It Uftck Count".
Tweede BSad.
BINNENLAND.
VRAGENBUS.
iterdag 10 November 1917
6«D
P'khl
Wat «tullen wij eten, of wat zullen wij
«en, of waarmede zullen wij ons klee-
m zijn Bergrede heeft Christus ons ge-
rj, dat naar al deze dingen de „heide-
'rragen, dat wij in vertrouwen op God
in bekommernis moeten leven over
dag van morgen. ,,Want de dag van
>eu zal voor zichzelf bezorgd zijn; iede-
[dag heeft genoeg aan zijn eigen kom-
nnii
vast
r o!
Werktijd.
iVel zijn deze woorden uit het Evangelie,
tiaal-d door den H. Matheus, in onze
-en van volle letterlijke toepassing,
jdcre huismoeder zal het kunnen getui-
hoe zij thans haar economisch beleid
r haar gezin bij den dag moet regelen
wijzigen dikwijls.
;jj vooral is bijzonder geïnteresseerd bij
distributie-politiek. Waar zoo de huis
den al haar aandacht op de faits et
van minister Posthuma gevestigd
idcn, is 't geen wonder, dat van 't groo-
publiek de gedachten uitgaan naar de
itiek van aardappels, brood en kolen,
it, rijst en meel en wat dies meer tot de
n des alledaagschen levens behoort,
je zware levenszorgen deden heel wat
itieke tinnegieterij, tenzij ze oorlogs- of
iributie-politiek geldt, stop zetten,
t belangstelling voor de politieke din-
daalde steeds lager bij de massa, ter-
toch het politieke erf niet precies een
llisch tooneel van rust te aanschouwen
Integendeel, het politiek bestand, dat
opnieuw weer formeel gesloten is, dat
Augustus 1914 spontaan ontstond, werd
.r niemand minder dan minister Cort
der Linden .zelf onderbroken.
Pilaar bovendien Jieeft zich in de licha-
van ons Parlement een politiek ge-
iren voltrokken, dat in normale tijden
er heel wat beweging in de kiezersrijen
hebben veroorzaakt.
I? grondwetsherziening kwam tot stand
Ier de eeer matige, we mogen wel zeg-
lauwe interesse van het kiezersvolk
ze ging haar tweede phase in, zonder
de menschen van het stembiljet zich
c laat staan bijzonder druk, maakten,
noodzakelijke gevolgen der revisie he
ien zich thans af te teekenen. Ze ko
llet kiezerscorps uit zijn onverschil-
lijdelijkheid wakker schudden en we
het reeds de eerste stellingen voor het
ite offensief van het volgend jaar inne-
)ok in het Katholieke leger is die aan-
telijke beweging in vollen gang, getui
de persberichten over tie organisatie
ICringkiesvereenigingen. Maar de groo-
oorbereiding moet in de eerste rnaan-
1 geheel afgewerkt worden. Brengt over
;emeen de wintertijd vermeerderde
viteit in het vereenigingsleven
allerlei gebied, de wintertijd,
n we thans ingaan moet de
•iding zijn voor de politieke bedrijvig-
id, die in de a.s. algemeene Kamerver-
zingen volgens algemeen kiesrecht haar
ipunt zal bereiken.
jvenals voor die allereerste reorganisa-
onzer kiesvereenigingen de Utrechtsche
meene vergadering van den Nederland-
in Bond de stuwende kracht gaf, zal de
[adering van het Bondsbestuur met de
(ügenwoordigers der Kieskringvereeni-
op heden motorisch op den winter
ed moeten inwerken.
'ie arbeid zal van de R. K. kiezers veel
rht kosten, veel opoffering vorderen,
lerhaaldelijk zullen ze tot vergaderin-
worden opgeroepen, ja, waar mis-
ien nimmer aan Roomsche politieke or-
iisatie gedacht werd, zullen ze tot zulke
teeniging worden aangespoord,
lun hulp tot bereddering der huishou-
ijke aangelegenheden als bijv. bestuurs-
ikiezingen zal meermalen worden lnge-
?en. Maar bovenal zal op hun mede-
1 Aing tot de noodige algemeene politieke
'dichting over den komenden nieuwen
stand een beroep worden gedaan,
laartoe zijn de wintermaanden de ge
likte werktijd. Dan moet al de voorar-
1 voor het beslissende werk van 1918
Ticht worden. Zonder deze inleiding zal
niet volledig mogelijk zijn de R. K. kie-
als degelijk getrainde krijgers voor
n belangrijken electoralen slag in het
d te brengen. Zij moeten daar weten
'trijden onder de onverbiddelijk noodza-
ijke discipline van een welgeordend
|«r en mogen niet vormen een agglome
ratie van eenige legertjes. Vrijbuiters en
franc-tireurs mogen ia de kleine voor
deeltjes, die zij misschien behalen kunnen,
voor zichzelf eenige voldoening vinden,
aan de winstbrengende algemeenheid van
het eenc gestelde doel dragen zij gemeen
lijk bitter weinig bij. Het zal vooral op
onderlinge samenwerking aankomen.
Als wij ons oor te luisteren leggen bij
de groepen, die in 1918 tegenover ons zul
len staan, bij de partijen, ilie dan erop uit
zijn met het getal der gekozenen dè meer
derheid in de Kamer te behalen, dan kun
nen we veel leeren voor goede krijgstak-
tiek, tot den grooten slag, dien we leveren
moeten.
De heer Drion, de vrij-liberale député ter
Tweede Kamer, zegt in zijn brochure ,,Het
nieuwe kiesstelsel" o.m. deze zeer beharti-
gingswaardige dingen:
„Wil de kiesvereeniging dus aan de po
litieke stroomingen, die zij rondom zich
ontwaart en waarvan zij zich als de ver
tegenwoordigster beschouwt, zooveel in
vloed verzekeren als het nieuwe kiesstelsel
toelaat, dan zal haar eerste taak zijn over
leg met geestverwante kfësvereenigingen
te plegen
Bij de vaststelling van de gemeenschap
pelijke candidatenlijst zal zij .zoo lang mo
gelijk haar strengen kunnen vasthouden,
maar als éénig einddoel van het overleg
toch moeten stellen: eenheid, En dit in de
overtuiging, dat in het nieuwe kiesstelsel
het dóórzetten van eigen wil slechts zelden
resultaat kan hebben, veelal de eigen partij
benadeelt en bijna altijd tot schade is van
de candidaten in wier belang men wil han
delen
Nu staat het, zoo komt het mij voor,
vast, dat een dwaze en willekeurige uitslag
der verkiezing slechts te voorkomen is bij
overleg OAer groot gebied en eenheid in
de samenstelling der candidatenlijsten.
Oók als de partijbesturen het niet zoeken
«al hun invloed op den gang van zaken
groot moeten zijn, wil niet algemeene
verwarring tot een -mislukking van het
stelsel, dat is tevens in de verkiezingen,
leiden." {bldz. 38 e.v.).
Nu is het ontegenzeggelijk waar, dat de
eenheid bij de groote verdeeldheid bij
linksch in geen vergelijking kan komen bij
de massale hechtheid der R.-K. partij.
Toch dient men nooit of te nimmer uit
het oog te verliezen, dat het omhoogste
ken der vanen van anti-clericalisme en
anti-papisme zoo betooverend werkt, dat
de verbitterde vijandschap tusschen den
aarts'-conservatieven liberaal en den vuur-
rooden socialist gemakkelijk verkeerd
wordt in de meest hartelijke cameradie
van den vurigen liberalist tot den harts
tochtelijken Marxist en omgekeerd.
•In den komenden werktijd moeten de
R.-K. kiezers zich vervolmaken in hun be
proefd gebleken eenheidszin en op het stuk
van verkiezingen in hun eensgezindheid.
Zij moeten gezamenlijk sterk staan tegen
over de tegenstanders.
't Gaat in 1918 om de uitwerking van de
onderwijsparagraaf van art. 192 der Grond
wet in de organieke wetgeving, 't Gaat
daarbij evenzeer om de behartiging van de
belangen der gemeenschap in de bevorde
ring der wenschen door de verschillende
sociale volksgeledingen op meerdere wij
zen en verschillende plaatsen, ook bij de
politieke organisatie, kenbaar gemaakt.
Daarbij spreken de beginselen van levens
beschouwing het gezaghebbend woord,
want de economische vragen zijn in den
grond der zaak ook en vooral zedelijke
vragen.
Bij den stembusstrijd van het volgend
jaar zullen de rechtsche partijen bij ge-
trennt marchieren, toch moeten pogen ver-
eint te slagen om het behalen der meer
derheid.
Hoe men die meerderheid wint, heeft ons
de groote doode, die op het Campo Santo
te Rome bij de Martelaren rust, ergens in
zijn laatste Chranicum geleerd.
Wij winnen de meerderheid: „door veel
inspanning, veel volharding, veel geduld',
veel offers van allerlei aard en eindelijk
door een met al deze hoedanigheden krach
tig toegerust beleid."
De wintertijd, die thans voor de deur
staat, moet voor de R. K. kiezers zijn als
een politieke retraite, waarin zij al deze
punten door Mgr. Dr. Schaepman als een
antwoord der historie gegeven, moeten be-
mediteeren.
.De beantwoording der kwesties over be
ginselprogram of program van actie, waar
over in onze pers thans druk gedelibereerd
wordt, zijn zeker van beteekenis in die
voorbereiding. Zij behoeven evenwel niet
van beheerschenden invloed te zijn, want
het is werktijd voor de praktijk van het
strijdvoeren met het sternbiljet, maar strij
den naar een nieuwa strategie, waarin
meer dan ooit partij-overleg geboden is.
Waar de R. K. georganiseerde kiezers
ieder voor zich en alle gezamenlijk mede
verantwoordelijk zijn voor de resultaten,
die de R. K. politieke vereeniging in Ne
derland bij 'de stembus van 1618 zal verkrij
gen, daar is het noodzakelijk, dat deze
overlegpleging niet langs de kiezers heen
gaat, maar geschiedt onder hun volle me
dewerking.
De meest democratische gevoelens staan
daarbij niet in den weg, integendeel; juist
de democratische gedachte zal het overleg,
dat het halve werk is, voor den zoo gunstig
mogelijken uitslag, als noodzakelijk mid
del aangrijpen.
Er breekt thans aan een politieke wed
strijd bij uitstek. Geen R. K. kiezer mag in
verzuim blijven, als de besturen der Room
sche politieke organisaties hem oproept tot
politieken dienst. Oud-gedienden zoowel als
recruten moeten zich scharen schouder aan
schouder in het onverbreekbare gelid.
Zilk, bij Hillegom.
G. BULTEN.
Fletcheren en Voedselnocd.
In onzen tijd van voedselschaarschte lijkt
het mij nuttig het publiek nog eens in het
kort te wijzen op een voedingsmethode, die
ons in staat stcit met veel minder voedsel
dan we gewoon zijn te gebruiken, onzen
honger te stillen en die gezonder is, dan de
gewone manier van eten, namelijk het eten
veelal half of minder gekauwd, haastig
naar binnen te slikken.
Deze voedingsmethode is sedert jaren be
kend onder den naam van „fletcheren",
.zoo genoemd naar den Amerikaan Flet
cher, die zijn maaglijden genas door zijn
eten zorgvuldig te kauwen en de hoeveel
heid dierlijk eiwit in zijn voedsel te ver
minderen.
Fletcheren wil zeggen, spijzen en dran
ken zoo lang kauwen, dat zij zonder wille
keurige slikbeweging omlaag vloeien; dik
ke pap en dikke soep worden evengoed ge
kauwd als een harde korst brood.
Men kauwt dus het voedsel zoo lang, tot
alle grovere onverdeelde stukken fijngema
len zijn, tot het voedsel breiig of vloeibaar
is geworden en innig met het speeksel is
gemengd. Deze fijne brei legt zich dan te
gen den achterkant van het gehemelte aan
en glijdt zonder willekeurige slikbeweging
omlaag.
Het speeksel werkt verterend op de zet-
meelstoffen (koolhydraten) van ons voed
sel; door de innige vermenging met het
speeksel komt de zetmeelhoudende spijs-
brei reeds ten deele verteerd in den maag
aan. Maar bovendien worden door het
langdurige kauwen alle voedingsstoffen, in
vezels en cellen gevat, in vrijheid gesteld
en door deze fijnere verdeeling van het
voedsel kunnen de spijsverteringsorganen
beter doordringen in de spijsbrei, terwijl
deze sappen ook gelegenheid krijgen lan
ger op het voedsel in te werken, doordat de
fijn verdeelde spijsmassa den darm niet
meer tot voorbarige verwijdering van zijn
inhoud aanzet.
In liet kort kan men dus zeggen, dat het
voedsel door het fletcheren vollediger ver
teerd en beter o,pgenomen wordt door t>ns
organisme en dat zoodoende minder onver
teerd voedsel den darm verlaat.
Maar als ons voedsel vollediger verteerd
wordt, hebben wij ook minder voedsel noo-
dig, om er dezelfde voedingswaarde uit te
halen, wat trouwens door uitvoerige en
langdurige proefnemingen op talrijke per
sonen is bevestigd. Wanneer men fletchert
heeft men 1/2 tot 2/3 van de vroeger ge
bruikte voedselhoeveelheid noodig. Elke
hap, die men fletchert heeft evenveel voe
dingswaarde als twee happen, die men
slecht gekauwd doorslikt.
Ik beschouw dan ook het fletcheren als
de eenige onfeilbare methode om in onzen
voedselnood te voorzien en zonder schade,
de ons opgelegde ontberingen te dragen.
Zonder schade? Ik geloof met positieve
winst voor onze gezondheid en niet te ver
geten ook voor onzen beur3.
Onze tegenwoordige voedingswijze betee-
kent een kolossale verspilling van voe
dingsmateriaal en hierdoor aan geld.
Behalve dit economische belang heeft
de Fletchermethode nog andere voordeelen
waarvan wij opnoemen, de fijnere smaak,
waarmede men zijn voedsel proeft, de wei
nige dorst, die men heeft, want ondanks
het „droog eten" (als men fletchert drinkt
men bij zijn maaltijden niet) heeft de
fletcheraar weinig dorst, de mindere be
hoeften aan alcohol en de reukloosheid en
de sterk verminderde hoeveelheid der ont
lasting.
Ook als geneesmethode heeft het fletche
ren waarde, verschillende maag- en darm
lijders zullen spijzen gefletcherd zonder
bezwaren kunnen verdragen, die hen op
de gewone wijze genuttigd, namelijk slor
dig gekauwd en haastig ingeslikt allerlei
klachten zouden geven.
De zwaarlijvige verliest zonder moeite en
zonder diëet zijn overtollig gewicht, wat
voor een goe'd deel aan het weinige drin
ken moet worden toegeschreven.
De loomheid en slaperigheid die vele
merkichen na een hoofdmaaltijd overvalt,
verdwijnt. Wanneer men fletchert voelt
men zich dadelijk na den maaltijd frisch
en in staat weer aan het werk te gaan.
Ook de klachten, die sommige menschen
beweren te hebben over het gebruik van
ons oorlogsbrood, zullen verdwijnen. Flet
cher geeft nog eenige belangrijke wenken,
namelijk, eet slechts wanneer gij honger
hebt. 't Is werkelijk niet nadeelig voor de
gezondheid eens een maaltijd over te slaan.
Eet nooit wanneer ge in gedrukte of ge
prikkelde stemming zijt, eten moet een op
gewekte bezigheid zijn. Eet met volle aan
dacht, want ge kunt geen twee dingen te
gelijk en goed doen. Wie eet, die ete ook
werkelijk met volle opmerkzaamheid en
zonder zorg voor gisteren of morgen.
Eten is geen minder edele en minder waar
devolle bezigheid, dan schilderijen schep
pen, staten regeeren of dichten.
Om echter te kunnen fletcheren moet
men een goed gebit en vooral goede kie
zen bezitten.
Een slecht gebit maakt het kauwen tot
een illusie en is de oorzaak van vele maag*-
darmstoorni&sen en van andere ziekten is
een slechte mondverzorglng als oorzaak
zeer waarschijnlijk aan te nemen.
Daarom. Zorgt voor uw gebit!
Fletcheren is een kunst, die als elke
kunst geleerd wil worden, met wat goede
wil kan men in enkele weken deze kunst
machtig worden en het ware zeer te wen
schen, dat de onderwijzers de kinderen op
school leerden fletcheren.
Het fletcheren is een ongevaarlijke me
thode, voor ondervoeding behoeft men niet
bevreesd te zijn, talrijke langdurige en
nauwkeurige proefnemingen hebben dit
bewezen.
Trouwens het is van algemeene bekend
heid, dat de groote meerderheid van het
menschdom, te veel eet, veel meer dan men
noodig heeft en van vele menschen kan
men helaas zeggen, dat zij leven om te
eten. Hoeveel geld jaarlijks door te veel en
onoordeelkundig eten wordt vermorsd, is
bij benadering niet te schatten.
De 1200 studenten der Amerikaansche
Yale-Universitcit, die zich sedert langen
tijd volgens Fletcher's beginselen voeden,
weinig of geen vleesch gebruiken, zich te
vreden stellen met een M> ons eiwit per
dag, met veel minder voedsel, dan zij vroe
ger gewoon waren te gebruiken, en er ge
zond en flink uitzien, tot degelijke geeste
lijke en lichamelijke arbeid in staat zijn,
zijn evenzoovele levende bewijzen, van de
juistheid, de ongevaarlijkheid en dé voor
deelen van Fletcher's leer.
Wanneer het moet kan een mensch zon
der gevaar voor zijne gezondheid van zeer
eenvoudig voedsel langen tijd leven en ge
zond blijven.
Zonder eenige schade voor de gezond
heid kan men zich zeer langen tijd voeden
uitsluitend met aardappelen en margarine,
waarbij we dus het brood kunnen missen,
(i ons brood komt in voedingswaarde over
een met 1V6 ons aardappelen.) En komt er
bij de aardappelen en het vet, wat brood en
wat groenten, en van tijd tot tijd wat kaas
en wat rauwe vruchten, dan hoeft men ze
ker niet bevreesd te zijn, zijn honger niet
te kunnen stillen.
Men moet er vooral om denken, dat men
de groenten niet afkookt en het afkookwa-
ter niet wegwerpt, want met dit afkookwa-
ter gooit men de zoo belangrijke voedings-
zouten weg, die voor de gezondheid van het
girootste belang zijn.
Groenten dus niet afkóken, maar gaar
laten stoomen!!
Wie echter uit zijn toegemeten voedsel-
kwantum, de grootste voedselwaarde ha
len wil, die leere fletcheren.
Arts J. VAN VEEN.
Haarlem, 6 November 1917.
Nederland en de Oorlog.
Geen paardenvel.
Het Bureau voor Mededeelingen inzake
de Voedselvoorziening meldt:
Naar het schijnt, is men ihier en daar
de meening toegedaan, dat voor de samen
stelling van het bak- en braadvet, dat van
regeeringswege wordt beschikbaar gesteld,
ook paardenvet wordt gebezigd. Dit is on
juist. Het bak- en braadvet bevat alleen
rund- en kalfevet en plantaardige vetten,
alle van uitstekende qualiteit.
De distributie in October.
Het Bureaiu voor Mededeelingen inzake
de Voedselvoorziening meldt:
Omtrent de distributie van verschillende
levensmiddelen gedurende de maand Oc
tober kunnen de volgende cijfers worden
gegeven, voor zooverre het de werkzaam
heid van het Rijks Centraal Administratie
kantoor betreft:
Afgeleverd is ongeveer: rijst 2.419.000
K.G.; gort 1.296.300 K.G.; haverman»
477.700 K.G.; bak- en braadvet 1.707.96a
K.G.; peulvruchten 1.806.600 K.G.; ze«p
2.062.440 K.G.; boter 237.050 K.Q.; kaaa.
Goudsche v.v. 74.940 K.G.; Edammer v.v,
36.258 K.G.; Friesche 50.035; aardappelen
50Ü9 wagons; eieren 3.662.924 stuks; var-
kens 2.777.140 K.G.
Hierbij dient te worden opgemerkt, dat
tusschen aanvrage en aflevering uit den
aard der zaak eenigen tijd, in het alge
meen ten minste een week, verloopt, zoo
dat de afgeleverde hoeveelheden ook nog
voor een deel betrekking hebben of in d»
vorige maand ingekomen aanvragen. Dat
dikwijls minder wordt toegewezen dan lii
aangevraagd, vindt zijn reden hierin, dat
nog steeds door verschillende burgemees
ters meer wordt aangevraagd dan met hel
rantsoen van een bepaald artikel over
eenkomt.
Ten aanzien der aardappelen-distributi#
kan hieraan worden toegevoegd, dat deze*
hoewel er vele moeilijkheden met het ven-
voer zijn, tamelijk vlot verliep.
Volvette Goudsche kaas werd voor 50
rasp. 60 ,pCt. der aanvragen toegewezen.
Friesche kaas werd ten Reele met volvetti
kaas aangevuld.
Van eieren werd In de eerste weken vaa
October, in verband met de schaarschta
aan dit artikel, 50 en in tie laatste twes
weken slechts 20 pCt. toegewe®en.
Slecht voorbeeld.
De geleidelijke omvorming van ons eco
nomisch lewen naar het socialistisch*
model, door het betrekken in de distritoutla
van steed9 imesr artikelen, heeft niet al
leen het aantal openbare functies doen
vermenigvuldigen, maar schijnt ook aller
minst bevorderlijk voor den pulblieken
ree h t vaa rd i gheidsz in
Door het gemis van de noodige control#
op de administratie, schijnt voor den amb
tenaar de gelegenheid vaak te verleidelijk
om niet tegen de wet te handelen, tel
welker handhaving hij is aangesteld-
Zoo kwamen ons den Iaat sten tijd ver
schillende gevallen ter oore, waarbij hei
ter zake de distributie van ambtelijken
kant niqt strikt eerlijk toeging.
Nu weer bericht men ons uit Den Bosch,
dat daar tegen den directeur fcelf van hel
gemeentelijk levensmiddelenkantoor pro
ces-verbaal werd opgemaakt wegenis frau
duleus vervoer van levensmiddelen.
Het geval op zichzelf is weinig bedui
dend en wij gelooven gaarne, dat de amb
tenaar-delinquent geen ander oogmerk
had dan in persoonlijke behoefte te voor
zien, dodh met dat al lijkt ons het feit
streng af te keuren.
In dezen tijd van ontbering op velerlei
gebied is de uitvoerder der wet meer Han
ooit de eerst aangewezene ora door een
fijn-aansprekend gevoel van rechtscha
penheid allen, die onder de onvermijde
lijke maatregelen der Overheid min ol
meer gebukt gaan, ten voori>eeild te zijn.
Vooral dient hij zeïfs den schijn te ver
mijden, dat hij zich boven de wet stellen
zou. „Msbd."
Vraag: Kan men het brood, aooals hetë
tegenwoordig wordt geleverd', laten onder
zoeken, of er misschien verkeerde be-
standdeelen in zijn, welke niet tot de voe
dingsmiddelen behooren, als zand, steen,
enz.? Waar kan zulks geschieden, en zijn
er nog kosten aan verbonden?
Antwoord: Wend u tot. den gO«
meentelijken keuringsdienst te Leiden (dl*
recteur dr. v. Eek).
V raag: Welke is de beste weg per
fiets van Ter Aar (Z.-H.) naar Breda?
Wellce plaatsen moet ik alzoo pa3seeren
en hoeveel K.M. is dit?
Antwoord: Ter Aar, Alphen, Goud-a^
Rotterdam, Dordrecht, Lage Zwaluwe,
Breda. Afstand ongeveer 115 K.M.
Vraag: Hoeveel kost de reis per e.loc-
trische spoor van Leidschendam naar Rot
terdam en 'hoeveel de reis per spoor van
Leiden naar Rotterdam (voor beide keeren
heen en terug)?
Antwoord: De tar^ven van de elec-
trische spoor zijn onlangs gewijzigd, zoo
dat wij de prijzen riiet precies kunnen
opgeven. De reis LeidenRotterdam kost
heen en terug (n.l. twee enkele reizen,
daar er geen retours of buurtverkeer-
biljetten meer zijn) le klasse f3.10; 2e kU
f2.40; 3e kl. f 1.60.
Vraag: Ik wil leeren voor commies bij
de posterijen. Kan men daar schriftelijks
lessen voor nemen, en moet men daarvoor
ook eenige kennis van talen hebben0
Antwoord: Wend u tot den direc
teur van het postkantoor van uw woon
plaats. Ilij zal u wel een form-ulier ver-
FEUILLETON.
nisten-heSden in Japan.
bruisende geestdrift herhaalden de
bilden dezen kreet. Nog was hij niet
'SSestorven, of de oude zeemair zonk, ba-
"d in zijn bloed, stervend ter aarde. Te-
had den schutter het teeken gege-
Moen hij den gehaten naam van Jezus
'Wie, en de doodelijke pijl was den vader
"'den bloedgetuige in de keel gedrongen,
Wjl de naam van den Heiland nog op
"tong sidderde.
öe meest nabij staanden stietten een
fflvan schrik uit, en van mond tot mond
'Jo de mare rond: „De vader van den
Velaar is doodgeschoten!
Mj is thans zelf martelaar!" riep Jama.
"Hij is reeds bij zijn zoon!" „O, hei-
leid ook ons ter overwinning!" Deze
dergelijke kreten en verzuchtingen ste-
a voortdurend krachtiger en op meer ze
urenden toon uit de menigte omhoog,
Wl ten slotte aller stemmen weer samen-
'ten in den kreet: „Leve Jezus Christus,
W Heer en God!En telkens en telkens
galden de duizenden dien kreet als
man, terwijl de vrienden van den
doode het lijk opnamen, doeken in zijn
bloed doopten en die als zegeteeken in
triomf medenamen.
„Wat nu?" vroeg Safioye. „Wilt gij al
deze duizenden laten neerschieten?"
„Bij Dschimmoe zij zijn in hun waan
zin verstokter dan ik dacht!" zeide Tera-
saba verbaasd. „Ik dacht, dat zij, wanneer
ik een uit hun midden voor hun oogen liet
neerschieten, zouden uiteenstuiven als een
zwerm spreeuwen. Nu, verdiend heeft de
oude gek het! Hij is een rebel tegen het
edict. En zij zijn allen rebellen! Wij zullen
toch eens zien of zij niet bijdraaien, als zij
bij tientallen onze pijlen in het lichaam
krijgen. Opgepast, schutters! Doch
voordat de generaal het commando kon
doen hooren, riep Safioye hem toe: „Halt!
halt! Daar komt een andere stoet het plein
op! Dat zijn de onzen!"
Het was de afdeeling, die van Simabara
naar Obama was getrokken, om den ouden
vorst Protasius gevangen te nemen. In
p'.aats van dezen bracht zij echter.de drie
christen vazallen en den Franciscaner pa
ter allen geboeid. Op een draagbaar
werd de doodzieke pater Valignani gedra
gen. De menigte ontving de gevangenen
met geestdriftige toejuichingen. „Heil den
dapperen Tafakatit Heli den moedigen Ha-
juschida en Kanjemon!" klonk het rond
om. „Dat zijn de mannen, die ons den weg
ter zegepraal wijzen!"
„En daar is ook pater Sotelo, geboeidi.
Pater, schenk ons uwen zegen! riepen ve
len nederknielend.
„Ik kan het kruisteeken niet maken, kin
deren", antwoordde de Franciscaan. „Gij
ziet het: mijn handen zijn op mijn rug ge
bonden. Maar mijn ziel zegent u! En mijn
hart juicht van vreugde over de trouw,
welke gij betoont jegens onzen gekruisig
den Heiland. En hier op de baar brengen
zij een van uw oude paters, dien gij goed
kent, en die u met sidderende hand en met
zijn laatsten ademtocht zegenen zal den
zieken pater Valignani."
„Valignani! De goede, oude Valignani!
riep de menigte, die eerst nu den priester
op de draagbaar bespeurde en herkende.
En van alle zijden drong men naderbij, en
wierp men zich ter aarde. „Knielt neder!"
„God zendt ons Zijn priesters! Zijnen
zegen!" „Weest welkom onder uwe kin
deren!" „Ziet, wij zijn bereid met u te
sterven!" „En deze hier, de oude schip
per van de Goto-Eilanden, de vader van
den gekruisigden Joannes, heeft voor on
zen Heer den dood reeds ondergaan!"
„Maakt plaats, opdat hij den dooden held
kunne zien!" Zoo riep de menigte, meer op
een toon van vreugde dan van droefheid,
en de dragers legden het bloedige lijk van
den vromen schipper van Goto naast de
baar van pater- Valignani. Met moeite
richtte de zieke zich een weinig overeind,
en gesteund op den arm van een der Chris
tenen, die naast hem knielden, vatte hij
de nog warme hand van den^ioode. „Neem
mij met u mede naar den hemel, naar uw
zoon, tot wien gij zijt heengegaan", zeide
hij met zwakke stem. „God zij geloofd! Hij
heeft u sterkte en overwinning geschonken.
Het bloed der martelaren is het zaad van
nieuwe Christenen. Ik geloof niet dat zij in
dit Rijk ooit zullen uitsterven."
Vervolgens verhief de zieke grijsaard met
een laatste krachtsinspanning zijn stem en
zeide langzaam en daar het inmiddels
stil geworden was tot iii wijden kring
verstaanbaar: „Kinderkens, ik ben den
dood nabij. Stervenden liegen niet. En ik
verklaar u dat wij, vreemde priesters, u de
waarheid hebben geleerd. Er is slechts óén
God in drie personen. En de Vader heeft
ons geschapen. En Zijn Zoon is voor ons
mensch geworden en aan het kruis gestor
ven. En de H. Geest bestuurt en leidt Zijne
Kerk. In dit H. geloof \vil ik leven en ster
ven! Gelukkig degene, die voor dit geloof
zijn leven opoffert, zooals deze! Kinderen,
mijn geliefde medebroeder hier en ik zege-
nen u in den naam des Vaders en de#
Zoons en des H. Geestes. Amen!"
Over het geheele plein werden, gesnik en
geschrei van ontroering vernomen. Safioyo
en Terasaba hadden de woorden, welke ge
sproken waren, slechts onduidelijk verno
men en laatstgenoemde had den inhoud en-
van volstrekt niet begrepen. „De ouda
spreekt over die dwazen een toovcrwoord
uit", bromde de generaal.
„Hij heeft hen vermaand om aan da
vreemde leer trouw te blijven", zeide Sa-
iioye. „En ik geloof inderdaad, dat hij vaa
de waarheid ervan overtuigd is, ofschoaa
ik niet begrijp, hoe dit voor een versta»-
dig man mogelijk is."
„Vooruit! Brengt eindelijk uw gevange
nen eens binnen en pakt nog een stuk ol
tien van de voornaamste schreeuwers er-
bij!" riep nu met donderende stem Terasa
ba tot den aanvoerder van den stoet. ,.E*
wie dan nog op het plein achterblijft, dien
laat ik neerschieten.
„Niet als Christen, doch als oproerllngl'4
voegde Safioye erbij.
(Wordt vervolgd.)
