Derde Blad.
Zaterdag 24 November 1917
Zuivelfabrieken.
II.
In het -eerste gedeelte van verleden week
de werkwijze der kleine type fabrieken
uiteengezet en bleek, dat bij de kleine fa
brieken voor fabriekmatige kaasbereiding
de veehouder iederen niorgie-n zelf de melk
aan de fabriek moest leveren.
Nu was het aan de fabriek leveren voor
verschillende boeren, die vooral in de
meren" op groots afstanden van de fa
briek wonen, soms zeer bezwaarlijk en
ook wel kostbaar.
-Op de eerste plaats had men rekening
te .honden met het personeel, door hiet ge
brek aan dienstboden en knechten moest
de veehouder dikwijls zelf rijden, terwijl
een paairdhouder dikwijls (vooral voor
kleine boeltjes) alleen noodig was, omdat
men iederen dag moest melkrijden. De
boterbereiding, vooral het karnen in den
gamer, van zware kamers, wat dan in tijd
van hooibouw ook al eens door de vrou-
jwen moest geschieden, was oorzaak', dat
men naar andere middelen begon uit te
ei en, welke deze bezwaren konden op
lossen.
Hierdoor kreeg men de groote kaasfa-
brieken, welke door melkrijders van de
fabriek de melk des zomers twee maal
daags- van de boerderij lieten afhalen en
dus de z.g. zioe'tf abri eken zijn.
De kosten dezer fabrieken zijn natuur
lijk veel ihooge-r dan die voor de kleine,
jftedh 'het blijft ten ©lotte, toch hetzelfde.
De fabriek te Lutjewinkel kostte b.v.
f 130.000, vóór den oorlog; de fabriek te
,Heerhugowaardtijdens den oorlog1 ge
bouwd, koeit echter f 200.000; wat du© een
nerkelijk verschil maakt. Een der nadoe
len, verbonden aan de groote kaasfabrie-
tan, ijs weer .het bacterie-vrij houden der
melk en de groote hoeveelheid bacteriie-
rrïj water, waarover deze fabrieken moe
ien kunnen beschikken. Daar nupasteu-
risatie voor kaasifabrieken onmogelijk is,
t de melk zoo mogelijk direct na hét_
neiken worden afgekoeld, teneinde de»na-
leelen, verbonden aan het som® anderhalf
iur rijden der melk op de melkwagens in
jesloten bussen, zooveel mogelijk te. ond er-
rangen.
Nu -ma-g onder dc voordeelen van het
groote type f abrieik wel het eerst' genoemd
worden, dat aan het hoofd staat een ge
diplomeerde bedrijfsdirecteur, "die aan de
Rijiksszuii\"elsdhiool te Bols ward gestudeerd
heeft, en-dus een bekwaam deskundige ge-
KreiD d- may -wm-deTTrd&Ttp-icjm-mreTr gióö~
lere en meer moderne machines aanschaf
ten en /heeft men in de koelens geregeld
koud stroom end water.
-De melk wordt aan deze" fabrieken na
aankomst direct gewogen en gezeefd en
raat daarna» voor 40 pCt. in de meiltkel-
tiers in de r.oornbakken. Worden deze bak:
ten met melk ontroomd, dan laat men
He melk ondea- de room wegloopen door
kranen, wat zeer practisch geregeld is en
liet werk .aan liet'roomen verbonden over-
fcodig maakt. Nu zijn er ook groote kaas-
fabrieken, welke centrifugeeren. Men
krijgt van deze fabrieken minder wei, ter-
'ijl door. de boterbereiding in de fabriek
beer -ook de karnemelk mist, welke men
Helder dikwijls procenbsgewijze terug kan
loopen.
Wil men nu de financieele voordeelen
fan de groote fabrieken tegenover de
kleine vergelijken, dan kan men als vast-
itaande aannemen, dat de groote fabriek
ji/2 cent per liter méér moet uitbetalen
dan de dagfabriek, willen haar voordee
len gelijk zijn.
De Conbensf abriek. Als meest
-Xlerne fabriek kennen wij thans de con-
bn&fabriek, welke met speculatieve doel
einden door aandeelboudiers gedreven
frdt. .Deze fabrieken worden gebouwd
de gbootste hoeveelheden melk uit
verren omtrek in kleine fabrieken te ver-
werker).
De groote voordeelen dezer fabrieken
fifn, dat men op elke wijze de melk kan
irvveirken, waardoor de beha/ncleling van
He. melk van de koe naar de fabriek ge-
riakkelijk is.
Men Ikan ten eerste van melk, welke nog
tiet geheel bedorven is, door de centri
ng© altijd boter maken, waardoor melk-
verlies veelal uitgesloten is. Van de onder-
melk na de boterbereiding maakt men de
luiajesm'elk en melkpoeder.
Dit laatste product kan echter door de
ibnormale tijdsomstandigheden thans
moeilijk verkregen worden, daar 88 pet.
fan de melk moet worden verdampt, wat
met het oog op de steenkolen thans onuit
roeibaar is.
Voor condensmelk is dit gemakkelijker,
laar toch 15 pet. water in deze melk
lijft, benevens de suiker, waardoor veel
Hinder warmte noodig is. Hierdoor kan,
lelijk wij zagen, van een zeer groot rayon
le melk van de boeren, ook des .zomers,
'orden gehaald, terwijl bij schifting der
melk deze niet voor de fabriek verloren
5. Een groot voordeel is, dat men aan een
ondensfabriek de melk op velerlei wijze
kan bereid-en, waardoor men dus steeds het
roduct maakt, wat de markt vraagt en
lus het beste wordt betaald.
de ccndensfabrieken het beste wer-
blijkt ook wel uit het feit, dat, nu de
melkprijs is aangenomen en vastgesteld op
cent, de condensfabriek ook 14 cent uit-
d. Nu komt hierop de fabricatie-
rijs, de rente van het aandeelenkapitaal,
levens de winstmarge. Dat deze laatste
felal niet zoo gering is, weten wij uit het
dat b.v. de Hollandiafabriek wel eens
1 Pet. uitkeerde.
Met de kaasfabricatie komen wij ternau-
Siïoort aan 14 c.ent per liter. Dit is wel
voldoende gebïekert tilt Iifel feit, dat de uit
voer werd stopgezet door de Commissie
van Bijstand, toen zij de bekende kwestie
met de Kaasvereeniging had. Deze kwestie
ging -om den zomermelkprijs van 11 cent.
Toen de Commissie van Bijstand een .zeer
hoog bedrag van de Kaasvereeniging
eischte,, omdat volgens haar meening de
zuivelfabrieken méér dan 11 cent per L.
gedurende deze 'zomerperiode had uitbe
taald, bood de Bond van Zuivelfabrieken
aan de rekeningen en balans van 20 kaas-
fabrieken over te leggen, waaruit ten dui
delijkste gou blijken, dat de Commissie van
Bijstand ongelijk had. Deze bewijslevering
werd niet aanvaard, evenmin de samen
stelling van een onpartijdige commissie,
omdat men den hoogsten prijs van kaas als
basis nam. Deze maatstaf is zeer gevaar
lijk te noemen, daar toch niet iedere fa
briek een eerste kas product fabriceert,
doch de C. v. B. zegt: ,,als je geen 1ste
klas kaas maak, kan je het ook niet, wat
ge zelf moet weten, doch dan is de markt
f 57 dan heb je f 57.
De condensfabrieken hebben met de hee-
ren kaashandelaren nie,ts of bijna niet© te
maken. De handed toch in hare producten
drijft zij zelf, niet alleen voor het binnen
land, doch ook voor export. De fabrieken
hebben dan ook naast de bedrijfs-directeur
een geroutineerd aakenman aan het hoofd
staan. De kisten melk kunnen zij zeer ge
makkelijk zelf bewaren, als de vraag niet
groot is, terwijl van indrogen, .zooals hij
het opslaan van kaas, geen waardeverlies
voorkomt.
De condensfabriek kan desgewenscht ook
flesschenmelk, gepasteuriseerdé, vette of
ondermelk, ©teeds leveren en wel op de
eerste aanvraag. Zeker, een groote kaas-
fabriek kan ook casaïne of luxe kaas fabri-
ceeren, doch de arbeidsloonen zijn voor
deze kaassoorten zeer hoog. Het grootste
nadeel eener condensfabriek is edhter, dat
de veehouder, niets terug ontvangt. Het
fokken van jong vee en het varkensmesten
vervalt bij gebrek aan voer, karnemelk of
onderaielk. II. R.
Het R.K. Centraal
Propagandabureau,
Door den voorzitter van den Algemeenen
Bond van R. K. Kiesvereenigingen werd op
de vergadering der voorloopige Kieskring-
besturen op Zaterdag 10 November j.l
medegedeeld, dat het bedrag der ingeko
men Bijdragen tot stichting en instandhou-
-ding van een Centraal Propagandabureau,
verre beneden de raming was gebleven, die
men daarvoor had vastgesteld.
Van de stichting van een bureau, zooals
het Bondsbestuur tzich dit had voorgesteld
en de Algeineene Bond .zelf had gewild,
kon dus voorloopig niets komen. Tpch
meende de voorzitter het plan niet te moe
ten prijsgeven.
Was er'eenmaal een centraal punt der
prnpa nnnrl
tingen bij aanvrage konden worden gege
ven, en dat toonen zou, wat met beschei
den middelen reeds viel te hereiken, de
grootere toewijding en belangstelling zou
den vanzelf komen.
Het bureau moest dus zichzelf stichten...
door eigen arbeid en door te verwerven ver
diensten zich het bestaansrecht verzekeren.
Aan ondergeteekende werd verzocht of
hij bereid zou willen zijn, zijn adres als het
centrale -punt der propaganda beschikbaar
te stellen.
Hij deed dit volgaarne en verzoekt bij
dezen dringend aan allen, die belangstellen
in een opgewekt propagandaleven dit adres
goed te onthouden.
Het is: Spui 22, Amsterdam.
Volgaarne aanvaardt hij de taak; met
ambitie en groote toewijding... juist, om
dat de zaak «elf niet zoo gemakkelijk is.
Het werd hem op die bewuste vergade
ring te Utrecht van verschillende kanten
gezegd: ,,'t. Is niet gemakkelijk, wat ge op
U genomen hebt".
Hij wist dit even goed als zij, die hem
dezie o-pmerking maakten, en met een pro-
paganda-ondervinding van 15 jaar mis
schien wel beter ook.
Het was echter geen beletsel voor hem
-toe te stemmen of reden zelfs om te wijfe-
Icn.
De zaalc is goed... en kan tot stand ko
men.
Én wat kan op R. K. terrein, dat moet
er komen, als men er zijn schouders maar
onder zet.
En dat Gullen wij doen.
7,Het- Volk" moge schamper schrijven
over deze .z.g. mislukking van het Centraal
Propagandabureau, het zal ondervinden
dat in afzienbaren tijd de definitieve stich
ting ervan kan worden bekend gemaakt.
Wanneer ondergeteekende dit zegt, re
kent hij reeds bij voorbaat op aller steun.
Op de eerste plaats op de Roomsclie pers,
die in dezen reorganisatietijd zulk een nut
tige, ijverige, maar bovendien loffelijke rol
vervult en zich goo uitnemend stelt op het
standpunt, diat éénheid de grondslag moet
.zijn dezer reorganisatie.
Op de tweede plaats op die kiesvereeni
gingen, die hare toezegging nog niet heb
ben gedaan en van wie wij vermoeden, dat
niet onwil maar slechts zucht tot uitstel
de reden is, dat de toezegging der bijdrage
nog niet inkwam.
Dezer dagen zullen Gij er nog eens aan
herinnerd worden en zal de gelegenheid
tot inteekening opnieuw worden aangebo
den aan allen, die iets gevoelen voor een
opgewekt katholiek propagandaleven en op
wier financieelen steuii eveneens een be
roep zal worden gedaan.
En op de derde plaats (doch zeker niet
de minste) op de propagandisten zelf.
Sporen zij de besturen der kiesvereeni-
ging aan om aan het besluit der bonds
vergadering uitvoering té geven. Maar bo
vendien zorgen Gij, dat het Centraal Propa
gandabureau werkelijk het centrale punt
der R. K. Politieke propaganda wordt.
Dit kunnen de clubs doen, door aan on
derstaand adres alles, wat betrekking heeft
op propagandagebied, toe te sturen.
Bedenke men wel: alles kan zijn nut
hebban v
Dé vragenlijst, c£oo? 3è "Compassie tot
reorganiastie der propaganda toegezonden,
gaf te dien opzichte een goede handleiding;-
Zendt het bureau zooveel mogelijk pro-
pagandamatriaal toe en als het kan, van
alles twee exemplaren.
Bericht waar een propagandaclub ge-
wenscht is en er niet eene bestaat; licht in
over toestanden en verhoudingen, welke
minder goed zijn en verbetering behoeven;
noemt namen van personen, die voor de
propaganda iets voelen en thans werkeloos
staan; ge-eft o-p hoeveel exemplaren van het
te stichten propagandablad gij wenseht te
ontvangen en welke onderwerpen u het
meest gewenscht voorkomen, dat ze bespro
ken worden; geeft uw wensch te kennen,
of ten uwent het optreden van een sprekef
noodig en gewenscht is en wien ge daar
voor gaarne zoudfc willen aien uitgenoodigd
en welk onderwerp u er gaarne behandeld
wildet zien.
Geeft Uw meening eens over het organi-
seeren van Kieskring-propagandadagen,
enz. enz.
Hij herhaalt: Laat niets Uw aandacht
ontsnappen en denkt ook nooit: het kan
zijn nut niet hebben voor het Centraal
Propagandabureau.
Wat nietig soms lijkt, kan voor het bu
reau dikwerf van groote waarde zijn.
Het spreekt vanzelf, dat van hét bureau
niet direkt alles kan worden vereischt.
Het heeft zijn groei en ontwikkeling
noodig.
Doch om doze, zoo voorspoedig en solide
mogelijk te doen zijn, roept ondergeteeken
de Uwe medewerking, toewijding en liefde
voor de propaganda in.
Helpt ons.
Wij dragen ons werk op aan God, Kerk
en Vaderland.
Gqd, tot Wiens eer op de eerste plaats
elke R. K. propaganda wordt gevoerd, zal
ons helpen, als wij bidden om Zijn onmis-
baren zegen.
Van dien zegen verzekerd, durven wij de
moeilijke taak aanvaarden.
Roomsche mannen en jongelingen in Ne
derland, steunt ons niet alleen met Uw
gebed, maar ook door Uwe toewijding en
hulp in daadwerkelijken vorm.
Het Centraal propaganda-adres is: Spui
22, Amsterdam.
B. TH. DE WOLF.
Stemmen op personen.
De driestar in dit blad vahWVoensdag,
waarin de Redactie der „Leidsche Cou
rant" de meening voorstaat stemmen op
de lijst en niet op een candidaat", kan
door mij allerminst worden gedeeld en, ge
zien de invloed, welke onze katholieke
courant in Leiden en omgeving gelukkig
heeft, mag m. i. deze rneenirig «iet zonder
gedacht en wisseling ingang vinden.
Zeer juist wordt vooropgesteld, dat de
leden eener kiesvereeniging zich uit orga
nisator ischen plieht aan de'uitspraak. eener
vergadering-moeten lurrfSen. Ten opzichte
van reglements-uitspraken in principieel
politieke caken zal deze stelling onverbid
delijk moeten worden gehandhaafd Bij dit
punt mag echter nooit vergeten worden,
dat men principieel katholiek i.s en prin
cipieel stemt, ook al stemt men op een
persoon, welke niet als nummer 1 op de -
lijst is geplaatst geworden. Inderdaad
zal de perso.on, welke nummer 1 op de lijst
is, in den regel wel de meeste stemmen be
halen en zoo veryolgens de anderen in
rangorde op de lijst.
Het volgen van een ander" kiesstelsel bij
dc candidaat-stelling, door evenals bij de
eigenlijke verkiezing stembureaux op te--
richten, is misschien wel te aanvaarden,
hoewel de Redactie zich m. i. wel wat al
te veel voorstelt van de bereidvaardigheid
en liefde voor de Roomsche zaak van de
leden on'zeT kiesvereenigingen.
Door stemmen op personen en vasthou
den aan de uitspraak: „Hier hebt ge de
Katholieke lijst, zoekt nu maar uit, wie
gij wilt", laten wij de meest, mogelijke
vrijheid aan onze kiozers, eene vrijheid, die
om het goede organisatorische verband het
meest gewenscht is; eene vrijheid, die ook
zoo goed wordt voorgestaan door het be
stuur van den Alg. Bond van R. K. Kies
vereenigingen, welke uitdrukkelijk heeft
verklaard dat de leden der kiesvereenigin
gen de meest volledige vrijheid moeten
hebben bij het" vaststellen der lijst, wat me
debrengt, dat zij ook de meest volledige
vrijheid moeten hebben bij hunnen gang
naar de stembus, onder voorbehoud na
tuurlijk, dat zij stemmen op de katholieke
lijst. v
Groote gevaren zijn echter aan het
„stemmen op de lijst" verbonden, gevaren
die niet lichtvaardig mogen weggecijferd
worden.
Op de eerste plaats denken wij hier aan
Kamer- of Staten-Kiesjfringen, waarin stad
en platteland zijn ingedeeld en waarin door
een of ander toevallige omstandigheid dé
kiezers van een van beiden zich Geer moei
lijk kunnen vereenigen met de rangorde,
welke nummer 1 op de lijst heeft behaald,
doordat hij in een of ander deel de meest
gewenschte persoon was.
Vervolgens raken wij op een zeer ge
vaarlijk terrein in verband met de meer
besproken z.g. „standenverteg.enwoordi-
ging-"; dit ook in verband iraet de ge
meenteraadsverkiezingen. Ook hier Gouden
de leden der kiesvereenigingen zich moe
ten onderwerpen aan de toevallige uit
spraak. van een vergadering der kiesver
eeniging of stembureau, en, zeer tegen hun
wensch, stemmen op no, 1 der lijst, ter
wijl er namen op voorkomen van (anderen,
misschien eerst no. 6 of 7, welke perso
nen in hun oogen zeer verkieslijk zijn
om naast de algemeene katholieke belan
gen ook de belangen eener categorie te
verdedigen.
Zeker zal door deze stelling eene wed
loop ontstaan ten gunste vdn candidaten,
doch of dit nu Juist moet ontaarden in
minder edelen wedijver en persoonlijkhe
den, deze vrees lijkt mij sterk overdreven.
En serieuze Katholieken, hoe warm ook ge
stemd voor een of anderen candidaat, Gul
len zich m. i. daarvoor niet laten vinden.
Hét groote gevaar de uieerpm^ dgs
Reclactlë l^s, 'dat juist önzé "eenheid in ge
vaar komt. Geschilpunten zijn er eenmaal
en zullen er altijd blijven; geschilpunten
die onder het oude kiesstelsel onder den
druk werden gehouden en daardoor on-
verschiligen ei^ afvalligen kweekten. Door
het nieuwe kiesstelsel en de groote
v r ij h e i d bij de samenstelling der lijs
ten en het vervullen van den
kiesplicht kunnen deze worden
voorkomen, kan de eenheid in onze partij
ten allen tijde worden bewaard, kunnen de
verschillende richtingen en belangen hunne
verlangens zoeken te bevredigen en tege
lijkertijd hunne katholieke plicht volbren
gen en hebben we de grootst mogelijken
waarborg tegen het indienen van afzon
derlijke lijsten.
Al dece redenen nopen mij de wenk te
geven niet te stemmen alleen
op de lijst, doch daarbij
ook op de personen, welke op de
eenmaal vastgestelde lijsten voorkomen.
P. HEEMSKERK.
't Doet ons inderdaad genoegen, dat de
geachte inzender er voor wil waken, dat
onze meening inzake het stemmen op de
candidatenlijst ,,niet zonder gedachten-
wisseling ingang (zal) vinden".
't Doet ons genoegen, omdat eerlijk
gezegd onze meening, hoewel zeer stel
lig, toch nog niet is uitgegroeid tot een
vaste overtuiging. Gedachtenwisseling
is ons zelf daarom ook zeer aangenaam.
Toch v erkennend, dat de heer H. het
o/ntegenzeggelijk-goede in het door hem
verdedigde stelsel scherp in het licht
heeft gesteld hij heeft ons geenzins van
de relatieve waarde er van kunnen over
tuigen wij blijven bij onze meening, dat
het stelsel „niet stemmen op.personen,
doch op de lijst" in verkieselijkheid verre
staat boven de door inzender verdedigde
practijlc.
Wij willen trachten aan te toonen,
waarom het betoog van den inzender ons
niet heeft „bekeerd".
Laten we dan eerst wij«en op de belem
mering van de vrijheid der kiezers, waar
tegen de inzender met zooveel klem waar
schuwt,* en welke het gevolg zou zijn van
de aanneming van het systeem „stemmen
op de lijst"
Wij kunnen inderdaad van die 'belem
mering der vrijheid heel weinig gevoelen,
zoo wij ons op organisatorisch
standpunt plaatsen. Dat systeem
„stemmen op de lijst" moet immers niet
van b o v e n-a f als ire t goede wor
den voorgesch r even, maar wij
wenschen de leden der kiesvereenigingen
er zelf van te doordringen, opdat zij
het g e l f boven het ander praefereeren.
Zij zelf moeten bij onderlinge afspraak
bij wettig genomen besluit hunner organi
saties er toe komen, om hun houding al-
das te omschrijven:
Wij, houden de candidaatstelling, de sa
menstelling van de candidatenlijst zoo „de
mocratisch" mogelijk. Ook de leden, die
niet op een vergadering kunnen of willen
komen, ook hen zullen wij gelegenheid ge
ven door raiddel van stembureaux om
aan de samenstelling der candidatenlijst
mede te werken. Is deze echter eenmaal
samengesteld, dan beginnen we niet weer
eens een o n d e r 1 i n g e n verkiezings
strijd voor de daarop genoemde perso
nen, maar gaan een- verkiezingsstrijd
voeren, naar buiten en naar binnen, voor
onze Katholieke 1 ij s t. Wij wekken
op te stemmen op die lijst, wat bereikt
wordt, door de stemmen op no. 1 daarvan.
En, al hebben wij nu, natuurlijk, veel lie
ver, dat iemand 'op no. 6 of 7 van die lijst
stemt, dan dat hij zou stemmen op een
riiet-Katholieke lijst cn al gou ook zoo
iemand, natuurlijk, inderdaad K a-
tholiek ©temmen wij zullen
stemmen op de lijst en niet op de een of
anderen persoon er van; wij willen ons
houden aan den [uitgesproken wen-scfh on
zer kiesvereeniging, welke in tleze lijst is
belichaamd.
Zoo ongeveer zouden we wenschen de
onderlinge .afspraak van de leden der
Kiesvereeniging. En nogma>als: een inkrim
ping der vrijheid kunnen wij hier niet
voelen.
Dat de gachte inzender niet inziet de
ongewenschte gevolgen van de door hem
zoo geprezen „vrijheid", is ons haast on
verklaarbaar!
Waardoor hebben de verkieGingspractij-
ken uit de zuidelijke provincies een zekere
beruchtheid gekregen? Omdat het bij die
verkiezingen ging om personen en, meest
al, niet om het Katholiek beginsel! En
zouden wij nu niet vreezen, een dergelij-
ken p e r s o n e n-s t r ij d bij onze ver
kiezingen in te voerenl
Gevoelt men ook niet het pijnlijke, dat
men den candidaten aandoet, door ze bin
nen te voeren in een ouderlingen verkie-
Gingsstrijd. Eensdeels kunnen zij zich
omdat ze nu eenmaal candidaat zijn ge
steld daar niet heel eri al aan onttrek
ken, en anderdeels z^l het hun pijn doen,
als zij met een mede-candidaat, die ze
hoogachten, in een publieken verkiezings
strijd worden geleid. Zeker, zoo n strijd
kan zakelijk Gijn maar zal dit altijd, of
zelfs slechts meestal, ook inderdaad zoo
wezen? En al hebben de candidaten dan
zelf aan dé ontaarding vah dien eerlijken1
„wedloop" geen schuld kwetsen zal 't
hen toch!
Nu zegge men niet: Daar moet een can
didaat in onzen democrat ischen tijd maar
tegen kunnen! Men beschouwe toch „de
mocratie" niet als een loochening van wat
we kunnen noemen: fijn-gevoel! Men wake
er toch voor, dat een goo gewenschte d e-
m.ocr atiseering van ons openbaar
leven niet omslaat in een d e m o r a 1 i-
s e e r i n g! Ook in. de kringen van „stan
denvertegenwoordiging' zie men goed toe,
geen personen te kiezen, van wie 't reeds
te voren duidelijk is, dat zij gaarne de
geachte ruggen hunner standgenooten ge
bruiken als ladder om op te klimmen tot
eigen voordeelen dezulken zijn natuur
lijk voor geen klein geruchtje vervaard!
Wij worden in onze uiteenzetting te
breedvoerig. Kort gezegd: Naar onze mée-
ning loopt het stelsel van de personen-voor
keur uit op een demoraliseering van den
Een enkel woord nog. De geachte inzen
der beroept zich, althans Gijdelings, op het
Bondsbestuur. Nu heeft de voorzitter van
den Bond, baron Van Wijnbergen, een ar-
tikel van „De Tijd", "vvadrin het s t e itt*
men op de lijst en niet op
p e r s o n e n, werd verdedigd, in dit blad
zelf geprezen als „uitnemend". Deze mee
ning van den voorzitter, reeds te voren
bekend, was tot nu toe, voor zoover ons be
kend, nog in geen enkel blacL
door wien ook, aangevallen!
Wij eindigen mqt de verklaring, dat deza
gedachtenwisseling met den geachten in
zender, Gooals reed's gezegd, ons een zeer
aangenam© taak is geweest mede om
den vorm, waarin onze bestrijder zijn be
toog iheeft weten te gieten.
W.
Wat noodig is.
Uit de kringen van onze Katholiek©
drankbestrijder is den laatsten tijd het
verzoek tot ond gekomen, aan het gebed,
dat wij .zeker dagelijks ten hemel zenden,
drankbestrijders is den laatsten tijd het
offer van een tijdelijke geheelonthouding!
van alcoholische dranken toe te voegen.
Dat i© een ©choone en" goede jjedachte!,
en te hopen is het, dat zeer velen daar
aan gehoor-geven en zich dat betrekkelijk
zoo geringe offer voor dat groote doel rul
len opHeggen.
Iets dergelijks, ook een offer voor heizelf
de doel, mag wel gevraagd worden op nog
een andèr terrein, het terrein der zedig
heid, het terrein der kleeding.
Indien wij aannemen en wie onzer
kan er nog aan twijfelen? dat deze groo
te, gruwelijke wereldoorlog een geesel Goda
is, een straf van Gods rechtvaardigheid
voor de vele en groote afdwalingen en zon
den van het menschdom, dan moeten wij
ook erkennen, dat de heidensche zedeloos
heid en in het bijzonder ook de onzedigheid
in kleeding van de laatste jaren een der
voornaamste oonzaken is, waarom deze
geesel Gods over het menschdom neerge
komen is.
En is men door de slagen van den oorlog
tot een heter inzicht gekomen? Is men in
zich zelf gekeerd? Is in het bijzonder ook
de vrouw beter, zediger gworden?
Op deze vraag behoeven wij geen uitvoe
rig antwoord te geven. Wij behoeven niet
te wijzen op feiten en toestanden, die ons
herhaaldelijk zelfs uit oorlogvoerende lan
den.gemeld worden en die wij allen ook in.
on© eigen land kunnen waarnemen.
De menschen Gijn over het algemeen niet
beter geworden. De vrouw is over hel alge
meen niet zediger geworden.
Maar dan behoeven wij ook niet lang te
vragen, wat ons te doen staat en wat voor
al de vrouw te doen heeft, om Gods recht
vaardigheid goedgunstig te stemmen en
den geesel van den oorlog-te doen'ophou
den.
Dan moeten wij de christelijke zeden
weer in'eére herstellen, aanmoet ook do
vrouw weer zedig worden in haar kleeding.
En dat is niet, wat bijv. de geheelonthou
ding is, een offer, dat men zich geheel vrij
willig oplegt, maar eenvoudig iets, waar
toe men toch reeds verplicht is.
Nu zal menige vrouw misschien zeggen,
dat zij zich hierin niets te verwijten heeft,
dat aij steeds gewoon geweest is, zich in
alle opzichten zedig te kleeden.
Indien dit laatste werkelijk zoo is, dan
moge het offer, dat men zich oplegt, hierin
bestaan, dat men ook in het vervolg steeds
weerstand blijft bieden aan de tyrannie
der heidensche mode, dat men zich ook in
de toekomst steeds blijft kleeden, zooals
hiet christelijiken vrouwen past. Wij' mogen
dit een offer noemen, omdat het niet altijd
even gemakkelijk zal zijn, omdat het dik
wijls moeite Gal kosten, tegen den stroom
der groote menigte in te gaan en het men-
schelijk opzicht te trotseeren.
Zeker is het evenwel, dat zeer veel chris
telijke vrouwen de laatste jaren telkens
meer en meer aan de mode toegegeven heb
ben, zonder zich voldoende af te vragen, of
de eischen der mode wel met de eischen
der christelijke zedenwet overeen te bren
gen waren, en ten laatste zoover gekomen
zijn, dat zij cich vrijheden in de kleeding
veroorloven, die zeker met de christelijke
zedigheid in strijd zijn, terwijl het- schaam
tegevoel intusschen zoozeer verzwakt is,
dat Gij zelf niet meer inzien, dat, en hoever,
zij reeds over .de grenzen der christelijke
zedigheid heen zijn.
Velen hebben het juiste begrip en het
fijne gevoel niet meer van wat- zedig is of
niet.
Wil men nu het gevraagde offer brengen,
wil men zeker in alle opzichten zedig Gijn
en blijven in de kleeding, dan houde men
zich aan de voorschriften, die in de statu
ten van „Vrouwenadel" te vinden zijn.
Wat de statuten van „Vrouwenader'
voorschrijven, is een kleeding, die tot aan
den hals gesloten en niet doorschijnend is;
die den bovenarm minstens tot aan den
elleboog met een niet doorschijnende mouw
bedekt; een kleeding, die ook niet te kort is
of te nauw om het lichaam sltfit. of op
eenige wijze in snit of vorm erop berekend
is, om op min zedige wijze het lichaam te
doen spreken. Ook moet men Gorgen, dat
dezelfde regelen door kinderen en dienst
boden onderhouden worden en dat -in het
bijzonder de kleeding "der jongere kinderen
niet te kort zi) of minstens tot op de kni©
afhange.
Iedere vrouw, die van goeden wil is, kan
die voorschriften onderhouden. En dan be
hoeft men waarlijk nog niet te meenen,
dat men in het goede te ver gaat of een
meer dan zedige kleeding draagt.
Onderhoude men derhalve de voorschrif
ten van „VrouwenadelDan doet men
iets, wat zeker noodig is in dezen tijd. En
als wij dat met velen doen, dan zal het Gijn
uitwerking niet missen op andere vrouwen,
die door het goede voorbeeld ook tot het
goede getrokken zullen worden. En zeker
zal het zijn uitwerking niet missen bij Göd,
die ons offer met bijzonder welgevallen zal
aannemen en daardoor des te eerder Gal
geven, wat wij allen in ons dagelijksch ga-
bed zoo dringend vragen. Hij zal ook daar
door hopen we bewogen worden, om
ons volk. dat nu reeds .onder den druk voj#
