeren" waren hom
nog genadig, daar zij zijn motorfiets onge
moeid lieten staan.
