ZATERDAG
12
buitenland.
De Oorlog.
binnenland.
Nederland en de Oorlog.
No. 2312
BUREAU
LEIDEN.
STEENSCHUUR 15,
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
ft ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, mat GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
Leiden II cent per week, f 1.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per
rfaaL Franoo per post f 1.80 per kwartaaL
Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betaling van 10 een**
kwartaal, bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7Vs cent
MEI
1917.
De ADVSRTEETtEPRUS bedraagt van 1-5 regels [125, elke regel meer 15 cast
ngezanden mededeelingen van 1-5 regels f150, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer, BIJ contract aanzienlijke korting. Groate lettere naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regel3 50 cent, iedere regel meer 10 06B'
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- er Verkoop (8""
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
nummer bestaat uit vier
Jen waaronder het geïl-
reerd Zondagsblad.
Propaganda-Comité
„De Leidsche Courant".
INGEKOMEN CIFTEN,
le Lisse. Ter navolging t 3.
Crescendo!
vrienden van ons blad den
ilieken in stad en gewest moet
jéQ voldoening wezen, te vernemen,
ft met onze courant, hunne cou-
eigenlijk, steeds crescendo
willen een cijfer noemen, dat
kt, duidelijker en klaarder, dan een
betoog. Het getal abonné's is in
itste half jaar met zeshonderd ge-
Wanneer men bedenkt, dat er
iüór dien tijd een voortdurende stij-
viel waar te nemen, dan is dit cij-
Igetwijfeld verheugend.
Leidsche Courant" wordt in meer
es duizend gezinnen gelezen
nu laten we nog buiten beschou-
het feit, dat dikwijls twee gezin-
én abonnement hebben.
:!i kan, toch moet en toch Zctl ons
stelijk Katholiek dagblad nog die-
loordringen, zich nog wijder uit
en.
zal gebeuren wij betwijfelen
iet.
van de gronden voor deze ver
ing is de zich onder de breede la-
er Katholieken steeds vaster wor-
ie overtuiging, dat het slechts
wendsels zijn welke men aan-
om de neutrale pers de voorkeur
ienken boven de Katholieke,
wendsels die, helaas, dikwijls
l warden onder den bedriegelijken
1 van gehuichelde sympathie, van
isde toewijding... Men 'zou zich wel
l Katholieke blad willen abonnee-
nen zou het zelfs graag willen
en, maar.... dan komt de critiek op
irant. Critiek, die zich voordoet als
doch in werkelijkheid vaak
anders is, dan gemis aan Katholiek
in en Katholiek voelen, waardoor
zich als 't ware instinctmatig
j tegen een courant, die dag in, dag
1, «rlichting schenkt volgens den
J aad der Katholieke beginselen, het
der Katholieke leer werpt over het
ijksch gebeuren. Dikwijls, zeer dik-
ook is die critiek louter en alleen
ivolg van de een of andere gekwet-
.IjJ genliefde eener kleine ziel, te be-
i omsloten in enge zelfzucht, om
J ich te kunnen afschudden de wer-
of ingebeelde miskenning van
gen-ik.
h nu niet d&ar over!
b'j ijk het ons bemoedigt bij den onaf-
l(J ken en voortdurenden dagelijk-
J larbeid, zoo zal het óók den velen
""Jlilen vrienden van de Katholieke
ferheugen, dat het steeds gaat met
courant: crescendo,
natuurlijk, niet stilgezeten! Maar
w vooruit vooruit, met inspan-
s tan het volle willen, en bernoe-
"1 in gesterkt door de irnmer meele-
belangstelling aller Katholieken
crisis aan oorlog.
wij niet treuren om het heengaan
vuljlmister Bosboom 't behoeft niet
:oci f
öG 'was het toch wel vooral, wat mi-
Bosboom alom in den lande, on-
aanhangers aller partijen, verre
'n persona grata, een bernin-
soonlijkheid, deed zijn?
meenen den spijker op den kop
,(ie een, als wij zeggen, dat het waren
'en r zware persoonlijke lasten, welke
0e or zijn mobilisatie-systeem-de na-
legde. Zeker, het Nederlandsche
wil offers brengen, en ook zeer
offers, als het noodig is,' voor de
pbfaving onzer neutraliteit, voor de
[ing onzer onafhankelijkheid.
en dat moet nu openlijk en
it worden gezegd niemand of
Iemand in den lande kan zich ook
taar de waarschijnlijke meening
rven, laat slaan de overtuiging,
oodig waren zulke zware per-
|ke offers, als minister Bosboom
_sel het volk eischte!
fOfl 't ons voorkomt, moet dit niet
f henen f e i t in het volie licht wor-
Q -zet, omdat wat dan ook som-
Mi vrijzinnige bladen, ziende blind,
i beweren omdat daarin ligt de
inoor aak van de huidige crisis!
als deze diepste oorzaak van de
irfl' aan Oorlog wordt gekend, met
bewustzijn wordt gekend, dan
jflen daarin een lichtbaak voor de
't, dan hebben zij, die zijn aan-
dfo een nieuwen minister van
Oorlog aan de Koningin voor te dragen,
darin een leiddraad bij hun keuzei
We mogen ons nu ook wel eens afvra
gen, waarom de Volksvertegenwoordi
ging, die óók blijkbaar ten diepste het
hier genoemde zeer ernstige bezwaar te
gen liet systeem van minister Bosboom
gevoelde, waarom deze toch den minis
ter zoo lang mogelijk heeft willen spa
ren, tot zelfs Donderdag nog een uitweg
voor hem poogden te zoeken, om zich te
kunnen handhaven.
Op deze vraag is, dunkt ons, het ant
woord, dat men in minister Bosboom
deze inderdaad goede hoedanigheid
waardeerde, dat hij vredelievend was.
Mr. Troelstra heeft hem eens genoemd
den „meest vredelie venden minister van
Oorlog". En het blijven buiten den oor
log is dr. Nolens zeide het dezer da
gen in de Tweede Karner zoo scherp-
juist is het maximum geluk, dat een
natie, als natie, in dezen tijd begeeren
kan!
Maar we rnogen toch ook wel hopen,
en met reden verwachten, dat er ook een
andere vredelievende minister van Oor
log zal zijn te vinden.
Die toch inderdaad vaderlandslie
vend is, is vanzelf ook verre van oorlog
zuchtig!
V Een hoffelijkheid?
De landstormers van 1998 zullen nu
niet meer weten, waaraan zij zich te
houden hebben.
Eiï wij kunnen het hun ook niet zeg
gen!
Er werd met rede verondersteld, dat
de uitspraak der Kamer op 1.1. Donder
dag althans dit gevolg zou hebben, dat
de oproeping van 1908 zou worden in
getrokken althans voorloopig.
Maar nu komt het Ilaagsche Corres-
pondentiebureau aan met het blijkbaar
van officieele zijde _geinspireerde be
richt, dat er n i e t op gerekend mag
worden, dat in veTband met de minis ter-
crisis aan Oorlog de oproeping van de
landstormjaarklasse 1908 zal worden in
getrokken!
Wat zou de aanleiding zijn geweest,
om dit bericht de wereld in te zenden.
Men zou kunnen veronderstellen, dat
de regeering in haar geheel genomen
het eens is met den afgetreden minister
van Oorlog, en ook de onmiddellijke op
roeping van 1908 gewenscht of noodza
kelijk acht. Die veronderstelling kan,
dunkt ons, niet juist zijn. want, ware
dit zoo, dan had minister Cort van der
Linden dit Donderdag moeten verkla
ren. Hij had dan zijn zwakkeren broer
Bosboom daardoor krachtig gesteund en
ongetwijfeld zelfs diens ministerieele
leven gered.
Een andere veronderstelling is, dat de
opvolger van den heer Bosboom mis
schien eveneens de oproeping van 190S
urgent zou oordeelcn. Doch ook dat is
zeer onwaarschijnlijk.
Als den opvolger van den lieer Bos
boom één ding duidelijk moet zijn, dan
is het toch dit, dat de oproeping van de
oudere landstormers zoo het niet
dringend noodzakelijk blijkt door de
Kamer niet gewenscht wordt. En daar-
.om kunnen wij het ons moeilijk voor
stellen. dat hij op denzelfden weg als
zijn voorganger zou willen voortgaan.
Een derde veronderstelling is, dat de
opperbevelhebber het nu nog met alle
kracht in die richting tracht te drijven.
Doch, als van deze veronderstelling zou
kunnen worden bewezen, dat zij waar
heid bevat, dan zou toch wei in en bui
ten de Kamer daartegen krachtig moe
ten worden geprotesteerd. .Een regee-
ringspersoon, die zelf buiten schot blijft,
en daardoor des te bruter zijn eigen zin
durft doordrijven, lijkt ons een hoogst
on gewenscht element.
Een vierde mogelijkheid schijnt ons
echter de meest rationeele en voor de
betrokken landstormers ook de meest
gunstige! En dat is deze, dat de bedoel
de publicatie een zekere hoffelijkheid in
sluit van de zijde der regeering ten op
zichte van den afgetreden minister. Men
wil cr dan mee zeggen: de eisch van den
heer Bosboom was toch niet zoo onge
grond, dat wij ze nu maar eensklaps als
overbodig moeten ter zijde liggen.
Zoo'n hoffelijkheid is niet erg ge
vaarlijk!
Plaatselijke gevechten in het
Westen.
Eenige bedrijvigheid op het
Italiaan sche front.
Het offensief der Geallieerden in
Macedonië.
In Rusland wordt jhet denkbeold van
een afzonderlijken vrede verworpen.
Kerenski doet concrete vredesvoorstel
len. -- Joflre verlangt Elzas-Lotharin-
gen. Aanslag op^en president van
Cuba? - Het Engc'ache Lagerhuis in
geheime zitting bijeen,
-
Overzfait.
Ofschoon de actie 300 nu en dan een
wijle verslapt om tien strijders als 't
ware gelegenheid tejfeeven even adem
te scheppen voor den Êieuwen aanval
golft de strijd in hél Westen irnmer
heen en weer. Thansjrecft het geschut
vuur op het Britsllic, zoowei als het
Fransche front een gelote kracht bereikt
en zijn er dus weer «aanvallen te ver
wachten. Op het front bij Atrechtals
mede in de omgeving van het/Lsne-
Marne-kanaal heeft zich een artillerie-
strijd van alle kalibers ontwikkeld.
Eindelijk, na langen tijd, is eenig le
ven op het ltaliaansche Iront gekomen,
doordat aan de Beneden-lsonzo vliege
niers druk in de weer zijn. Misschien
dat het vaak aangekondigde ltaliaansche
offensief op het punt staat van stapel te
loopen. De omstandigheden daartoe zijn
echter minder gunstig geworden, nu de
Russen werkeloos blijven. Deden dezen
een fikschen stoot in Galicië, dan had
den de Oostenrijkers twee fronten te
verdedigen, terwijl zij voor liet oogen-
blik slechts met de Italianen alleen reke
ning hebben te houden.
Ten slotte is nu ook van Entente-zijde
bericht ingekomen over het oifcnsiei
der Geallieerden in Macedonië. De voor
stelling van den aanvul op dit gevechts
terrein wijkt nogal af van het uitgebrei
de Bulgaarsche communiqué, waarover
wij gisteren schreven.
Volgens het „Reuter''-bcricht had een
aanval der geallieerden plaats bij het
Doiran-mccrover &n front van 6.5
K.M.; op den linkervleugel bracht de
aanval de Bulgaarscne loopgraven over
een front van meer dan K.M. en tot
een diepte van meer dan 450 M. in het
bezit der Entente-strijdkrachten; op den
rechtervleugel geschiedde ongeveer het
zelfde over een frondbrccdte van ander
halve K.M.
Bij tegenaanvallen trokken de Engel-
sche troepen naar eénigszins vaag
wordt erkend weer op hun oude stel
lingen terug.
Over de krachtige aanvallen, welke de
geallieerden ten N. W. van Monastir, en
verder naar het O., in de streek van de
Tsjerna-boclit, zouden hebben uitge
voerd, rept dit bericht met geen woord.
Dit zegt echter geenszins dat ze niet
hebben plaats gehad. Wij moeten dus
afwachten, wat nadere mededeclingen
van de zijde der Geallieerden zullen in
houden.
Enkele dagen reeds is het Engclsche
Lagerhuis in geheime zitting biieen.
Tusschen de bedrijven door is een offi
cieel rapport over de reeds gevoerde
besprekingen openbaar gemaakt. Aller
lei onderwerpen met betrekking tot den
oorlog zijn ter sprake gekomen.
Naast een uiteenzetting van den mili
tairen loertand te land en ter zee, kwa
men inlichtingen over de positie van
Rusland, over het ingrijpen der Ver.
Staten en de diplomatieke verhoudingen
in het Balkangebied. Daarna was Lloyd
George aan het woord, die in de eerste
plaats over den inwendigen toestand
in Oostenrijk sprak, om daarna bijzon
derheden omtrent dc verliezen in den
duikbootenoorlog mede te deelen.
liet hoogtepunt der besprekingen
zouden echter de nicdcdcclingcn vor
men, welke Lloyd George aangaande de
oorlogsdoeleinden der Geallieerden zou
verstrekken. Doch de premier achtte het
niet noodig nogmaals de oorlogsdoelein
den op te sommen, die wel bekend zijn
en in de beide laatste jaren in ongewij-
zigden vorm herhaaldelijk zijn medege
deeld
Een schrale troost voor allen, die ver
wachtten, dat van Engelsche zijde op
deze of gene wijze eenige tegemoetko
ming zou worden betoond! Een teleur
stelling wellicht voor de Centrale Mo
gendheden, die telkens weer verklaren,
dat de verscherpte duikbootenoorlog met
de daaraan voor Engeland verbonden
verliezen, in hoofdzaak moet dienen om
in het Britschc Rijk een stemming ten
gunste van den vrede te wekken.
Want het is bekend, dat de Engelsche
vredesvoorstellen uiterst scherp gesteld
zijn, om slechts te noemen de terugga
ve van alle door Duitschland bezette
gebieden en van den Elzas, vernietiging
van de macht van het militairisme, ver
snippering van de Oostenrijksch-Hon-
gaarsche monarchie en tie verdrijving
van Turkije uit Europa.
En nu blijkt weer een optimisme, dat
de handhaving dezer voorstellen men
zou haast zeggen: waarborgt.
Duitschland.
Er te iets aan het veranderen in
Duitschland,
In eem hoofdartikel van de „Frankf.
Ztg!.", waarin het hl ad izich keert tegen
het opruien der conservatieven en A1L-
Duitschers tegen den rijkskanselier, dat de
laatste dagen weder nieuwe vormen heeft
aangenomen, schrijft het bl'ad de vaste
overtuiging nedeir: ,,De demoeratisearing
van 'Duitechland komt, daar zij "komen
moet, opdat wij kunnen leven." Het rijk
behoeft ze voor rijn innerlijk leven. Daar
de kolossale taak, die wij hebben te vol
brengen, de kolossale lasten, die wij zul
len bobben te dragen,, in het geheel nii'et
kunnen worden volbracht en gedragen zon
der de vrije en opgewekte samenwerking
van albe leden van onis volk.
Een Hindenburg-vrede.
Volgens bericht uit Mainz heeft de
plaatselijke groep van het All-Deutsche
Verbond eenstemmig een resolutie aan
genomen, die aan den Rijkskanselier
werd gezonden. Daarin wordt bezwaar
gemaakt tegen de oorlogsdoeleinden ge-
eischt door de sociaal-democraten, die
beweren, dat het Duitsche volk een vre
de verlangt, zonder eenige verwerving
van land en schadeloosstelling. De over
wegende meerderheid van alle Duit-
schers weigert den vrede van Scheide-
mann. Tegenover een wereld van vijan
den staande, wil het Duitsche volk een
overwinnenden vrede verwerven, een
Hindenburg-vrede, die het onder een
sterken Keizer een grooter Duitschland
verschaft met beveiligde grenzen naar
het Westen en Oosten, met breede kus
ten, met vruchtbaar vestings- en kolo
niaal land, opdat een langdurige vrede
verkregen en behouden wordt, waarin
ongestoord werkzaamheden op eigen
kracht berustend, kunnen plaats heb
ben.
Oostenrijk-Honqarije.
Hollandses oficieren bij keizer Karei.
Het Korr.-bureau seint uit Weenen
dato gisteren: De Keizer ontving den
llollandschen ritmeester Godin de Beau
fort en den Ilollandsche luitenant Van
Reigersberg Versluys in bijzondere
audiëntie.
Frankrijk.
J off re over Elzas-Lotharingen.
Op een banket dat Viviani en Joffre
werd aangeboden zeide de laatste:
De vrede is onmogelijk tot dat Elzas-
Lotharingen aan Frankrijk teruggegeven
zal zijn.
Rusland.
Een geheime partlij in Zuid-Rusland?
Volgens een bericht uit Kopenhagen
aan de „Köln. Ztg.", komen uit Zuid-
Rusland,'en voornamelijk uit de Krim,
in den laatsten tijd steeds bepaaldere
geruchten, dat daar een geheim genoot
schap zou zijn gevormd, ..de partij der
33'die ten doel heeft in Zuid-Rusland
een contra-revolutie te verwekken.
Geen afzonderlijke vrede.
Er lieeft naar Reuter uit Pelrograd
seint een buitengewone zitting van
de Doema plaats gehad ter herdenking
van de opening der eerste Doema. Rod-
zianko hield een redevoering en werd
luide toegejuicht toen hij het denkbeeld
van een afzonderlijken vrede verwierp
en verklaarde dat Rusland trouw aan
zijn bondgenooten zal blijven.
Vredesvoorstellen van Kertnski.
Het orgaan van Kerenski, de „Rabot-
schaja Gezeta", doet de volgende con
crete voorstellen voor vredesonderhan
delingen:
1. Op een bepaalden dag houden alle
militaire operaties te lande op; ter zee
blijft de toestand onveranderd.
2. Als grondslag voor de vaststelling
der nieuwe landsgrenzen dient de oude
kaart van Europa.
3. Elke oorlogvoerende staat behoudt
zich rechtsaanspraak op zekere grens
gebieden voor, die zich voor den oorlog
in nieuw bezit bevonden.
4. Aan de bevolking der grensgebie
den wordt overgelaten, den wensch te
kennen te geven, een onafhankelijken
staat te worden en aanspraken op zeke
re gebieden der oorlogvoerende landen
te doen gelden. Daarvan wordt notitie
genomen, mits op z?n minst 9/iO perc.
der volwassen bevolking daar voor is.
5. In de gevallen 3 en 4 neemt de Con
ferentie maatregelen voor een volkstel
ling op den grondslag van algemeen,
gelijk en geheim kiesrecht. I-Iet resultaat
der stemming is beslissend.
6. Er wordt een fonds gevormd van 25
milliard fr. tot herstel van de door den
oorloo- verwoeste streken. De oorlogvoe
renden nemen aan het fonds, overeen
komstig een oorloguitgave deel.
Do „Brandstoffencommissie" Leiden'1
maakt bekend, dat ondier het District
Leiden de navolgende gemeenten. ve<r*
staan worden:
Leiden, Leiderdorp, Oagstgeest, Rijns*
burg, Warmond, Zoeterwoude, Voorscho*
ten en Valkenburg (Z.-H.).
Vereenigde Staten.
Aanslag op den president van Cuba?
Volgens een bericht uit Cuba werd
een aanslag gepleegd op president Me*
nocal. Een bom werd gevonden in zijn
paleis. Alvorens deze ontplofte waren
negen personen in hechtenis genomen*
Verschillende oorlogsberichten.
Soldatengebrek in Engeland. In En
geland worden alle munitiefabrieken
nauwkeurig nagezocht om mannen te vin
den, diie gemist 'kiunnen wordien om in hei
leger dienst te dloen. De Daily Mali"
Zegt, dat bet vooral noodig is na de zware
gevechten tin Frankrijk.
Twee miliicen manschappen. De cor*
respondent van die Lowd-ensche Daily
Telegraph" anelldidie den 3en Mei, diait op
het Britscbe fronit in Noordl-Frankrijk dien
dag aan beide zijdien (dus aan Britsohen
en Dtiitsohenkant) samen 2.000.000 mannen
in een strijd op beven en dood waren ge-
wfikke-ldl.
Landverraad! in dien omtrek varf
Dusseldorp zijn door die politie zes nach
telijke aardappelroovers gesnapt, terwijl ze
bezig waren op dc reiden de uardajipe-Len
uit den giomd te 1 talen. Het bleken werk.-
looze Belgische aiheideaia te zijn. Hun mis
daad zal als landverraad beschouwd ei*
als zoodanig gestraft woirden.
Het versmelten van munten verboden.
Naar do „Köln. Ztg." uit Berlijn ver
neemt, zat binnenkort bdj verordening
van den Bondsraad het versmelten of ver-
v.erttesn iran rijksmunten ten behoeve van
r>ij vmheidisdoeLeiaiden wond'ern verboden.
Het voornemen oesuuiaib, uinror "maxi
mumprijzen vast ito fc'telllen.
Ministercrisis.
Naar wij vernemen, wordt als een der,
meest aangewezenen voor het dragen
van de portefeuille van Oorlog genoemd
jhr. L. M. A. von Schmid, zeer onlangs
gepensionneerd als kolonel, oud-com
mandant van de zevende infanterie-i
brigade.
Hij was lid van de legercommissie,
waarbij hij den heer Bosboom als mili-«
tair lid opvolgde.
In wijde kringen is, aldus voegt da
„Msbd." aan dit bericht toe, de heer Von
Schmid bekend als een zeer bekwaam
officier, wiens ideeën in verschillende
opzichten afwijken van die van Minister
Bosboom.
De landstormjaarklasse'
1 9 08.
Naar het Haagsche Correspondentie-?
bureau verneemt, mag er niet op gere
kend worden, dat in verband met da
ministercrisis aan Oorlog de oproeping
van de landstormjaarklasse 1908 zal wor
den ingetrokken.
D e i-d aagsche oefeningen van
de Landweer lichtingen
1907—1913.
Door oen voorloopig comité wasi Donder1-
dagavond in Concordia" te 's-Gnavenhage
een vergadering belegd om maatregelen te
beramen tegen de 4-diaagsehe oefening voor
de la nd we orliidh tang e n 1907 tot 1913. De
druk bezochte vergadering nam met alge-
meeue stemmen een motie aan, waarin da
oproeping van deze lichtingen werd be
treurd, en waarin werd gezegd dat nooit
te voren meer gelegenheid is geweest dau
vanaf 1914 tob nu toe, om de overtuiging
te krijgen dat de diverse lichtingen goed
geoefond) zijn; de maatregel zal, zoo heet
het verdei;, voor velen opnieuw achteruit
zetting in zaken en linzakking van rnaat*
schappelijken welstand ten gevoilge heb
ben. De landweermannen in den landd
worden opgieroepen om te ageer en tegen
den maatregel van dein Minister van Oor-
log.
Besloten werd een vereeniging op ta
richten-, om tijdens die mobilisatie voor de
belanghebbende landweermannen werk
zaam te zijni
Een 'bestuur werd gekozen. Men is voor
nemens een lianidefijke bijeenkomst te be
leggen en eeai adirejs te richten aan de
Tweede Komer.
Uitvoer van groenten.
Toegestaan is, dat van asperges 100
pCt. voor export geveild wordt onder,
Voorwaarde dat de veilingbesturen 3 pet;
der opbrengst inhouden om te dienen
