2}e£eicbe!he Scm^a/nl
Pit blad verschijnt eiken dag, uitgez. Zon- en Feesten
De AbonnementsDriïs bedraagt, bij vooruitbetaling.
Voor Leiden 17 et? p. week, f2.Sö p. kwartaal; bij
Lc-e agenten IS ct. p. wevk. f2.40p-kwartaal.Franco
r. post f2.70 p. kwartaal. Het Geïllustreerd Zondags
blad is voor de Abonné's vei Krijg baar tegen betaling
iTan 40 ct. p. kwartaal,bij vooruitbetaling. Afzonderlijke
nummers 5 ct.,met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent.
11e Jaargang. MAANDAG 19 JANUARI 1920.
Bureau STEENSCHUUR 15 - LEIDEN. Interc. Telefoon 935.
NO. 3125
Postbus 11.
De Advertentieprijs bedraagt 221/2 cent per regeï
voor gewone advertentiOn; Zaterdags SO cent per regel
Voor ingezonden mededeelingen wordt het dubbelé van
liet tarief berekend. t
Kleine Advertentiën, waarin betrekkingen worden
aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop ca
verkoop 50 cent; Zaterdags 75 cents, van 30woorden
Een onverstandig voorschrift.
i De Haagsclie Tramwegm a al schappij
Slheeft, naar ,,Het Volk" mededeelt, de vol
gende reglenientsbepaling voor haar perso-
jyjael in het leven geroepen:
Wanneer een beambte in dienstklee-
ding een lid' van het koninklijk huis
ontmoet, hetzij in eerS rijtuig, in een
auto of ander voertuig, dan wel te voet,
dan brengt hij den—militaire» groet..
Komt hij een meerdere tegen, wordt hij
door dezen voorbijgegaan of "aange-
gesproken, dan zal hij dien meerdere
steeds groeten', tenzij hij zulks kort te
voren reeds heeft gedaan.
In dienst kleeding wordt de groet ge
bracht door de rechterhand op militai
re wijze tegen de pet. te brengen. Vóór
het brengen van de groet wordt, indien
men zit, opgestaan, indien men een
pijp, sigaar of sigaret in den mond
houdt, deze in de linkerhand genomen,
indien men de linkerhand in de zak
had, deze daaruit genomen, indien
men een voorwerp in de rechterhand
hield, dit in de linkerhand overgeno
men.
„Het Volk" keurt deze voorschriften ten
sterkste afEn wij doen het eveneens,
eij 't dan op heel anderen grond.
1 Wij achten het niet in $trijcl met de
,'ertuiging van een fatsoenlijk mensch,
van welke richting dan ook, om een groet
te brengen aan de Vrouwe, die toch f e i-
it e 1 ij k en rechtens is het Hoofd van
den Nederlandschen Staat.
Wij achten het gepast en voor een
aangename verstandhouding en prettige
samenwerking vereiscbt, dat iedereen
,,zijn meerdere*' groet op een door de bur
gerlijke beleefdheid voorgeschreven wijze.
Maar wij oordeelen het uit den tijd,
zulks te gaan reglementeeren, en nog wei
op een militairistische wijze. Dat kan goed,
ja, dat kan nood i.g zijn i n het leger,
maar het. karakter van den Nederlander
kan zulks niet goed verdragen buiten
het leger.
I Als de Maatschappij in plaats van een
Soort militair voorschrift een duidelijke
jwenk aan haar personeel had gegeven of
leen dringend verzoek had gericht het*
leffect ware o. i. zeker zoo goed geweest.
Wie de boven geciteerde reglemenlsbepa-
fiing hebben geredigeerd, schijnen zoo ver
buiten het leven te staan, dat zij van de
Wolka-psyche niets kennen, of begrijpen;
yandaar liun onverstandig voorschrift.
V De eersSe steen....
I 't Is een^ opmerkelijk verschijnsel, hoe
gaarne men den evenmenscli met slijk,
met steenen of iets dergelijks gooit
I „Ja dio jeugd toch tegenwoordig",
zal menigeen, die dit leest, verzuchten.
f,,Die jeugd toch!"
En onderwijl doet hij het zelf als naar
[hartelust!
Er is tocli inderdaad nog iets veel er-'
>gers, dan het booze bedrijf van de jeugd,
en dat ds het in figuurlijken zin
[gooien met slijk naar een anders hoofd, op
.'pen anders eer en goeden naam en repu
tatie.
Kwaadspreken en lasteren, genoegen
hebben in een anders misstap of sc-hadc
och té vaak treft men nog deze tegcn-Chris-
lelijke zonden aan in Katholieke kringen.
1 't Is waar, zoo gemakkelijk kan de
mensch daaraan toegeven al was 't en
kel maar, omdat hij zich hooger voelt rij
zen naar de mate een ander daalt, of om
in een anders fouten vergoelijking le vin
den voor eigen val
Als iemand, die in zwakheid iets ver-
koerd hoeft gedaan, zich eens plaatste mid-
•l»?n ndev bet corps der kwaadsprekers en
|hij dan zou uitroepen: „Wie uwe'r :in o p-
eli 11.' o i rl kan getuigen, dat hij niet
'n keer op misschien ergerlijker wijze dan
ik den rechten weg heeft, verlaten, hij werpe
<len eersten steen op mij" die steen zou
wellicht niet geworpen kunnen worden!
Waar hot Katholieke dagblad toch wel
eens aan de groote grond-waarhedén van
de Katholieke levensbeschouwing mag
moet herinneren, daar veroorlooft het
zich voor te houden deze les: Denkt in het
dngelijksch verkeer veel aan...... dien eer
sten steen!
BUITENLAND.
DE PRESIDENTSVERKIEZING IN
FRANKRIJK.
PAUL DESCHANEL GEKOZEN.
OVERZICHT.
Terwijl het voor eenige dagen nog
scheen, of Clemenceau met het grootste ge
mak een „walk over" zou maken van liet
rninister-presidentschap naar het Elysée,
blijkt, thans, dat het Congres te Versailles
Paul Deschanel, wien Clemenceau bij de
presidentsverkiezingen in 1913 een beentje
lichtte, rnet 724 van' de 889 stemmen heeft
aangewezen om Poincaré op 18' Februari
op te volgen.
Clemehceau had Woensdag verklaard,-
dat hij de candidatUur aanvaardde. Naar
mate echter de dag van de verèenigde sa
menkomst van de politieke groepen op Vrij
dag in liet. Luxembourg "naderde, scheen
zijn kans te vei minderen en dot verbazing
van vele buitenstaanders wéés deze ver-
oenigde samenkomst met 408 stemmen (te
gen 389 op Clemenceau) Desclianel als
candidaat aan. De socialisten waren op die
samenkomst niet vertegenwoordigd, doch
hoewel een enkele groep zich met de can-
didatuur Clemenceau wel bleek te kunnen
vereenigen, was het te voren te voorzien,
dat de uitslag van de stemming, die Zater
dag in Versailles zou worden gehouden,
voor den minister-president volstrekt niet
voordeeliger zou uitvallen. Clemenceau
koos dus de wijste partij en trok zijn can
did at uur in.
Ware de presidentsverkiezing een jaar
vroeger gevallen, Clemenceau zou er mis
schien met vlag en wimpel gekomen zijn.
Hij verheugde zich na het suiten van den
wapenstilstand in een buitengewone popu
lariteit. Zijn prestige kon door niemand
worden aangevochten. Maar daarna is men
•zich,naarmate de presidentsverkiezingen
naderden, gaan afvragen, of, ondanks de
glorie, die den Père le Vicloire omstraalde,
hij met zijn heftig temperament en zijn
vele gebrek e.n, wel de man was om
de "functie van staatshoofd te vervullen,
wien een strenge zelfconrole, maathouden
en bedachtzaamheid vooral te stade komen
Gevangene op het Elysée zal dus nu ge
durende zeven jaar wezen Paul Eugène
Louis Deschanel, lid der Academie, 13 Fe
bruari 1857 te Brussel geboren. Hij is,
na in de letteren en de rechten gepromo
veerd te zijn, van 1878 op verschillende
posten onderprefect geweest, in 1885 in de
Kamer gekomen, en heeft na eenige jaren
haar vice-president te zijn geweest, van
1898 tot 1902 den voorzittershamer gehan
teerd. Als voorzitter is hij in 1912 herkoZbn.
Verschillende geschriften van. zijn hand za
gen het licht over onderwerpen van poli
tiek en letterkunde.
Een correspondent van de „Msbd." tee
kent hierbij aan:
Deschanel is niet een der onzen. Maar
hij beeft voor ons een groote aantrekkelijk
heid. Dat spruit voort uit zijn gematigdheid,
zij n bezonkenheid, zijn breedheideigen
schappen, die in beteekenis winnen door
zijn rijke voorzittersondervinding. Nog pas
heb ik er op gewezen hoe de ",,-Croix" zijne
enndidatuur toejuichte en er op wees, hoe
bij de anticlericale debatten, welke Frank
rijk verscheurden, Deschanel zijn modera
tie in religieuse kwesties steeds deed uit
komen. En de Katholieken hebben er alle
reden toe, om te verwachten, dat hij er 't
zijne toe zal'bijdragen, om den stroom van
bevrediging, welke zich bij de jongste ver
kiezingen nfteekende, te verbreeüen. Da
Katholieke persstemmen zullen ons Linnen
weinige uren het bewijs geven, dat er
vreugde is over de gelukkige keuze van het
congres te Versailles.
De Volkenbond.
Het verdrag met Hongarije.
Naar Reuter meldt, moet Hongarije af
stand doen van alle rechten op Fiume en
de onafhankelijkheid erkennen van Joego
slavische. en T s j ecjro - SI o w a ak sche staten.
Hongarije's strijdkrachten zijn bepaald op
35,009 en Hongarije moet erin toestemmen
zijn deel van de Oostenrijksch-Hongaarsehe
schuld te betalen.
Duitsland.
Duïtsohe gevpimjachtigden.
Tot Duitsclie gevfinachtigden zijn be
noemd:
te Londen senator'Gehamer (Hamburg);
te Parij9, de vroegere rijksminister
Mayer;
te Brussel' de ^oegefre rijksminister
Landsberg; j
te Madrid, gezapïilr. Rosen;
te Wèenen, gezanjfn.von Roosenberg;
te Tokio, de vroegere staatssecretaris dr.
Solf;
te Rome jhr, vonSLucins;
te Praag prof. Sattfiger;
te Stockholm gezant Nadolmy.
Wet op dei bedrijfsraden aangenomen.
De wet op 'de hedmfsrader. is gisteren in
de tweede lezing op kalme wijze aangeno
men..
Oostenrijk.
DE SOC.-DEM. PARTIJ UIT DE
CONCENTRATIE GETREDEN.
In don Zaterdagavond gehouden minis
terraad dec-Jde de minister-president Huszar
mede, dat" de minister voor Volkswelvaart,
Poyor, cn de staatsecretaris van het mi
nisterie voor Ksrul'J-, Miakitsch, hun ont
slag hebben ingediend en dat de sociaal
democratische partijd uit de concentratie
is getreden. Verder deelde hij mede, dat de
sociaal-deniocratisclió partij zich in de na
tionale vergadering -.'an stemming zal ont
houden. De ministe.-raad nam kennis van
deze mededeelingen cn droeg aan den mi
nister-president de voorloopige leiding van
het ministerie voor Volkswelvaart op. De
ministerraad hield zich ook bezig rnet de
kwesties der buitenlandsche politiek.
De stijging der prijzen.
De Weensche bladen brengen een verge
lijkende opgave van de hoogte der voor
naamste levensmiddèlenprijzen met nieuw
jaar 1919 en 1920. Hieruit, blijken o. a. de
volgende stijgingen: rundvleeseh gemid
deld 430 pet., pnaidevléesch 450 pet., meel
320 pet., suiker 500 pet., eieren 480 pet.,
aardappelen 500 pet., steenkolen 600 pet.
en hout 700 pet.
Rusland.
HET ROODE GEVAAR.
Over w i n h i ng svreugde .in
Sovjet-Ruslancl.
Naar uit Revol aan „Svenska Dngbladet"
bericht wordt, hebben de bolsjewistische
leden van de conferentie te Dorpat de be
richten omtrent de groote overwinning der
Sovjet op admiraal Koltsjak gevierd met
een feestmaal en is de militaristische stem
ming dier afgevaardigden er door het suc
ces nog militaristiseher op geworden. In
een brief aan zijn Fransclie pariijg&nooten
zou Trotzkv verklaard hebben, dat de
eerstvolgende aanval Polen geldt, terwijl
hij in een rede, die hij onlangs hield, zeide.
dat de tijd thans lijp was -voor een aanval
op Finland.
De roode troepen in het
D o n g e b i e cl.
In de l ichting a an Alc-xandrofsk hebben
de rooden verscheidene detachementen van
Makano ontwapend en o. a. materiaal, 10
kanomen, meer dan 3090 geweren, en 10
mitrailleurs veroverd.
In de streek van Novo Tsjerkask hebben
de roode troepen na een gevecht Semiska-
rakerskaja veroverd.
Volgens dé berichten hebben de rooden
daar ongeveer 600 millioen aan munt van
de Don, 8 tanks, 8 vliegtuigen en 167 ka
nonnen van verschillend kaliber buit ge
maakt. benevens 60 tracteurs waaronder 2
gepantserde, meer dan 500 mitrailleur?, 7
lichte automobielen 52 auto-vraclitwagens,
alle met oorlogsmateriaal beladen, een
hoeveelheid patronen en granaten, talrijke
intendancedepots, een menigte militair
materieel en rollend materieel, locomotie
ven. wagens, ketelwagens, van petroleum
en benzine, welker juiste aantal nog niet
is kunnen worden geraamd. In de richting
van V e 1 i kokniajes k'a j a trek
ken de roode troepen den Don over bij
Mariinskaja en hebben gevechten geleverd
op den linker oever der rivier in de streek
van A o m anovska j a welke met
succes zijn bekroond.
De rooden in de Kaukasus.
De roode troepen namen de stad Unja n
en Nikopol en rukken op A p o s t o-
1 o w o af. Zij bezetten na verdrijving
van vijandelijke cavalerie de streek van
Kot. eleikoto waarbij zij talrijke ge
vangenen maakten, machinegeweren, en
materiaal veroverden. 39 werst ten Zuid
westen van Axaj sloegen zij de 8e K a u-
kasusdi visie van de anti-bolsjewiki
totaal, maakten 590 gevangenen en ver
overden reusachtige hoeveelheden oorlogs
materiaal. De vijand laat zijn treinen ach
ter en trekt in Zuidelijke richting" terug.
In het Steppéngebied rukt de roode cava
lerie in de richting van Torgowaja verder
op en bezette 12 Januari het station Kiso-
lowo. In deze streek brachten de roode troe
pen de eerste vijandelijke Kaukasusdivisie
een bloedigen nederlaag toe en maakten
rijken buit.
Buiteniandsche Berichten.
Spaanache griep.
Uit Polen wordt gemeld, dat do Spaan-
sche griep in een buitengewoon hevigen
vorm heerscht en dat de medici er onmach
tig tegen zijn. De Amerikaansche Roode
Kruis-afdeelingen berichten, dat de aanval
der ziekte gekenmerkt wordt door een
hoog percentage doodelijke gevallen. Dage
lijks sterven er honderden in Warschau en
drie kwart van het personeel der zieken
huizen is aangetast.
Roode Kruis-doctorén, die ondervinding
met de zickle hadden opgedaan, in de Ver.
Staten en Frankrijk, zijn verbaasd over de*
bijna onmiddellijke infectie en het .snelle
verloop van do ziekte.
"Dit is de derde griep-epidemie in Polen
en de hevigste. De ziekte is buitengewoon
acuut en de dood treedt meestal binnen 24
uur in. Vooral vrouwen cn jongelieden
zijn bijzonder bevattelijk voor de ziekte,
's Avonds is het te Warschau bijna een
doorloopende opeenvolging van begrafenis
sen bij toortslicht.
Ontploffing.
In een kruitfabriek te Aix-les-Bains heeft
een ontploffing .plaats gehad. Drie werk
plaatsen werden vernield, terwijl er een
brand uitbrak, die zich naar de andere dee-
len der fabriek verspreidde. Er zijn 7 doo-
den en oen kleine honderd gewonden.
Van den express-trein ParijsTurijn, die.
op het oogcnblik van de ramp zich in de
nabijheid der fabriek bevond, werden alle
ruiten verbrijzeld.
Brand'.
Het kasteel van Ladevèze is door brand
vernield. De verliezen aan kunstschatten
en voorwerpen van waarde worden op
1,000,000 francs geschat.
Ontploffingnr^np tb Berlijn.
In de lakkerij van het electriciteitsbedrijf
van Bergmann brak Vrijdagmiddag om 3
uur ten gevolge van een benzine-ontploffing
brand uit. die zich met groote snelheid over
de arbcidsruimten uitbreidde en tot eene
verschrikkelijke catastrofe leidde. Vele per
sonen werden door de ontploffing en den
daardoor ontslar.cn brand gedood; anderen,
zwaar gewond.
De verschrikkelijke paniek, die onder de
in de werkplaatsen aanwezige arbeiders
ontstond, verhoogde nog het gevaar. De
werplaatsen stonden weinige seconden na
de ontploffing in lichtelaaie.
Een trillend en schokkend hyïs.
In Aberdeen (Schotland) doet zich een
hoogst zonderling geval voor. Een brief
schrijver van de ,Tel." verhaalt dat Jaar
het gehcele huis van de familie Urquehart
schudt, de tafels dansen, de bedden met
bewoner en al vertoonen de malste kuren,
ondanks liet feit, dat het geheele huis door
politie bezet is, dat architecten er de nach
ten doorbrengen om de oorzaak te vinden
en ook dc omgeving is afgezet. Het huis
schudt door op dc onverklaarbaarste wijze,
zoo sterk, dot het jongste zoontje, uit het
bed werd geworpen, in de armen van een
politieman, dat een ander zoontje, dat ziek
ligt, weggebracht moest worden, omdat de
bedden dikwijls verscheidene centimeters
van den vloer worden gelicht.
(Als 't maar waar is!)
BINNENLAND.
DE UITLEVERINGSNOTA VAN DEN
DUITSCHEN EX-KEIZER OVERHANDIGD!
Uit Parijs wordt d.d. 18 Jan. gemeld:
Dutasta heeft gisteren de nota, waarin
de uitlevering van den ex-keizer wordt ge
vraagd, aan den Nederlandschen gezant
overhandigd. De nota zal heden worden
gepubliceerd.
De „Evening Standard" schrijft, dat op
hoog gezag kan verklaard worden, dat het
verzoek aan de Nederlandsche regeering
om uitlevering van den ex-keizer, ten einda
hem in overeenstemming met de vredes
voorwaarden te doen terechtstaan, Maam
dag (heden) in het bezit van de Nederland
sche regeering zal zijn.
De bewoordingen zijn gedurende een
week overwogen cn zeer zorgvuldig geko
zen door Lord Birkenhead, als vertegen
woordiger van Groot-Britannië, en door de
rechtskundige vertegenwoordigers van
Frankrijk, Italië en Japan.
Het blad zegt verder, dat. verwacht wordt,
dat de Nederlandsche regeering eerst een
formeel protest zal doen hooien, maar er
is geen reden om te veronderstellen, dat,
nadat dit protest is Ingediend, de ex-keizer
niet zal worden uitgeleverd overeenkomstig
het verzoek van de Geallieerden en de toe
stemming van de Duitsclie regeering, welke
vérdrag heeft, onder teekend.
De ex-kroonprins.
Naar uit de Vrijdagavond ontvangen
„Times" blijkt, behcort volgens den Parij-
sclien correspondent van dat. blad de kroon
prins niet tot degenen, die de geallieerden
willen berechten.
Zilverbons.
Bij K. B. van 10 Januari is bepaald, dat
tot en met 31 Dcc. a s. ten kantore van hefc
agentschap ,yan liet ministerie van Finan
ciën te Amsterdam kunnen worden inge
wisseld de zilverbons van f 1 en f 2.50
(beiden van den ouden vorm) en van f 5.
lalsmeda van 1de zilve-vbonsj van f .2.50
(zilverbons van de eerste soort).
Het Kamerlid Bongaerts naar Parijs.
Naar wij vernemen heeft op uitnoodigi.ng
•van den minister van Buiten!andsdhe Za
ken ook het lid van de Tweede Kamer de 1
heer AI. C. E. Bongaerts deel genomen aan
besprekingen over aangelegenheden van
technischon aard welke dezer dagen te Pa
rijs met de Belgische gedelegeerden wer
den gehouden.
V i ou wenkiesreclit.
Naar de „Msbd." verneemt, is bij het dc*
partement van Binncnlandsche Zaken een
algemeene maatregel van bestuur in bewer
king, waarin 'de inrichting van de nieuwe
kiezerslijsten in verband met de invoering
van het vrouwenkiesrecht wordt geregeld-
Consenten voor pakketten met levens
middelen. -
De Nederlandsche Uitvoermantschappil
brengt ter algemeene kennis dat met l'J
Januani het verkrijgen van consenten voor
den uitvoer van pakketten zal worden ver
gemakkelijkt.
Er zullen drie soorten van consenten ver
krijgbaar zijn, n.l. consenten voor gemeng
de pakketten, levensmiddelen, consenten
voor boter en consenten voor kaas.
Elk consent is geldig voor éen pakket,
van hoogstens 5 K.G. bruto cn 4.5 K.G«
netto gewicht.
Voor het verkrijgen van een consent is
indiening van een aanvraag niet noodig.
Men heeft zich slechts op hot kantoor .der
N.U.M. Noordc-inde 35 te 's Gravcnhage to
vervoegen en een concentrccht van f 1 te
betalen om dan dadelijk het gewenschta
consent tc ontvanger-
Voor personen buiten 's Gravcnhage kun
nen consenten als bovnbedoeld worde m
verkregen 'door toezending van epn post
wissel van zooveel maal één gulden als
consenten worden verlangd benevens 10
cents per postwissel voor de verzending der
consenten onder aangeteckend couvcit.
Op 'do voor mededeelingen best om do
strook van den postwissel moet duidelijk
worden vermeld voor hoeveel pakketten
van cllc der bovengenoemde 3 soorten con-»
senten worden gewenscht.
FSUILLETON.
GEORGE BRUNING.
2)
Dc vijanden, de Zweden en Franschen,
vielen van alle zijden in Beieren en weldra
hadden zij de aanzienlijkste steden van het
ongelukkige land in hun macht, terwijl elk
ihunner voetstappen door wreedheden be
zoedeld werd. Alom stegen afschuw* en ont
zetting ten top.
Ten tijde dat Neder-Beieren onder het
juk der vijanden zuchtte, 'ging Opper-Beie-
ien gebukt onder den druk van zijn eigen
krijgsvolk; de boeren konden nauwelijks
zooveel opbiengen om de lastige gasten
het noodige onderhoud te verschaffen; zij
hadden soms zeiven geen bete broods en
versmachtten met vrouw en kinderen onder
den drang van kwellenden honger.
Do soldaten stoorden er zich niet aan, de
■ruiters plunderden geheele streken uit, om
voeder voor hunne paarden te bekomen en
vernielden nog bovendien met onmensche-
üijke vreugd wat zij zeiven niet gebruiken
•of medevoeren konden.
Vele woningen weiden door de vlammen
vernield, deels uit de onvoorzichtigheid der
soldaten, deels uit laakbaren moedwil. Voor
hunne wachtvuren ontnamen zij den boe-
wagens, pipegen, eggen, ja, ook-lippi,
•stroo; hennep en vlas.
Nog gruwelijker waren echter hunne
geldheffingen, en nauwelijks zou er een
mishandeling zijn uit te denken, die door
die euvelmoedigen niet aan het arme land
volk was gedaan geworden. Ik zelf ben
ooggetuige geweest hoe mijn krijgsmakkers
een boer in zijn kamer ophingen nadat zij
hein veertig daalders poogden af te persen.
Een ander, die reeds op zijn uiterste lag,
•schroeiden zij met vuur den baard van den
mond; weder anderen sleurden zij aan wa
gens gebonden langs den straatweg mede.
Jeugd noch ouderdom werd gespaard.
Nergens was legen zulke mishandelingen
en gew eldenarijen lmlp te vinden, en daar
om zal men niet verwonderd zijn, dat de
boeren, die tot dien tijd toe, roof en dief
stal als noodwendige oorlogsrampen met
stille smart geduld hadden, door de onmen-
schelijke handelwijze van hen, die hunne
'beschermers moesten zijn, tot toornelooze
vertwijfeling aangehitst werden.
Zij vonden het onverdragelijk zich dage
lijks ongestraft te laten martelen, en be
sloten ten laatste geweld met geweld te kee-
tren.
Aldus spraken de landlieden in de stre
ken tusschen de Inn en de Isser tot elkan
der: „Kan onze goede keurvorst ons niet
beschermen, dan moeten wij het zelve doen.
Is een- goed of heiligdom voor liet krijgs-
Xplk veilig? Honger en besmettelijke' ziek
ten zullen ons verscheuren! De boer heeft
geen vriend, zoo min de Büiersché soldaat
als de keizerlijke, de Zweed noch de
Franschman daarom: geweld tegen ge
weld en eiken krijgsman teruggedreven, die
•onzen grond betreedt."
Ongeveer vijftienduizend boeren verza
melden zich, cn afgedeeld in hoopen en
{legerscharen ikozenj zij hun aanvoerders;
namen bezit van alle vaste stellingen §n
verschoonden geen enkel* soldaat, stonden
geen doortocht toe door hunne gemeente,
veel minder nog eenig oponthoud 'in kwar
tier.
Binnen twee dagen was geheel Opper-
Reieren door de alarmklok in beweging;
kleine afdoelingen soldaten werden door de
•boeren aangegrepen en verslagen.
Keurvorst Maximiliaan, die den winter
tijd op het slot te Braunau doorbracht, ver
nam niet weerzin en toch met mcdedlijden
do tijding van den opstand van zijn volk,
waartoe do bit&rste nood hen gevoerd had.
•Doch spoedig vatte hij moed en liet de
wee spanningen vaderlijk vermanen.
Maar geen zijner hoog' bedienden had
•den moed den boeren de taal van dc-n
Landheer over to brengen on le doen voor
lezen. De groote wegen waren onveilig ge
maakt en bij talrijke troepen stonden zij in
verscheidene afdoelingen verschanst met
kodsen, vorken, zeisen enz. gewapend.
Groot jvas voorzeker hunne schuld,
maar ook de nood en ellende die het ge-
trouwste volk van Duitschland troffen, wa
ren zulks niet minder, en tot hunne ver
lichting mag men het herhalen, zij verlang-
lapgden niets dan het einde der inkwar
tieringen, ja, boden aan om vrijwillig le
vensmiddelen te verschaffen; inlegeringen,
cn krijgsvolk echter werden van .de hand
gewezen of met bloedig geweld te keer ge
gaan.
Eindelijk trad de Capucijner pater Ro-
manus van Ingolstad, overste van het
klooster tc .Wasserburg voor, en trok het
verontruste land door. Gedurende de win
terdagen omstreeks Driekoningen vond hij
het gewapende landvolk in de besneeuwde
bosbehen. Hier sprak de moedige goesuhj-
'ke hem omringende manschappen vertrou
welijk aan, bracht hun den zegewensch van
liet nieuwojaar en verhief met weemoed
zijn klagende stc-m, smeekte het volk hunne
oproerige gezindheden af le leggen: hij las
hun daarna den lastbrief des landheers
voor, bad en vermaande hen in Gods naarn
tot gehoorzaamheid.
Opmerkzaam luisterde de menigte naar
de woorden, aandachtig volgde men
zijn rede, velen zelfs stonden met tra^
nen in de oogeri, dach zij waren niet te be
wegen.
Pater Romanus begaf zich mei een be
droefd hart naar Braim.'iu en maakte don
keurvorst met den toestand der zaak be
kend. Door den nood gedwongen besloot
de krijgsraad om generaal van Werth met
drieduizend man voetvolk en ruiters legem
de boeren af te zenden.
Maar Romanus bad rnet aandrang voor
het volk en met meer wijsheid en doorzicht)
dan de hoeren in den raad, sprak hij tot
den. keurvorst: „Mammen en zwaarden»
vermogen veel: zij zaaien asch en bloed eni
brengen den vloek ten oogst voort, maar.
oneindig meer vermag de wijze taal van
een Achtbaren nian bij het volk, hij wint en
behoudt den zegen."
Op deze woorden zond Maximiliaan zijn
hofraad Sedelmaijer tot de misnoegden er»
sloeg hun voor om ze tegen de betpling
eener som gelds en het leveren van gnjari
en voedsel van de inkwartiering te onthef
fen; en het gebeurde gelijk pater Romanua
gezegd had: de boeren keerden naar hunnö
dorpen en woningen terug en waren rn^er
dan ooit getroffen en erkentelijk aan hun
vorst.
Hardnekkiger bleven echter de boereii
aan de overzijde der rivier. Bij het oude!
klooster Eisenberg stonden zij bijna 709 ift
getal met ijzers, knodsen, hooivorken, zeil
s n cn allerlei andere gereedschappen
wapend. Zij integendeel hadden behoeat®
aan een menschenvriend, een ra'adsmah ais
Romanus,,
(WcixR veryajgd.l
