23
No. 2320
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DfT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESIDAGEB
Dl ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
r Leiden II cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week. 1.60 oer
nrtaal. Franco per post fl.80 per kwartaaL
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 cenL
kwartaal, bg vooruitbetaling. a
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7'/, cent
WOENSDAG
MEI
1917.
Do ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel moer 15 cant
ngezaaden mededaelingao vaa 1-5 regals 1L50, elke regel meer 30 cant, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- er Verkoop (8®®1
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
nummer bestaat uit twee bladen.
„Zeer gewichtig."
üs interpellatie-Marchant is gisteren
■j beëindigd. Vandaag zal ze worden
Ijl pgezet. 't Is op het oogenblik, waar-
we dit schrijven, wel te voorspellen,
de landstorrners 1908 er geen winste
zullen behalen: De r e g e e r i n g zal
jen kwestie van vertrouwen van ma-
en de Kamer zoo voor haar doen
tillen
lij willen voor vandaag nog niet een
deel uitspreken over wat er gisteren
de Kamer is gezegd; beter is het re-
iaal der besprekingen op heden af te
pn.
Heen zij hier gewezen op een uitla-
I van den premier, minister Gort v.
inden:
„De oproeping van de landstorm-
jjaarklasse 1908 is op zichzelf een
zeer gewichtige zaak; tegenover de
geweldige taak der regeering echter
li zij toch inderdaad van zeer on-
[dergèschikte beteekenis."
iWil ons zoo voorkomen, dal een
rgewichtige" zaak niet gemakkelijk
?zeer ondergeschikte beteekenis"
t! Vooral als die zaak clédarom zoo
r.chüg is, omdat er zulke voorname
üonlijke belangen van tienduizen-
inden lande bi] betrokken zijn!
Had een verheugender indruk ge
il als door de regeering eens g-
ware, dat zij meevoelde de zoo
lasten, waarvan zij zegt, dat ze
lands belang op anderer schouders
«n worden gelegd....
3! BUITENLAND.
De Oorlog.
Oe strijd aan de Isonzo.
tzilië geeft de neutraliteit op.
rcnsmiddelenoproer te Lissabon. -
je protesteert tegen Duitschland
e de beschieting van de ..Patric."
Hongaarsche Kabinet is afgetrc-
De Russische Minister van Oorlog
rekt binnenkort naar het front. -
algemeene politieke staking- in
den? -- Drie Zweedsche schepen
'pedeerdeen protest tegen Duitsch-
Overzicht.
m Duitsche zijde zijn pogingen aan-
Icl om de Fransche successen in
rngne te niet te doen. Daarop volgt
cynisch de bewering der Fran-
i, dat de Duilschers werden terug
gen en gevoelige verliezen leden,
Ier eenig resultaat te bereiken,
is clit laatste bericht juist, toch heb-
de Duilschers daar met hun tegen-
allen wel eenig resultaat behaald, al
at dat dan niet in teruggenomen
i,maar in de gevangenneming van
Franschen.
ïlgcns hot Weensche communiqué
op het Jlalitionsche gevechtsterrein
ijandelijke troepen aan de Isonzo ge-
ïgen, rust te nemen. liet Italiaan-
bericht daarentegen meldt van die
niets. Het zegt, dat de Italianen ten
an Plava de hoogte 363 veroverden
un bezetting op den Vodice uitbreid-
lerigens spreekt wel het bericht uit
[Efe slechts terloops over den strijd
de Isonzo, en legt het meer nadruk
activiteit der Oostenrijkers op het
ïlmo-front. En merkwaardig is nu
fiéOoslenrijk deze actie blijkbaar van
dfig beteekenis acht. van die zijde al-
s wordt er geen woord aan verspild,
i naaste toekomst zal wel uitwijzen
Ie Oostenrijkers aan het Trentino-
H groote plannen hebben, dan- wel
-zooals de ltaliaansche opvatting is
die actie slechts ten doel heeft het
aansche opperbevel te verontrusten
zijn actie aan de Isonzo te belem
,czt.
'langrijke gebeurtenissen hebben in
buiteulandschen politieken toestand
or' Pis gegrepen. Eerstens heeft Brazilië,
reeds eerder zich voor den oorlog
prak, de neutraliteit opgegeven, wal
fekent clat liet zich in den krijg zal
Bo«n, en wel tegen de Gentralen. Het
et !ie. dat wij j.l. Zaterdag in ons over
gaven. wordt dus gewijzigd in dien
dat de verhouding nu vier tegen
Hen is. De strijd, die in hoofdzaak
a Duitschland gaat. heeft dit land
'baar nog niet voldoende overtuigd,
zijn positie is tegenover de
i* ic
wereld. Niettemin sjareekt er e"?a
,,ausdauer" uit, die bij geen andere mo
gendheid is waar te nemen.
Bij dit alles komt nog, dat Duitschland
een tweetal protesten heeft in ontvangst
if ne?ieri' inzake haar duikbooten-furie.
Spanje en Zweden vragen voldoening
voor hun vloot. Het eerste land protes
teert tegen de beschieting van de „Pa-
trie", het andere tegen de torpedeering
van drie stoomschepen. Wel zijn we er
benieuwd naar, of het Duitsche verweer
wat denkelijk wel in denzelfden vorm
zal gegeven worden als het antwoord op
Nederlandsche protesten grooter agi
tatie zal wekken in Spanje en Zweden,
dan het verweer tegen Hollandsch pro
test!
Blijkens de telegrammen is het Hon
gaarsche kabinet afgetreden. De minis
ter-president, graaf Tisza, verdwijnt dus
uit het somwijlen zeer heftige-politieke
tournooi in de Hongaarsche Kamer,
waar hij als niet-Katholieke premier,
aan bijzondere critiek onderhevig was.
Daarbij is zijn positie uitermate wankel
geworden, sedert koning Karei het Hon
gaarsche volk ingrijpende politieke her
vormingen beloofde.
Nog kan het aftreden verband houden
met de omstandigheid, dat dr. Adler, de
moordenaar van den voormaligen Oos-
tenrijkschen minister-president, in zijn
verdediging voor de Weensche rechters
verklaarde, dat hij behalve graaf Sttirgh,
ook. Tisza beschouwde als een niet te
dulden persoon in de regeering der mo
narchie.
Niettemin zou het besluit van Tisza
op weinig deugdelijken grond berusten,
indien hij zich door dit laatste motief al
leen had laten leiden. Wij wachten dus
een nadere verklaring.
Oostenrijk-Hongarije.
Graaf Tisza afgetreden.
Het kabinet-Tisza is afgetreden.
.5 yos ■- -
een geweldige brand uitgebroken. On
middellijk was de brandweer in volle
aclie, terwijl van alle kanten hulp werd
gevraagd. Desniettegenstaande zijn on
geveer 1000 hulzen in de asch gelegd.
240 huizen staan nog in brand. Onder de
bevolking ontstond een groole paniek;
18.000 menschen zijn thans dakloos. Tot
dusver is bekend, dat 7 personen omge
komen zijn.
(üvüngyös ligt ten Noord-Oosten van
Boedapest aan "den voet van het Matra-
gehergte, in liet komitaat Heves.)
Engeland.
De slappe wasch.
Zelfs de slappe wasch is dezer dagen
in hel Lagerhuis ter sprake gekomen in
verband met het feit. dat de ..Food Con
troller" het fabricperen van stijfsel zeer
wenscht te beperken, 't Gevolg hiervan
zal zijn. dat het dragen van stijve boor
den en wat dies meer zij binnenkort tot
het verleden zal belmoren, 't Vooruit
zicht zich met een slap boord en een on-
gesteven overhemd te moeten vertoonen
scheen sommigen parlementsleden vei-
nii aanlokkelijk en een hunner wensch-
te dan ook le vernemen, hoeveel voedsel
door het dragen van slappe boorden per
week voor de menscheiijke consumptie
gered werd. Captain Balhurst kon dien
aangaande geen cijfers verstrekken en
wist alleen, dat de hoeveelheid zeer
aanzienlijk was.
üp de vraag van een ander lid of hij
bereid was definitief te verklaren dat
het dragen van gesteven linnen in oor
logstijd als een onvaderlandslievende
daad beschouwd moet worden, ant
woordde hij: Ik durf verklaren, dat zelfs
Beau Brummel (de bekende fat die in
dertijd het dragen van gesteven linnen
propageerde) onder de thans heerschen-
de omstandigheden zich mei vaderlands
lievende lijdzaamheid deze ontberingen-
zou hebben getroost.
Het parlement lachte en.... de slappe
wasch zal gedragen worden.
Rusland.
Kerenski de groote stuwkracht.
In een rede, welke de Minister van
Oorlog Kerenski gehouden heeft op het
Congres van Afgevaardigden van de
Boeren, legde hij er den nadruk op, dat
liet noodig was in het leger een ijzeren
lucht in te voeren, opdat de behaalde
vrijheden tot aan het bijeenkomen van
de Constituante kunnen worden behou
den. Deze groote. nationale vergadering
il ie met Souvoreine macht is bekleed, zal
toonen, dat zij de treurige gebeurtenis
sen van dè revolutie van 1005, waarin de
Boeren het land veroverden, doch het
niet houden konden, niet herhaald wil
zien.
„Ik zal binnenkort naar hel front ver
1 rekken", zei Kerenski. „Machtigt mij
in de loopgraven le zeggen, dat de Rus
sische boeren het land, dat hun toekomt.
z"Peo hebben, en dat geen macht het
hun weder zal kunnemBntnemen. Maar
sta mij ook loe dat de Boeren om dit le
bereiken, verlangen, dal ieder consciën
tieus zijn plicht zal rtdfn."
Geestdriftige ovaties,(begroetten deze
peroratie. Ontroerende manifestalies
hadden plaats. Afgevaardigden ijlden
naar hel podium en onS-mden weenend
Kerenski. Eindelijk Vjprd hij op de
schouders geheven en foor de reusach
tige zaal van het Volkshuis gedragen.
Zweden.
Drie stoomschepen getorpedeerd.
Drie Zweedsche stoomschepen,- de
„Westerland", de „Yiken" en de „As-
pen die van Engel af d naar Zweden
waren vertrokken, zijn getorpedeerd.
van de bemanning tier „Wcsterland"
zijn twee man en van de „Viken" acht
man omgekomen.
Het stoomschip „Aspcn" werd later in
beschadigden toestand in de haven van
Kirkwall gesleept.
Dit voorval heeft in tie pers en onder
ue bevolking buitengewoon groote op
winding veroorzaakt.
Naar aanleiding van hei torpedeeren
en '1 daardoor veroorzaakte verlies van
menschenlevens en van de voor Zwe-
dens economisch bestaan waardevolle
ladingen, heeft de Zweedsche regeering
den gezant le Berlijn opdracht gegeven
onder indiening van een protest bij de
Duitsche regeering stappen te doen.
Een algemeen# staking?
In Zweden vindt op het oogenblik het
partijcongres plaats var, de linker fractie
der soeiaal-democratisqhe parlij. Dit con
gres heeft besloten, een manifest le rich
ten tot de Zweedsche arbeiders, waarin
deze worden opgeroepen lot een alge
meene staking, in geval van regeerings-
zijde een onbevredigend antwoord
mocht worden gegeven op de interpol-
alie, die wwüstisclie leider
Braai»-t= -• zake^jOML
Portugal.
Ongeregeldheden te Lissabon.
In Lissabon heeft een ernstig levens
middelen-oproer plaats. Een menigte,
waartoe een aantal zeelieden behoorden,
plunderde de suiker- en broodbakkers
winkels. De staat van beleg is afgekon
digd.
Troepen met marine-kanonnen en mi
trailleurs hielden de hoofdstraten bezet
en vuurden op de menigte. Tien perso
nen werden gedood, vijftig gewond. De
orde is hersteld.
Spanje.
Een protest aan Duitschland.
De „Temps" verneemt uit Madrid:
De Spaansche minister van Binnen-
landsche Zaken heeft aan vertegenwoor
digers van de bladen verklaard, dat
Spanje een protest bij Duitschland heeft
ingediend wegens de beschieting van de
„Patrie". Tot de kwestie opgelost was,
verzocht hij om patriotische medewer
king van de geheele pers ten einde bin-
nenlandsche moeilijkheden te vermij
den. Hij zou de pers voortdurend op de
iioogte houden.
De opening van het parlement zou niet
vroeger plaats hebben, want de laatste
schendingen van Spanjos neutraliteit
waren nog slecht? incidenten, waartegen
Spanje niettemin krachtig geprotesteerd
had.
Brazilië.
Brazilië b&sruft de neutraliteit cp ie geven
De „Associated Press" verneemt uit
Rio de Janeiro, dat het Congres het voor
stel van den president, heeft, aanvaard
om de neutraliteit op te geven.
Verschillende oorlogsberichten.
De gouden roos. Z. H. die Paus heeft
aan de koningin van België wegens haar
menschlievcncle daden, als verpleegster
verricht, de gouden roos geschonken.
De toöotand in Litauen. Men schrijft
aan de „Mab.":
Volgens de laatste statistieken zijn er in
Litauen ongeveer 400,003 boerderijen ver
woest. De boeren hebben gebrek aan hout
en geld om nieuwe huizen te bouwen; zij
•zijn genoodzaakt ellendig in holen te leven.
Zoo zijn er ongeveer 150,000 Litauers, die
milet meer van "die zon kunnen genieten.
In deze onderaardsche holen leven talrijke
personen (5—10 personen). Vete kinderen
sterven wegens gebrek aan voedsel. De ge
zondheids toestand is allerdroevigst, de
sterftecijfer® nemen onruistbarewle verhou
dingen aan.
Gunstige fruitoogst verwacht* Vo'gens
berichten uit- alle dealen van. Duitschland
aan de rijkscentrale voor fruit en groente
wonden omtrent den aanstaanden fruit
oogst de .gunstigste verwachtimgem gekoes-
teerd. Ook is de opbrengst der asperges
zoo overvloedig, d'at de maximumprijs voor
1 tic levering door de kweekers o<p 70 pfennig
per ipoiid gesteld zal kunnen worden, oen
(prijs dlie voor den itegenwoordligen tijd in
Duitsckïiand bijzonder laag mag heeten.
Vrouwelijk personeel. De in de bezette
gebieden werkzame Duitsche post- en tele-
graafbeambten worden overal, waar hun
werkzaamheden door vrouwen kunnen
worden overgenomen, door vrouwelijke
beambten vervangen. De mannen komen
zoodoendle voor het front vrij.
De hongersnood in Litauen. Een
Litauer die een Duitsch gevangenkamp
ontvlucht is, meldt dat het Litauscho volk
in een zeer treurigem toestand verkeerd'
wegens gebrek aan levensmiddelenDrie
vierden van de vc-lden kunnen niet bezaaid
.worden, omdat eg geen werkkrachten
zijn; petroleum en zout ontbreken geheel,
de prijzen van de andere, levensmiddelen
•zijn Ycrtiendubbeld. De hongersnood
heerso'ht in de steden en op het platteland.
Het Li'tausche Comité be Wilna, Kowna
en Grodna verdeelt dagelijks 50,000 porties
soep en brood. Er is een groote sterfte on
der de kinderen. Bijna alle jonge kinderen
tot diie jaar sterven aan ziekten, veroor
zaakt door gebrek aan voedsel. De alge-
meeue sterftecijfers van de Litauers zijn
vertienduKbelcL Indien er niet van buiton
af .spoedige hulp komt, zullen er na den
oorlog a'leen graven in het land over
blijven.
Een Belgische sc-lfa'atenfamilie. Ook
van veel Belgische gezinnen staan vier vijf
en meer .zonen aan het front. De „Nouvei-
les" van Maastricht herinnert aan de fa
milie Becquet van Brussel Zeven- zonen
tzija in het leger en de achtste, nauwelijks
16 jaar oud, is door de Duitechers gede
porteerd.
Een der soldaten, Etienne, onder-luite-
niant, ,wierus linkervoet geamputeerd is,
werd om zijn (dapperheid ridder detr Leo
poldsorde,.. Koning) Albert heeft nu -ook
den vader M. G. Becquet, secretaris van
de „Société générale des Cheminis de fer
lif»KHfl4L§Sv-ie Brussel, dezelfde onder-
schoone voorbeeld van vaderlandsliefde,
die de vader s'inds het begin van- den oor-,
log heeft gegeven, door voortdurend zeven
zijner zonen, die hun plicht aan het front
doen, aan te moedigen.
Minder papier. De „Daily -Express"
roept do bemiddeling der regeering in
om... de kianten kleiner te maken»
Nu alle scheepsruimte voor den aanvoer
van levensmiddelen noodig is, valt op den
import van papier niet te rekenen, de fa
bricage in het eigen land is niet voldoen
de voor de dageHijksche behoefte, len min
ste niet voor de behoefte van thans
Laat de regee.rinig dus ingrijpen zooals
dat ook in Frankrijk is geschied, waar de
bladen twee keer per week en met twee
en voor de rest met len hoogste vieir
pagina's versehijinem. Als onze reg-eerinig
niet kan zorgen voor den noodig,en papier-
aanvoer, laat ze dan ten minste helpen in
het bezuinigen door ten opzichte van het
papiergebvuik bindende voorschriften te
geven.
Fransche ridderlijkheid. Men schrijft
aan de ,,Msbd.":
De „Temps" deelde voor eenigen tijd
het bericht mede, dat in een plaatsje in
de Fiansehe Pyreneën verschillende per
sonen gestorven waren na het gebruik
van Spaansche sinaasappelen, die ver
moedelijk door Duitsche agenten in Span
je vergiftigd waren. Hetzelfde blad deelde
eenige dagen later mede, dat na onder
zoek" bleek, dat de dood van een kind,
dat een sinaasappel gebruikt had-, niet
was te wijten aan vergiftiging, doch aan
een natuurlijke oorzaak. De sinaasappe
len bleken bovendien ook niet vergif
tigd te zijn, doch vervoerd te zijn ge
weest in niet geheel zuivere wagons,
zoodat zij een teersmaak kodden gekre
gen, zonder overigens schadelijk te zijn.
Maar is het niet ergerlijk om direct een
vijandig land te gaan beschuldigen zon
der zelf eerst zekerheid te hebben verkr
een en zonder eerst het ondeooek af te
wachten" De Fransche ridderlijkheid
schijnt in dezen oorlog een geduchte
knauw te hebben gekregen.
's Rijks middelen hebben in de maand
April 1917 opgebracht f18.246.251.43 te
gen I 15,941,257.95% in April 1916.
Tot lid van de Tweede Kamer in het
district Den Helder {vac. mr. Th. II. de
Meester) is gekozen de heer P. .7. Oud,
vrijz.-dem.
In de haren van Rotterdam is een
aantal schepen gereed gemaal:t om voor
de Regeering graan te halen uit Ame
rika.
Bij de veenbrand in Drente zijn tal
van personen omgekomen
Nederland en de Oorlog.
De „v r ij e" vaargeul.
Het te Hoek van Holland ingekomen Ne
derlandsche stoomschip ..Hermina" rap
porteerde, dat het in de vrije vaargeul door
een Duitsche duikboot beschoten is.
Omze scheepvaart.
Op last van .de regeering is een aantal
in de haven van Rotterdam liggende sche-
pen gereed gemaakt voor vertrek naar
Amer.ka. teneinde graan, lijnkoeken,
kunstmeststoffen., enz. te gaan liajen.
Gist urm iidd-ag was omtrent den dag van
vertrek nog niets met .zekerheid be-kencL
Thee- en nachtlichten.
De minister van Landbouw heeft bepaald
dat de maximum klein-ha,ndelprijs voor
thee-, nacht- en dergelijke lichten (sche
merlichten e, d.) zal-'bedragen 50 ct. per
dioos van minstens 200 gram en 10 ct. pee
stuk voor de daarbij behoor-ende glaasjes*
Over de grens gekomen.
In den nacht- van Zondag oip Maandag
zijn nabij Xearibter twee Duiitsche grens-
waohtsoldaten over die grens gekomen.
De Rijksmiddelen in April.
De loop der middelen blijft niettegen
staande den steeds moeilijker toestand,
waarin liet land geraakt, vooralsnog
zeer gunstig. Al brachten de suiker bij
na 6 ton, en de invoerrechten f 535,000
minder op, in totaal overtrof de op
brengst der middelen in April die van
dezelfde maand in 1916 (schoon geen
ongunstige maand) na aftrek van
135,000 uit het nieuwe statistiekrecht,
met niet minder dan 22 ton. Bijna alle
middelen droegen tot dit resultaat bij,
bovenal echter de inkomstenbelasting
die 19 ton meer gaf (De oorlogswinst
van 1915 en 1916 heeft zich doen gevoe
len). Dat er ook zooveel geld voor jene-
yerfr-mken beschikbaar schijnt le zijn,
,600,000 liter meer veraccijnsd dan in
1915). De successierechten zijn slechts
voor f 65,000 in de stijging begrepen.
De loodsgelden daalden tot het laagst
bekende cijfer van f 24,400 in één
maand.
Over de eerste vier maanden des jaars
is er nu reeds een accres (zonder statis
tiekrecht) van bijna f 7 millioen, waar
van de inkomstenbelasting juist de
helft, de vermogensbelasting f 250,000,
de suikeraccijns 4 ton, de jeneveraccijns
f 1,430,000, de geslachtsaccijns f 250,000,
de zegelrechten f 520,000 (veel vennoot-
schapsaandeclen ter voorkoming van
het hoogere registratierecht), de regis
tratierechten 11 ton en de successierech
ten 14 ton bijdroegen, terwijl de invoer
rechten f 1,830,000 achterbleven en de
loodsgelden tot de helft (f 141,000) van
het in 1916 al uiterst lage cijfer daalden.
De raming voor vier maanden voor 1917
is bereids met f 1,700,000 overschreden^
Tweode Kamerverkiezing te Den Helder.
Bij de giLsteren gehouden herstemming)
voor d'e Tweede Kamer, in het kiesdistrict
Den Helder, eljn. uitgebracht 6689 geildigö
stemmen. Hiervan veikregen (ie heereo
P. J. Oud (v.-di.) 3341 en C. Thomassen
(S. D. A. P.) 2748, Koodiat gekozen is da
heer Oud.
Korte Kroniek.
Het aftredend Lid Jhr. Mr. A. O. T:
vaai Sasiss van Yselt- is in de gisteren ge
houden.-vergadering van het (hoofdbestuur
dier ïva'iholMeke Kiesvereeniiging te 's-IIer-
togenJbosch bij acclamatie tot candidaat
voor do Tweede Kamer gesteilid.
- Bij de herstemming voor d'e Prov..
Stoten., district Heusden, verwierven E. W-
Klijbergi 2538 stemmen en G. R. van der)
Ven 2942 stemmen, zoodat gekozen werd
d'e heer Van der Ven.
Het Kamerlid voor Waa'wijk, Mr*
■Loeff, heeft aan de Tweede Kamer tkenui*
gegeven., wegens voortdurende ongesteld
heid verhinderd te zijn de Kamervergade
ringen fbij te wonen.
De gemeenteraad van Sneek heaft
gisteravond' met 9 tegen 4 stemmen beslo
ten. d/i/t jaar de kermis niet te laten door-
gaan.
Te Schiedam staken die timmer in eden-
De patroons hebben bestolen, een minimum
uurloon van 31 cent te garandeoren en del
gehuwden 2 cent .per uur duurtebijalag tel
geven. Voor het oiverige zijn de eisohen d»c
stakers afgewezen.
Leger en Vloot-
Ktowangdragers.
Er is bep.ialJ, dat aan klewangdragend#
onderofficieren en minderen in" plaats Tan
eer, sabeldrager behoort te worden ver.
strekt een k'ewang,trager van bet model
als beboerende tot d« officiersuitrusting.