i
S)eCcicbclie.Sou/tomt
De Oorlog.
oot
162
Pd
Mij
lel
"9
ES
cl;:
ders'
pit bfad verschijnt eiken dag, ultgez. Zon- cn Fce&tcL
Do Abonnementsprijs bedraagt, bij vooruitbetaling,
L«r Leiden 11 et. p. week', f 1.45 p. kwartaalbij
e genten 12 et. p. week, f 1.60 p. kwartaal. Franco
001 ost f 1.80 p. kwartaal. Het Geïllustreerd Zondags-
hisd is alleen verkrijgbaar tegen betaling van 15 ct.
k't war taal, bij voortuitbctalingTAfzonderlijke nummers
5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 8 ct.
8e Jaargang. WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1917.
Bureau STEENSCHUUR 15 - LEIDEN. Inferc. Telefoon 935.
NO. 2426
Postbus 6.
De Advertentieprijs bedraagt van 1—5 regels f0.78
elke regel meer 15 ct. Iugczonden mededeelingen va*
1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 ct., met gratij
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke kortins
Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën, waarin betrekkingen worde*
aangeboden of gevraagd, huur en verhuor, koop en
verkoop 40 ct. p. 30 woorden. Ieder woord meer 1 ct»
buitenland.
'anO
bes
aarle
ende
Verbitterde strijd in hst Westen. -
Luchtaanvallen op Londen. - Oe Rijks
kanselier zal Donderdag in de hoofd
commissie van den Rijksdag het woord
voeren.
Overzicht
De laatste dagen blijft nu weer het W e s-
teiijk oorlogsterrein de meeste aandacht
Kragen. Uit hetgeen ons van Fransche en
Duitsche zijde hierover wordt gemeld, kun
nen wij ons een vrij duidelijk beeld vormen
van het verloop van den strijd, alleen .zijn
de berichten omtrent het resultaat op een
ikel puni met elkaar in tegenspraak.
Do Duitsche infanterie heeft haar aanval
ïnsi^ ondernomen over eetn front van ID K.M.
breed, dat zich aan weerszijden van het
Bois de Chaume uitstrekt. Door het Bois
de Chaume voert de weg naar Omes. Hun
risü eerste krachtsinspanning bij dezen aanval,
'les yfgijfe in drie ondernemingen te verdeelen
fc, was gericht op de Fransche stellingen
m het Bois de Chaume. De Duitschers kre
gen voet in de voorste Fransche loopgra-
9e"iven, waar een bloedig handgemeen ont
stond. De Franschen hebben hierin de
z?ge weggedragen en bleven meester van
de stellingen. Van Duitsche zijde wordt
toegegeven, dat er op dit punt geen veran-
Zate derüig kwam in den toetand. Ook een her-
haaide poging der Duitschers, waarbij zij
•ert een krac tig gebruik maakten van de zoo
^schrikkelijke vlammenwerpers, bleef
vruchteloos.
Behalve in het centrum hebben de Duit-
'«f Khers ook p de beide eindpunten van hun
lö K.M. breede aanvalsfront krachtige po
gingen gedaan om het Fransche front te-
rag te dringen. Die ten N. van Bezon-
waar eveneens een weg naar Ornes
oopt, heeft .geen blijvende resultaten op
geleverd. Het Duitsche legerbericht spreekt
iechts van een geslaagden inval en ge-
loaakte gevangenen, maar niet van een
r m*jrrejnwjns^ gelijk wel het geval is waar
de andere onderneming betreft, ten
van Beaumont. Hier ontrukten de
ELOlDuiische troepen volgens Berlijn den
^rarischen loopgraven over 400 M. breedte
a behielden deze ondanks verscheidene
anvallen. Parijs echter meldt, dat zoowel
aanval bij Bezonvaux als bij Beaumont
jbcdig is afgeslagen.
Doch, hoeveel menschenlevens deze bot-
hgen wederom hebben gekost, eenige ver
siering is er daarmede -op de met bloed
jNh'éhkte 'w'Maa.=>heu veis niet gebracht.'
Olie gevechten, welke er wederom zijn
[evoerd, geven den indruk, dat beide par-
ijert vrijwel tegen elkander opwegen.
Duitsche vliegtuigen hebben wederom in
iet duister van den nacht (boven Enge-
sche arids dicht bewoonde landouwen en volk-
prijs rijke streken hun hclsehe projectielen
holex
ZO!
en,!
>6111
tl
oiai
koop
In de Lucht.
Bommen op Kent en Essex.
Duitsche vliegers hebben boven. Kent en
Eoiex gekruist. Zij wierpen op verschillen-
punten enkele bommen. Eén aanvaller
begaf zich ver boven dc zuidoostelijke bui
tenwijken van Londen en liet twee bom
men vallen. Er zijn 20 dooden
Duitschland.
|l De aardappeloogst in beslag genomen.
Wegens de Qiooge prijzen, die voor de
irdapoelen worden gevraagd en de on-
egeleiatige distributie onder de bevolking,
leeft de Duitsche reigeering op den ge-
Bbevler. opeloogst beslag gelegd. Aan
TeU d'vn burger zal nu per dag 100 gram
worden verstrekt. De prijs is vastgesteld
up 20 fr. per 100 K.G.
>nici
Tel
De Rijkskanselier zal spreken.
jDe „Noiddeufcsche" schrijft: Naar wij
vernomen, zal de rijkskanselier Donderdag
27 dezer in. den Rijksdag, in de vergade-
T»! "n5 van het Iloofdconiitê het woord voe-
sche
Tel.
finga
Tel.
Tel
Esn verklaring van Hindenburg.
Officieel. Gi;oole Hoofdkwartier 25 Sept.:
Mij wordt door den minister van oorl-og
Megedeeld, dat van onbevoegde zijde her.
hao;jelijk is bewoerd, dat, volgens uitla
dingen van mij en Ludendorff, de dreigen-
^economische instorting en het opdro-
van de militaire krachtbronnen ons tot.
'ede tol eiken prijs dwingen. Ik wil met
onze mannen met dergelijke totaal on
line beweiingen verbonden worden. Ik
rel. ifj verklaar, in volle overeenstemming met
rijksbestuur, dat wij oeconomisch en
^'."'.tairvoor verdere strfid en overwinning
Parust zijn.
HINDENBURG
Amerika.
Argentinië mobiliseert.
Pc ..Associated Press" verneemt uit
T i W"°S.Ayros' ('a^ mobilisatie voor de
Te^^^emijnsche vloot is afgekondigd. Er is
Jfin buitengewone militaire bedrijvigheid,
^arschijnlijtk in verband met de spoor-
""'«II doch een hooggeplaatst amb-
T&t, OTy-naur verklaarde, dat de generale staf
bad op andere noodza-
Vredespogingen.
t Pauselijk vredeswerk.
«Hn schrijft uit Zurich aan bet ,,Hbld.":
bi!e'^ènS h,et. Madrileensche blad ,,De-
nog in den loop van deze maand
speciaal gezantschap naar Londen
reizen, om er bij de Engelsc'he regeering
voo-r den vrede te werken.
(Dit bericht vermelden we, natuurlijk
onder aeer sterik voorbehoud.)
R i b o t over de Pauselijke nota.
In het uitvoerige, Kamerverslag van de
rede van den Franschen minister van bui-
tenlandsche zaken over dc .pauselijke nota
lezen we nog:
Voor het nieribearitwonrden van dc pau
selijke nota hadden wij onze redenen. En
we staan niet alleen: Engeland en Italië
zijn bet met ons eens geweest, en ook
Petrograd.
I'k wil niet den oorsprong van die üit-
noodigingen tot pi-alen zoeken; maar
waar zijn ze hel best ontvangen? Waar
wenscht men, dat wij zouden antwoorden
en zouden preciseeren? Te zelfder plaatse,
w-aar men ons tot dusverre niet heeft wil
len antwoorden. In December 1.1. zijn wij
niet te kort geschoten in moed1 en open
hartigheid om aan Wilson onze oorlogs
doelen bloot te leggen. Alle geallieerden
hebben toen gesproken, maar aan de an
dere zijde van den (Rijn heeft men niets
willen zeggen.
Men ikonddgt het antwoord der Centra-
len aan. Wij zullen afwachten en zien.
Wij hebben Rome, door bemiddeling van
Engeland, instemmende mot. de Engclse/he
verklaringen zelf, dat, zoolang de centrale
mogendheden niet hun innerlijke gedach
ten uiten en niet zeggen wat zij willen
en waarin zij willen toestemmen, wij
niets te praten (hebben; te meer, daar in
de pauselijke nota zelf, wat België betreft,
de verklaringen allerminst het geweten
van de wereld konden geruststellen. Welk
verlangen wij ook koesteren om te ant
woorden en hoe groot ook onze eerbied
zij voor een beroep a an zulk een zi jde tot
on® gekomen, wij móeten ten slotte vóór
alles aan Frankrijk en aan Frankrijk's
belangd denken.
Laat men tot ons spreken! Laa.t men
ons zeggen wat men wil en waarin men
wil toestemmen. Wil men Ek'.as-Lotha
ringen terug geven? Wil rnen, naar moge
lijkheid, de aangerichte schade vergoeden?
Aanvaardt rnen den Volkerenbond?
D"an zullen wij bereid zijn te pralen,
weest daarvan verzekerd, maar alleen,
wanneer, wij de nooclige waarborgen heb
ben en de zekerheid, dat men ons niet
in een valstrik lokt.
Vredcsbij e'e n k o m s t.
Zondag j.l. had te 'Boedapest een groote
vredesbijeenkomst plaats van Ilongaar-
sc-he Katholieken. De vergadering richtte
een adres tot den Paus, waarin hern dank
werd; gebracht voor zijn bemoeiingen voor
den vrede en waarin nogmaals uitdruk
kelijk werd veiklaard, dat Hongarije een
rechtvaardigen en eervollen vrede wenscht
te sluiten, die de waarborg is van een
rustige ontwikkeling, Ook werd oen tele
gram van hulde aan koning Karei gezon
den, waarin rnct vreugde werd geconsta
teerd, dat de koning oen antwoord had
gezonden aan den Paus, waarin aan deze
gezindheid uiting werd gegeven.
"De houding van Spanje.
Het Spaansche gezantschap alhier pu
bliceert een verklaring omtrent dê hou
ding van Spanje tegenover de voorstellen
-\an° den Paus. Hoewel Spanje de hooge
beweegredenen van den Paus op prijs
stelf, is het niet in de gelegenheid te
beoordeelen of de oorlogvoerenden in de
voorstellen een geschtkten grondslag vin
den voor een rechtvaardige en een vrede
lievende oplossing van liet conflict. Der
halve acht Spanje het niet mogelijk, zich
bij deze voorstellen aan .te sluiten.
BINNENLAND.
r heeft de
L z. gron d-
a a n g c n o-
De Tweede Kam
wetsontwerpen
wetsherziening
m e n.
Minister Lort van der Lin
den deelde in de Tweede
Kamer mede, dat omtrent
de onderhandelingen die
met Engeland e n m e t D u i t s c h-
jjand gevoerd worden over
de levering van kol.e-n, thans
nog geen mededeelingen
gedaan kunnen worden.
d e Uitvoerende Commissie
van de N. O. T. bevestigt in-
tusschen, dat de Eng else he
Regeering zich bereid heeft
verklaard, alvast 10 0,0 0 0 ton
steenkool aan Nederland,
te leveren.
Nederland en de Oorlog.
Nederlandsche Torpedoboot tegen
Duitsche vliegtuigen.
Een Nederlandsch marine-vaartuig heeft
naar Vlissingen vervoerd vier Duitsche
aviateurs, van wie één zwaar gewond. Ze
behoorden tot twee neergeschoten vlieg
tuigen.
Dc 2 Duitsche vliegtuigen .zijn door een
Nederlandsche torpedoboot in de V ielin-
gen neergeschoten. De vliegtuigen .zijn
naar Vlissingen gesleept. De gewonde avia-
teur, die in de borst was geschoten, is na
behandeld te zijn, te Vlissingen naar het
ziekenhuis overgebracht; de drie andere
vliegeniers bevindén zich in het hotel
.Zeeland" en zullen geïnterneerd worden.
(De Wielingen heet de geul langs de
kust van Z e eu wsch-V 1 a an d er en
De aardappelendistributie.
De minister van Landbouw heeft aan de
gemeentebesturen bij circulaire medege-
deeldA dat liet in hei voornemen ligt cb>
distributie van aardappelen van den oogst
1917 op 9 October a.s. te doen aanvangen
en wel met een gelijktijdige Uistribuüe
van geelvleezige zajnd- en veen aard appelen
en een beperkte hoeveelheid kleiaardap-
pelen.
De minister van Landbouw heeft be
paald dat het verboden is om aan ver
bruikers aardappelen af te leveren bij
grootere lioeweelheid dan voor dürect ver
bruik vcreischt is.
De minister van Landbouw, Nijverheid
cn Handel maakt bekend, dat door hem
zijn aangewezen als vertegenwoordigers
der Aardappelvereeniging, belast met het
verstrekken van opdrachten tot aflevering
van aardappelen, o. a.:
Nederlandsche Bond van Handelaren in
Aardappelen. Expeditie regeerings-aardap-
pelem provincie Noord-Holland, kantoor G.
Bos Co., Prinsengracht 417/19, Amster
dam;
Rotterdamsche Vereeniging van Fruit- en
Groentenexporteurs. Expeditie regeerings-
aardappelen voor de provincie Zuid-Hol
land. Kantoor Haringvliet N.Z. 91, Rotter
dam.
Regeeringsbloem.
De minister van Landbouw heeft be
paald dat met ingang van B5 dezer ondier
Regeeringsbloem zal worden verstaan 60
pCt. inlandsdhe tarwebloem, 20 pet.
gerste- en/of roggebloem; 10 pCt. aardap
pelmeel, 10 pCt.. Amerikaan-ch meel.
Broodbesparing.
Het Bureau voor mededeelingen inzake
de voedselvoorziening vraagt aandacht
voor het volgende:
Tengevolge van een betreurenswaardig
misverstand (bij »leri samensteller dezer
mededeelingen, is cenige dagen geleden
aan de (bezoekers van restaurants de raad
gegeven zelf wat brood of beschuit mede
te 'brengep, indien zij op het gebruik
daarvan bij den maaltijd prijs stellen.
In werkelijkheid is ihet tegendeel voorge
schreven. Elk gebruik van 'brood bij de
maaltijden is in restaurants strikt ver-
(boden? en aan da .ge(m de rvteb es t u r e n
wordt 'dan ook verzocht daaraan streng
de band te houden,
Wie een schotel of een meer uitgobrei-
den maaltijd wenscht te gebruiken, moet
zich van brood onthouden. De restaura
teur mag in dat geval geen brood ver
strekken en evenmin toelaten, dat de be
zoeker zelf brood medebrengt. Het is ook
duidelijk, dat. anders 'bot voorschrift niet
zou werken in de .rich! ing van broodbe-
sparing, wat uit den srd der .zayk de
bedoeling' i£7
Het is nuttig ook nog op het volgende
te wijzen. De herhaalde aanmaning om
zoo zuinig mogelijk op 'brood te zijn en
dit, indien het kan, door andere voedings
middelen te vervangen, heeft aanleiding
gegeven lot de opmerking, dat het wegens
de gedwongen gas- en koleiVbcqparing
uiterst moeilijk is in dit opzicht mede te
werken.
Het spreekt van zelf dat ieder voor zich
zelf moet uitmaken, in hoeverre hij in
eigen huis aan de aanbeveling tot zuinig
heid met brood g,evolg kan geven.
Het gebruiken van een warmen maal
tijd zal ongetwijfeld vaak moeilijk zijn,
maar zeer dikwijls zal ÖLet mogelijk zijn,
het brood te" vervangen door een kouden
schotel. In ieder gcva.1 blijft hict wensche-
lijk, (dat ieder, die daartoe maar eenigs-
zins in staat is, strove naar beperking van
broodgebruik.
P r ij z en voor (ie o o g is t 191 8.
Aangezien met het oog op. het maken
jvan een bouwplan voor 'hot Oogstjaar)
1918 het gewenscht is, dat de landbou
wers reeds nu rekening kunnen houden
met de prijzen, die zij liet volgende jaar
voor bun producten ""zullen ontvangen,
brengt de (minister van Landbouw tor
kennis, dat voor de hieronder vermelde
producten, de daarbij genoemde garantie
prijzen zijn vastgesteld, alles per 100 Kg.:
Haver f 18; viorniige zomorgenst
f "19.50; tweerijige f 18.50; veldboonen
(wier-, paarden-, duiven-, schapen- en
Waalse lie bonnen) f 25; erwten (alle
soorten groene, gele cn graorvve) f 30; boo-
nen (alle soorten bruine, gele en witte)
f 32; aardappelen (voor tafelgebru.ik ge
schikt, van klei-, zand- en veengronden,
geleverd' in het najaar v.an 1918) f 6.50;
karwijzaad f 45; (kanariczaad f 28; bla-uw-
maanzaad f 60; geel mosterdzaad f 35;
bruin mosterdzaad f 50.
De prijzen voor karwijzaad, kanarie-
izaad, biauwmaarizaad, geel- en bruin
mosterdzaad, aijn als maximum-prijzen te
beschouwen.
Ook ten aanzien van andere gewassen,
met name „suikerbieten, vlas, voederbic-
ten, uien en andere grove tuinbouwge-
wus'sen, zijn maatregelen in voorberei
ding, waardoor de geldelijke uitkomsten
dezer teelten beneden «die van den ver
bouw van voedingsgewassen voor het
binnenland zullen blijven.
Uitvoer van gelatine
liet St.bld. no. 592 bevat c»rn kon. be
sluit van 3|en 22sten dezer, houdende
verbod van -uit)voer van gelatine van den
dag der afkondiging, van dit besluit.
De Kroon behoudt zich voor, dit verbod'
(tijdelijk op te (heffen of in bijzondere
gevallen daarvan ontheffing te doen ver-
leenen. 4
Verkiezing Prov. Staten
Bij enkele candidaalstelling is gisteren
tot lid van dc Provinciale Staten in het
district Leiderdorp (vac.-De Waal
Malefijt) gekozen de beer If. V. van Zan-
tcnt wethouder te Hiliegom,.
Verkiezing Eerste Kamer Groningen.
In een gistermiddag gehouden vergade
ring van vrijzinnige Statenleden te Gro
ningen is besloten voor de vervulling van
de vacature van Starkehborg Stachouwer
in de Eerste Kamer te stemmen op den
heer mr. dr. C. C.Geertsema, den afge
treden commissaris der Koningin in de
provincie Groningen.
Surnumerair bij den Indischen Post-, Tele
graaf- en Telefoondienst.
De Commissie ter voorbereiding van de
aanwijzing van Surnumerairs bij den Indi-
schen Post-, Telegraaf- en Telefoondienst
maakt bekend, dat er zoowel voor vrouwe
lijke als voor mannelijke gegadigden nog
plaatsen open zijn op den 15 November a.s.
aanvangenden, nieuwen leergang van de
school tot opleiding voor commies bij dien
dienst te Leiden.
Voor opleiding komen in aanmerking:
Jongelieden, die den leeftijd van 24 jaren
nog niet bereikt hebben en in het bezit zijn
van het einddiploma H. B. S. met 5-jar.
cursus, middelb. Handelsschool, Gymna
sium of daarmede gelijkgestelde inrichting
van onderwijs.
Gegadigden moeten zich vóór 8 October
a.s. schriftelijk, met opgaaf van hun adres,
bij de commissie "aanmelden (adres den
secretarie W. F. Gerdes Sterbeek, 2e
Schuytstraat 247, Den Haag).
De opleiding geschiedt kosteloos; boven
dien genieten de surn. een toelage, die tot
dusver f75 per maand bedroeg, maar naar
in 't voornemen ligt binnenkort verhoogd
zal worden tot f 1000 per jaar.
Tweede Jaarbeurs.
De Jaarbeurs te Utrecht belooft een groot
succes te worden. Het vorige jaar had rnen
einde September ongeveer 200 inschrijvin
gen; thans is dit aantal, niettegenstaande
de veel strengere eischen voor de deelne
mers ten opzichte van het fabrikaat, reeds
gestegen tot in de 500.
Federatie van R. K. Prop.Clubs.
De 3de jaarvergadering der Federatie
van P. K. Prop.CIubs in liet Kamer- en
Statendistrict Gouda zal gehouden wor
den op Zondag 21 October c.k., te Bos
koop.
Gemengde Berichten.
Inbraak. Mr. Fock. de voorzitter der
Tweede Kamer, die tijdelijk in hotel ,,De
Witte Brug" verblijf houdt, kwam Zondag
tot de ontdekking, dat inbrek'èrs een bezoek
hadden gebracht aangrijn onbewoond.huis
aan de Laan van Meerdervoorf, en daaruit
al het zilverwerk hebben medegenomen.
De inbraak moet hebben plaats gehad
tusschen Zaterdag en Maandag.
Eikels. Wagonladingen eikels worden
van Heerenveen verzonden. De meeste
eikels gaan naar cacaofabrieken. Men be
rekent dat met inbegrip van vervoerkosten
enz. de eikels f20 per ILL. kosten. De kwa
liteit is niet best, veel eikels zijn door worm
aangetast; het gewicht is ruim 20 pet. be
neden het normale.
Nekkramp. In het gesticht Calvariën-
berg is een geval van nekkramp geconsta
teerd bij een kind van vier maanden. De
ouders zijn in observatie genomen. De va
der is militair.
Een nachtelijke inbraak. Zaterdag
nacht is door drie gemaskerde bandieten
inbraak gepleegd in de villa van dr. v. d.
Meylen te Ileere, nabij Eindhoven. De dok
ter zelf was afwezig en mevrouw werd
overmand en yreeselijk mishandeld. Onder
vrecselijke bedreigingen werd zij daarna
gedwongen te -zeggen waar liet geld ver
borgen was. Een gouden horloge en f 200
in contanten zijn daarop meegenomen. De
politie spoort naar de schurken en looft
f 100 uit voor cenige zekere aanwijzing.
Gestoorde feestvreugde. Het Belgisch
comité houdt te Eindhoven een Vlaamsche
kermis in Apollo's Lust". Het batig saldo
komt ten bate der noodlijdende Belgen. Er
is aan verbonden eene tentoonstelling van
schilderijen van Belgische meesters. Ver
der een fancy fair; er worden kunstconcer
ten gegeven en Hullebroeck verleent zijne
verdienstelijke medewerking. Toert gister
morgen te 4 uur nog een twintigtal heeren
en dames in och te Vlaamsche kermis
vreugde waren, klonk een schot en vloog
een kogel uit een militair geweer dwars
door de zaal.
In een naburige fabriek zijn soldaten
gekazerneerd.
De oorzaak is nog niet bekend. De kogel
die twee ruiten verbrijzelde, trof gelukkig
niemand.
Vermorzeld. Een Keer diroevig onge
luk had, haar de ,,N.Prov. Gr. Ct." meldt,
te Suhildwolde plaat. Dj kinderen van
G. Folkersma (speelden bij- de windmótor
van den Zandjerpolder. Ongelukkigerwijze
geraakte het zevenjarige meisje met hare
kleertjes vast aan de draaiende a-s van
de windmótor. waardoor zij ettelijke hon
derden malen in het rond werd geslingerd
©n goh e cl vermorzeld later van de as werd
genomen.
woningnood. In Winschoten zwerft
een gezin van man, vrouw en 6 kinderen^
rond^ dat. geen woning 'heeft kunnen krij
gen. 's Nachts verblijven de stakkers in
een steenfabriek of andere s4ühuilplaats.
Een der kinderen, waarvan het oudste 11
jaar. is aidk.
Heerlijke koffie. Tegen dén bakker-
wiiLkeliei- K. te Abnelo is procesverbaal
opgemaakt, omdat hij een mengsel van
gedroogd koffiedik riiet een weinig koffie
verkoeld tegen den prijs van 'één gulden
het pond.
Mei een nies gestoken, In het zieken
huis te Rotterdam is opgenomen de werlt»
man J. G., die in zijn woning aan dB
Delftschcvaart door een vrouw, H. S., mei
een mes in den rechterarm en de rechter
zijde was gestoken. De vrouw is in be-wa».
ring gesteld.
Tussohen de buffer0 geraakt. Maan
dagnamiddag'geraakte bij het rangeeren
een remmer te Nieuwbeerta tusschen de
treinbuffers, waardoor zijn long werd be-
leedigd, zoodat levensgevaar bestaat.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van gister e'n.
Vragen omtrent de kotfenvoorziening.
De grondwetsherziening opnieuw aangeno
men. Vereeniging vazi drie gemeenten.
Aan de orde is die behandeling van het
verzoeik van den heer Rutgers om
verlof tot het richten van vragen aan den
tijdelijken Voorzitter van den Raad' van
Ministers over de kolenvoorziening van
ons land.
Het gevraagde verlof wordt verleend.
De Minister van Binnenlandsdhe Zaken,
de heer Cort van der Linden, be
grijpt, dat de Kamer inlichtingen ver
langt, vooral orndat er allerlei geruchten
meest onj uist en tegenstrijdig loopen.
Er worden onderhandelingen gevoerd mei
Engeland en met Duitschland. Ze zijn feeer
moeilijk en vérstrekkend. Ze worden ge
voerd met groote voortvarendheid en sp,r,
hoopt dat hij spoedig inlichtingen zal kun
nen verstrekken. Ilij acht 'het in strijd
met 's lands belang, tlharia inlichtingen te
verstrekken.
De beer Rutgers (A.TL) begrijpt
deze opvatting cn hij wil er zidh bij neer
leggen. Echter heeft hij nog andere pun
ten te bespreken in verband met de dis
tributie. Eventueel zouden de deuren ge
sloten kunnen worden.
De Minister zegt, dat de vraagstuk
ken, die er verband mee houden, in het
algemeen van Uien aard zijn, dat ook in
comité-generaal geen inlichtingen kunnen
verstrekt worden. Ook over de prijsbepa
ling e. d. (kan thans moeilijk gesproken
worden.
De heer Nolens (R.-K.) wijst pp het
vervoer van de kolen uit Lurniburg, waar
over 'gesproken zou kunnen worden.
De heer Van Hamel (U.-L.) wenscht
wel aan te dringen op het 'houden van de
interpellatie-Rutgers. Hij wijst ook op het
vervoer, op het (beschikbaar stelicn van
gemobiliseerde mijnwerkers. Op vragen,
waarop de Regecring niet wil antwoor
den, kan zij kwijgen. Hij stelt voor. aan
liet slot der agenda de interpellatie te
©tellen.
Dit voorstel wordt, aangenomen mot 34
tegen 33 stemmen.
Heel kalm, heel onverschillig mogen we
misschien zeggen, heeft de Kamer vervol
gens in tweede lezing de voorstellen tot
Grondwetshenziening aangenomen. De
kiesrecht-paragraaf met 71 stemmen voor
en 2 (die van de heeren Van Idsinga en
Bichon van Yselmonde) tegen, de onder-
wijs-paragraaf met algemeene stemmen, en
de additioneele artikelen met algemeene
stemmen, behalve die van den lieer Van
Idsinga.
Aan de orde is het wetsontwerp tot ver
eeniging der gemeenten A 1 p h e n, A a r-
lan der veen en Ouds hoorn.
De algemeene beschouwingen worden
geopend.
De heer Van der Velde (A.-R.) ziet
het nut en de noodzakelijkheid van deze
vereeivging, niet in. Het zijn drie bloeiende
gemeenten en de misstanden die er hecten
te bestaan, Kullen nu wel worden opgehe
ven, doch zoo, dat nieuwe er voor in de
plaats zullen komen.
De heer Van Idsinga (C-H.) be
toogt, dat het wel van belang is ileze ver
eeniging tot stand te brengen. Flij voert
daarvoor verschillende plaatselijke belan
gen aan.
De heer Gerhard (S.-D.) betuigt zijn
instemming met de grondgedachte van dit
ontwerp. Bjj de jongste gemeenteraads
verkiezingen in die gemeenten is de ver
eeniging het onderwerp geweest. Daarbij
hebben de voorstanders het gewonnen. De
drie hoofdgedeelten van deze gemeenten
vormen één complex. Het doen verdwijnen
van kleine gemeenten is een algemeen
belang.
De Minister van*Binnenlaridschc Zaken,
de heer Cort van der Linden,
schetst het algemeen belang dat bij (leze
vereeniging is betrokken en bestrijdt
daarbij de bezwaren, door den heer Van
der Velde geopperd. De grenzen van de
gemeenten vloeien geheel xn elkaar en
loopen zelfs dwars door de gemeente heen.
Kerkelijk is de scheiding geheel anders en
nog meer verward. De gemeentebelangen
loopen dooreen en reeds wordt veel ge
meenschappelijk gedaan. Voor vereeniging
pleit dus alles.
De heer v. d. Velde (A.-fl.), repli-
eeert.
De algemeene beschouwingen worden
gesloten.
Artt. 1—4 worden goedgekeurd.
Bij art. 5 stelt de Commissie van Rap
porteurs, bij monde van dien heer G e r-
h a r d (S.-D.), voor, om de rijksbijdrage
van f 1.57 per hoofd te verhoogen to4
f 1.83V3. Het gunstigste cijfer van de be
grootingen der gemeenten werd als grond
slag genomen.
De minister vanFina nc» e n,
de heer T r e u b, zet uiteen, dat de grond
slag, dien de Commissie van Rapporteurs
neemt, verkeerd is. De grondslag behoort
te zijn zooals de. toestand was in 1897, zoo
als in de wet van '99 is bepaald. Op di*
bepaling kan geen uitsondering wordea
toegelaten*