f?e VOORZITTER bëptcir "de urge: :'e van
De lieer v. d. GUGTEN vraagt wat.de be-
coe'.'r.g is van tfcze groote vcrhpogir»^.
De VOORZ. ze.vi dat zulk een betrekking
fcc woriijk te'aald moei worden.
Dc heer v. d. GUGTEN vraagt of de deur-
v. bij een (•-.••■-ir.gtavcï nog iets verdient.
De VOORZ. anfa jord toestemmend; waür-
fcp i'r heer v. d. G. de jaarwedde eigenüjk een
cadeautje roemt, vni de voorz. hein weerlegt.
Dc iivcr v. d. EIJKEL stelt voor den deur-
w.'. -der 50 te geven.
De heer S. SCHONEYELD vifidt het bedrag
v-::: f 75 na: te koog, waarop de heer v. d.
GUGTEN zegt. cku men het vroeger wet wat
erg goedkoop deed.
•Het voorstei van B. en W. wordt met 6 te-
•g.o 5 stemmen aangenomen.
Ve ":;g eemefenteofiiv^Tiger vóór kan
toor, vo.-Zciniitg en verwarming.
B. en W. stoten, voor jaarlijks een bedrag
van f 130 voor te stellen (i 100 voor kantoor-
kuur en i 3ü voor verwarming).
De eer 0. SCKONEVELD vraag:, of het
v-'c. n'c: bi::dc mi 's voor onbepaolden tijd,
6övoo ais de gemeente een eigen locali-
feit heeft. Na au tv. oorik van den voorz. wordt
bij net voorstel toegevoegd: ..tot tijd en wijle
dat*de raad in een tegen gelegenheid heef.
voorz en". He: voorstel wordt zonder stemming
aangenomen.
7. Af- en ovcrscbiivmg begrooting 1919. Dc
heer v. d. GUGTEN' vraagt eenc opheldering
over de pos.: Muzrekvereeniging.
De heer S. SCHONEN ELD vraag: 'niichmig
over tie pos:: ..Wnningtuin'' en wordt door den
voorz. beantwoord.
Het voorstel wprcit zc :c!cr stemming aange
nomen.
S. Voorstel om liet ter-chi van A. J. Mulder
naast het bouwterrein te onteigenen. De voorz.
licht net voorste! toe en zegt da: het voorloo-
pig geldt twee stronken tot verlenging van dc
straat. B. en \V. hebben i 5 per vierkante me
ter aangeboden- en de lieer A. J. Mulder vroeg
f 6.50 p'. i lCöO voor dc oude afbraak.
Goedgekeurd.
9. Aanbiedingen;
Dc N. H. Landbouwcrediet'bank wil f 50.000
kenen tegen 6 pc:, en de Bamkassocialie
f 15.000 tegen 7 pc:. B. en \V, stellen voor
gelden op te nemen bij de eerste bank.
De hesreu S. SCHONEVELD en JONKER
stellen voor, eerst zich in verbinding te steilen
tot het aangaan van een rekening-courant.
Aldus besloten.
Rondvraag. De heer JONKER vraTigi of de
waterleiding op een bouwterrein ten koste van
den aannemer kom:.
De VOORZ. Ten koste van den aannemer.
De heer JONKER zeg: da: de lantaarns op
voorname punten reeds te vroeg gebluscht
.worden. De VOORZ. antwoord: dat di: ge
schiedde in overleg me: den inspecteur der gas
fabriek. Besloten-: de. lantaarns een half uur
voor zonsopgang ic bhisscheji.
Dc heer v. d. GUGTEN vraagt, oi er in de
gemeente nog verlofhouders zijn (in verba ld
niet het sluitingsuur van dteiu vergunninghouder
de Mare).
'De lie:-r S. SCHONEVELD verzoekt den
.voorz. de politie 'op te dragen meer toezicht te
houden bp het veiJ. waar veel gestolen wordt.
De Ra-ad ging hierna in geheime zitting over.
Burgerlijke Stand.
LEIOEN.
Ondertrouwd: W. A. v. d. Heuvel
jm. 30 j. en W. v. Ginkel jd. 22 j. W:
Yerheggon jni. 29 j. <-n E. M. Jansen jd.
20 j. A. E. Lacomblc jm. 2ö j. en A. C.
Noorduijn jd. 30 j. A. ue Vries jm. 33 j.
en II. M' --"her jd. 23 j. A. Schouten jm.
35 j. en C. W. de Grout jcl. 21 j. W. v.
Vliet jm. j. en G. Burggraaf jcl. 22 j.
A. C. Lagcrberg jm. 23 j. en S. M. Sikking
jd. 21 j. J. M. F. A. Kusters jm. 26 j. en
M. V. C. v. Dam jd. 22 j. R. L. Winckel
jm. 26 en C. D. Nuf er jd. 28 j. B. Grup-
stra gescii. 52 j. en C. Vv'. K. Zaaijer jd. 28 j.
1'. Stierman jm. 2S j. en S. v. Loef jd.
30 j. G. K. Mink. jm. 27 j. en F. Visser
jd. 25 j. F. L. v. Ruijvcn jm. 31 j. en
G. M. F. A. Pijl jd. 20 j. M. Mioch jm.
25 j. en L. Philipuo jd. 25 j. J. J. Hou
ten jm. 23 j: en A. J. de Vogel jd. 23 j. -
M. li. Fontein jm. 24 j. en J. E. Staffeleu
jd. 17 j. E. J. Schipper jm. 23 j. en W.
M. v. Oijen jcl. 25 j. J. Blansje jm. 24 j.
en Vk. C. ITavet hora jd. 24 j. A. J. G ij
s-mi jm. 23 j. en J. v. Iterson jd. 21 j
E. II. v. d. Heuvel jm. 20 j. en J. E. R.
-Haart jd. 19 j. J. Mootcn jm. 2-4 j. en
1'. Ricl hoven jd. 18 j. Z. v. Duijvenbo-
d n jm. 21 j. en C. x. Rossum jd. 20 j.
L. Ja l.au jm. 22 j. en M. Ouwerkerk jd.
22 jaar.
O v e r l e d e n: Catliarina Alhers wed, J.
DuI-'a-laar 05 j.
Gehore n: Johannes z. van G. Springer
en S. II. W. Pardon. Daniel, z. van D.
Bavelaar en D. v. d. Heijden. Anna, d.
van P. van Dam en C. van Du uren.
Agncs J-'iancina Theresia, d. van L. W.
v. d. Blij en A. F. Th. Huber. Willem
-El-el. z. van C. W. v. Oosterom en A.
Msquin,
KATWIJK.
Geboren: Frederik I-Inibert, z. van J.
Daalbergen en D. van der Perk. Johanna
Sophia, d. van J. Olivherse en C. W. van
Gordt. Cornelia, d. van A. Berklieij en
J. d. Plas. Jacoba, d. van N. Th. Ver-
Ibree en M. Molenaar. Anna, d. van C.
Paijevliet en G. van Rijn. Cornells, z.
van C. van Rijn en J. Minnee. Arie Cor
nells. z. van J. v. d. Plas en A. Remmel-
zwaal. Jan, z. van R. Varkevisser en C.
v. d. lvwaak. Anton, z. van P. van den
Oever en A. A. Blolc.
O verlede n: KI. Spierenburg 72 j. echt
genoot van C. Brussee. C. van Rijn 2 d.
--liuwd: A. v. Rijn jm. en C. Guijt jd.
Laud- en Tuinbouw.
Pacht.
Wij iezen in .,De Veldpost":
Het is merkwaard'.?, dat in alle landen thans
tb den oorlog deze wijze ran grondgebruik aan
u nau.tetearige studie wordt pn der worpen in
then tot gcVofeïreklungeii komt, di-e in het kort
door dc woorden ..er dient verandering te ko
rt ik' zijweer te geven. .Voor wie even- na
denkt over deze merkwaardigheid, blijft zij ten
siotie geen -merkwaardigheid meer, maar wordt
een logisch gevolg van óe toestanden, die in; den
oorlog zijn ontstaan en de gelegenheden van
misbruik, dis door den oorlog zooveel vergroot
zijn eni zich zoo dikwerf-hebben voorgedaan, dat
men ten siotie daarvoor mei meer de oogen kon
stoken.
Voeg daarbij het meerdere inzicht, dat ook
buiten landbouw staande lieden- in de beteeke-
ris var. den landbouw en van een goede regt-
i'itg van het grondgebruik hebben kunnen krij
gen in deze oorlogsjaren, waarbij gebleken is
w-efk groot algemeen belang de -productie van
bodem-voortbrengselen was, dan zijn evenveel
oorzaken aanwcz'g om het alleszins verklaar
baar te maken-, dat mi in verschillende landen
stemmen opgaan om tot een- betere regeling van
de parit- te komen. Enwij durven -het ge-
ros: voorspelen, dat, waar dit nog niet ge
schied is toch ook binnenkort actie in deze
rich ring zal worden waargenomen. Dat het als
'te: ware iufcrnai-ionalc gebruik om grond tegen
een bepaalden huur aan een tweede, den pach
ter ia bruikleen af te staan, thans een onder
werp van ernstige studie ir-trnaakt en daa-g
waar deze stadie ais bij ons. al reeds lang ge
maakt is. stemmen opgaan om betere regeling,
bewijst toch zeker eenigszsns, dat ondanks her
haalde verzekeringen van het nuttige van het
pachtwezen, de -thans in verschillende Jan-den
getroffen wettelijke regelingen over deze mate
rie nog verre van -volmaakt zijn.
Zelfs in Engeland, waar -men reeds jaren ge
leden, een wet op de pacht had gemaakt, de
zgn. Agricultural) Holdings Act, blijkt de verte
genwoordiging van vele landbouwers, de Na
tional Farmers Union, nog niet tevreden met
dc in deze wet gemaakte bepai ngen, Joch heeft
haar voorzitter in een rede, onlangs te Londen-
in de Agricultural Club. gehouden-, uiteen gezet
welkte verbeteringen de landbouwers 'in cleze
wet zouden w-eivsclten te zien aangebracht. En
deze zijn in korte woorden de volgende:
Er zijn gevallen waarin het- billijk kan zijn,
dar de pachter moe: vertrekken en als dezuike
noemde Mr. Langford!, de genoemde voorzitter,
cie volgende:
1. Waa het land voor publieke doeleinden
wordt onteigend
2. Waar he: land slecht bebouwd wordt en
de eigenaar dus in het algemeen belang voelt,
d-ai een derge.ijke wijze van beheer niet mag
worden voort-gezet.
3."Waar de eigen-aar vertangt het land zelf te
bebouwen of door familieleden te doen gebrui-
-Doch er zijn andere gevallene waarin de wet
degelijk den pachter- dient te beschermen -togen
het optreden van zijn eigenaar en als zulke
jiosmde Mr. Langford:
l Waar de boerderij, over bet hoofd van den
pachter is verkocht aan een anderen eigenaar
die of het land zdf behoudt of het weer aan een
derden wensebt te verkoopen en de pachter
u.ltwijis niet in staat is den sorns buitengewoon
hoogen prijs (ook bij ons voorgekomen) te be-
lai-.-n.
2. Waar opzegging van pacht slechts iea
doel heeft van een ander of van demzeliicn
pachter meer pacht tc verkrijgen.
Deze \ijf punten, des.ijds dcor L'oyd George
:n zijn bekende speech ;e Caxtcn Hall op deze
wijze behandeld, geven de. E.igcische farmers
he: recht te vragen de beloft-e van wettelijk re
gelen van deze onderdeden in te lossen.
Zij wT.cn geen vastheid van pacht, doch mee-
nen, dat wat het eerste punt betreft, de genieen
schap den pachter dan ook geheel schadeloos
heer, ;c stellen voor ae door hem geleden scha
de. dat wat hot derde aangaat, dit alleen Kan
geëischt worden van uitgaven, die de pachter
heef: gedaan .en nog nie: terug ontvangen
hem voorzie: reeds de tegenwoordige wet) en
war de a .dc-re punten!, uitgezonderd het tweede
van de dr e eerstgenoemden aangaat, meenen
zij,-dat wettd'-ijke verplichting moet worden op
gelegd voor schadeloosstelling tenzij vaststaat,
da: de gevraagde verhoogde pacht billijk is en
uit algemeen economische redenen is te verde
digen.
Om dit laatste te beo'ord-eelen," meenen zij,
dat commissies, waarin van iedere zijde een
vertegenwoordiger naast een onpartijdig voor-
zhter z tthig heeft, moeten worden in het leven
geroepen om dit uit te maken.
De landbouwers meenen, dat waar de pacht
door de belde bovenste punten 1 en 2 ophoudt
te bestaan de gemeenschap in het eerste gevat
en de eigenaar in het tweede geval verplicht
moet worden tweemaal de pachtsom van een
jaar als schadevergoeding aan den pachter af
te dragen, ter wij! in de be'de onder genoemde
gevallen, dus bij wev-gering de pacht -te conii-
nuëeren door hooger pachtsom te vragen, wel
ke niet is goedgekeurd door de comm'ss e oi
bij verwijdering van den pachter om ander ge
zochte redenen oi bij .verkoop van liet land en
optreden van den nieuwen eigenaar op dezelf
de wijze, voorgesteld wordt de wet zoo te ver
anderen. dat de eigenaar verplicht is n'et minder
,dan en nie: rr-eer dan vijfmaal de pachtsom aan
den pacluer als vergoeding te betalen.
Dan wensebt men nog enkele kleine verande
ringen, die wc hier niet verder zullen aange
ven doch uit het geheel spreekt één ding:
Men wii komen tot stabfler gebruik van be
drijven voor de paenters en men wd dc wille
keurige v. ijze van optreden en het opjagen van
de landerijen door eigenaren), dii'e misschien hun
tijdelijk belang beter 'begrijpen dan hun blijvend
belang in hooge mate beiemmeren.
En nu dient men vooraf vast te stelten, dat
geen enkele wet er ós voor de goeden eiu dat
men dus hiermede niet in het minst wantrouwen
tc-gen iederen eigenaar uitspreekt, doch zeer ze
ker heeft de -oorlog ons we) geleerd, dat er
eigenaren en eigenaren zijn en zeer zeker zijn
in ons land ook staaltjes van huuropdrijvjng,
staakjes van ketting-handel in grond en staal
tjes van v,'Tekennig optreden van landeigena
ren aan te halen, die 'het evenals in Engeland
in het algemeen belang -noodzakelijk maken,
dat een betere regeling van de pacht wordt
voorbereid en men de gebruikefs van onzen
grond als al-Ie andere klassen- in de maatschap
pij een redelijk bestaan tracht te garandeeren
cn rechten geeft daar, waar de bezitters van
de macir. in dit geval de 'landelgnarcn, n et al
tijd niet zooveel goede mensc'r.elijke eigen
schappen daarnaast gezegend zijn, dat deze
macht en het gebruik ervan, steeds in- 't belang
van do gemeenschap word-t aangewend. Dat
daartegenover dient te staan, dat de e genaar
bok een retfeïïïfcë renife van zi)u goed dient
maken en erkend moet worden, dat "dit in som
mige gevallen heel wat te wenschen ovc-riaat,
terwijl ook aan den eigenaar de macht moet
worden' gegeven tegen verwaarlozing of uitbui
ting van zijn 'goed op te treden, spreekt wei-
haast vanzelf.
En dat at!es nic-i wettelijk te regelen is en
nog veel van de goede verstandhouding van
eigenaar en pachter zal moeien aihanken. is
eveneens waar, doch men mag -zich ach lev der-
g-dlijke motieven of achter opgeworpen en dik
wijls overdreven moeilijkheden .toch niet ver
schuilen om niets te doen. In d:t opzicht is he:
dan ook een verblijden^ verschijnsel, d-at een
commissie -.ter besludeering van het pachtwe
zen benoemd -door de Er. Mij. v. L. meent, dat
thans de tijd -is aangebroken eens over wettelij
ke maatregelen te praten en hare invoering te
verzoeken. Hoe deze commissie zzch deze denkt,
daarover een volgende keer.
Voor de Huisvrouw.
HET VERVEN VAN KLEEDINGSTUKKEN.
De tijd voo-r het „zomergoed-" is zoo' langza
merhand weer aangebroken. De vóójuibzorgende
hu'smodder -zal wel reeds overdacht en nageke
ken hebben hoe het met de van-het-vorig-jaar
overgbieven zomergarderobe is gesteld-. Wat de
waschba-re stukken betreft, d-eze zal zij schoon
en heel, maar onges-teven en ongestreken hebben
opgcb9rgen. In verband met omstandflgheden zal
dus móeten worden nagegaan wat er verder aan
gebeuren moet. Soms is het invochten en strij
ken voldoende, oi men geeft de geheele zomer-
wasch eerst n'og 'u sopje en bleekt de geeïge-
v orden stukken. In verband met den groei der
ktiidereii zulten er jurkjes en pakjes moeten
verlengd ot uitgelegd', terwijl misschien; de vol
wassen dochter des huizes andersom te werk
gaat en haar japonrok of de mouwen juist zal
verkorten. Wij zijn nu eenmaal' min. oi meer
gevoelig voor de wisselingen der mode en kun
nen met wat handigheid-ook gedragen kleedhg-
stukken door betrekkelijk kleine veranderingen
een meer modern uiterlijk ge-ven. „Verschoten"
japonnen cn -blouses oi wat erg „afgewasschen"
witte, van versc-'ni-kulde stoffen, kunnen geverfd
worden. Dit kan. men „feiten" doen en over 't
geheel is dit wel de veiligste manier, voora'
voor stoffen die het geS-d ervoor besleed', waard
zijn. Maar de ..opknappertjes" kunnen we zeli
onderhanden nemen en met bekwamen spoed
in orde krijgen.
Een der gemakkelijkste manieren is da: men
neemt het z.g.n. vloei- of b'.oempap.er, in de ge-
wënschte kleur verkrijgbaar v'oor enkele centen
per vel.
Men neemt enkele vetten-, afhankelijk van ü-s'
grootte van het kteedingstuk en de dikte van het
goed, maak er een prop van en spoeit deze uit
.tv lauw of koud water tot dit de gewenscT.e
tint heef:. Eerst probeert -men een lapje, voegt
zoo nood.g wat kleurstof oi wat water,aan hc:
mengsci toe en haalt daarna hei stuk of 'Je
stukken door de „verf", daarna uitwringen en
vlug laten drogen. Vooral katoen, voile en der
gelijke dunne stoiien nemen deze kleurstof ge
makkelijk op. Door wasschen wordt de kleur
veer Echter, maar daarna kan men de bewer
king weer herhalen. Een bezwaar is dat soms
iang nier alle kleuren in d:t pap'er voorradig
zijn.
Ook wordt we! geverfd met gekleurd potlood,
bijv. -paars met aniline,' h-et potlood' moet dan
zeer fijn geraspt iu het water worden verdeeld
omdat stukjes potlood vedplekken veroorzaken.
/In den handel zii.i thans weer pakjes verf in
verschibenjde kleuren voor katoen, linnen, zijde,
halfvol en wol De-ze verfstof moet eerst wor
den opgelost -in kokend) water, dan koud water
toevoegen, daarna doet men er het kleed&ngstuk
dat eerst gewasschen is nat in en trekt det gedu
rende 'n 1/2 uur steeds roerende, büv. met een
stuk.hout, door hei zacht kokend „verfbadl.De
stof moet hierbij onf/erstaan. Deze manier is be-
werkeli'jker, maar heeft vaak goede resultaten,
o.a. tij wol en zijde.
"t Veiligst zal altijd zijn, bovenstaande bewer
kingen voor de eerste maal toe te passen op 'n
stuk wat er tegen kan of waarvan een mogelijk
mislukken te -overkomen is. Gaat het goed en
krijgt de verfster wat meer routine in 't „vak",
aan kan zij er toe overgaan om „kostbaarder"
stukken desverktezend onder handen te nemen.
RUNDERGEHAKT.
1 K.G. rundergehakt of 750 gr. runderlappen
en 250 gr. varkenslappen; 100 gr. oud brood
zonder korst; 20 gr. zout, 1 ei, iets melk, peper,
nootmuskaat, kruidnagelpoeder, 50 gr. boter, 50
grï vet) paneermeel of fijngestampte beschuit.
•Het vleesch in lauw water wasschen, in smalle
repen snijden en in dien vleeschmolen fijn ma
len. De korsten van bet brood snijden, de ko
kende melk erop gieten en het brood geheel fijn
wrijven. Het losgeklopte ei, peper, zout, noot
muskaat, kruidnagelpoeder en ten slotte het ge
hakt erbij voegen en- goed met elkaar vermen
gen. Van het gehakt een bal of meerdere kleine
re ballen- maken, die goed gelij-k is, deze niet
paneermeel bestrooien en in de warme boter als
groot vleésch braden (-braadtijd 1/2 uur per poni
gehakt), de jus weds
RIJSTENKOEK.
Ruim 1 1/2 ons rijst op 1 1/2 kan melk. Een
el,-klein stukje vanille cn suiker naar den
smaalc-
Dat -hebben we noodig voor den rijsterikoek.
die een practised, smakelijk gerecht vormt.
Tezamen doen we de benoodigdheden in een
blikken schotel, zoodra de rijst goed gaar is.
Daarna in den- oven licht bruin- laten worden.
Indien er geen oven aanwezig -is, dan boven
op het schoteWje een vuurdekseltje plaatsen,
erf van onderen een iaag -komfoor-vlammetje.
Als de koek uit den blikken sch-otel komfl,
laat men hem koud worden. Hij kan echter 'ook
warm gegeten worden. Een weinig, suiker wordt
er boven op gestrooid.
WETENSWAARDIG.
Safety-cars.
'Gelijk wellicht bekend is zijn eenige Amsler-
damschc heeren naar Amerika ver-trokken om
tën'dienste der tramwegen de safety-car nader
(e bestudeeren.
In het „Polytechnisch Weekblad" wijdt de
heer Ir. J. M. Yerff eenige beschouwingen aan
deize 'niéuwe mötörwa&ens. He „Msb." ontleent
er het volgende aan:
Men zal wellicht alfereerst de vraag ste"en:
wat is een „safety-car"? Het antwoord moet
luiden: een zeer lichte motorwagen- van geraf
fineerd vernuftige constructie. Het is helaas "iet
goed mogelijk het woord „safety-car" (ook we)
one-man-car) in goed Nederlandsch te vertalen;
wij lazert in de dagbladen reeds de woorden
„veiligheid-swagen!" en „eéumanswagen", doch
getooven niet!, dat deze woorden gemakkelijk
burgerrecht zullen verkrijgen. Het is nu eenmaal
den Amerikanen eigen, om nieuwe vindingen
met een kort kernachtig woord aan te duiden,
dat veelal niet gemakkelijk vertaalbaar is.
(Toepassing der safety-cars berust niet op een
geheel nieuwe vinding, dock is meer een lo
gisch doorgevoerde -verbetering der reeds be
staande motorwagens.
Msen wcnschte minder personeel en minder
stroom te gebruiken. Beide eischen bleken nu
zeer goed te verwezenlijken als -men begint met
de motorwagens lichter en kleiner te bouwen.
Met is toch ten zeerste gebleken, dat bij opecn-
hoopittg van reizigers in drukke straten het ge
bruik van groo-te eu zware motorwagens, even
tueel met volgwagcns, niet raadzaam is. Deze
zware massa's zijn veel te traag in aanzetten cn
stoppen-, het ifi- en uitstappen van vele passa
giers tegelijk duurt in ver-houding te lang, het
aanzetten- neemt veel meer stroom en veioor-
z-aakt veel hoogtere belastingstoolen in de cen
trale, terwijl men bovendien minstens 2 man per
motorwagen en één -man per volgwagcn aan
personeel noodig heeft. Besluit men dus tot in
voering van kleinere, nieuwere motorwagens,
zondervolgwageiï, in snelle opvolging gereden,
dan heeft men. de vofeende voordelen:
1. De liöhfere wagens zetten stiel aan en kun
nen snel stoppen; dit maakt eüG snelle opeeit-
volging van wagens mogelijk en den dienst re
gelmatiger. Hei' verhoogt ook de veiligheid van
het verkeer.
2. Het rijden, kost minder stroom en het aan
zetten minder ho-oge stroomstooten.
3. De wagen is door één persoon te bedienen
zoodat met de helft van het personeel kan vol
staan worden.
4. De rijtijd- is korter, wat voor het publiek
aangenamer is.
5. De snelle opeenvolging van wagens prik
kelt tot rijden, het vervoer stijgt en is toch cp
zeer diukke trajecten nog baas te blijven.
6. De slijtage aan den weg-is geringer door
,'het geringe gewicht van de wagens.
-Dat deze voordeeien niet alleen in theorie
bestaan, is thans reeds in de praktijk ten dur-
delijkste gebleken; men kan niet de toepassing
van deze wagens zoowel de exploitatie-uitgaven*
sterk verminderen als de inkomsten verhoogen.
Voor dit laatste is echter vooral noodig een
juiste inrichting en juist gebruik van de saiety-
cars. De moeilijke toestand deed echter de co1?*
strucieurs den bouw der wagens van een nieuwe
standpunt bezien en men bracht_al!e mogelijke
technische verbeteringen- aan, welke het rijden
met den wagen veraangenamenkan. Hterbij
zij aangestipt, dat .de safety-car niet de con
struct e ;s van een- enkele firma, doch door ver-
•schTeixie fabrieken in onderling betrekkelijk
weinig verschillenden vorm wordt vervaardigd.
Dc vervaardiging der lichte motorwagens is
.eigenlijk -eerst in de laatste jaren mogelijk ge.-
w orden, door de 'meer..ere ervaring, die men
uit -de automobiel- en vliegtuigindustrie kreeg
.omtrent tceparsig van speciaal staal. Hiermede
kon men trucks van aanzienlijk geringer ge
wicht vervaardigen dan tot dusverre' mogelijk
was en door toepassing van een lichten boven
bouw van niet te groote afmetingen heeft nier.
een zeer iicht wagentype verkregen, dat tcch
voldoende robust gebouwd is. Hierbij is mei.'
echter n;ct gebleven; om het volle voordeel uit
het geringe gewicht te trekken, is men verder
gdg-aan.
Dc niet te groóte afmetingen van den wagen
maken liet mogelijk om den besiuurder ook als
conducteur te laten dienst doen. Hiertoe moet
men het kaartjes-systeem verlaten en een zelf-
registreerende kas aanbrengen. De wagen heeft
dab slechts één toegang; de uitstappende reizi
gers verlaten eerst den wagen, waarna de in
stappende reizigers met afgepast geld hun ver
voerkosten in de. kas, die onder h-et -nog van
den bestuurder is aangebracht, voldoen. Knoeien
of -doorloopen, zonder betaling is practisch on
mogelijk, vooral als de passagiers zich er aan
gewennen eenige controle hierop uit te oefenen.
De ingeworpen geldstukken worden automat,sqh
geregistreerd', zoo-dat fraude van den bestuurder
evenmin mogeiijk is. Voorziet men den bestuur
der tevens van een geldwisselapparaat, dat de
meest voorkomende muntstukken door drukken
op een knop automatisch in de verlangde hoe
veelheid uitwerpt en gewennen de passagiers
aan den eisch zooveel mogelijk gepast geld ge
reed te houden, dan is de vertraging bij di: be
talingssysteem minimaal.
•Men ger.eft de passagiers vorder nog door
elegische verwaimiiifg,, goed geconstrueerde
zitplaatsen, ingericht voor vooruitijden-, groo
te rameiu schelknoppen bij iedere zitplaats
(meestal sterkstroomsignalen), goede veering
van den. wagen en zoo laag mogelijken opstap.
Doen* deze maatregelen voor het comfort, ge
paard aan een sneller vervoer en talrijker- mo
torwagens, meer lust bij het publiek ontstaan
om van de tram gebruik te maken, men heeft
bovendien nog talrijke maatregelen genomen
om de veiligheid _ran het verkeer te verzeke
ren, waardoor veilig met groote snelheid kan
worden gereden. Eén der eerste maatregelen
hievoor is een1 veiligheidsrek. Een voor den wa
gen aangebracht latwerk -doet bij aanraking van
personen of voorwerpen een schepvoimlg rek
op siraat vallen, dat den persoon oi het voor
werp „ojJSöhept1" en veilig voortdraagt tot de
way.cn stilstaat." Een dergelijk even vernuftig
ais goed werkend apparaat, treft men tegen
woordig'op bijna aHe Anierikaansciie motorwa
gens aan.
Een sneller rijden maakt echter ook een sne'-
!er stoppen noodzakelijk, terwijl het tevens ge-
wenscht is den besuiur-derc, die thans een dubbe
le functie heeft, zoo min mogeiijk ie vermoeien.
Men fs dan ook bö deze wagens tor de toepas
sing van de urukluchlreni overgegaan, waar
van de bediening: door middel van een remkraan
zeeir eenvoudig is en-geen kracht kost. Aange
zien men dan toch druklucht op de wagens
iieeit, 'gebruikt men deze bovendien voor net
openen en sluiter.' van de deuren cn voor het op
en nederkiappen van den opstap. A! de-ze ver
richtingen woii'dcn gecentraliseerd met één han
del uitgevoerd.
iMien kan hiermede gewoon zoowel ais zeer
krachtig rénrmenl (nobdremy; blf -d-ft laatste
werkt de zaadstrooier -tevens automatisch en
worden de dgureil tegelijker tijg ontgrendeld,
zoodat ze met dc hand te openen z'ijri; ook de
trede klapt in dit geval -neer. Bij cvcntueele
ongelukken kunnen de passagers -den wagen
verlalety gewoonlijk is daartoe achter -in den-
wagen bovendien nog een tmoddcur aange
bracht. De zandstrpoier kan overigens ook on
afhankelijk -bediend worden. Ongelukken bij het
op- en afspringen tijdens den rit zijn met deze
inrichting volmaakt -uitgesloten, wartt de be
stuurder -kan eerst de deuren na remmen ope
nen, terwijl dan tevens pas dc trede, die onder
het rijden is opgeklapt, neer is. Wegrijden met
geopende deuren en -ijpergcklapte trede is bo
vendien on mogelijk -gemaakt.
[Hiermede a flee n heeft men zich echter
niet tevreden gesteld, ook de coiu. n...; i
bediening is verbeterd. Eert contro t'
kléin mogelijke afinetin-gen heeft men
van een speciaal handel. De bestuur x- a
•te kunnen rijden, den knop r.eergcclni! -G
d.w.z. hij moeit zich steeds -bewust -u
•wagen te besturcni Laaf hij a
hetzij door een ongeval oi m. cvmst on
w-ordt dc stroom uitgeschake.d en w. wU-
inrichtifi-g '(inclusief zandstrooler. dvni- _c;i o,p-
stapi-oinitgrend'eling) trced.t onm ta-T iT *u wer
king. De lichtheid van den v. agen m takt dair-
een zeer snel stoppen mogelijk, zaoJat m.ter-
daad gebleken is, dat deze „Saiety cars" veilige
wagens zijn.
iMen verodrlooft dén bestuurder thans ook lei
/zitten onder'het rijden wat -door de lage
ramen zeer goed mogelijk is. Principieel is
hiertegen ook in het geheel geeni bezwaar;
chauffeurs zitten immers ook. Een handrem met
-neerklapbaar handel, dat derhalve een minimum
plaatsruimte -inneemt, -dienlt den bestander no?
tot reserve, voor het geval de luchtrcm mocht
weigeren; overigens heeft men er met de meeste
nauwgezetheid naon gestreefd om een bevrie
zing of verstopping van de -ieidfingien te voor
komen en in ieder geval dé gevolgen ervan zoef
Onschadelijk mogelijk -te maken.
'Nu is het duidelijk, dat jmst de comblnat^
van al deze verbeteringen cn de toepassing er.
van op de dienstregeling, dit type motorwaee*
-lot ipni succes malccn. Laat men een aantal va*
deze dmgerc na, -dan -is een niet veel gunstiger
resultaat dan met de zwaardere wagens ie ver
wachten. Tene --de ce kosten zoo laag mogelijk
te h'ouden, 'heeft men alles aan de-ze wagen zoo
veel mógefiik volgens standaardmodel gemaakt.
Wat' dc nadec'eni betreft, zoo wordt wel op
gemerkt, dat dc bestuurders van- deze wagen*
van een beter gehalte dienen te zijn, dan die op
dc gewone motorwagens dienst doen; zij dragen
tcc'n alléén de verantwoordeiijkhe.d voor cieii
wageiK Gebleken is echter, dat dit geen over
wegend -bezwaar oplevert, want dat de betert
bestuurders de bediening van -de safety-car*
zeer op prijs stéllen, Door h-et aanzienlijk ge
ringer benoodigd -personeel, kan men overigens
-dezen -bestuurders ook een hooger salaris jre-
ven. Bedenkingen, welke geuit zijn teg-en- öa
sterktste. van -het veei lichtere onderstel zQft ft
dc praktijk-vrijwel ongegrond gebleken; met hes
tegenwoordige lype ondervindt meii geenerlei
last. Dat bij eventueels ongevallen dc bestuurder
t,hans alleen moet optreden, kan niet als e-cni al
te groot -bezwaar gelden, indien het puba-ek- me
dewerkt.
Over hét-geheel genomen schijnt het w el vast
te staan, da; de invoering van de safety-car op
de bovenomschreven wijze een- zeer gunstgeii
itlvIced op dc exploitatie-uitgaven zoowel ais
inkomsten heeft. Hei-is dus net ve wonderlijk,
dat de toepassing in Amerika zeer snel toen
neemt en men in Europa het denkbeeld ui erin
stage overweging neemt.
Wespen- em Bijensteken.
De ernstige verschijnselen, die 'men som9
ziet optreden na een wespen- of bijen
steek, zijn welbekend. Tot nu 'toe wist men
echter weinig jof niets van den waren aard
van het vergif; dat -bij den steek in heil
lichaam van hot slachtoffer werd gebracht.
Over deze kwestie schrijft Speyer uit Ox
ford in de „Times":
Speyer -wijst e>r op, dat me,n eerst meen
de ibij beide insectenste-keu me-ti mieren-
zuur te doen te hebben en dat anen daar
om op de stfeekopening Ve-n druppel van de
een of andere alkalische vloeistof, bijv.
-ammonia druppelde ter voorkoming van
de gevreesde ernstige gevolgen vaai den
steek. Die van ben bijensteek kunnen ook
inderdaad np deze wijze voorkomen wor
den. Mes den wespensteek staat do zaak
heel anders. Alkali vermindert niet alleen
dc toxische werking van dc bij den steek
in het lichaam gebrach-t'e vergiftige -stof
niet, 'maar verergbrt die zelfs.
Het gelukte Speyer aan «tie toonen,
waarop dit berust: Het vergif van (ka
bijensteek is zuur, dat van den wespen-
steek iilkalisch, zoodat men ter neutrali
seering in 'het eersite geval een alkalische
c-n in het tweede geval een zuie vloeistof
moet- [toevoegen.
Wanneer men een wespenangel kov-cn
tijd in een zure vloeistof doopt kan rnen
hem zonder eonig gevaar voor schadclijko
gevolgen diep in liet eigen vleesch ste
ken. Waiter waarin men eenigen lijd wes
penangels heeft laten staan, wordt duide
lijk alkalisch. Deze tweo fei.ien pleiten voor
dc juistheid van Speyer's waai nemingen.
Ter neiilialiseering van het wespenstoek-
ve-rgif word-t dan ook door Sp-e-yer huis-
houdatijn of uitensap, dat evencen-s zuur.
reageert) aanbevolen: natuurlijk kunnen
daarvoor ook andere zure groenten- ot
vruchtensappen worden gebruikt.
Een oude stad bïtxtiselefld-
Bij de opgravingen op liet eiland Kreta,
onder leiding van Hatzidakis, heeft mea
een oude stad ontdekt.
In het dorp Malia niet ver van Kar ka*
stootte men op de ruines van een ouden
burcht, uit cle vóór-Minoische periode.
De grondvesten der uitgegraven zuil®*'
zijn versierd met gouden ornamenten ett
voorzien van opschriften. Een mijl va®-
liet paleis verwijderd vcunkl men grevv'tf
met geraamten, die uit den
schcu tijd afkomstig moeten zijn. z j
