BINNENLAND.
pjt blad verschijn telken (fag, uitgez. Zon- en Feeata.
^Abonnementsprijs bedraagt, by vooruitbetaling,
r Leiden 19 ct. p. week, f 2-öU p. kwartaal; by
y -«enten 20 ct. p. weck.f 2.60 p. kwartaal.Franco
post f2.95 p. kwartaal. Het Geïllustreerd Zondags-
P; j j8 v0or de Abonne's verkrijgbaar tegen betaling
50ct.p.kwartaal, bijvooruitbetaling. Afzonderlijke
nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 cent
11e Jaargang. VRIJDAG H SEPTEMBER 1920.
Bureau: RAPENBURG 10 LEIDEN. Inlcrc. Telefoon 935.
No. 3326
Postbus 11
De Advertentieprijs bedraagt op Zaterdag 35 cenl
per regel, overige dagen 30 .cent. Yoor Iqgezondea
mededeelingen wordt het dubbele van het tarief be
rekend.
Kleine Advertentiën, van ten hoogste 30 woorden
waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd
huur en verhuur, koop en verkoop fl. - 's Zaterdags
overige dagen f0.75.
ycNadere toelichting.
Met belangstelling hebben wij Dinsdag
den Katholiekendag de rede gevolgd,
door prof. Veraart gehouden over den
"iW belangstelling om die helderheid in
indeeling en de klaarheid in zeggen, en
„iet liet minst ook om de op diepe ver
standelijke overtuiging berustende geest
drift voor de diaor de Bedrijfsradlen geprac-
tiseerde Katholieke solidariteits-leer.
poch dén passage in die rede heeft ons
meer dan het andere gesprokene getrof
fen enbevreemd.
De spreker verklaard)© n.l. dat in onze
Katholieke politieke partij weinig
wordt medegeleefd met de a-ctie der Ka
tholieke sociologen en «economen; voor liet
BedrijfsradenstelselEn hij uitte de
vrees, dat, als bij de a.s. begrooting in de
Tweede Kamer d'oor de S. D. A. P. de so
cialisatie wordt naar voren gebracht, van
Katholieke zijd© niet"s daartegenover
jou worden gesteld
Hier wordt een zeer ernstige klacht en
.een zeer zorgwekkende vrees geuit! Wij
willen niet spreken van een verwijt of be
schuldiging.
Zijn die klacht en die vrees gemotiveerd?
ziehier de vraag, welke wij wenschen
te stellen.
Zulks zou kunnen] geschied zijn door
feiten, welke zich in het Parlement heb
ben voorgedaan.
Maar er is niets, wat ons deze veronder
stelling aannemelijk maakt.
Of Is misschien naar de meeniing van
prof. Veraart de sociale actie voor de Be-
drijfsraden dn het stadium gekomen dat zij
door een politieke actie, door een daad
van politiek beleid, door een wetsvoorstel
of een motie b.v., moet worden gestut en1
omhoog gestuwd? Doch dan hadden wij
■zulks toch wel eens in woord of .geschrift
Yan prof. Veraart vernomen!
Of is misschien in het Parlement, waar
het pas gaf, niet gesproken over ons Be-
drijfpradenstelsel. Doch zulks is wel ge
schied; en, als 't niet op een wijze mocht
zijn gebeurd, welke a<an de verwachtingen
ran prof. Veraart volkomen heeft beant
woord, dan kan daarin toch nog geen reden
liggen voor uitlatingen, als door prof. Ver
aart. gedaan op den Katholiekendag.
!Een ander motief voor de gegrondheid
van prof. V.'s klacht en vrees zou kunnen
liggeru in de personen, die eenI actief
deel uitmaken van onze Katholieke poli
tieke actie, met name onze Katholieke Ka
merleden en op de eerste plaats ook
onze Katholieke ministers.
Maar ook deze veronderstelling lijkt' ons
Onaannemelijk.
Er zijn toch meerdere Katholieke poli-
fei, die van het Bedrijfsradenstelsel op de
hoogte zijn en daar ook bewijzen van heb-
hen gegeven. En zijn er ook niet, die de
grondgedachte daarvan hebben gepropa
geerd en ingeleid, voordat prof. Veraart
aan de actie deelnam? Welnu, onder de
hier bedoelden) zullen er toch ook wel zijn,
die naar prof. Veraart's meening te
genover de social isafie-phantasiën der S.
A. P.'ers in het 'Parlement onze positie
ve sociale en oeconomische actie met over.
tuigende kracht kunnen verdedigen?
Onze conclusie is deze:
Iedereen moet prof. Veraart het reclü
erkennen om „harde waarheden" .te. zeg
gen oo'k degenen, wien 't aangaat -moe-
feil dit kunnen verdragen - als die „waar
heden" duidelijk worden gedemonstreerd;
als ook met de kwaal de geneesmiddelen
.worden, aangewezen; als men ten slotte
daarna niet in vage vermoedenb blijft
lasten.
Pat prof. Veraart dan ook een nadere
foeliichfcing zali geven op zijin j.l. Dinsdag
te Leiden gehouden bewering, mag zeker
worden verwacht.
Bil! TEN LAND.
EET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Nieuwe rcpeoringscrisis in Duitse lil and
te wachten dear het optreden der meer-
öerheidssocialisten.
De Engelsclie eiijnwerkersstaking afge
wend?
De president der Fransche republiek,
Deschanel, gaat heen. Millorand weigert
een candidatuur; hij steunt een Candida-
tuur Jonnart.
Duiischland
Een Duitsche nota over de Poolsche
agitatie in Opper-Silezië.
De Duitsche gevolmachtigde voor het
plebisciet gebied in Opper-Silezië heeft ge
neraal Lerond, den voorzitter van de com
missie der geallieerden te Oppeln, een
nota overhandigd, waarin wordt gezegd,
dat de Duitsche regeering in het bezit is
van Poolsche documenten, welke een
nieuw bewijs leveren voor het voornemen
om door middel van een geheime Pbolsche
strijdorganisatie Opper-Silezië met geweld
te bezetten.
Volgens deze stukken is het heele stem-
mingsgebied verdeeld in negen districten,
welke onderverdeeld in 74 kringen. Iedere
kring beschikt tenminste over een sitorm-
afdeeling en een ma chinege we eraf deeling
van ieder 10 man, die de kern vormen voor
infanterieafdeelingen. Den len Juli 1020
telde deze organisatie 11.7G3 hoof den.
Daarnaast bestaan eveneens in 'kringen in
gedeelde hulporganisaties, zoogenaamde
sokols. Tot dezen behoort eveneens het
verhand van de troepen van Hal Ier, dat
begin Juli reeds 2000 man telde.
De leiding van de heele organisatie be
rust bij een opperbevel, dat zijn zetel heeft
te Sosnowice op Poolsch gebied en dat tot
taak heeft, zich met de Poolsche overheid
te verstaan. De taak der organisatie be
staat in het zich in bezit stellen van de
voornaamste fabriekscentra in de distric
ten Tarnowitz, Beuthen, Hindenburg, Kat-
towitz en Pless.
In totaal rekende men half Juli hiervoor
10,000 man noodiig te hebben.
In nauw verband hiermee staat eeni plan
voor een opmarsch, volgens welk de op
Poolsc.h gebied gereed staande strijdkrach
ten zich dp het daarvoor bestemde «ogen
blik meester zouden maken van het heele
stemmingsgebied.
In een order van 11 Juli 1920 wordt last
gegeven, dat aan de aangeslotenen) moet
worden voorgespiegeld als zou het doel der
organisatie het afwenden van een Duitsche
overrompeling zijn.
Ten) slotte wijst de nota er op, dat de
Duitsche regeering betrouwbare gegevens
bezit nopens de in Voorbereiding zijnde
Poolsche actie en dat het ernstig noodlot,
waarvoor de commissie der geallieerden de
verantwoordelijkheid zal dragen, niet meer
van het stemmingsgebied afgewend kan
worden.
De havenstaking in Hamburg.
De stemming over het. al dan niet voort
zetten der staking in de haven heef tot re-
sulfaat gehad, dat 4700 stemmen tegen en
2350 voor de staking werden uitgebracht,
waardoor de arbeiders dus hebben ver
klaard' genoegen) te nemen met de loons-
verhooging ad 3 mark per dag. Hierdoor
behoort de staking tot het verleden.
Nieuwo rageeringscrisis?
De binnenil-andsche politieke toestand
vertoont op het oogenblik een zekere, span
ning en verscherping, veroorzaakt door de
kwestie van «de uitbreiding van de basis
der rijksregeering naar links.
De besprekingen overeen evénltueele toe
treding van de meerderheids-socialisten
tot 't regeeringsblok duren steeds voort,
zonder dat het tot dusver gelukt is, de aan_
gelegenheid zelf de oplossing nabij te bren
gen.
Hongarije.
De -moordenaars van Tisza.
De krijgsraad te Boedapest heeft twee
van de moordenaars van Tisza, Stephan
Dobs en Tiber Sztankowsky, ter dood ver
oordeeld. Alexander Huettner werd tot 15
jaar zware kerkerstraf en Eugen Dago
Wilhelm tot. drie maanden gevangenis
straf veroordeeld.
Frankrijk.
Het aftreden van Deschanel.
De berichten met betrekking tot. het af
treden van Deschanel vereenigden alle te
Parijs aanwezige afgevaardigden in het
Palais Bourbon, alsmede talrijke journa
listen. Met betrekking tot. den datum, wel
ken Deschanel in overeenstemming met de
regeering zal kiezen ohi zijn besluit aan
het parlemerit kenbaar te maken, zijn de
meeningen verdeeld. Sommigen waren
van oordeel, dat er geen! aanleiding be
stond om overhaast op te treden en dat het
de voorkeur zou verdienen, de tweede helft
van October voor het bijeenroepen der Ka
mers af te wachten; de meerderheid be
toogde evenwel de noodzakelijkheid, de mi_
nistercrisis snel op te lossen, en voorspel
de dat het congres van Versailles tegen) het
einde van de volgende week zal bijeenko
men. Allen zijn het er over eens, dat de
prësidentieele verkiezingscampagne als
geopend 'kan worden beschouwd.
De zenuwziekte van Deschanel blijkt een
micromanie te zijn, die zich in krachlsuit-
putting uit. Sedert zijn plannen tot aftre
ding is een verbetering ingetreden en lijkt
het hem, alsof een zeer groote last van de
schouders is genomen.
Naar Havas seint geeft de „Temps" van
gisterenavond nog de volgende bijzonder
heden over Deschanel:
Tot verleden! week toe scheen zijn toe
stand te beteren; hij werd langzamerhand
weer gezond en men hoopt, dat hij binnen
kort zijn ambtsbezigheden zou kunnen
hervatten. Verleden Vrijdag deed zich ech
ter een nieuw incident voor, waarover men
eerst nu eenige inlichtingen krijgt.
Om 6 uur 's morgens had de president
/.ijn kamer verlaten >en! zich in het park be.
geven; bij het kanaal wisselde hij eenige
woorden met een visscher en wandelde
toen verder. Plotseling zag de visscher
Deschanel midden in het 'kanaal staan; ge
lukkig is d'it daar niet zeer diep; het water
reikte hem tot de horst. Het incident heeft
geen gevolgen gehad, maar de president en
zijn familie houden het er voor, dat men
niet meer met een) spoedig herstel mag
rekenen.
Verschillende bladen brengen in ver
band hiermede met omzichtigheid naar vo
ren, liet spoorwegongeval op 23 Mei, toen
de president des nachts uit den trein viel.
De regeering, seint Havas-Reuter, zal zijn
constitutioneele taak geheel vervullen.
Millerand en alle ministers wenschen, dat
het parlement een\ nieuwen president zal
benoemen, welke de autoriteit bezit, waar
mede een president der republiek begiftigd
moet zijn. In de huidige omstandigheden
.spreekt de parlementaire meening zich uit
ten gunste van Millerand, welke bijna al de
stemmen op zich zou vereenigen.
Men hoopt, dat Millerand zijn weigering
om zich candidaat te stellen zal intrekken.
Ook over eenj Candida tuur Jonnart, oud
gouverneur van Algiers, wordt gesproken.
Millerand, over deze mogelijkheid onder
vraagd, heeft, geantwoord dat de keuze van
Jonnart, indien men tot een presidentsver
kiezing moest overgaan, uitstekend zou
zijn
Engeland.
Tegen de werkeloosheid.
In Engeland maa'kt men plannen-, om in
den komenden winter arbeid te verschaf
fen aan werkeloozen, want, afgezien) van
het dreigende mijnwerkersconfliet, ziet het
er dreigend uit voor de Engelsche indus
trie. Men schat het aantal werkeloozen in
den aanstaanden winter op minstens
200,000, doch de mogelijkheid is volgens de
„Daiily Tel." niet buitengesloten, dat dit zal
stijgen tot een halif millioen!
De directeur-generaal va.n het. departe
ment van verkeerswezen) heeft than9 een
plan "uitgewerkt, om de werkeloozen aan
den arbeid' te stellen bij het aanleggen en
verbeteren van wegen, omdat daarbij de
bezwaren tegen het gebruik van onge
schoolde arbeiders, het minste zijn.
De toesiand in Ierland.
'Amerikaanscli e interventie
afgeslagen.
NTaar Engelsche bladen melden, heeft de
Engelsche regeering de aangeboden Ainc-
r-ikaansche tusschenkomst in de Iersche
quaestie geweigerd.
Gewapende burgerwacht
contra Sinn Fein.
De regeering heeft haar plannen vol
tooid voor een-organisatie-van een vrijwil
lige burgerwacht in Ierland. Goedgezinde
burgers zouden in onbcperkteni geta'e wer
den aangenomen on de overheid te hei
pen bij het bewaren van rust en orde. I11-
•tusschen, heeft 'het p an >c.n zulk een go-
wapen-de ïburgenvarit in Ierland groot»
Oi_; ust veroorzaakt.
Ernstige ongeregeldheden
verwacht.
Het „Journal" verneemt uit Londen, dat
men ter gelegenheid va-n den dood van den
burgemeester van Cork, Mac Swiney, ern
stige ongeregeldheden verwacht; mer| heeft
de vrouwen der in Ierland dienst doende
Engelsche officieren aangeraden, naar En
geland te vertrekken. Dit is een uiterste
voorzorgsmaatregel, dien mem zelfs on
langs in Mesopotamië overbodig heeft ge
acht, toen het land bijna in openlijken op
stand was.
Een militaire patrouille verraste een,
troep S'inn Feiners, die een politie-bureau
te BalleniLough (graafschap Roscommon)
wilde aanvallen. Drie der aanvallers wer
den gedood.
De mijnwerkersstaking afgewend?
De kolencrisis is een nieuw stadium in
getreden.
De „Daily Telegraph" zegt, dat de om
standigheden1 beslist ongunstig geweest
zijn voor dat deel der mijnwerkerseischen,
die betrekking hebben op de vermindering
van den prijs der steenkolen. Het publiek
heeft van den beginne de zwakheid en on
oprechtheid ervan doorzien. De cijfers be
trekking hebbenjde op de kosten en winsten
van de productie, diie Dinsdag gepubliceerd
zij-n, hebben doen zien hoe zwak de basis
was, waarop de mijnwerkers hun eischen
Tonden. Langzamerhand hebben de be
wijzen zich opgestapeld, dat de mijnwer
kers vrij onverschillig zijn ten aanzien van
dit gedeelte van hun ei ach en dat zij er
tegenzin in hebben om onder eenige om
standigheid te staken.
In arbeiderskringen is men van meening
da't men zal besluiten -de „politieke" eischen)
te laten vallen en zich te concentreeren op
de eischen betreffende loonsverhooging en
dat de stakingsquaestie waarschijnlijk zal
worden uitgesteld met de bedoeling, dat
een nieuwe stemming zal worden uitge
schreven
Holen.
Rusland eischt Poolsche ontwapening.
Joffre, d-e chef van de bolsjewistische
vredesdelegatie te Riga, heeft aan een cor
respondent van de „Daily Chronicle" ver
klaard, dat de sovjetregeering zou vast
houden aan den oorspronkelijkcn eisch tot
vermindering van het Poolsche leger, als
waarborg .tegen toekomstige aanvallen.
Italië.
De aardbeving.
De berichten, welke in het buitenland1
over de aardbeving verspreid zijn zijn
slerk overdreven. Het officieel vastgestelde
aantal do-oden bedraagt 174. De verwoes
tingen beperk'enl zich tot kleine plaatsjes,
over het platteland verspreid. De regeering
heeft alle noodig maatregelen getroffen.
Arbeidsconflict.
Naar Havas uit Madrid seint -is de toe
stand veel ernstiger geworden. De onder
handelingen tusschen arbeiders en werk
gevers zijn afgebroken. Men hoopt, dat. de
regeering de twee partijen weer tot elkaar
zal brengen.
China.
Boycot tegen Japan.
Particuliere berichten uit Ts'jingt-ao
ma ken melding van een anti-Japansche
boycot. Uit drie district-em worden aan
randingen van kooplieden gémeld.
Van het Vatieaan.
Da nieuwe Encycliek.
Een particulier telegram uit Rome meldt
aan de „Msb.":
Een speciale uitgave van de „Acta
Apostolicae Sedis" bevat de reeds aange
kondigde pauselijke encycliek ter gelegen
heid van het herdenkingsfeest van den
dood van den II. Hieronymus.
De encycliek draagt een) zuiver godsdien
stig karakter. De Paus prijst het leven en
het werk van den heilige en vult de aan
wijzingen aan, welke door Paus Leo XIII
omtrent de studie der geschriften van den
heilige gegeven zijn. (j
Buiteniandsche Berichten1
Nieuwe petroleumbron in Australië.
Men schat, dat er op het oogenblik uiü
de nieuw aangeboorde bron te Ro-ma 10
millioen kubieke meter petroleumgas is
gestroomd, waaruit 500 gallons benzine
kuruiem worden gewonnen, De regeering
heeft alle verzoeken om concessies ge-
weigerd.
Bandietenstreek.
In het stad-je Bassen-beim, aan den
BovenyRijn, is tijdens -de kermis een ban-»
diet eem balzaal binnengedrongen. Na het
electrisch licht -te hebben uitgedraaid,
vuurde hij 14 revolverschoten op de tal
rijke aanwezigen af. Een jonge man, die 50.
maanden krijgsgevangen had gezeten,
werd gedood, een vrouw zwaar gewond-.
De dader i-s ontkomen.
Vergiftiging.
iBij het vernietigen van gasgranaten te
Breloh op de Luneburgerheide zijn, door
dat de wind plotseling draaide, drie perso
nen door de vergiftige dampen gedood).
Tal van anderen zijd meer of minder ern
stig ongesteld.
Parijs zien!
Drie 'kleine meisjes van Bastia op Cor
sica, van wie de jongste 6 en de oudste 8
jaar i-s, zijn gevonden in het achterruim
van het te Marseille aangekomen s.s. Cor
tes II. Toen haar verteld werd, dat zij weer
naar huis teruggezonden zouden worden,
antwoordden zij: „We zijn juist, weggegaan
omdat we zoo graag Parijs wilden zien".
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Naar gemeld wordt, treden de bepalin
gen der Arbeidswet botreffende fabrieken
en werkplaatsen in de tweede helft van
October in werking.
De Minister van Arbeid heeft de cara*
missie van advios in zake da toepassing
der Warenwet geinstalloerd.
Bijslag bruinbrood.
Naar wij vernemen-, blijft de bijslag op
het bruinbrood dezen winter nog gehand
haafd.
Hat invoerverbod van baring in
Duiischland.
Het Haagsche Correspondentiebureau
meldt: Te bevoe.gdcr plaatse was gister
ochtend -nog niets bekend van een) ophef
fing, door de Duitsche Regeering van het)
invoerverbod op Hollandsche haring.
De Berlijnsche correspondent van het
„Hbld." telefoneert:
Naar ik uit betrouwbare bro-n verneem,
hoopt, de Duitsche regeering in de quaestia
betreffende den aankoop van Hollandsche
haring spoedig een voor beide partij-en be
vredigende oplossing te vinden.
De bekentde leider der mijnwerkers en
Rijksdagafgevaardigde Hue is bij de Duit
sche -regeering in het belang eener voor
spoedige oplossing der thans nog bestaan
de moeilijkheden met eon -voorstel ge
komen.
Voorts verneem ,ik. dat een thans in Den
Haag toevend Duitsche regeeringsver-
tegenwoordiger met de Nederlandsche
regeering over het vraagstuk der haring
zal onderhandelen.
Da inwerkingtrading van de Arbeidswet.
Naar de Haagsche redacteur van de
„Msb." verneemt, zullen d'e bepalingen van-
de Arbeidswet, betrekking hebbende -op
fabrieken en werkplaatsen, in den loop
van de tweede helft van October in wer
king treden.
Het inwerkingtreden dezer bepalingen ia
vertraagd, doordat verschillende drukwer
ken, welke in grooten getale noodig zijn)
voor de uitvoering der wetsbepalingen, zoo
als arbeidskaarten-, arbeidslijsten, -cn|z„ niet
eerder kunnen worden afgeleverd.
Op den d-atum van het inwerkingtreden
der genoemde bepalingen: van de Arbeids
wet 1919, komt de Arbeidswet 1911 te ver
vallen.
FEUILLETON,
JAN MISERIE.
Naar P. LOUIS COLOMA S. J.
1)
HOOFDSTUK I,
Re „Erw-tenhof" was en is -nog neden
yoor de levendige en volkrijke stad H. in
Andalusië, wat voor Madrid eenmaal het
Sroote en beruchte, ,,mensohenpakhuis"
Tocame Roque geweest is. Beiden stelden
e.an soort ,,Arke Noach's voor, waarin
teker niet altijd in- vrede en eendracht -
aantal vrijgezellen, /echtparen, huisge-
«nnen, ja heele stammen huisden, een
massa menschen van allerlei slag, in rijke
verscheidenheid van beroep, leeftijd ten kar
vakter, niets met elkander gemeen hebben
de dan dezelfde gemeenschappelijke wo-
nillo! en dezelfde hi-tter armoede. Maar
onder één opzicht is er verschil tusschen
beide verblijven van opeengehoopte
ellende.
In de hoofdstad: zijn zulke „huurkazer
nes door de overbevolking, door de duur-
e van dep grond en door de hebzucht der
U19bazen, armzalige toevluchtsoorden ge)-
orden, Waarin de arme bewoners geen
lukje van den helderen -hemel zien, en
slagen gebrek lijden aan licht en lucht,
ndalusië daarentegen omvatten dig
zoogenaamde ,,Corrales" („hofjes" kouden
wij zeggen) een meestal vrij groote open
ruimte, met goed, helder water in over
vloed, en tuintjes vol weelderige wijde
bloemen; een flink stuk van den heerlijken
blauwen hemel blijft daardoor open, en de
zuiver!© gezonde buitenlucht ntroomt, met
de verwarmende stralen van Gods vrije
zon, ongehinderd de woningen van armoe
en ellende binnen. En hier wordt de lachen
de zonneschijn door geen gordijn of zonne
scherm opgevangen, maar frank en vrij
de vroolijk, als een goede, liefhebbende
vriend, -treedt, hij binnen, goat tot in de
uiterste hoeken, er omhelst en kust die ar
men, door het geluk onterfd hun warmte en
leven instortend, zoodat ook over hun ge
laat een straal van vreugde zweeft en dat
schoone gebed hun naar de lippen stijgt:
Gezegend- zij het zonnelicht,
Gezegend Hij, die 't zond,
Een smalle ongeplaveide, wieg, door mu
ren ingesloten, voerde naar den „Erwten
hof". Midden door het pad, over de ge-
heele lengte, liep een geul, waardoor het
vuile wa-t.er voortdurend afvloeide naar
het r.iool van de hoofdstaaf. Ter linker
zijde verhief zich die munr van een grooten,
-dicht bevolkten, varkensstal, en aan den
anderen kant een paardenstal, zóó verval
len, dat hij zeker niet meer gebruikt werd.
Aan hef. einde van dit, vrij sombere,
nauwe pad, deed zich echter, onverwacht,
een geheel ander gezicht aan den bezoe
ker op. Hij kwam dan in een prachtige,
door weelderige wijnranken -met een loo-
verdak gedokte laan, en aan het eind
opende zich voor de verrastl© blikken een
mooi, ruim hof, waarin een overvloed van
bloemen hem begroette, 'half tuin- half veld
bloemen, overal opschietend, waar ze maar
genoeg aarde, water en zon vonden; alsof
de olgoode Voorzienigheid het zich ten taak
gesteld had, schoonheid te geven aan den
-bodem, dien 's menschen voe-t betreedt.
Langs den uitgestrekten hof lagen de
lange gebouWen met hunne talrijke wo
ningen, die bijna overal een net aanzien
'hadden. Ze waren regelmatig verdeeld,
zoowel in de benede:,n- als in de bovenver
dieping. (Beneden trad men van buiten aan
stonds de woningen in; vóór d,e bovenwo
ningen, liep over de geheele lengte een
balkon, met een houten hekje (afgesloten.
Natuurlijk was van dit hekje meestal wei-t
nig te zien, want, de bewoonsters gebruik
ten liet'in den regel, om daarop alle moge
lijke kleedingstukken te hangen, in de
meest verschillende graden van reinheid,
gewassohene en dii© nog gewasschen moes
ten worden; en daarbij stonden op de vlak
ke leuning voorwerpen uit do kleine huis
houdens ijzeren potteji, pannen en kan
nen en zelfs nog ander vaatwerk, van
meer in-tiemen aard heel vreedzaam bij
elkander.
De ,,Erw-tonhof" had tweó lange gevels,
die samen een rechten hoek vormden. De
eene lag aan de Bergstraat, de andere, die
nog verlengd werd door den muur van
een koeienstal, aan de A-ntoon Maarten-
straat. Aan beide zijden zag men een me
nigte van vensters, groote, kleine, breede,
smalle, hooge e-n lage, zonder eenig plan,
heel onregelmatig aangebracht. In geen
enkel venster waren ruiten, maar allen wa
ren van tralies en luiken voorzien.
Het, waTbijna middernacht, en de diep
ste stilte lag over den Erw-te-nhof. Geen
enkele lichtstraal drong door de tallooze
vensters, en niet het geringste gedruisch
verried de aanwezigheid van de honderd
drie en -twintig mcnschelijke wezens wel
geteld die door deze muren werden om
sloten. Sliepen zij wellicht niet allen den
slaap der rechtvaardigen, dan toch zeker
dien der vermoeiden. Slechts een verlaten
kat of een .vluchtende kater zwierven in
de dakgoot rond, en streelden het oor
door hun welluidend weegeklag en nachtge
zang!
De zeer bescheiden Erwtenhof werd toen
reeds ons verhaal speelt in Maart 1867
vorlich-t door gas, dat door een schrijver
,,de adem der beschaving" genoemd is, zon
der te bedenken dat, eoo het als licht ver
licht, toch als adem minder aangenaam
riekt! Op den hoe-k slak een ijzeren arm
uit den ttnuur, met een lantaarn, die haar
bleek licht in de beide stralen zond, zon
der dat haar verste uitloopers het licht
der volgende lantaarn bereikten. De ge
meenteraad, die toen zeker uit dompers"
bestond, was uiterst karig op 't pu-nt van
licht en klokke twaalf werden, alle lan
taarns uitgedraaid. Na middernacht word;
alle zorg voor de straatverlichting alleen
overgelaten aan 't zilveren licht der maan".
Plotseling klonken uit de Bergstraat
door de duisternis vaste, zware stappen,
als van iemand, die in hot geheel geen
haast heeft. Langzaam kwamen zij nadert
en piader, en eindelijk ko-n men, bij hejj
licht van de lantaarn, de gestalte van een
m: "'cr schei den, die op den -Ei'wtenhof
aa, .-I. Toen hij den hoek bereikt had,
stak hij even langzaam het zijpad over,:
en bleef vlak onder de lantaarn staan, met)
dein rug tegen een overoud kanon, dat daar;
als 'hoeksteen in den grond was gezet.
Het was waarlijk geen bevallige trouba
dour met lui't en mantel en vederhoed, dia
zich daar door de stralen van het moderns
gas Hert beschijnen. Het was een eenvoudi
ge gewone boer, met zware ve-tleeren laar
zen aan de voeten, een glapte broek, eem
smerigen versloten- gordeldoek (zooals mem)
in Spanje draagt), een grijs buis, met zwar
te lappen versteld, (en eem ronden vilten)
hoed, diep in de oogen getrokken.
(Wordt vervolgd).. v .L
