21 BUITENLAND. De Oorlog. ge JAARGANG Ne.' 2369 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, voer Leiden II cent per week f 1.45 per kwartaal bij onze agenten 12 cent per week, f 1.60 por kwartaaL Franco per post f 1.80 per kwartaaL Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is alleen verkrijgbaar tegen betaling van 15 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 8 cent ZATERDAG JULI I9I7. De ADVERTET3TIEPRÜS bedraagt van 1-5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent. Ingezonden modedealingen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzianlijka korting. Groote letters naar plaatsruimte, KLEINE ADVERTENTIËN, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd huur en verhuur, koop en verkoop 40 centen per 30 woorden, leder woord meer 1 cent. Dit nummer bestaat uit drie bladen waaronder het geïl lustreerd Zondagsblad. V Sociaal voelen. Te weinig nog wordt er blijk gegeven jvan waarachtig sociaal voelen. En dit moest juist in deze tijden scherp naar voren treden. Er wordt gebrek geleden door duizen den Veel, zeer veel vergulden armoe wordt er getorst door degenen, die voorheen in betrekkelijke zorgeloosh^i konden leven Maar wordt er wel door even zoovelen vrijwillig geofferd, vrijwillig zich een en ander ontzegd, terwille van de mede- menschen? Zoo ooit, dan is het nu zeker sociale plicht niet slechts de dubbeltjes te laten rollen, maar er aandachtig op te letten, li o e ze rollen, waarheen ze rollen.... Tusschen wat men gewoonlijk noemt „royaal" en wat inderdaad is de deugd van vrijgevigheid is een heel groot ver schil.... hetwelk vooral in de practijk van dezen tijd niet uit het oog mag worden verloren... Zuinig en tóch vrijgevig.... zuinig in het verbruik van scliaarsche goederen, vrijgevig in het helpen van lien, die onder den druk der omstandig heden gebukt gaan Toone nu de deugd van de Christelijke naastenliefde haar gouden schittering, haar gulden bekoorlijkheid. Niet in mooi gedoe, niet allereerst en allermeest in grootsche weldadigheids feesten, maar in stille offers, gebracht door ieder voor zich, uit oprecht mede lijden^. Ilierin strale uit de lichtzijde van de zen donkeren tijd! Zoo openbare zich de ware solida riteit het sociaal voelen. V „Vrijheid". Voor „bekrompen" werden we gehou den, zoo we ons afkeerig loonden van de vrijheid van drukpers een vrij heid, die een stroom van verderfelijke lectuur over de zielen ontketende, waar door het geloof werd ontroofd, dc deugd vermoord.... „Bekrompen" heette ons verzet daartegen. En nu, nu grijpt men overal naar het wapen der censuur, om diezelfde vrijheid van drukpers te knot ten. En in ons land wordj het nu in liberale bladen bejammerd, dat onze re geering zich niet van de censuur kan be dienen, om het verschijnen le doen sta ken van een blad, dat inderdaad! de, vrijheid van drukpers.op de meest ergerlijke wij zie misbruikt, met name „De Telegraaf"! Zoo openbaren zich in de practijk de gevolgen eener verkeerde) theorie! Ergerlijk is het nu, te moeten dulden het dagelijksch stokend gesar van een blad als „i)e Telegraaf" tegen de regee ring, ten einde de positie van ons land zoodanig te bemoeilijken, dat het onver mijdelijk wordt, zich in den strijd le mengen aan de zijde der Entente.... De eenen dag maakt 't hlacl onze neutrali teit verdacht en dringt het de meening op, als zouden wij in onze uitvoer-poli- tiek speciaal Duitschland bevoorrechten den anderen dag prikkelt, hel weer Engeland tegen ons op, om 't ons nog moeilijker te maken, opdat Nederland ten slotte gedwongen wordt zich aan de zijde der Entente te scharen.... Voor wie vast staal en dit slaat in derdaad vast voor een ieder, die niet ziende blind of uitzinnig-verdwaasd is dat een volk geen gruwelijker ramp kan overkomen, dan een oorlog voor hen moet zulk een stokend ge schrijf zijn in de meest ernstige mate: anti-nationaal! En toch moet het worden geduld! Leve de.... „vrijheid"! V 21 Jaar. Dc bladen melden, dat het Hoog Mi litair Gerechtshof te Utrecht uitspraak lieeft gedaan in de zaak tegen jhr. S. H. II. N., oud 2i jaar, geboren te Middel burg, reserve-tweede-luitenant der in fanterie, beschuldigd van het te Mook op 29 Augustus 1916 als officier van pi ket een soldaat, die gearresteerd was en aan de wacht ontvluchtte, met zijn rijks- revolver dood te schieten, liet Hof be vestigde het vrijsprekende vonnis van den Krijgsraad te 's Bosch geheel. De advocaat-fiscaal had zes maanden ge vangenisstraf geëischt. We kunnen er ons bezwaarlijk een oordeel over vormen, of de vrijspreken de rechtspraak al of niel op deugdelij ke gronden is gebaseerd doch dit mogen we wel vragen: Zou een oude re officier ook wel lot zulk een bruut middel, als het schieten, zijn toevlucht hebben genomen? Zoovéél verantwoordelijkheid in han den van iemand van 21 jaar.... We kun nen het ons niet ontveinzen, dat een dergelijke uitoefening van het militair gezag aan het onverantwoordelijke grenst ofhet reeds overschreden is. Zeker, er kunnen 21-jarigen zijn met voldoende ernstig verantwoordelijk heidsbesef, maar over het algemeen ge nomen Wij, die in een garnizoenstad wo nen, weten 't maar al le goed, dat er sterren flikkeren op jassen van perso nen, die.... nog niet eens flink de kin derschoenen blijken ontwassen te zijn! Moge de burger-minister van Oorlog ook in deze ingrijpen en in het leger over het algemeen geen verantwoorde lijke posten opleggen aan personen van zulk een jeugdigen leeftijd! Tegenoffensief der Centrale in Galicië, Persstemmen over de Kanseliersrede. -- Onafhankelijkheidsverklaring van Finland Da oproerige beweging in Rusland: aanslag op Kerenski. Overzicht. -In het Weden hebben de Duitscliers een succes te boeken, n.l. ten N.W. van Graonnc, waar zij aanvallend optraden en een deel der Fransche stellingen ver overden. Op den Winterberg werden meer dan 375 gevangenen gemaakt. Blijkens het Fransche bericht werden weer eenige loopgraven prijsgegeven, 't Is en blijft dus maar: aanval en tegen aanval. Wij zijn benieuwd, hoe lang dc troepen dit volhouden. Naar aanleiding van 'wat wij gisteren mededeelden over een doorbraak der Duitsche hoepen van de Russische stel lingen bij Zloctsof, blijkt het inderdaad dat de verbonden troepen tusschen Se- reth en Zlota-Lipa een tegenaanval op de Russische stellingen hebben uitge voerd, welke goed gelukt is. Volgens de Duitsche lezing rukten de Duitscliers en Oostenrijkers voorwaarts over drie krachtig verdedigde zones en maakten zij daarbij 6000 Russen gevangen. De geografische aanduiding van de streek waar de aanval werd uitgevoerd is vaag. Het front Zlota Lipa—Serettt mag men minstens op 300 K.M. schat ten. Nemen wij er nu de verklaring van den Rijkskanselier bij, dan blijkt daar uit dat de Duitscliers bij Zloctsof door de Russische stellingen braken. Bij die plaats zal dus waarschijnlijk het brandpunt van den aanval geweest zijn. Ze ligt ten O. van Lemberg, en een voortrukken der Duüschers en Oosten rijkers op dat punt bedreigt de Russi sche troepen, die ten Z. van den Dnjestr en bij Brzetsany de linie der Midden- Stüten hebben teruggedrongen. Beschreven w ij gisteren meer de bui- tenlandsche politiek, welke sprak uit de rede van den niemcen Duitsclien Rijks kanselier, thans een enkel woord over de binnenlandsche politiek. Zoo zeide dr. Michaelis, dat van hem niet verwacht kan worden, dat hij zich nu reeds uitvoerig en definitief over de hervormingen uitlaten zal. Met het Kon. besluit van 11 Juli j.l., waarbij aan Pruisen het gelijke kiesrecht wordt verschaft, verklaarde hij zich na tuurlijk solidair, terwijl hij mededeelde dat hij een nauwere voeling tusschen de partijen en de regeering noodzakelijk acht. Hij zal daartoe zijn medewerking verleenen, „zonder het Bondskarakter en de conslitutioneele grondslagen van het Rijk le benadeelen. Eveneens is hij van oordeel dat in de leidende functies mannen moeten wor den aangesteld, die het vertrouwen der partijen in de volksvertegenwoordiging genieten, onder voorwaarde echter, dat de rechten van het rijksbestuur op dc leiding in de politiek niet worden ver minderd. De belofte van politieke hervormingen is vaag, doch zij biedt deze zekerheid, n.l. da't de nieuwe Rijkskanselier wrel degelijk voornemens is om gehoor le geven' aan de wenschen van de meer derheid van hel Duitsche volk om hel regeeringsslelsel van liet Keizerrijk in democratischen zin te wijzigen. Blijkens 'de Duitsche persstemmen in dit nummer, zijn de bladen zeer gereser veerd in hun oordeel over het debuut van-den Kanselier. Bij geen der partijen heeft de rede grootcn bijval gevonden: de conservatieven zijn er ontstemd over, dat dr. Michaelis in den aanvang van zijn beloog den afgetreden Kanselier gehuldigd heeft en dat hij zich niel vol komen vóór de annexatie-politiek der rechtschen heeft verklaard. De vrijzin nige partijen zijn er dankbaar voor, doch niet voldaan over de beloofde hervor mingen; zij blijven in hay afwachtende houding. In het Russische Rijk blijft het voort durend gisten. Een aanslag op Kerens- ky, minister van oorlog, mislukte; deze staatsman heeft een zware verantwoor delijkheid op zich geladen door het ie- er aan te sporen tot een offensief, dat ontzaglijke offers heeft gekost en nu in een gevaarlijken tegenslag dreigt te wor den omgezet. Duitschland. De Rijksdagzitting. Rede van Michaelis. De Rijkskanselier verklaarde in zijn rede nog het volgende: Wij kunnen den vrede niet nogmaals aanbieden. De eerlijk uilgestoken hand tastte eens in de leege ruimte. Wanneer de vijanden hun veroveringslust laten varen en onderhandelingen wenschen aan te knoopen, zullen wij eerlijk tot het sluiten van vrede bereid, aanhooren wat zij ons te zeggen hebben. Tot zoo lang moeten wij kalm, rustig, moedig volharden. De tegenwoordige tijd is ten opzichte van de voeding de' moeilijkste, dien wij doorgemaakt hebben. In Juli belemmer de de droogte den groei, er heersclite dikwijls bitteren nood, maar ik kan tot mijn vreugde uiting geven aan mijn vertrouwen, dat er binnenkort verbete ring zal intreden, dat de bevolking dan weer beter verzorgd kan worden. Over den oogst kan nog niets met zekerheid gezegd worden, maar het staat thans reeds vast, dat de oogst van brood graan beter wordt dan men veelal ge looft. De halm is wel kort, maar de korrelvorming uitmuntend. 'Wij zullen, evenals in la1" xt een gemiddelden oogst moeten rekenen. Op vele plaatsen van het rijk viel nog bijtijds regen om de aardappelen tot groei te brengen. Wij verwachten een goeden aardappeloogst en wanneer wij den aanvoer uit Roemenie en de andere bezette gebieden beleidvol besteden, dan zal de voedselschaarscïif'e, waarmede wij te kampen hebben, overwonnen worden. In deze drie oorlogsjaren is het bewijs geleverd, dat zelfs bij een slech ten oogst als in 1916 Duitschland niet uitgehongerd kan worden. Duitsche persstemmen over de rede. De „Vorwarts" zegt: „De Kanselier heeft de macht der fei ten erkend en liet vredesprogramma van cleh Rijksdag aangenomen. Over het geheel maakt hij den indruk al tastend zijn weg le. zoeken. Zijn taak kan niet gemakkelijk zijn." De „Germania" schrijft: ...Michaelis stelt zich op het punt, waar Von Bethmann Ilollweg eindigde. Hij nam zijn koers op een middenspoor, meer naar links, clan vroeger in Duitsch land gebruikelijk was." De „Vossische Zcitung" meent te kun nen cunstatceren, dat de Rijkskanselier niet de gave bezit om met krachtige band diplomatieke verbindingen aan te knoopen en te ontwarren. Het is immers niet zeker, of hij de groote lijn vermag te trekken voor een politiek, die door de tractaten bij het sluiten van den vrede, tegelijkertijd dc toekomstige politieke positie van Duitschland in de wereld in een richting stuurt, die Duitschland ont wikkeling en handelsvrijheid verschaft." De „Lokal Ailzeiger" zegt, dat het zwaartepunt der rede was, dat de Kan selier een vrede mogelijk achtte, waar door de grenzen van het rijk beveiligd worden, en verhinderd wordt, dat het gewapende bondgenootschap der vijan den, een trust-bondgenootschap zal wor den." liet „Berliner Tageblatt" schrijft, dat de zitting van den Rijksdag van gisteren een afdoend parlementair succes van de politiek van de meerderheid en der ge meenschappelijke vredes-resolutie ge bracht heeft." De „Tages Zeilung" zegt: „Wij hebben van den nieuwen Kan selier goede woorden gehoord, die een machtigen indruk gemaakt 'nebben. Wij wachten af waarheen zijn koers zal gaan. maar wij hopen, dat het hem ge lukken zal de moeilijkheden te over winnen. De „Kölnische Zeilung" schrijft: „Wat de Rijkskanselier over de bin nen- en buitcnlandsche politiek gezegd heeft, was dat, wat een wijs man onder de tegenwoordige omstandigheden zeg gen moet. De Kanselier is voor een vrede, die de grenzen van het Duitsche rijk beveiligt en de levensvoorwaarden op het vasteland en pp zee waarborgt. Dit was het zwaartepunt van zijn rede." Fransche persstemmen. Over de vrcdesmotic schrijvende, zegt de „Temps" dat de Rijksdag wel niet kan hopen invloed op de regeering uit te oefenen, dan door een eensgezinde manifestatie, die als een nationaal ver langen of zelfs als een natonalen wil moest gelden. In plaals van deze betoo ging heeft de nieuwe Kanselier slechts drie partij-programma's voor zich, vvaar- tusschen men hem overigens nog dwingt te kiezen. De „Journal des Débals" zegt, dat de pers-besprekingen aan de benoeming van Michaelis gewijd, meer en meer toonen dat na het alarm van eenige da gen geleden, de pan-üermanisten het vertrouwen hebben herkregen en dat het nog steeds de militaire kaste is die heerscht. Ten slotte maakt Havas melding van een telegram uit Genève aan de „Ternas" waarin de verschillende vredespogingen van Duitschland als evenveel manoeu vres worden voorgesteld en de meening wordt uitgesproken, dat ook thans wordt getracht de volken der Entente te be driegen. Oostenrijksche persstemmen. De bladen wijzen er met ingenomen heid op, dat de Duitsche Rijksdag de vredesmotie en dc oorlogskredieten aan genomen beeft op den dag, dat het overwinningsberii tit van Zloezow in kwam. Dat bewijst duidelijk, dat het Duitsche volk het einde van den bloe- digen strijd wenscht, maar dat de Duitsrh-Oostenrijksche troepen tegelij kertijd toonen, dat zij een opgedrongen voortzetting van den oorlog niet behoe ven te vreezen. Engelschc persstemmen. De rede van Michaelis zat waarschijn lijk het meeningsverschil dat te Londen beslaat over de beteekenis van den nieuwen kanselier, niet geheel ophelde ren. De meeste bladen beschouwen de rede als een stuk gedegen militairisme, die geen blijk geeft van een gewijzigde •zienswijze, welke vredesonderi; ndelin- gen mogelijk zou kunnen maken. De „Pall Mall Gazette" betoogt dat er in Duits.chlahd niets is veranderd en dat liet militarisme er troef blijft. Ook de „Star" concludeert dat het Iveizerisme nog in liet zadel zit. In Mi chaelis woorden is niels dal de geallieer den zou kunnen bewegen, den oorlog le staken. Daartegen beschouwt de „Westmin ster Gazette" de rede als een wijziging in de starre houding van Duitschland, die tot dusver de oorlogvoerenden \an elkaar heeft gehouden. De rantsoeneering. Volgens een \Volff-telegram zal vanaf midden Augustus het meelranlsoen van 170 gram tot 229 gram per dag en per hoofd worden opgevoerd. Vóór 15 April bedroeg het rantsoen 200 gram. De duur van den oorlog. De correspondent van het te Lausanne schrijft d.d. 10 Juli: Van een persoon, direct betrokken hij de exploitatie van een onzer Zwitsersche ammunitie-faibrieken, verneem ik, dat de Duits-olie regeenimg nog dezer dagen met gnoemde fabriek eon contract heeft geslo ten ter levering van ammunitie voor den duur van zes maanden en langer. Wij hebben thans midden Juli. De Duitsche regeering, rekent er dus nog op groote hoe veelheden- ammunitie noodig te hebben minstens tegen het midden van de maand Februari (zes maanden met daarenboven dn tijd noodiig voor vervoer en diMnibudie). Dat wil dus zeggen, dat ook zij bezig is de voorbereidselen te maken tot. bet groote voorj aam-offensief in 1918. Het Laatste Engeland. De oorlogs-,,slijtage". In het Lagerhuis heeüt de heer Outh- waita ie aandacht gevestigd op de hou ding van de Fransche Ka-mar in zake de •verliezen van het offensief van April' en de vraag gest «ld, of de liritsche regcering maatregelen wilde nemen <«m ook het Lagerhuis in staat te stellen eenzelfde controle te oefenen over liet o-ppeibevel ten aanzien van hetgeen .officieel .wastage" word genoemd. De kanselier van rlo schatkist, antwoordde, dat naar zijn mee ning oen actie als die hier bedoeld© noch nooitig noch gewenacWt was. En In ant woord oip een tweede: vraag van den heer Outhwatte zeide de hear Howard Law nog, dat het o-ppeiheivel even bezorgd was de levens onzer soldaten to redden als ©enig Lid van het Huis", ,en hij dacht dat het Huiis mede van oordeel zou zijn, dat zoo dra de opperbevelhebber dlit niiet meer een zijner eerste plichten zou achten, hij diende te worden vervangen. Rusland. Een onafhankelijk cn neutraal Li'hausn. De Lithausche landdag, te Petrograd vcrecnigd, heeft den loden Juli zijne be raadslagingen höoCmnen, Het voorstel betreffende de vestiging van een Lithauschen onafhanhankelij- ken staat is met algemeene stemmen aangenomen. Een ander voorstel drukt de wensch' der Lithauers uit, dat de neutraliteit van dezen staat door het Congres der Mo gendheden, waaraan de vertegenwoor digers van Lithauen moeten deelnemen, gewaarborgd zal worden. Oproer in Kieff. Vijfduizend Oekrainsehe soldaten leg den, naar gemeld wordt, beslag op het arsenaal te Kieff, maar de secretaris generaal dwong hen door onmiddellijke maatregelen tot de ontruiming en her telde de orde. Os onlusten. Alexander Thompson, Engelsch socia listisch journalist, die als correspondent van de „Daily Mail" te Petersburg is, schrijft: De Fransche revolutie van 1789 duur de lot 1793; wij konden dus niet ver wachten, dat de Russische revolutie zou eindigen in een snelle, bijna pijnlooze episode. Wat er gebeuren kan, waagt niemand te voorspellen. Alles is moge lijk, en alles is dreigend. Mijn persoonlijke overtuiging is, dat een dictatorschap de beste oplossing zou zijn om uit de heerschzuchtige handen der intrigeerende staatslieden le blijven. Dat zou gevaarlijk kunnen zijn; maar de Voorzienigheid heelt een man doen ge boren worden, met een vurige en tot geestdrift opwekkende genialiteit, alge meen geacht, ver boven praatjes en ver dachtmakingen slaande, ernstig lijdende aan een dreigende ziekte, toch boven- menschelijke kracht inspannend, om zijn vaderland belangloos te dienen. Rusland's lot is wanhopig, zoo Ke- renskv het niet kan redden. Aanslag op Kerenski. Op Kerenskv, den minister van oorlog, is een aanslag gepleegd, welke echter mislukte. Kerenski werd d"or. geen scholen getroffen. Onlusten te Pelragrad. Donderdag arriveerde te Retrograde op het Newski Prospect, om het garni zoen bij het herstellen der orde behulp zaam te zijn, een afdeeling van 't staan de leger, onder luide toejuichingen van dc enthousiaste menigte. De „Isvestia", het officieele orgaan van den Raad van Arbeiders en Solda len. begroet met blijdschap de aankomst de revolulionnaire troepen, die zich be wust zijn van hun plicht jegens de revo lutie. Reeds gisterenavond liet het zich aanzien, dat de troepen tot herstel der orde dc volledige overwinning zouden behalen op de regimenten, door de Ma- xijnalistische propaganda op de been gebracht. Deze regimenten toch onder wierpen zich liet een na hel ander. Het geheele garnizoen te retrograde stond onder bevel van generaal Polowi- zeff, die voortdurend, door tusschen- komst van een bijzondere commissie, samengesteld, uit leden van het uitvoe rend comité van den Raad van Arbeiders en Soldaten in contact bleef met da voorloopige regeering. De twee laatste dagen verliepen be trekkelijk kalm, daar de slad door pa trouilles bezet was, die de oproerige groepen ontwapenden. Belangrijke reserves stonden voor het Winterpaleis opgesteld. Alles samengenomen, bad de neder laag der Maximalisten een snel verloop, lieden werden de laalsle detachementen van Lenin genoodzaakt, den modernen circus, waar zij hun toevlucht hadden genomen, te ontruimen. Een officieel communiqué bevestigt, dat de orde hersteld is. De Maximalisten leden niet enkel een militaire doch ook! een moreele nederlaag. Finland. De onafhankelijkheidsverklaring. Ter bevestiging van vroegere mede- deelingeri vernemen wij. dal de Fnischa Landdag de onafhankelijkheid verklaar de met 136 tegen 55 stemmen. Voorloopig heeft, hoewel de verwar ring toeneemt, de Russische regcering over de Bolsjewiki, de aanhangers van Lenin, gezegevierd, doch de afkondiging der Finsche onafhankelijheid maakt het conflict tusschen Finland en Rusland dreigender. In den Duitsclien Rijksdag wordt er op aangedrongendat Nederland van Engeland. de onwettig buitgemaakte. Duitsche schepen zal opeischcntenein-i de deze terug te geven aan Duitschlandi Onafhankelijk van de door Duitsch- land gestelde eischen heeft de Neder* landsclie regeering te Londen geprotes treed en volledige genoegdoening gc-i eischt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1917 | | pagina 1