„I LeiisÉ Ciiiiriiiif.
Tweede B!ad.
Zaterdag 23 Augustus 1919
De R.K. Esperantistenbond.
24 Augustus.
Het ligt. inde bedoeling door boven
staande» datum de aandacht te vestigen
èn op de herleefde Esperanio-beweging èn
ai> 'het tweede lustrum van den R. K. Es
perantisten-Bond, dat op dien dag te Rot
terdam wordt gevierd. Nu iu den ïaatsten
tijd nog artikelen werden opgenomen over
Esperanto in Katholieke bladen als Maas
bode" „Tijd", „Gelderlander" „Nieuwe
Eeuw", en de Zeereerw. heer L. Poeh in
de „De Tijd" Esperanto „het middel"
jioemde yoor krachtige, katholieke, inter
nationale samenwerking, zullen ook zij, die
jnjït op de hoogte van de kwestie blijken,
bij den eenigszins pompeusen titel met van
"pacturiunt monies"... durven spreken, dat
vrij vertaald bëteekent: veel geschreeuw
en weinig wol. Het feitenmateriaal, dat ten
dienste slaat ten bewijze van hat tegendeel,
is overstelpend. In 1914 werd hèt aantal
in Esperanto uitgegeven boeken en brochu
res, die in den handel waren gebracht,
door den Zeereerw. pater dr. Tilus Brands-
ma op minstens -=4000 geschat. Esperanto-
tijdschriften waren ct toen meer dan 100.
Steéds ontvangen wij toezendingen van nu
verschijnende In Dresden -alléén maakten
enkele jaren geleden 169 handelshuizen
yoor hun correspondentie gebruik van Es
peranto. Dr. Schramm bood in 1910 aan,
itegen vergoeding der portkosten, 20,000
prijscouranten, in Esperanto uitgegeven,
te zonden aan ieder, die er om vroeg. Eén
enkel van de vele Esperanto-leerboeken
werd door Hachette bij 259,000 exemplaren
.verspre kl.
Op de 9 internationale Esperanto-con-
gressen heeft men elkander volmaakt be
grepen, ofschoon soms 40 verschillende na
ties vertegenwoordigd waren.
„De beweging ontkennen baat niet. Zij
is er en zij zal opk zonder ons haar weg
vinden, doch als" wij ons niet van haar
meester maken, zal zij zich koeren tegen
ons." (Mgr. Doutreloux). Maar de hoofd
mannen" in het katholieke kamp zijn niet
achter gebleven. De uitspraken van Paus
Pius X en van zoovele Kardinalen: blijven
onuitwisbaar.
„Esperanto heeft een groote toekomst
voor zich". {Paus Pius X). „Esperanto zal
aan de Kerk groote diensten bewijzen."
(Kard. v. Rossum.) De namen van Mgr.
Diepen, Zijne Excel!. Minister Aalberse,
Staatsraad Borret z.g. mogen ook in het
meest beknopte Espera»to-artikei voor Ka
tholieken niet vergeten worden. Ook de
Katholieken loopen mede in de beweging,
maar onze mededingers loopen zóó hard,
dat zij ons zullen voorbijhollen als wij onze
Kath. energie, die nu zóó door bladen van
andere richting dan de onze worclt bewon-
dertJ, ook niet aanwenden voor dit emi-
BBhte werk.
Socialistische E spejraoio-tij dschrifte n
verschijnen er meer en meer. Cursussen
Bfsdhijncn in ontelbaar vele neutrale en
socialistische periodieken. Op het Con
gres in Bern vond Esperanto vele voor-
sl anders.
De „Hungara Revue" wordt ook naar
ons land ive-rflonden. tDeze Hongaarsche
Esperanto-krant verzamelt het meest pak
kende uit de revolutionaire bladen en ver
zoekt dat geschrijf in de nationale talen
Pver te zetten en -te publiceeren.
Ia China maken „La Revolucio'' en „La
Voco de l'Popolo" openlijk propaganda
voor bet anarchisme.
Het Bohajisme, een Perzische godsdienst,
vordert van zijn meer dan 2,000.000 aan-
-luingcrs kennis van Esperanlo, en'door
middel van Esperanto introduceert het zijn
tcosofisch-pantheistisch stelsel zeker niet
vonder succes ook in deze streken.
Be aanmaning van prof. Gauthcrot van
hor c-cnige jaren, is meer dan ooit ac.tu-
„Wat zou er gebeuren, als de verde
digers, der sociale orde aan haar onderwij -
zers het monopolie lieten in de interna-
fwr-ale taal?"
Zal er misschien toch nog gevraagd wor
den waarom Esperanto loeren aan de Ka
tholieken? Pater Ermann S. J. antwoordt
tor loops: „Denk eens, om maar iets te
poemen, aan een Eucharistisch of een
Kath, internationaal congres tegen het al
coholisme.., denk aan vreemdelingen, die
taad willen plegen, geestrijke hulp béhoe-
wn, verlangen te biechten, enz."
Bp het oogenblik is het antwoord dat
andere terugdringt: Denk aan onze
Kath internationale.
Be eminente mannen, die het initiatief
arcen voor dat groote werk, moeten men
den van breed inzicht zijn. Zij zullen
■totgrootmiddel, dat hun van andere zijde
*°rdt voorgesteld om hun doel te bereiken,
j®10' on-onderzocht laten.
••De offers aan de studie van Esperanito
-toonden zijn zoo gering, en de voor-
eelen die er uit kunnen voortvloeien zoo
^•zaghjk, dat men niet mag nalaten cr
•to Proef mee te nemen." (Tolstoi).
Ms het woord van prof. Boirac waar is:
.^volgen van Esperanto zullen op de
-«■havingsgeschiedenis nauwelijks van
roder invloed zijn, dan de uiïvinding
;n ^tterschrift en boekdrukkunst" zijn
Katholieken dan ter wille van de
CQschhe.id niet verplicht zich van Espe-
Jw> meester, te maken?
devies van onzen Katholieken Espe-
^-Bond is: Katholikismo per Espe-
'diif6 ^ew'c''lige diensten, die het Espe-
ak* Ö^a dG Ka^= Kerk zal bewijzen"
1 ui den dag van 'het tweede lustrum,-
-8% tot gen gewidhtigen dag. De,
H. Mis en "de Esperanto-preek van den
Zeereerw. heer L. Poell zullen Esperanto
weer wijden tot een Kath. wapen in den
Kath. strijd.
P. COLL. PRELLER O P.
Uit de Pers.
EEN WAARSCHUWENDE SOCIALIST!',
SCHE STEM.
Staking en nog eens -staking, al was ze
zelfs ïiïonsteraehtig-üiirechivaardig, is
steeds het parool geweest der roode or
ganisaties.
En ook in dezen benarden tijd, nu het
bedrijfsleven meer dan ooit een tijdperk
van rust moet kunnen geöieten, wil het
niet binnen korten tijd tot een algemeene
catastrophe komen, waarbij de arbeider
zelf het meest gedupeerd zal worden, gaan
de socialistische organisaties met dikwijls
tergend onverantwoordelijkheidsgevoel
voort haar leden in de meest-dolle avontu
ren te werpen.
Opvallend is het daarom, dat uit den
socialislischen hoek een waarschuwende
stem daartegen opklinkt.
In een hoofdartikel in Het Volk
schrijft n.l. de heer dr. Th. v. d. Waerden
over loonsverhooging, prijsstijging en so
cialisatie. Enkele uitlatingen van .dezen
socialistische» doctor lijken ons wel ver
meldenswaard:
„Het levc-n is ondragelijk duur gewor
den, dus moeten de loonen naar boven.
Die weerzin tegen het stelsel is tot feilen
haat uitgeschoten, de mentaliteit voor al-
gemeencn strijd is aanwezig; nu of nooit
moet de levensstandaard worden opge
voerd. Maar wat in een wereld van over
vloed kan, zonder een onmiddellijke af
wenteling der loonstijging op de kosten
van het produkt, is thans in vele gevallen
uitgesloten. Er is graan tekort, of wat
in zijn werking op het zelfde neerkomt
er is geen seheepsruimie voldoende. De
vrachten zijn enorm, en zouden zelfs zeer
hoog zijn, indien wij ze in het huidig
systeem konden verminderen met de
schandelijke reeöerswinslen. Vóór de mest
stoffen geldt hetzelfde, ook voor het vee
voer, dus voor alle landbouwproducten,
voor de melk, voor het vléesch. Het koper
is in prijs gestegen tot het dubbele van
voor den oorlog, het ijzer tot het driedub
bele; de k o s t p r ij s van de steenkolen
in onze staatsmijnen dus zonder O. W.
is verdriedubbeld. Natuurlijk zal de
verkorting wan den arbeidsduur, ook al
wordt er harder gewerkt of maar even
hard als vóór die verkorting stijging
van de .zelfkosten meebrengen, tot tijd en
wijle dat de nijverheid zich door verbete
ring der techniek zich daarom zal hebben
ingesteld. Men kan in dat opzicht vol
vertrouwen zijn, maar een werk van een
oogenbiïk of van een zeer kort tijdperk is
het niet. Zoo' worden de levensmiddelen
duurder, zelfs zonder extra uitpersing van
liet publiek, de woningen worden duur,
het drukwerk, de sigaren, de trein, het
gas. de electriciteït. de tram; en een socia
listisch wethouder motiveert de prijsver-
hooging van dc tramkaartjes met de kos-
tè'nverhooging door de invoering van den
aclilurendag en de hoogere loonen. Nog i
één zoo'h opslag, vreezen wij, en de tram
is als algemeen verkeersmiddel weg, een
prachtig overheidsbedrijf is vernietigd.
Loonsverhooging, arbeidsduurverkorting,
priisvèrhooging... loonsverhooging, en de
tweede en derde ronde beginnen hun auto
mat ischen loop. Het moet toch ergens
vandaan komen en een kikker blijft toch
altijd maar een beest zonder veeren.
Onbestemd gaan velen gevoelen, dat de
loonsverhooging afgewenteld wordt op
henzelf. Zij hopen, dat het niet strikt-
automatisch zal gaan, dat zij, al is het dan
maar ten deele, nog van de verhooging
zullen profiteeren, dat zij zal afgewenteld
worden op anderen. Met belastingen kun
nen toch vooral de nieestdraagkrachtigen
gepakt worden; in. ieder geval zóó kan het
niet blijven!
Andere arbeidersgroepen beseffen al vol
komen het ijdele van verhoogingen, en
stellen den begripvollen eïsch: Loonsver
hooging of vermindering der duurte. Dat
is het begin van bewusten strijd tegen de
woekeraars, tegen den tusschenhandel,
tegen de parasieten.
Maar het is nog niet het volle begrip,
dat de wereld in het .moeras zit, en dat
strijd tegen de oorzaak der misère noodig
is. Maar d at het eerst n o ó-
dige om succes te hebben
in dien strijd is: Productie
(we spatieeren).
En hier komen wij wederom tot die al
tijd weerkeerende schijnbare tegenstrijdig
heid in het kapitalisme: Verhooging der
productiviteit is een belang voor liet ka
pitalisme, het is de leuze die de heerschers
dagelijks alom verkondigen, en waardoor
zij den kapitalistischen wagen weer in het
oude spoor in gang willen brengenEn
het is óók een belang: en wei het onmid
dellijk belang, van het proletariaat.
Want wie om een concreet voorbeeld
te noemen zal het meest lijden onder
de gevolgen van de kolencrisis, waarin de
wereld in de komende maanden gestort zal
worden? Natuurlijk weer de arbeidersklas
se; en niet alleen door de eigen misère in
de steenkoude winterwoning, maar vooral
door de prijsstijging der steenkolen, welke
prijsstijging wederom alles de.hoogte in zal
jagen. Zoo is het niet twijfelachtig, dat de
achtereenvolgende stakingen in de Duitsche
mijnen, de anarchie in de productie, de
vermindering van ruilmiddelen van het
zwaar getroffen Duitschland in de eerste
en voornaamste plaats bezocht zullen wor
den aan de armen en de armsten.
Nu kan men wel op het standpunt staan,
dat het nog erger moet worden wil er ver
betering komeni men kan wel de theorie
verkondigen, dat de stelselmatige bevorde
ring van den janboel, dat alleen de ver-
nietiging van het fijne productie-apparaat,
het. stopzetten van de voortbrenging, de
arbeiders paar de vrijheid en het geluk
zal brengen;""zoolang de soèiaal-démocïjatie,1
zoolang het M^r^ne, oiizg leicteter lijven
zal in den strijd opwaarts, zoolang zullen
wij de arbeiders blijven waarschuwen te
gen deze theorie van wanhoop, avontuur
en anarchie.
Juist omdat wij den principieelen óp
bcoiw der maatschappelijke orde voorstaan,
juist daarom is ons werk thans zoo moei
lijk. De ontwrichte verhoudingen en de
jarenlange ontbering hebben de geesten
ontvankelijk-gemaakt voor de avontuurlij
ke gedachte van den „revolutionairen"
chaos, den kladderadatsch, den „grooten
dag". Men moet al zeer geschoold en ge
harnast zijn tegen oogenbliksstroomingen,
om bij den ouden weg de taaie worsteling
en de schijnbaar langere baan te blijven
volharden. Merkwaardig is wel, dat zij,
die in tijden van goede conjunctuur, klim
mende loonen, successen der vakorganisa
tie, ruime werkgelegenheid, de arbeiders
moeten voorhouden, dat de bloei-periode
slechts schijnbaar is, dat zij zich niet moe
ten aanpassen bij het kapitalisme, maar
de opheffing van het kapitalisme moeten
nastreven, thans schijnbaar naar matiging
drijven. Thans moeten zij echter opnieuw
waarschuwen legen al te snelle aanpas
sing, ditmaal aan de wilde mentaliteit en
tegen de onmogelijke verwachtingen van
wat als met één dag verwezenlijkbaar
schijnt."
STADSNIEUWS.
VERKORTE ARBEIDSDAG EN VRIJE
ZATERDAGMIDDAG.
In de laatste Raadszitting a.s. Don
derdag zal de Raad nog een overbelang-
rijk ontwerp van B. en W. te beslissen heb
ben een ontwerp dat de activiteit van
B. en W. alle eer doet.
We rklieden.
B. en W. stellen ten aanzien van de
werklieden het navolgende voor.
Vooreerst zouden zij den gewonen arbeids
duur op niet meer dan acht uur perc
dag willen bepaald zien en voor hen, die
in het zoogenaamde continubedrijf in af
wisselenden dag- en nachtdienst werkzaam
zijn, een „gemiddelden" werktijd yan 45
uur in de week willen voorschrijven.
Dat hier van een gemiddelde sprake is
vindt zijn reden in do noodzakelijkheid,
om een zekere vrijheid te laten ten aanzien
van dc vaststelling van de dienstroosters,
opdat deze zóó kunnen worden ingericht,
als met het oog op het belang van dèn
dienst en de wenschen der werklieden het
verkieselijks! wordt geacht. De gelegenheid
moet openblijven, om dcsgewenscht b.v.
weken van 48 uur rnet weken van kortoren
werktijd af te wisselen.
Voorts geven zij in overweging, hun
college bevoegd te verklaren, om als maxi
mum een tienurigen arbeids
dag vast te stellen voor al die werklieden,
wier werkzaamheden geheel of gedeelte
lijk uit wacht- en waakdiensten bestaan of
daarmede ten aanzien van dc gevorderde
lichaanisinspanning zijn gelijk .fe stellen en
verder voor hen, die belast zijn met het
gereedmaken van werklokalen, werktui
gen en toestellen voor den aanvang van
den bedrijfsarbeid of 't verzorgen daarvan
na afloop van dien arbeid. Voorzoover deze
laatste categorie van arbeiders betreft,
meiken B. en W. op, dat. de nieuwe Ar
beidswet bepaalt, dat een algemeene maat
regel van bestuur voor hen eveneens een
tienurigen arbeidsdag zal kunnen voor
schrijven. Wordt bovengenoemde bevoegd
heid aan B; en W. verleend, dan zijn zij
van plan, om daarvan b.v. gebruik te ma
ken ten aanzien van een groot deel van het
personeel van gemeentereiniging, ten aan
zien van de tuinlieden, weg- en vaartwer
kers, dc brandstoffencontroleurs, ook in
hun zomerfunctïe van zwembaas en zwem-
knecht, de werf- en hoofd magazijnknech
ten, de brandwachts, enz. B. en W. vesti
gen er in het bijzander do aandacht op, dat
tien uur de ma xi mu ra arbeidstijd zal
zijn; indien zij, gelioöjd de hoofden van
takken van dienst, van oordeel mochten
zijn, dat er met een minder aantal uren
per dag kan worden volstaan, zijn zij vol
komen bevoegd, om een andere dienstrege
ling te treffen. Wanneer dit mocht geschie
den, blijft echter ten allen tijde de bevoegd
heid bestaan, om, zoo de dienst dit vergt,
op gegeven dagen de arbeiders tot een
maximum van tien uur te laten werken,
zonder dat dit door betrokkenen als over
werk, dat aanspraak op extra loon geeft,
beschouwd zal kunnen worden.
Naast den aditurigen werkdag wenschen
B. en W. de 45-urigè werkweek in te voe
ren, naast den tienurigen werkdag de 55-
urige werkweek, door n.l. aan den werk
man een vrijen Zaterdagmiddag of daar
voor in de plaats tredenden anderen vrijen
middag te geven. Aan het géheèie werk-
liedenpersoneel een vrijen Zaterdagmiddag
te geven, gaat natuurlijk niet, omdat er nu
eenmaal werkzaamheden zijn, die op Za
terdagmiddag moeten geschieden, als b.v.
de reiniging der straten: daarom zal aan
hen, die op Zaterdagmiddag moeten wer
ken, een andere vrije middag worden toe
gekend. Voor zoover mogelijk, zal daarbij
een stelsel van beurtwisseling worden toe
gepast, waardoor hijdie dc oene week den
Zaterdagmiddag dienst moet doen, de an
dere week dien middag vrij kan krijgen.
Voor dc werklieden, die in het continube
drijf werkzaam, gaat echter zulks uit den
aard der zaak niet op.
Ten allen overvloede wijzen B. en W. er
op, dat voor de werklieden, die des Zater
dagsmiddag moeten arbeiden, deze dienst
tot den gewonen werktijd zal behoören en
clus geen aanspraak zal geven op betaling
wegens overwerk. Voor de berekening van
den duur van een verlof (vacantie) zal do
dag, waaop de vrije middag valt, evenals
do Zondag, als èen verlofdag aangemerkt
worden. ip
B. ei\ W. wenschen er voorts den vollen
nadruk op te leggen dat aan dc sociale
strekking van de verkorting van den ar
beidsduur te kort zoü wórden gedaan! .in
dien het overwerk niet binnen de^.engste
grenzen werd teruggebracht. Zij meenén
- da^ditjbfiïpTdSjrd, ni^^wörden door
te bepalen, dat voor het vervolg voor de
eerste twee overuren niet meer dan het
gewone uurloon wordt uitgekeerd, en eerst
voor arbeid daarboven een zeker percen
tage van het uurloon als toeslag wordt uit
gekeerd, n.lTvoor het derde en vierde over
uur 10 pCt., voor verdere uren 30jpCt. van
het uurloon.
Het uurloon zal op 1/45 van het week
loon m'oeten worden bepaald, ongeadht of
de werkman per dag 8 uur of meer arbeidt;
dit maakt eene wijziging -van de salaris-"
verordening noodzakelijk.
De Hoofden van takken van dienst zul
len voor het vervolg de machtiging van
B. en W. behoeven, om een werkman meer
dan twee uren per dag te, laten overwer
ken; een zoodanige machtiging zal uit den
aard der zaak door ons slechts in zèèr bij
zondere gevallen worden verleend.
De werklieden zullen zich zoo wil het
ook de nieuwe Arbeidswet ervan be
lmoren te onthouden, den vrijgekomen tijd
te benutten door loonarbeid in dienst van
anderen te verrichten. B. en W. geven
daarom in overweging te bepalen, dat de
Hoofden van takken van dienst aan de
werklieden geen vergunning meer mogen
geven, om loonarbeid voor anderen te ver- 1
richten, gedurende den tijd.'waarin de ge
meente hunne diensten niet behoeft, waar
toe artikel 4 van het Werklicdenreglement
«hans nog de gelegenheid opent, en e.q. de
loopende vergunningen moeten intrekken.
Ambtenaren.
Voor de Ambtenaren zal eveneens
eene verkorting van den arbeidsduur moe
ten worden ingesteld. Dc gewone maxi
mum-arbeidsduur zal 'ook voor hen 8 uur
per dag en 45 uur per wéék worden, het
geen den vrijen Zaterdagmiddag of ande
ren daarvoor in de plaats tredenden mid
dag in zich sluit. Wat van de beperking
van den vrijen Zaterdagmiddag is gezegd
ten aanzien van de werklieden, geldt ook
voor de ambtenaren. Bij eonige takken van
dienst, zooals de Gemeentelijke Bank van
Leering. zal des Zaterdagsmiddags nim
mer vrij kunnen worden gegeven; de amb
tenaren daarbij werkzaam, zullen bij toer
beurt een anderen middag in de week vrij
krijgen.
Het is bekend, dat van de administratie
ve ambtenaren repds nu vrijwel allen min-
•idetr 'dan 8 uur daags arbeiden; B. en W.
zouden er bij deze g^'^penheid echter nog
eens den nadruk op willen leggen, dat het
hoofd van dep betreffenden diensttak ten
allen tijde bevoegd is, om. wanneer de
dienst dit zijns inziens vordert, hen lan
ger dan den gewonen werktijd te laten ar
beiden', zonder dat "lit door betrokkenen
voor overwerk mag aangezien worden.
B. en W. stellen verder voor hun college
te machtigen, om' als maximum een tien
urigen arbeidsdag en 55-urige arbeidsweek
voor te schrijven voor al die ambtenaren,
wier werkzaamheden geheel of gedeeltelijk
uit wacht- en waakdiensten bestaan of
daarmede ten aanzien van de gevorderde
inspanning zijn gelijk te stellen (bijv. de
apothekers-assistentende portiers, de con
cierge's. de taf el juffrouw) en een bijzonde
re regeling te treffen ten aanzien van hen,
wier werkzaamheden naar haar aard geen
scherpe begrenzing door maxirnum-arbeids
tijd en vrijen middag toelaten, zooals de
keurmeesters, de dienstboden en het keu-
kenpersoneel. Voor de brugwachters, de
havenrechcrcheiirs en het verplegend per
soneel zal óók als maximum een tienurige
arbeidsdag en 55-urige arbeidsweek dienen
te worden vastgelegd.
Het ligt in de bedoeling van B. en W.
dat deze nieuwe regeling van den arbeids
duur in het algemeen zoodra mogelijk in
werking treedt. Eenig voorbehoud zal eclv
ter at dadelijk moeten worden gemaakt,
voorzoover die functies betreft, waarvoor
nieuw personeel zal moeten worden aange
steld, dat een vooropleiding behoeft. Het is
daarom noodig te bepalen, dat de nieuwe
regeling in working zal treden, zoodra en
naarmate dit door B. en W. in overleg met
de hoofden van takken van dienst zal wor
den bepaald, doch uiterlijk óp 1 Januari
1920.
De. jaarlijksche kosten, die uit deze nieu
we regeling zullen voortvloeien, bedragen,
gespecificeerd naar da verschillende tak
ken van dienst, doch globaal geraamd:
Voor de Stedelijke Fabrieken van
Gas en Electriciteïtf 50.000
Voor Gemeentewerken - 20.000
Voor den Markt.- en Havendienst t> 5.000
Voor Gemèenteremigï'ng 3.200
Voor de gestichten „Endegeest",
„Voorgeest" en „Rhijngeest" - 2.150
Voor Gemeentereiniging zal bovendien
een som ineens van f 5250 benoodigd zijn
voor aanschaffing van boxen in den- paar
denstal en van materialen.
Voor het Openbaar Slachthuis kunnen B.
en W. de kosten zelfs nog niet bij benade
ring opgeven, aangezien er nog een nader
onderzoek zal moeten worden ingesteld
naar de vraag, of voor dezen tak van
dienst de achturige arbeidsdag mogelijk
moet worden gemaakt door invoering van
een ploegen stelsel, dan wel door een aan
zienlijke inkrimping van den tijd, gedu
rende welken de inrichting voor belang
hebbenden is opengesteld; beide oplossin
gen bieden eigenaardige moeilijkheden, die
een grondige bestudeering van dit vraag
stuk noodzakelijk maken. Indien met een
inkrimping van den tijd van openstelling
kan worden volstaan, zullen de kosten ver
moedelijk niet meer dan f 5000 bedragen.
B. en W. vertrouwen den Raad binnenkort
de resultaten van hun onderzoek te kun
nen mededeelen en. dienaangaande een
voorstel te kunnen doen.
Politie.
De burgemeester neemt zich voor o.ok
voor de politie een verkorten arbeids
dag in te voeren. .Voor dezen tak van
dienst zal een 8J-urige arbeidsdag worden
ingesteld; het halve uur zal dan dienen
voor het appèl houden. Met de invoering
van deze regeling zal echter uit den aard
der zaak cenige tijd gemoeid zijn. De kos
ten daarvan zullen ongeveer f 60,000 be-
In totaal zal de invoering van den ver
korten arbeidsdag de gemeentekas dus. bet-
houdens eventueel© Invoering van het ploo-
genstelsel bij 'het Openbaar Slachthuis,,
jaarlijks op ruim f 145,000 komen le staan.
Gemengde Berichten.
De mcord te Hees. Do moord, den
Ïaatsten avond van de kermis to Ileés ge
pleegd, houdt nog steeds dc gemoederen
bezig. En thans, nu hot politie-onderzoek
ten einde is en de verdachte II. The un is sen
uit 's Hertogenbosch bekend I'ieeft zijn
slachtoffer van Rosmaion den dooaelijken
steek 1e hebben toegebracht en 'ook naar.
Creemers te Ubbergcn er zijn mes gericht
te hebben, kan do juiste toedracht der.
zaak nader worden medegedeeld.
Zeker en juist is, dat hot onderling een
groote smokkelaffaire was, welke de par
tijen al jaren lang met elkaar in rclaiiio
had gebracht en waaruit ook veeten wajren
ontstaan. Maar de eigenlijke oorzaak van
den moord en moordaanslag is een oude
vijandschap welke er bestaat iusschen
sommige vechtlustige naturen van Hees
en van Neerbosch; wc-lke veete reeds tot
uiting gekomen is op de laatste Neerbosche
kermis, toen eenige drift-kerels uit Hees
en Ncerbosch in de Zwanenstraat aan luit
bakkeleien waren gegaan en onder dio
vechtersbazen waren toen de dader Th. en
zekere N. uit Hees.
Deze Th. en N. ontmoetten elkander nu
Dinsdagavond in café Buitenkist te Hees;
en daar zag N. zich in de minderheid, om
dat Th. er met meer mannetjes was dan
hij. N. wilde wijken,/en waarschuwde eerst
eenige zijner kennissen', w. o. ook behoorde
de nu vermoorde v. R. en de gestoken Cr.
en Br., allen uit Nijmegen, die allen be
hoorden tot een bekend Nijmeegsche smok
kelaarscomplot, op welke rekening menig
vies smokkelzaakje staat.
Deze nu en anderen spraken N". moed in
en zouden hem helpen.
De politie had .dit gevaarlijk spelletje
aangezien en stak er een stokje voor, zoo
dat er vooreerst nog geen gevaar dreigde.
Maar de partijen wisten elkander na do
scheiding toch weer te vinden; en toén be
gon het voor goed en Ifplijk ook. Brinkhof
had al dadelijk, na een felle woordenwis
seling een messteek in het hoofd, terwijl
de politie direct daarop den Neerbossche
naar Peters in bedwang wist te houden en
weg te loodsen. Inmiddels was op een an
der punt van den weg bij Buitenlust Th.
met anderen aan het. vechten geraakt, on
der welk bedrijf de Ubbergenaar Cr. den
gevaarlijken steek in den rug kreeg waar
door deze buiten gevecht gesteld werd en
in Buitenlust moest worden binnengedra
gen.
Na deze messentrekkerij schijnt de moord
en stee.klust tot het hbftigst te zijn opge
voerd en'moet, volgens ooggetuigen, (het.
slachtoffer van Rosmalen, een struisclio
kerel, op Th. zijn afgevlogen met de bedrei
ging dezen een ongenadigen roespor te ge
ven Op dat oogenblik schijnt Th. meer
aan zelfverdediging dan aan moordplan
nen gedacht te hebben; hij heeft toen ten
minste naar zijn soldaten mes gegrepen on
maar raak gestoken, overtuigd: „raak ik
niet, dan heeft hij mij..."
Door zucht tot zelfverdediging gedreven
heeft Th. in het wilde, terwijl de duisternis
zijn snoode daad nog begunstigde, wegge
stoken en trof toen van R. die vlak tegen
over hem stond, in het ha ét. De getroffen®
wankelde even, en werd opgevangen door
den inspecteur van politie Smeets. Kort.
daarop gaf hij- den geest, de wonde was
te klein, om dadelijk opgemerkt te worden,
de ongelukkige is dan ook bezweken aan
inwendige overbloeding.
Onmiddellijk ging de politie tot de noo-
dige arrestaties over, en zoo gebeurde hek
ook, dat de Groesbecker H., die mei een
mes rondliep, ook gepakt werd, cn later
nog de Groesbecker M.
De Groesbeekers werden weer op vrij®
voeten gesteld. Th. zit thans nog in arrest.
De toestand van Cr. betent steeds en Br.
kan al weer de straat op.
De drie slachtoffers van den moordaan
slag te Hees zijn geen onbekenden bij de
politie, ze zijn meer 3an eens in conflict
gekomen met eigen handlangers, en ook
met de politie, welke zelden vat op hen had
De overledene van R. moet zich meer
dan eens ten onrechte vobr soldaat commies
hebben uitgegeven en in die pseudo-funclie
smokkelaars goederen ontnomen hebben.
Dat was bekend bij de sluikers, die nog
altijd met van R., die nimmer bsng bleek,
maar steeds zijn mannetje stond, een ap
peltje te schillen hadden.
Verdronken. Te Akersloot is het 2-ja
rig zoontje van .den heer V. in een wasch-
lebbe verdronken.
Nekkramp. Te Lonneker is oen geval
van nekkramp geconstateerd bij een 4-
jarig jongetje»
Aanranding. Tp Haarlemmer
meer werd aan den Lisserweg een jonge
dame aangerand door een jongen kerel van
naar schatting 25 jaar. Om van het heer
schap af te komen, gaf het meisje hem
haar taschje, inhoudende een portemon-
naie met geld.
Schandelijk zet',,De Tijd" boven het vol
gende on als 't juist is terecht: Ter
wijl er steen en been wordt geklaagd over
de hooge prijzen der groenten, kon 'mëh
dezer dagen waarnemen, dat in de Ring
vaart van den Haarlemmermeer,
op last van een tuinder uit L i s s e, eenige
duizenden kilo's wortelen te water worden
geworpen, omdat it" niet genoeg komlen
opbrengen.
Eenige toeschouwers hebben zich terecht
geërgerd aan dit schandelijk bedrijf, waar
op de Rijkspolitie een onderzoek heef£ in
gesteld en tegen den tuinier Gr. proces
verbaal is opgemaakt!
Een indringerige os. De zuivelfabriek'
cle Landbouw, Noordvestsingel te Schie
dam, heeft bezoek geliad vaii^ een <jie
de fabriek binnèndraafde en tyssch
m^bines ep zijn weg zqv
