5 BUITENLAND. De Oorlog. Be JAARGANU No. 2180 BUREAU: STEENSCHÜTJR 15, LEIDEN. In ter c. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN üe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering voor Leiden II cent per week, fl.45 per kwartaal; bij onze agenten 12 cent per week, 1.60 per kwartaal. Franco per post fi.80 per kwartaaL Het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD is tijdelijk alleen verkrijgbaar tegen betalinq van 10 een** per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 7tys cent DINSDAG DECEMBER 1816. Da ADVERTEHT1EPR11S bedraagt van 1-5 regels f[L75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groots letters naar plaatsinLuta. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 coat Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- eo Verkoop Üee8 Hondels-Advertentlën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Da's erg. In lxet weekblad. „De (oude) Groene Am sterdammer" lucht prof. Van Hamel zijn hairt over den waanzin, die er over Neder land is gevaren. „Mot buiyering vraagt men zich af" aldus de hoogleeraar „welke waanzin er toch over Nederland is gevaren... Een vrijzinnige Kamermeerderheid, die, als in ©ene onweerstaanbare obsessie, zich heeft laten drijven tot eene grondwetsherziening ten voordeele van ciericalisme en secta- risme. Een liberaal minister-president, die zijne tevredenheid over den volbrachten ar beid lucht door dankbaar en goedsmoeds de hand te drukken vanden ewartge- rokten pater Nolens. Staatkundige partij en, die zienderoogen hun principes, hun po pulariteit en hun prestige prijsgeven. Een liartbeklemmende financieele toekomst maar: een parlement, dat, in deze tijden van voortdurend groeiende zorg en ver slindende uitgaven, eene overbodige school- subsidieering voteert, waarmee jaarlijks ongeveer tien millioen gulden gemoeid, zul len zijn. En daarop eindelijk de Eerste Ka mer, die, zoo tus&chen het opstaan en het scheren in, eene dringend noodige verhoo ging-der successiebelasting verwerpt, en in 't voorbijgaan eenten minister van Finan ciën wegkegelt, als bekwaam en verdien stelijk kanselier der schatkist moeilijker te missen dan ooit." Nn zullen we die laatste uiting van „waanzin", welke over Nederland is geva ren het „wegkagelen" van een minister van Financiën hier maar niet nader be schouwen (elders in dit nummer vindt men er wel weer 't een en ander over). Maardie grondwetsherziening „ten voordeele van ciericalisme en sectarisme" en die „overbodige (let wel: „overbodige!") school-subsidie!" Och, och, wat laat de be nepenheid van de bewoners in ons lage polderland je zich toch soms leelijk in de kaart zien! Een „overbodige &choolsubsi- die" ©verbod ig»„ iJ et e',', crë r ic aierr™ i Jdie zelf eigenlijk hun onderwijs moesten be kostigen wat kan' 'n liberaal van het oude type Van Hamel de „rechten" der Icerkëlijike partijen .schelen! Maar er is nog meer! Een liberaal minister president drukt, „goedsmoeds" (dus zonder vrees voor een dolk of een giftbeker!) de hand vanden. zwartgerokten pater No- lens! (Hier is bedoeld dat minister Cort v. d. Linden na de aanneming van art. 192 onmiddellijk Mgr. dr. Nolens de hand ging drukken uit dankbaarheid voor de voor lichting en steun hem bij de behandeling yan dit artikel geschonken). En: da's erg! Eert vrijzinnig minister de hand drukken van een geestelijke-kamerlid da's erg! In ernst.: wat zou het er voor de christe lijke partijen, speciaal voor de Katholie ken, vrij uitzien in ons vrije Nederland als bet type-Van Hamel er den boventoon zou voeren! Telkens worden we er toch weer aan her innerd, dat in .zekere kringen nog een soort anti-cl er icalismè "eru speciaal anti-papisme heerscht, dat. zou 't de macht in han den krijgen de „liberale" politiek van onderdrukken ten uiterste zou doorvoeren. De strijd in Roemenië. De minister crisis in Engeland. Griekenland en de Entente. Een nieuwe Engelsche oor- Van de oorlopsterreinen. Overzicht. Voor de Roeimenië.rs begint bet in Roe. menie en in de Kar pathen hoe langer hoe treuriger uit te zien, te oordee- len naar de Duitsdhe berichten over den strijd aan die fronten. De verschillende getvécihtsf roep en der Centrallen hebben zich nu tusschen het ge bergte en den Donau vereen igd", waarmede gezegd wil worden dat ze in onderling ver band optrekken. Hiermede is dus de zwen king over Walachije, met de groep van den Torzburger-pas alls spil, tot in de laatste bijzionderheden voltooid. Op -den linkervleugel) van het nu ontsta ne geiveclh'tsfront waarvan, zooals be kend, de rechtervleugel, gevormd o. a. dcor bet Donauieger, ver vooruit is, tot voor dié vesting Boekarest is Tergovïsta genomen, terwijl die troepen van luitenant- generaal Krafft von Defmensingen, welke vo'gens een-vorig legerbericht van Pitesti uit tot Gaeeti genaderd waren, nu die Roe men iërs, met behulp van Oost en rijk soh- Hongaarsdhe troepen, weke zuidelijker een overgang, over c-e Argus hadden gefor ceerd, achteruit hebben geworpen tot voorbij het plaatsje Titu. waar een zijlijn van den spoorweg Boekarest—Pitesti in N. lichting, naar Siniaia en verder dinar c'en P-red'ealpas loopt. Aan deze zijlijn ligt ook het genoemde Tergcvista. De linkervleugel dar Centra'.ien is dus"nog bezig zijn schade -gen-' op g'e.ijiKö aiohgot? to kuiftusn.- Dit geschiedt met succes en in een zeer snel tempo; en dit gedeelte van de actie aan de zoo vaak genoemde Argus is rla.n naar alile waarschijnlijkheid de in die Duit- sohe berichten telkens genoemde en in die van 3 en 4 December gewonnen Slag aan de Argus, waarvan op 3 Deioebmer de Duit- sche Keizer de kerkklokken inzijn rijk heeft laten luiden. Boekarest wordt nu niet meer zooals aanvankelijk Het meest uit het Z.W. be»- areigd, -maar uit het W. en N.W. Daar toch staan de Centraton op den linkeroever van de Argus, terwijl het gedeelte van het Donauieger in het Z.W., tengevc/'gé van de Russasch-Roemeensche aanval'eh, deze hindernis vvcfke het van Boekarest scheidt nog niet overwonnen heeft. Het Duitf-che legerbericht spreekt, verder nog van werkzaamheid van cavalerie en vliegers, welke ten gevolge had, dat spoor wegen in den rug van het Roemeensche ïe- g er werden' afgesneden. De aanval der Russen op de' grens van Zevenburgen verslapt volgens het. Duitsdhe legerbericht; het Russische •spreekt van strijd om afzonderlijke hoog ten. Over den strijd ten Z.W. van Boekarest meldt nog 'het Russische legerbericht, cat de Centrallen, die versterkingen hadden ontvangen, het offensief konden hervatten en het dorp Gradieta veroverden. Dit dorp ligt ten Z. van Boekarest, op den weste lijken oever van de Argus. Aan heft Macedonische front behaalden de .Serviërs een klein succes. Zij ontrukten ten W. van de Tsjerna den bekenden heuvel bij Groenitse aan de L5ui garen. 0p Zee. De duikboot- en mijnoorlog. Het Engelsche stoomschip „King Bleddyn" (4387 ton), is in d'en grond gp- boord. De Engelsiche zeilschepen „Grace" en Seeker" en het Deensöhp,.s.s. „Ursa" zijn in den grond geboord. De bemanning van de „Grace" en de „Seeker" zijn g^recf. De Noorsche stoomschepen Hitteroy", „Eridh" en „Lindioe", het Grieksche s.a „Demetrios Ingi'essis" en het Fransche zilschip „Tohérèse" zijn in den grond ge boord1. Aan boord van het dezer diagen in den grond geboorde Japansohe s.s. „Nagata Maroe" zijn 5 menschen: gedood ch 5 ge wond. Het Noorsche s.s. „Skjoldulf" is in den grond geboord'. De kapitein en dé be manning zijn gered. België. Kardinaal Mercior en de wegvoeringen uit België. Den 2dien November hield Zijne Eminen tie Kardinaal Meinier in de Gudule kerk te Brusseil een treffende toespraak, waaraan wij het volgende ontfeenen: „De vier of vijf laatste weken, die ik doormaakte, zijn misschien de meest smar telijke van mijn leven, de meest benauwen de van mijn bisschoppelijke loop/baan. De vaders en moeders die zich hier om dezen predikstoel verdringen, zUïien mij begrij pen. Het bisschopsambt L> een geestelijk va derschap; de H._ Panius noemt het een m/wlerziin. Als uwe zicbm ..gevaar toon ah. zij mij in barensweeen. ïïdinu, ik heb honderden van mijn schapen in gevaar en in tranen gezien. Drie dagen lang, verle den Zondag, Maandag en Dinsdag heb ik van 's morgens tot avond® dei streken doorkruist van waar de eerste arbeiders en ambadhtsi'ieden van mijn Bia^m met ge weid in baiïinigacftiap werden -• weggevoerd. Te Waver, te Court St. Etieinne, te Nijiveli, te Tubize, te Braine il'A'leud heb ik meeir dan honderd half 'leege haardsteden be zocht. De man was weg, de kinderen wa ren weezen, zusters zaten daar met dolle oogen, de handen werkeloos, naast haar naaimachine; een doodsche stilte heersch- te in de hutten. Het leek we\ of er een lijk in huis was. Maar nauwelijks hadden we eene moe der een hartelijk woord toegesproken, of het snikken brak 'los, en het klagen en het toornen, waar tusschendoor soms prachti ge fierheid opvlamde. De herinnering aan die hartverscheuren de tooneelen blijft mij bij. Gaarne zou ik snellen naar Antwerpen, naar Thienen, naar Aerschot, naar Die&T, overal heen, waar die tooneeilen zich her nieuwen, waar droefheid te verf ich ten, tranen te drogen, harten te kaftmeeren zijn. Maar ik kan niet; mijn wil is goed, maar krachten en tijd ontbreken. Toen, Geheide Broeders, kwam ik op de gedachte tot u te komen, hier, te mid den van mijn bisdom, te midden van ons land. Gij moet mijne gedachten versprei den, mijn gevoelens aan anderen vertol ken. Trouw aan dien groet, den gewonen groet der Bisisdhoppén: Pax vobis, „Vred'e zi j' met u," breng ik een woord van vrede. Maar er is geen vrede mogelijk, dan waar orde heerscht, en de orde is gegrond op rechtvaardigheid en liefde. Wij wil/1 etn orde; juist daarom hebben wij u„ van den eersten dag af aan, ver zocht geen actieven tegenstand te bieden tegen de bezettende macht, en zonder ver zet alle maatregelen te dulden, die niet in botsing komen met ons geweten all's Chris tenen of met onze waardigheid a's vader- Eian-ders. Maar de bezettende macht moet op haar beurt orde wilden, d. i. ons recht en hun verbintenissen eerbiedigen. In beschaafde Banden heeft de mensch recht op vrijheid van arbeid, heeft hij recht op de onschendbaarheid van zijn huisgezin, heeft hij recht om alleen het eigen vaderland te dienen. Maatregelen die deze rechten Schenden, zijn niet bindend in geweten. Ik zeg U dit, Mijne Broeders, zonder haat, zonder gedachte aan weerwraak. Ik zou dezen bisscbopring, dien de Kerk mij aan den vinger heeft gestoken, dit kruis, dat zij mij op de borst heeft gehecht, on waardig zijn, als ik toegat aan een men- scholijke beweegreden, en aarzelde te ver klaren dat geschonden recht, recht blijft, en dat onrecht, gegrond op macht-, toch onrecht is. De orde vordert gerechtigheid; zij eisch t ook liefde. Liefde is eenheid. En eenheid is voor den mensch de wet op het drievoudig gebied, waar hij naar de natuur en naar het geTopf wordt geboren en opgroeit: het huisgezin, het vaderland, de Kerk. De mensch behoort aan zijn gezin: de echtgenoot aan zijn echtgenoote, de jon geling aan zijne ouders, de vader aan zijii kinderen. De monaoh. kail-ilcruQ 1 cier neipen, iti Hfi uewus-iKijn,- aai zij tui één vaderland beboeren. De katboGliek behoort aan zijn bis/dom, alleen dioor middel van zijn bisschop is hij v ei honden met zijne moeder, de Kath'o»- ïdeke Kerk. Juist daarom, mijne Broeders, voelen op dit cogen/b'ik Uwe Bisschoppen hun hart breken. Zij zien duizenden van hun zonen aan hun herderlijke zorgen ontrukt, nie mand weet waarheen weggevoerd, ails dwa lende schapen zender herder, te-A prooi aan de ge-varen van vereenzaming, van madhteüoozen toorn, wellicht van wan hoop." Engeland. Een nieuwe Engelsche leensng. Officieel wordt gemeld dat de nieuwe crediet-aanvrage, welke binnen enkele da gen in het Lageiihuis zal worden aangebo den, 400,000,000 pd.st. zal bedragen. De ministercrisis. Asquith heeft gisterenochtend opnieuw een audiëntie bij' dm Koning gehad. Op een vaag over de benoeming van een levensmiddelen-controleur heeft Asquith gisteren in het Lagerhuis geantwoord: De Koning heeft, op het advies dat ik hem vanochtend heb gegeven, toegestemd in een reconstructie en, naar mijn meening kunnen vragen over personalia beter wor-i den uitgesteld, tot deze reconstructie ia voltrokken. Onder deze omstandigheden stelde Asi quith voor het Lagerhuis na vandaag fcofi Donderdag te verdagen. Asquith zeide vervolgens: Ik wenisch met volkomen duidelijkheid te doen uitkomen,, dat, welke reconstructie er ook plaats vin- de, zij geen afwijking zal inhouden van de politiek, die sedert het begin van den oorlog is aangekondigd en betracht (luide toejuichingen). Wanneer er iemand mocht meenam dat er eenig teeken is van een ver andering in de politiek, kan ik hem verze keren, dat hij zich ten eenemale vergist* Rusland. Do ontploffing te Archangel. Nedzikuvsky, de 'handelsagent bij hefi Russische gezantschap te Washington, heeft op het hoofdbureau van politie té New-York de klacht ingediend, dat de groote ontploffing in die haven van Archan gel, die onlangs heeft plaats gevonden, veroorzaakt is door bommen, wefke voor1 de afvaart van een der uit New-York ver trekkende 'schepen in de landing waren' verborgen. Zekere Samuel Gatter, koopman iri tweedehandisgoederen in Brooklyn, is nu in hechtenis genomen, op beschuldiging dat hij in de zaak is betrokken. In zijn magazijn vond men kijkers, die volgons verklaring van fabrikanten tot een partij goederen voor de Russische regeering bet- hoorden. Griekenland. Beslag gelegd op Grieksche 9chepen. De Parijsdhe bladen méVlen, dat krach tens esen bosdis^ang door de'geallieerde re geeringen genomen, besf.ag zall worden ge- 3egd op aliw Grieksche schepen, weffke ge meerd zijn in Fransche havens en havens lii'ieHeniHiia en ux> In het Engelsche Lagerhuis zeid© CecÏP in antwoord op een waag, tot zijn spijt te moeten zeggen, dat de toestand- in Griet- ken/lanid uiterst em&tiig i3. In weerwil van de vroegere en herhaalde verzekeringen van den Griefkschen koning en regeering, dat geen wanordelijkheden gedoogd zouden worden, waren.de meest verraderlijke en niet uitge'okte aanvallen gedaan op een troepenafd'eeling der goalieerden. welké op 1 December door den Franschen admi raal aan land werd gebracht. Voel slachtoffers zijn gevallen, ofeohooiï de volledige opgave nog niet is ontvangen. De Engelsche regeering is van oordeel, dat de verantwoordelijkheid van don Griek- schen koning en diens regeering hierbij ernstig is betrokken en in verèeniging met de bondgenooten wordt overwogen onmid- deli'.ijk stappen te doen om een afdoend'é oplossing van den gerezen toestand té verzekeren. De bevolking verontwaardigd? Een Havais-berioht uit Athene meldt: Dé bevolking is verontwaardigd over do mis daad' van de rampzailigen, die bloed' van Frankrijk, den eeuwenouden béschermer(?) van Griekenland, vergoten. Do bevolking is hierover des te meer verontwaardigd in velband met de geheime verbintenissen en do door den Koning aan de geallieerden gegeven beloften. De hinderlaag;, wedke da FEUILLETON. Gasbesparing. Onder den druk van den te geringen lol en aanvoer wordt de eisch besparingen in het gebruik in te voeren met den dag dringender. liet is bijna ongelooflijk we'ke groote jiceveeClheden steenkolen verbruikt wor len en nu deze hoeveelheden, door welke oor zaken dan lock, thans niet kunnen, afl- Ihans njet worden aamgévoerd, is het oor ieder in eigen kring een gebiedende eisch cm mode te werkem tot venminclering van hot verbruik'; In velband hiermede willen we met een enkel' woord wijzen op de mogelijkheid' om zuinig te zjjn met gas, en du® mede te weiken tot besparing van brandstoffen. Behalve de gemeenschap bewijst men daarmede ook zich zei ven een dienst., om dat de betooning in den vorm van vermin derde uitgaven onvermijdelijk volgt. Is het wel algemeen bekend', dat meni ge gafigüoedj'ichlbrander dioor slechte in stelling 20 h 25 ij\Ct. te veel aan gas ver bruikt, zonder meer licht te geven? Weet cien wet!., dat in menig lokaal, waar b.v. 10 branders zijn, deze zoo slecht worden voorzien, dat dit getal tot 6 of 7 zou kun nen worden verminderd, indien de bran ders goed in orde waren? Weet men wefl, dlat er gitoeilichtbran- denB bestaan van. zooveel verbeterd© con- Btructiei, dat verbimiksbö&paringen van 20,30 procent verkregen worden bij de- ïidhtkiraoht en diat. bijv. hangend gfioeilicht vooral door het ontbreken van schaduwgevende dee1 en beneden de vlam zeer belangrijk op de gasverlichting kan besparen? Weet men ook wal, dat in menige gang, trappenhuis en andere lokaliteit van on dergeschikt belang menigmaal veel te groote branders worden aangetroffen, en dat veel gespaard wordt door z.g. aag- vlammen, die het ontsteken en dooven zoo veel gemakkelijker maken? In een geregeld tempo is ook de liclft- kracht onzer lichtbronnen zeer toegeno men, zoodat wij aan een brander van 80 90 kaarsen boven onzer ecrijftafel dik wijls amper genoeg hebben, terwijl nauwe lijks 50 jaar vroeger een o'iielamp van 10 kaarsen reed's als een „krachtig licht" voor hetzelfde doel werd' beschouwd. Nog veer erger etaat heit met het veel verbreide koken op gaskomfooren en for nuizen. i Een goed gaskomfoor met een daarbij passenden ketel is in staat met circa 38 liter gas één liter water aan de kook te brengen, en, daar iedere brander van een gaskomfoor van gemidlde'ide girootte deze hoeveeLheid gas in circa 7.5.minuten verbruikt, moet ook in dien tijd eein ketell met 1 liter water koken. Ht aan den kook houden van het water vereisoht slechts 1/3 of 1/4 van dit gasver bruik.. Vooral wordt gezondigd tegen den regel om bij het koken van spijzen deze aan den kook te brengen in den kortst moge- llijkeai tijd, dus met de grootste vfiam van het kotrnfoor £n vmwOgens deze «spijzen met kleine vlam aan den kook te houden. Dat dit een groot verschil in verbruik maakt, willen wij hier met een eenvoudig voorbeeld aantoonen. Een pan, gevuld met een spijs die bijv. twee uren moet koken en waarvan de in houd 3 K.G. weegt, wordt, op de vlam ge stéld. Met een komfoor als boven aangegeven, kookt de inhoud in ongeveer 20 minuten met volfe vlam, daarna kookt de inhoud 1 uur en 40 minuten goed door met 1/4 van het gasverbruik. Resuiltaat: de berei ding met weinig, gevaar voor aanbranden kost aan gas 275 L. voor een waarde van 1.65 ceint. Liet men dus die vlam op/ volle grootte gedurende den geheelen kooktijd dan werd venbruik't voor 3.60 cent Nu zal menigeen geneigd zijn te onder stellen, dat de lading van een pan he-eter zou zajn oüis die „hard kookt". Dat is ech ter volkomen onjuist. Een vloeistof, die eenmaal aan de lucht kookt, rijst niet in temperatuur al verwarmt men die nog zoo sterk, zij verdampt altoen sneCCier, waar door in de keuken de kans voor aanbran den zoo veel groot er wordt. Er zijn nog meer middelen om het gas verbruik van de komfooren te verminde ren. Vooreerst verwarmo men juistzooveel water als men noodig heeft, dus niet -zoo veel, dat men van iederen tot kookhitte geforachten ketel water slechts de helft of iets meer gebruikteh de rest laat af koelen. Dan hoqdtq men 'er zich voor mat hét maken van warm water te vroeg te be ginnen. Van tweeën een, men iaat dan de ketel neg op het komfoor a's het water voor hef doel reeds warm genoeg is (het bth'oeft voor alle doeleinden nog niet te koken), of wel men draait de gaskraan uit vóór dat het gebruik, aanvangt en be reikt daarmede, dat de kostbare warmte voor het doel verl'oron gaat. Vervolgens mogen wij niet nalaten te waarschuwen tegen het koken op asbe.st- p]aatjes of op z.g. „spaarsteenen" die tus- echen vlam en ketel of pan worcöen ge- lCgKj. Eindelijk zorgë men hiervoor, dat men een goed onderhouden gaskomfoor heeft. Ook hier geldt dat goedkoop duurkoop is en men bedenke, dat menigmaal een „goedkoop" gaskomfoor een dure kost ganger blijkt te zijn.^ Ook gaskachels zijn vaak d)ure gasver- al in dors. Wij willen hier in het kort eenige veel voorkomende fouten bij gasverwarming aanhalen: le. gaskachels met zeer onvoldoende in richting om van de voortgebrachte warmte het grootst mogelijke gedeelte aan de ver warming van het vertrek te doen ten goede komen. Is het wel bekend, dat er veel gaskachels zijn, die van de warmte 60 pCt. naar den schoorsteen afvoeren, en enkedei, die het nog eager maken? 2e. gaskachels met te klein vermogen, die 6teeidj3 moeten ■worden geforceerd en daardoor een slechte werking heibben. 3e, gaiakatfbpjs^ die een geheel verkeerde samenstelling of wel een verkeerde plaat sing hebben, waardoor de voortgebrachte warmte tot hinderlijke warmteverdeefling, tot groot warmteverlies en tot onvolledige verbranding voeren en daarmede zeer 6lecht nuttig effect bereiken. 4e. Bestaat nog veelal do gewoonte om ongeacht de weersgesteldheid de gas kachel vol aan te steken en te laten bran den, totdat de temperatuur van het ver trek te hoog geworden is, vervolgens da vlammen geheel te dooven en deuren ol vensters te openen om het te veel in' warmte te doen ontsnappen. Dat dit laat ste gelijk staat met het weipen van geld uit hot venster is zonder meer duidelijk. Men breng©, vooropgesteld, dat een wer kelijk goede en voor het doel pas&endö gaskachel aanwezig is, met voKle vlam dé kamer op de vereiödhfce temperatuur enl stede dan dadelijk de Vlam zooveel la ger, dat onder do bestaande 'weersom- &tandigjheden de temperatuur niet meet} lijst of daalt. Bij het verlaten van een vertrek vooe eenigen tijd, bijv. meer dan een uur, stelld men de kachel gerust af en beginne men' de verwarming bij terugkeer opnieuw., (IVacL\

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1916 | | pagina 1