BUITENLAND. BINNENLAND. j£it blad Verschijnt eiken dag, uitgez. Zon* en tecstd. De Abonnementsprijs bedraagt, bij vooruitbetaling, «oor Leiden 17 ct. p. week, f2.25 p. kwartaal; bij enz» asenten IS ct. p. wevk,f2.40p.kwartaal.Franco post3 £2.70 p. kwartaal. Het Geïllustreerd Zondags blad is voor de Abonné's verkrijgbaar tegen betaling vah 25 ct. p. kwartaal,bij vooruitbetaling. Afzonderlijk© nummers 5 ct.,met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent. !Gs Jaargang. ZATEROAG 12 JH5LI 1919. Bureau STEEKSCHUUR 15 - LEIDEM. luiere. Telefoon S35. No. 29S0 Postbus 11. Dc Advertentieprijs bedraagt 17Vi cent per regol voor Handclsadvertcntiën; Zaterdags 25'cent per regel. 22V2'cent per regel voor gewone advertentiën; Zater dags 30 cent per regel. Voor ingezonden mededeelingen wordt hot dubbele van het tarief berekend. Eleine Advertentiën, waarin betrekkingen wordea aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop 50 cent; Zaterdags 75 cdnts. van 30woorden Dit nummer bestaat uit vier bladen, waarender het geïllu streerd Zondagsblad. De collectieve arbeidscontracten Zeer belangrijk is het congres geweest van den R. K. Centralen Raad van Bedrij ven te 's-Gravenhage. Belangrijk om de daar aangenomen con clusies zelve. Niet minder belangrijk om. de w ij 7 e waarop deze conclusies zijn aangeno men, n.l. zonder eenige scherpte in liet debat en met overweldigend-groote me r- derheid van stemmen. Wij mogen trolsch zijn op dit resultaat of liever gezegd op dit b e g i n van de actie, die nu in den eerst komenden t;jd zal worden ontwikkeld. Want op daden, op arbeid zal 't nu aankomen. De grondslagen van de collectieve arbeidscontracten zijn vastgelegd. Nu moe ten in de verschillende bedrijven, die op liet Congres van den R. li. Centralen Raad van Bedrijven vertegenwoordigd waren ('n tachtig-tal) de collectieve arbeidsovereen komsten tot zoovele fe i t e n worden. Wij hebben daar een sterk ver trouwen in! De voorzitter van het congres, de be- 'kwame mr. Veraart, zal in voortstuwende kracht niet rusten voordat de conclusies, door het congres vastgelegd, in de practijk yan zooveel mogelijk bedrijven verwerke lijkt staan! Dat daarbij echter nog zeer ernstige theoretische en praclische moeilijkheden zijn te overwinnen en nog zeer moeilijke problemen zijn op té lossen, constateerde professor Veraart zelf in zijn openings woord zeer terecht. En minister Ruijs de Bcerenbrouck 'doelde o. i. op een dier naar voren sprin gende problemen, toen hij met krachtige intonatie zeide: ,,Ook de belangen van de groepen der consumenten, wier draagkracht in de laat- ste jaren niet. weinig is verminderd, in gen niet uit het oog worden verloren." Inderdaad het gevaar, dat de hier aangeduide belangen bij het sluiten der collectieve arbeidscontracten zouden wor den verwaarloosd, is niet denkbeeldig. Eu een der debaters wees ook daar apr waarbij de eerste sprekerde heer W icr- dels dezen kortelijks (want de kwestie (raakte niet direct de conclusie) I van antwoord diende. Als geheel een bedrijf is georganiseerd en de prijsbepaling geschiedt door de gè- organiseerde patroons (na ingewonnen advies van de arbeiders-organisaties, gelijk een, de meest aangevochte, conclu sie vaststeilt) dreigt dan niet het gevaar, dat de prijs boven het rechtvaardige en billijke zal stijgen? De heer Wierdels vreesde dat gevaar niet en gaf daar zijn redenen voor. Toch is 0. i. dit een zeer actueele kwestie, welke een diepe bestudeering en heldere Uiteenzetting vraagt. De collectieve arbeidscontracten mogen niet. de grenzelooze prijs-op drijving van het trustwezen op onzen Nederlandschen bodem brengen of bevorderen! In de rubriek ,,Uit de Pers", elders in 'dit nummer, citeeren wij uit een artikel in „Het Centrum" over „De Duurte". „Het Centrum" noemt als laatste middel ter bestrijding van de ongemotiveerde duurte „krachtige (overheids) maatre gelen als prijszetting en uitvoer- en andere verboden". Ook wij zouden zulk een overheidsbe moeiing willen aanvaarden, en zelfs dank- 3)aar. willen aanvaarden, doch, wij con- stateeren zulks met den krachtigsten na druk: alleen als uiterste -mid- d e 1! Want aan een dergelijke overheidsbe moeiing speciaal ook aan de „prijszetting" zijn zeer vele schaduwzijden, niet te onder schatten nadeelen en gevaren verbonden. Wij hopen daarom van harte, dat 't daartoe niet zal moeten komen! En zouden wij, Katholiek en, die in de naaste toekomst ongetwijfeld de loon «uilen aangeven in de bedrijfsorganisatie, onze begrippen omtrent rechtvaardigheid, onze moraal betreffende een p r e t i u m jus turn, een rechtvaardigen prijs, niet op de prijsbepaling van invloed kunnen doen zijn? Met goed vertrouwen wenschen wij deze vraag bevestigend te beantwoorden. Een ander probleem, vastzittend aan de collectieve 'arbeidscontracten, ligt opgeslo ten in de vraag: In hoeverre moet de onderlinge concurrentie b 1 ij v e n be staan? Wij weten heel goed, dat deze vraag voor elk bedrijf afzonderlijk in concrete aanduidingen moet worden opgelost. Doek 0. i. lijkt, ook hier het aangeven van algemeene zij 't dan ook vage beginselen, het vaststellen van een alge meene lendenz, lang niet overbodig. Wij zijn dankbaar voor wat het congres ons heeft geboden en voor de be loften, die het in zich houdt, dank baar vooral ook aan de mannen, die door hun studie en voorlichting Katholiek Nederland voor dit. congres hebben ge rijpt. (Men leze in „Uit de Pers" wat „De Tijd" hieromtrent opmerkt.) Maar met die dankbaarheid lijkt ons geenszins in strijd als wij de volle aan dacht willen doen vallen op de 0. i. zeer belangrijke problemen, welke door dit congres niet zijn opgelost zulks lag ook niet in de bedoeling en kan ook niet bin nen zöo)n beperkten tijd geschieden doch die om hun actualiteit om een dad eiü k 3 ..bespreking vragen. Minister Aalberse geluk- gewenscht. Veel heeft minister Aalberse reeds tijdens, zijn ministerschap tot stand gebracht. Nu is zijn eerste groote wet aangeno men, de Achturenwet! Heel de pers alleen natuurlijk „Het Volk" uitgezonderd heeft met groote waardeering gesproken over de wijze, waarop minister Aalberse een der ge- wichTfgsten, die ooit door het Parlement zijn aangenomen die wet heeft verde digd. Men heeft bewonderd zijn kennis van de sociale toestanden en de helderheid, waarmede hij zijn meening wist uiteen te zetten. Ook de sociaal-democraat Schaper kon zich in de Tweede Karner niet onthouden van lof voor Aalberse's w.erk. En hij was gisteren onder de eersten, die den Minister kwamen gelukwenschen. Geestverwant zoowel als tegenstander eeren dezen Katholieken minister. En wij, Leidens Katholiek dagblad, mo gen dan ook wel namens geheel Leiden, doch in het hijzonder namens Katholiek Leiden, onzen oud-stadgenoot, 'aan wie de herinnering hier nog zoo lévendig is en wiens vertrek hier nog als een gemis ge voeld wordt, onze gelukwenschen aanbie den! Moge Zijne Excellentie 'op zijn verderen ministerieelen arbeid niet minder succes hebben! DE OPHEFFING DER BLOKKADE. Deze heeft plaats zöodra de oorkonde der ratificatie te Parijs is overhandigd aan tie Geallieerden. De beperkende handelsbe- palingen vervallen daardoor nog niet. Wilsons campagne in Amerika. Waarom hij voor zijn handelingen moet pleiten. OVERZJCHT. De. blokkade van Duitschland zal worden opgeheven, zoodra de documenten, die de ratificatie van Weimar bevestigen, officieel aan "de Geallieerde regeeringen te Parijs ter hand zullen zijn "gesteld. Daardoor ver vallen echfer niet alle beperkende bepalin gen voor den handel. Maar de opheffing der blokkade zal in elk geval weldra plaats hebben en in Duitschland een verademing brengen. De hervatting van den normalen handel zal" dan wel geleidelijk volgen. Ten minste is Wilson ook van meening, dat de economische betrekkingen zoo spoedig mo gelijk hervat moeten worden, teneinde Duitschland gelegenheid te geven zich te herstellen. Er is in de Duitsche bladen vaak op ge wezen, dat die gelegenheid gering is, daar het land gebukt gaat onder zulke* zware geldelijke lasten, dat de nijverheid niet met de buitenlandsche kan mededingen en ook niet over voldoende kapitaal zal beschik ken om de benoodigde grondstoffen uit het buitenland te betrekken. Daarbij vergeet men in Duitschland eclitei* vaak, dat de Geallieerde landen, met uitzondering van Amerika, ook onder zware lasten gebogen gaan en er, wat de arbeidsloonen en ge brék aan grondstoffen betreft, niet veel beter aan toe zijn. 9 President Wilson is zijn groot» cam pagne begonnen, om het Amerikaansche volk voor het. vredesverdrag en het statuut van den volkenbond to winnen. Blijkens een telegram van gisteren .heeft Wilson zijn rede in den Senaat bijna uitsluitend aan ïïet statuut gewijd en verklaard, dat het werk der vredesconferentie geheel strookt met de beginselen, die als grondslag voor den vrede waren overeengekomen. Dit is het nu juist, waar een groot deel van Senaat en openbare meening niet van 'Overtuigd is. Onlangs heeft een Ameri- kaansch blad zeer terecht de opmerking ge maakt, dat iricfièn Wilson waarlijk de gevolmachtigde van het Amerikaaanselie vo.lk te Parijs was en als zoodanig heeft gewerkt. hij thans geen campagne be hoeft te beginnen om zijn handelingen te rechtvaai'digen en zijn zienswijze te beplei ten. Maar om die volmacht gaat het hem grootendeels. Men is van meening, dat Wil son zich eigenmachtig die volmacht heeft gegeven en bij gebruikmaking daarvan verre de rechten te buiten is gegaan, welke hem krachtens de wet toekomen. Dit zoo wel inzake het vredesverdrag zelfs als in dat van den volkenbond. En vooral het verdrag met. Frankrijk acht men een ern stige overtreding van de bevoegdheden van den president. Ten slotte komt er nog bij de oude haat tegen Japan, dat er te Ver sailles zoogoed is afgekomen, en met Sjan- toeng gaat strijken. De berichten over de houding van den, Senaat zijn, als naar gelang de kleur der bladen, zeer uiteenloopand. De een voor spelt de overwinning van Wilson, de an der zijn nederlaag. Wij hebben er indertijd reeds op gewezen, dat het besluit van den Senaat zeer belangrijk is, daar hierdoor uitgemaakt zal worden of de Ver. Staten hun Monroe-politiek zullen behouden of zich inderdaad blijvend met de Europee- sche politiek zullen verbinden, i Duitschland. Een schrijven van Kardinaal V011 Hartmann. Kardinaal Von Harlmann lieeft tot zijn diocesanen het volgend schrijven gericht: Een ontzettend hard en gruwzaam lot is ons deel geworden; zwaar drukt het op 4iü5 lieve Ik. weid daarover niet 4M&..n der ons toege brachte wonden slechts de brandende pijn verméerdert en den diepen rouw onzer harten vergroot,- Wij willen troost zoeken in ons bitter lijden aan het altaar des Heeren. Ik schrijf daarom voor, dat op Zondag 13 dezer in alle kerken en kapellen, waar over een rector is aangesteld, in ons aarts- diocees een Hoogmis ais missa votiva so- lemnis pro quacumque necessitate met credo, gecelebreerd zal worden. Na deze plechtigheid zal voor het uitgestelde Al lerheiligste de psalm Miserere gezongen of gebeden worden, waarna de zegen niet het Allerheiligste gegeven wordt. Herinneren wij ons, geliefde diocesanen, de woorden van den psalmist: Tot U, 0 Heer, verhef Jk mijn ziel. Mijn God,' op U vertrouw ik, moge ik niet be schaamd worden, laat niet toe, dat mijn vijanden mijbespotten, want allen, die U aanhangen, zullen niet beschaamd worden. Rusland. De boisj^iki. Een bericht van de ,/Times"-correspon- dent te Helsingfors meldt, dat volgens be trouwbare inlichtingen tusschcn 10 en 11 Juni op het Petrogradosehe front 740 ar beiders zijn doodgeschoten. Een opstand bij de Poeiiloff-fabrieken werd gesmoord in het bloed van 212 térechigèstelden. De voorste linies a an.het front der bols- jewiki zijn bezet door arbeiders -en achter hen staan Letten en Chiheezen gereed om hen met machinegeweren te bestoken, wanneer ze weigeren op te rukken. De bladen van Petrogrado publiceeren een decreet van 29 Juni, waarbij 10,000 kinderen beneden 17 jaar worden gemobi liseerd om loopgraven aan te leggen. Ver der hebben de bolsjewistische bewindslie den in Rusland bepaald, dat te beginnen 24 Juli alle terechtstellingen zonder voor afgaand rechtsgeding zullen plaats hebben, terwijl alle personen, die in het bezit van wapenen gevonden worden, op staanden voet zullen worden doodgeschoten. De Finsche minister van oorlog, gene raal Rudolf Waliden, heeft zijn ontslag aangevraagd. Naar verluidt vindt zijn besluit zijn oorzaak in de aanhoudende geruchten in zake plannen voor een Finschen veldtocht tegen Petrogrado. Deze' berichten schijnen in verantwoordelijke kringen aan waar schijnlijkheid te winnen, in weerwil van de tegenspraken van den minister van oorlog. Een draadloos bericht der boUjewiki meldt, dat buiten de twee regimenten die reeds zijn gedeserteerd van Koltsjak's le ger, er nog drie zijn- overgeloopen naar het rooöe leger. Dit, ge.-cW.eddo-eerst- nadat de soldaten hun officieren hadden omge bracht. Tsitscherin heeft, volgens een bericht uit Petrogrado, een nota aan de Amerikaan sche regeering door middel van het Zweed- sche gezantschap overhandigd, waarin hij mededeelt, dat de Amerikanen in Rus land steeds "uitstekend behandeld werden. Hij geeft daarom zijne verontwaardiging te kennen over de arrestatie van den bolsjewistischen gezant Marien en ver langt diens onmiddellijke vrijlating. Zoo niet, dan zal hij strenge represaille-maat regelen tegen de Amerikanen in Rusland nemen. Perzië. De gewezen Sjah terug. Naar de „Times" meldt, is Mirza Ma homed Al», de gewezen sjah, na een lange ballingschap in Perzië teruggekeerd, en bevindt hij zich thans te Kasvin, honderd mijl ten Noordwesten van Teheran, op den weg naar Tabris. De toestand van het land blijft verward en ongeregeld, terwijl de voedseltoevoer onvoldoende is. Dit is de tweede maal, dat Mahomed Ali sedert hij tien jaren geleden afgezet werd, in zijn land terugkomt. In 1907 was hij na den dood Wan zijn vader, die kort na het geven van een constitutie over leed, aan de regeering gekomen. In Oc tober 1907 onderteekende hij een nieuwe, nog geavanceerder grondwet, maar het Meek spoedig, dat hij niet van plan was, zich aan zijn 'regeling te houden. Zijn oogmerk leek te zijn, de constitutioneele beweging te onderdrukken en een abso luut vorst als zijn voorvaderen te worden. Na een lang conflict tusschen hem en de constitutioneele partij, rukten in 1907 na tionalistische strijdkrachten, met inbegrip van troepen van den grooten Baktiarischen stam, naar Teheran op en maakten zich meester van deze plaats. De sjah werd door de nationale vergadering afgezet en zijn elfjarig zoontje Ahmed Sjah onder re gentschap op den troon geplaatst. De afgezette vorst bleef niet lang uit zijn land. In 1910 landde hij in Perzië en deed een poging om weer op den troon te komen. Zijn aanhanges verwekten on lusten in verschillende districten en dreig den naar de hoofdstad op te rukken. Een van hen, Arsjad-oed-Dauleh, kwam tot veertig mijl van Teheran met een strijd macht, hoofdzakelijk uit Turkomannen bestaande. Hij werd door een patrouille van de nationalistische troepen versla gen, gevangen genomen en terechtgesteld. De kans van Mahomed Ali, om den troon te herwinnen, was verkeken en hij vlucht te het land uit. Tijdens den oorlog vertoefde de voorma lige sjah op Turksch gebied, meestin Konstantinopel en waarschijnlijk, zoo schrijft de „Times" verder, nam hij deel aan de besprekingen over geschikte metho den voor Duitsche en Turksche agenten, om Perzië tegen Engeland'in den oorlog te drijven. In November 1915 hing het lot van Perzië eenigen tijd in de weegschaal, doch de jonge sjah besloot jn Teheran te blijven en weigerde de Duitsche, Oosten- rij ksche en Turksche (vertegenwoordigers te ontmoeten, die hem te Sjah Abcloel Azim, zes mijlen van Teheran, wachtten. De toekomst kan in belangrijke mate be- invloed worden door de aanwezigheid van den vroegeren sjah in het land. De Tweede Kamer neemt de Arbeidswet- Aalberse aan met 69 tegen 3 stemmen. De Eerste Kamer heeft het wetsontwerp betreffende de onderwijzerssalarissen aan genomen. De broodprïjsveriaging. Van de zijde der Ned. Vereer, iging van Werkgevers, in het Bakkersbedrijf te'Am sterdam schrijft men: Naar aanleiding van hetgeen de Minis ter van Landbouw in de Kamerziiiir.g van 10 dezer heeft medegedeeld omtrent brood- prijsverlaging, meenen tal van broodver bruikers dat de broodprijs gisteren met 10 pet. zou zijn verlaagd, in verband met de verlaging van 10 pet. van den bloem prijs. Een verlaging van den bloempri.'s met 10 pet. heeft de bakkers nog niet bereikt. Er is dan ook nog niet anders dan de volle prijs van f -40 berekende Mocht de minister een verlaging van den bloemprijs afkon digen, dan kan deze te-Amsterdam niet eerder dan op IS Juli worden toegepast bij de berekening Aan de bakkers. Zoodra deze lagere.prijs aan de bakkers wordt be rekend, kan de broodprijs worden 'ver laagd met een overeenkomstig bedrag. In dit geval ongeveer 2 kent per 800 gram wittebrood. Een verlaging van 10 pet. van den bloemprijs heeft niet ten.gevolge een vr- laging van 10 pet. op"den broodprijs, aan gezien het arbeidsloon en de onkosten der zaken 'niet verlaagd zijn. Snmaakswiker. De minister van Landbouw maakt be kend, dat hij, aangezien de suikerpositie liier te lande in de laatste maanden door den aanvoer van Indische suiker en door inkrimping van het industrieel gebruik zeer verbeterd is. besloten heeft aan den wcnsch van velen tegemoet te komen en een extra hoeveelheid voor inmaak beschik baar te stellen. Ten einde het aan- ieder een mogelijk te maken deze suiker te be trekken. is een regeling getroffen, waar aan wij ontleenen: Voor winkeliers, die als zoodanig bij het Riikskantoor voor Suiker-zijn ingeschreven en die niet van dé ontvangst "van suiker zijn uitgesloten, wordt de gelegenhci i opengesteld, om op door dat kantoor goed gekeurde leveringsbewijzen z.g. „innuak- suiker" qualiteit Melis I te betrekken, wel ke aan particulieren geleverd mag worden, zonder dat daarvoor gemeentelijke levons- middelenbons behoeven ingeleverd te wor- den.* De minister behoudt zich het recht voor op dezen maatregel terug te komen en winkeliers van de ontvangst van goedge keurde leveringsbewijzen uit te sluiten, in dien mocht blijken, hetzij dat gehandeld wordt tegen de bedoeling welke bij dezen maatregel voorzit, n.l. het verstrekken aan particulieren van een extra rantsoen voor inmaak en huishoudelijk gebruik, hetzij dat door dezen maatregel te veel suiker aan*het binnenland onttrokken wordt. Mocht dit laatste niet het geval blijken, dan is deze verruiming van het rantsoen te beschouwen als een overgangsmaatregel om met October a.s. weder geheel tot den vrijen handel in suiker te geraken^ Liquidatie van de N. U. M. ën de N. O. T. (Officieel.) «Het Ministerie van Buiten landsche Zaken deelt het volgende mede: Bij identeele notas van 7 Juli, hebben de vertegenwoordigers van Amerika, het Vereenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië, aan den Minister van Buitenlandsche Za ken verzocht, te hvillen mededeelen, of de Nederlandsche regeering bij wederzijdsch goedvinden de algemeene economische schikking te Londen gesloten, te beëindi gen, op een datum, vast te stellen door den Oppersten Economischen Raad te Parijs, kon aanvaarden. De Minister van Buitenlandsche Zaken heeft op 11 Juli aan de vertegenwoordigers voornoemd doen weten, dat de Regeering bereid was, het voorstel te aanvaarden. Hij heeft daaraan de mededeeling toege voegd, dat naar het oordeel der Regeering de algemeene schikking niet zou-kunnen worden beëindigd, tenzij op denzelfden datum de schikking, getroffen door de N. O. T. met de geassocieerde landen en de.schikkingen, getroffen door de N. LI. M. met de British land General Association Ltd. nopens den uitvoer van inheemsche landbouwproducten en door dezelfde maat schappij met ;de Britsche, Fransche c-n Italiaansche regeeringen nopens de uit oefening der visscherij op denzelfden da tum kwamen te» vervallen. Ten slotte is om spoedige mededeeling gevraagd van den datum, welke de« Opper ste Economische Raad te Parijs voorne mens is te' bëpalen voor de beëindiging der schikkingen.; In 'de gisteren gehouden algemeene '"ver gadering van aandeelhouders der N. O. T. werd het voorstel van den Raad van be stuur aangenomen om de uitvoerende com missie te machtigen tot liquidatie van de vennootschap over te gaan, zoodra zij het oogenblik daartoe gekomen acht. Zooals bekend is, zal de overeenkomst, in De cember 1918 tusschende N. O. T. en de geassocieerde regecringcn gesloten, komen te vervallen, zoodra de algemeene econo mische overeenkomst tusschen de Neder landsche regeering en de geassocieerde regeeringen zal zijn opgeheven. Zoodra de contracten, verband houdende rnet de door bemiddeling van den N. O. T. aangevoerde goederen geacht kunnen worden te zijn ontbonden, stelt de uitvoe rende commissie zich voor, daarvan* bij advertentie kennis te geven. - Uit de metaalindustrie te Haarlem. Gistermorgen hebben 150 man van de contructiewerkplaats .der Haarl. Machine fabriek v.h. Gebr. Figée buiten de organi saties om het werk neergelegd. De eisch is een loonsverhooging van 12 ct. per uur. De stoei is naar de fabriek aan de Leid- schevaart getrokken om daar ook een sta king uit te lokken. Ook aan de werf Conracl broeit iets. Eenige werklieden wilden daar gisteren morgen het werk al neerleggen, maar de meerderheid was .daartegen. Eenige afgevaardigden van het personeel hebben toen met de directie onderhandeld en tien eisch van 10 cent uuiïoonverhoo- ging gesteld (het hoogste uurloon, thans bij de werf uitbetaald, bedraagt 60 cent). De directie heeft toegezegd, dat zij uiter lijk over 14 dagen zal antwoorden. Het ministerieel bezoek aan Etnmen Men meldt' uit Emmon aan het „Hb'd.":' De minister van Bir.11 -nlandsche Zaken, jhr. mr. CU. J. M. Ruys de Boorenbrouck, de ^ëcretaris-generadl van het depa» temen, mr. J. B. Ivan, de Commissaris der Ko- rdng'n, mr. J. T. Linthorst Hom an, en do griffier der Staten van Drente, jhr. mr. B. W. Th. Sandberg. arriveerden gistermor gen te Emmen, teneinde zich persoonlijk op de hoogte te stellen van den toestand in die gemeente. Ten gemeentehui ze werd een conferentie gehouden met het dageüjkseh bestuur, waarbij de burgemeester don finaneieelen en economischen toestand der gemeen to uiteenzette. Daarna werd per auto een tocht door d;- gemeente ondernomen. Door Noordbarge ©n Zuidbarge met een viij wel varende landbouwend.: hevdking, ging het in de richting van Erica. Aan .den Frica- sch.-n st: aai weg werd een arbeidersv.ning bezichtigd. Het zoor kleine huisje, em enkel woonvertr k zonder meer. wordt be woond door een gezin van negen personen, die in drie primitieve bedsteden hun nacht verblijf hebben. De-zoldering was zóó Jaag, dat do bezookers moeilijk rechtop in hot vertrek konden staan. Vervolgens ging do t.ooid naar Barger- orfsch o i dor veen, waar twee arbeiderswo ningen- worden bezichtigd. In de oer sta huisdon op een ruimte van enlco'o vier kante meters negen personen. In do tweo bedsteden moesten deze. "overnachten. Bij do auto's teruggekomen, ging do tocht over Niéuw-Amsterdam naav Klazinaveen, waar een eereboog von turf ter eere van da bezoekers was opgericht; vereer naar hot Zwarte Meer, een veengebied, dat enkele tientallen jaren geleden nog-een-waterplas was, doch tengevolge van het graven van kanalen droog is geraakt, en nu „v-r- turfd" wordt. Hier staat elk plekje bezet met de thans nog vochtig©, zwarte turven, lie droogte noodig hadden. En tusschen de stapels van millioenen steken de kleine huisjes slechts even uit. Twee ervan werden weder nauw keurig in o ogenschouw genomen, en al waren ze iets beter dan de te voren be zichtigde, geen van beide konden toch op den naam wming aanspraak maken. De burgemeester gaf te kennen, dat hij nog honderden van zulke huisjes kon aan wijzen, doch de minister bleek er geheel van overtuigd te zijn, dat op het gebied van. volkshuisvesting hier misstanden heer- 8chen, en dat, wil men de economische en zedelijke toestanden hier verbeteren, wo ningbouw krachtig moet worden bevord *r l Nadat in hotel Grimme de lunch was ge bruikt, werd gedeeltelijk per auto, gedeel telijk te vdet een bezoek gebracht aan oen paar kleine lcindbouwbediijfjes te Barger- Compascuum, welke bedrijfjes verre van een gunstigen indruk maakten De cultuur is te primitief en te onzeker. Na dit reisje van een half uur over het veen. werden de auto's wederom opgezocht. Men tufte nu met een f linken gang naar Emmer-Compascuum, een veenkolonie in opkomst, waar de veenderij geleidelijk plaats maakt voor het landbouwbedrijf. Bezichtigd werd een nieuwe boerderij, waarhij ongeveer 30 H A. bouwland, dat overbleef toen het veen was wèggegraven. De prachtige gewassen hier toonden,welken1 geschikten bouwgrond men krijgt, indien de vervening op doelmatige wijze geëin digd is. Dit kan men trouwens nog beter aan schouwen bij het bezoek aan den Weer- dingermond, een veenkolonie van ongeveer 14 uur gaans lang, die nu werd bezocht en waar men ter weerszijden van het mooie, tusschen boomrijen doorschietende kanaal de beste landbouwbedrijven ziet en daartusschen de florissante winkels van ne ringdoenden'van allerlei slag. Aan het ein de van de Weerdimgermond was het gezel schap nog juist in de gelegenheid een bag germachine in werking te zien en daarna werd de terugtocht aanvaard. De tocht is buitengewoon leerzaam ge weest. Zonder hulp van bovenaf lijkt het thans niet meer mogelijk voor het gemeentebe stuur, door de slechte jaren heen te komen liet lijdt echter geen twijfel, of 'de finan- cieele steun, van rijkswege hier verschaft, is meer dan noodig en zal voor'de toekomst' met winst terugkoeren door do draagkracht van e©n dan levende, welvarende bevolking

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1919 | | pagina 1