ROOHSCHE ARBEID.
BUITENLAND.
De Oorlog.
coaaoacamcoDtzaoancancLa
Daac3i3tzaacinDcaaoDaDC3oaa
I Qooperatie.
In de zaak der Kath. Coöperatie voor
Leiden begint lev'en te komén. De verga,
dering, welke verleden Week gehouden is,
en waar de heer G. v. Lingen, voorzitter
van den Ned. R. K. Coop. Bond als
spreker optrad, is uitnemend geslaagd.
Op die vergadering werden aan de aan.
wezigen inschrijvingsformulieren uitgereikt,
om to zien in hoeverre er daadwerk e.
lijfe«e belangstelling was voor een
Kath. coöperatie.
87 Personen hebben zich op dézé ver
gadering opgegeven als lid voor eien even
tueel op te richten coöperatie. De com
missie kan dus voorloopig tevreden zijn.
De zaik der coöperatie is dus éen flinke
stap vooruit gegaan, alhoewel met di|e 87
leden nog geen blojeiende coöperatie staat.
Wanneer eerst die 87 lieden verbrui
kers geworden zijn, dan kan men begin
nen. Want onder die 87 zijn er velen, die
nog niet getrouwd zijn en dus ook gelen
huisgezin te onderhouden hlebben. En van
die laatsten moet een coöperatie het vooral
hebben 1
Maar m elk geval de commissie hiejeft de
haar opgedragen taak bijna vervuld. Doch
klaar is alles nog lang niet. M.i. moet
er onder de leden van den Ned. R. K.
Volksbond nog wat meer gewerkt worden.
Een referendum onder de bondsleden zou
misschien nog meerdere deelnemers naar
yoren brengen.
Een tweede belangrijke vraag is, moét
de coöperatie los, of in contact staan
met onze plaatselijke arbeiders-beweging?
Of, duidelijker,, moet de op te richten
coöperatie, verbonden zijn met de afd.
Leiden van den Ned. R. IC. Volksbond,
of moet het lidmaatschap voor iederen Ka
tholiek open staan?
Beschouwt men de wordingsgeschiedei.
nis dan is er geen lijn in te ontdekken.
Maar plaatsen'we ons op het standpunt
der standsorganisatie, dan is de zaak wat
dat betreft reeds beslist. De drang naax
een coöperatie kwam uit dien Volksbond.
En de Volksbond schreef daarop een ver
gadering uit toegankelijk voor alle Ka
tholieken. Uit dit laatste was af te leiden
dat men de coöperatie voor iedereen
open wilde stellen. Gaan w!è uit van hét
standpunt der standsorganisatie waar
van de taak zoo pas door het Dood. Epis
copaat is vastgesteld dan behoort de
coöperatie in en bij' de stand sorganisa.
tie, en dat is de Ned. R. K. VolksbondI
't Kan zijn, dat deze kwestie nog niét hé-
sproken is, omdat de zaak der coöperatie
nog niet in een zoodanig stadium geko
men is. Maar wanneer aanstonds het
Bondsbestuur de taak der commissie ovér-
neemt, dan mag over dit punt wel eens
grondig van gedachten worden gewisseld.
Want evenals met bijna alle andere za-
ken hebben we ook rekening te houden
plaatselijke omstandigheden zijn hier de
St. Josef ge zeilen venee n i g ingplus de bui
ten onze Volksbond staande vakvereni
gingen. Moeten dee organisaties, of, lie
ver gezegd, de lieden daarvan worden bui
tengesloten 'van de op té richtien coöpe
ratie? De vraag stellen is haar tevens be
antwoorden.
.Van arbcidersstandpunt komt men tot
de volgende conclusieslédien kunnen zijn,
alle leden van den Ned. R.K Volksbond len
de daarbij behoorende vakafdeelingen. On
der die ..daarbij behoorende" vakafdeélin-
gen komen dus ook d i e leden der St.
Josefgezelleip'éréenigingen in aanmerking
die Üd hunner vakverefeniging zijn. Even
eens de leden der Kath.-vakvereenigingen
die niet verplicht zijn, lid te'worden
van den Ned R. K. Volksbond, b.v. de
politie, ambtenaren, onderwijzers énz.
Dan blijft het dus een zuivere arbeiders
coöperatie.
Het bovenstaande lijkt ons de beste op
lossing. Zijn er die er anders over den
ken, welnu, dan kan een vruchtbare dis
cussie misschien nog goede ep ook djefi-
nitieve resultaten opleveren.
Op Huisbezoek. I I
De winter is in 't land! We kunnen dit
aan den lijve bemerken!
De winterI De tijden van actie en pro
paganda zijn dus daar!
De lange winteravonden leenen zich.daar
ook uitstekend voor!
Onze propagandisten zullen deze gele
genheid dan ook niet laten voorbijgaan.
Tot hen is klit woord van aansporing dan
ook niet gericht. Neen, degenen, die
's avonds achter de kachel zitten bakken,
of langs de straat loopen te slenteren, tot
dezen is dit woord gericht.
De meesten dezer hebben reeds op de
een of andere wijze hun voordeel genoten
van de organisatie.
Maar inplaats van dit te waardeeren,
idoor anderen aan te sporen en op te
gekken tot toetreding latten zij alles
maar langs hun koude kleeren gaan. Zoo
echt jansalieachtig 1
Komt, bondsleden en vakVereienigingS--
mannen, schudt af die laksheid, welkie; zoo
demoraliseerend werkt op het bestuur Van
Uwe organisatie. Leeft mede met uwe or
ganisatie! En dat kunt gij op de krach
tigste en doeltreffendste wijze doen door
op huisbezoek te gaan. W.elnu, aan
den arbeid dan. Vergeet niet, dat de strijd
uwer medearbeiders ook uw s t r ij d, jen
de belangen uwer medearbeiders ook u w.e
belangen zijn.
Het parool is dusop huisbezoek!
S lechte tij1 den. 1
Voor verschillende onzer arbeiders wordt
de economische toestand er niet rooskléu-;
riger op. In de tabaksnijverheid bé.gint'
de werkeloosheid te dreigen. De arbeids-;
dag is reeds belangrijk verkort. En vérkor.;
ting van arbeidsdag bctceként vQor dpgene
die stukwerk heeft minder loon!
In de metaalindustrie dreigt éVénéens
Itagnp^Q te komen, Duj^scbAwd Icvfci^
ons geen staal en ijzer mejer én Engeland
doet het evenmin.
Zoo staan dus in twee zeer belangrijke
industriën de zaken bedenkelijk.
Eriheerscht nog wel geen volslagen wer
keloosheid, maar dc symptoncji zijn |er
reeds van te ontdekken.
En men moet niet vergeten dat Ier naar
schatting ongeveer oen 100000 pérsonen
in dc metaalnijverheid wlerkzaam zijtn.
Ook in de tabaksindustrie werken
een 30000 personen.
AlgeheeLe wierkfeloosheid in die bedrij
ven heeft dus heel wat te beteekenen.
Laten we echter hop len dat het zoover
niet zal komen. Eén lichtpunt is er ech
ter nog! Een zeer groot deel der arbei
ders in de tabaksnijverheid is georgani
seerd. Ook in de metaalindustrie is dit
het geval.
Dus onze georgan i s eerdé arbei
ders staan dus nog niet direct „op de
keien".
Maar nu de ongeorganiseerden. Wat zul
len dezen moeten beginnen, wanneer de
werkeloosheid in die bedrijven haar intre
de zal doen Zij 'zijn geheél op de publiieke
liefdadigheid aangewezenWanneer deze
zich niet over hen ontfermt dan sfaat de
honger voor de deur
Zal men dan nooit leeren? Dag in, dag
uit, is het hun voorgehouden dat organi
satie noodzakelijk is; dat men daartoe ze
delijk verplicht is tegenover zich zelf en
tegenover zijn. huisgezin 1
Doch telkens wanneer men dit ziedde
werd men eigenlijk uitgelachen.
De ongeorganiseerden zullen wél nala
ten nu nog eens. te lachen over de vak
organisatie en de noodzakelijkheid daar-
Groeikracht. 1
Steeds sneller groeit het~R. K. Vak
bureau.
In-de crisis dagèn (2 jaren) is het aan
tal leden gestegen met 20.000.
Op 't oogenblik bedraagt het ledental
reeds 55.000.
't Gaat crescendo
De eigen drükkerij van het vakbureau
begint ér ook zachtjes aan te komen. Er
is een" naamlooze vennootschap opgericht
met de aangesloten vakbonden als lieden
en deelnemers.
Er wordt een leening uitgeschreven van
100.000 gulden, terwijli het bestuur op
dracht kreeg de voorbereidende werkzaam
heden voor het bouwen van dje werkplaat
sen enz. aan te vangen. i
Ontwikkeling. 1
Wij leven in dagen van strijd. Strijd op
elk terrein van het maatschappelijk leven.
Wie aan dezen strijd actief deelneemt
moet voorzien zijn van een dosis kennis.
Op elk terrein van het leven zijn onzle
tegenstanders in de w«aer om ons te be
strijden.
Onze ontwikkeling kan daarom nooit
groot genoeg wezen. Daarom moetien we
steeds in de weer zijn, om deze steeds hoo-
ger op te voeren.
Zakelijk.
Maar met eigen krachten kunnen we
wel veel, maar niet allies.
Bovendien, voor onze organisaties zit
ten er ook financieeje moeilijk heden aan
vast.
Nu hebben we dez|ér dagen iets gelezen
wat ook voor Leiden niet onmogelijk is.
De afd. Rotterdam van den Ned. R. K.
Metaalberwerkers bond heeft een serie
van 18 ontwikkelingsavonden georgani
seerd.
Zij heeft zich daarbij van de medewer
king verzekerd van de leden cYu R. K.
Studenten vereleniging St. Virgil usVuit Delft
die met hun moderator Pater Vnjinoled
voor de leden dezjer vakvereeniging een
groot aantal lezingen zullen houden.
Er zullen o.a. gesproken worden over
Mijnbouw, Springstoffen, Sterrenkunde,
Gewapend Beton, Vliegmachines, het ont
staan der aarde, Hoogovens, OnderZeeërs,
Teekenen, Weven, Pneumatische fundee
ring, Bouwstijlen, enz.
't Is om van te watertanden 1
Zooiets kan in Rotterdam gebeuren zon
der dat er R. K. Studenten zijn! En zou
dit nu in Leiden niet kunnen, waar.zoo
vele R. R. Studenten zijn
Wat denkt ons Volksbond bestuur van
het bovenstaande? En het bestuur van de
Leidscho R. K. Studenten viereieniging „St.
Augustinus".
In elk geval een bespreking voor beide
vereenigingen is het allicht w|el waard,
dunkt ons I
Duitschland.
m r i KOELE POLITIEK. 1 Pp1
De Berliner Börsen Courier bévat be
schouwingen over de politiek, die voor
Duitschland slechts gewenscht is. Vooral
moeten we vermijden betoogt hét blad
dat de hartstocht en andere dan Zake
lijke overwegingen bij ons het woord voe
ren. Onze vijanden staan onder politieke
aanvoering van de Ejngelschen. Wie tégen
over de Engelschen récht wil behouden,
mag alleen rekening houden mjet de feiten.
Zonder haat en zonder vooringenomen
heid moet hij de werkelijke gegevens on.
derzoeken en hét besté daarvan behou
den. Hij moet het verstaan hét zélfde ge.
zicht te trekken bij goed én bij slecht
spel en zijn intiemste gé dachten moét hij
Zooveel mogelijk verzwijgen.
Niets; heeft ons D.uitschers moer gé-
schaad, dan onze Zucht om te getuigen in
politieke dingen, waardoor wij ons steeds
verplicht voelden onzé uiterste politieke
doeleinden voor de gföhieéle wereld te ont
hullen. In plaats, daarvan moeten tvij ons
beperken tot de behandeling van dé tast-,
bare, voor dé band liggende fiedtén. Als
HS bii ,ssa beggfelüDg ym dtejSj»i<3i
van den oorlog onmiddellijk er op wijzen,-
dat we door het een of het andiere plan
onze vijanden op de een of andere plek
willen verzwakken, dan toonen wij hun
eigenlijk slechts, waartegten zij zich het
hardnekkigst moeten verziet ten om mleit
kracht voor hun belangen op te komen.
In de wereld wint niet diegené, die zijn
plannen den tegenstander zoo luid én uit-,
drukkelijk mogelijk in het gezicht slin
gert, maar hij', die niet zonder noodzaklei-
lijkheid de aandacht op dingen vestigt,1
die gewichtig voor hem zijn.
ALCOHOL EN SCHIETEN.
In het Militar Wochenblatt leest mén
Bij de in München gehouden jaarvérga-
dering van geheel onthoudende genees
kundigen uit het Duitsche taalgebied, hileld
professor Kraepelin uit München 'n le
zing over schietproeven met .en zonder
alcohol. Deze werden door het Beiersche
ministerie van oorlog op groote schaal
genomen en mét dé uiterste zorgvuldig
heid uitgevoerd om inzicht te krijgen in
den invloed van den alcohol op de tref
zekerheid. Het getal van de door twin
tig schutters op twintig dagen afgegevén
schoten bedroeg mejer dan dertig duizend.
Het schieten was ten gevolge van dien
alcohol ongeveer drie prooent slechter.
Het duidehjkst was de uitwerking 25 tot
30 minuten na het innemen van éen be
trekkelijk geringe dosis alcohol (véértig
gram) die ongeveer gélijk stond mét een
liter bier. De groote meerderheid schoot
aanzienlijk slechter, vaak acht,- negien,
tien en zelfs twaalf procent slechtjer. Een
aantal schutters meende zélfs bétier te
schieten met dan zonder alcohol, térwijl
hun trefzekerheid in werkelijkheid tien pro
cent verminderd was.
IN DE DIASPORA.
Een Duitsche ziekenzuster vertélt in
„Der Arbeiter", waaraan wij het ontléenen:
Een jonge vrouw, met oen baby van 4
weken, werd in het ziekenhuis der Noord-
Duitsche stad N. opgenomen; zij sprak den
Oostenrijkschcn tongval en ik vroeg haar
„U bent uit Oostenrijk
„JaweJ, zuster, uit Ling."
„Ja," en zij vertelde hare geschiede-
nis, eene uit duizenden.
Op negen en twin tig-jarigen léeftijd was
zij met haar meesteres van Ling naar hier
gekomen en ging in den beginne getrouw
naar de kerk. Na eenige maanden werd de
dame ziek en het kerkbezoek werd minder
en hield ten slotte géheel op, toen de dame
weder gezond was. Na twee japen trouwde
Zij met een andersdenkende. Reeds vóór
het huwelijk 'brak de godsdiensttwist tus-
schen beiden uit. Hij wilde niet katholiek,
zij niet protestantsch getrouwd worden.
Het resultaat was, dat allebei afstand de
den van het heilige vérbon d, dat zij als
een gewoon burgerlijk verdrag sloten. Hun
echt werd door een stadsambtenaar beu
zegeld. Na een jaar werd hun den kind
geboren, en Vóór de moeder het ziekbed
had verlaten, en ervan wist, was het kind
gedoopt, doch .-niet in een katholieke
leenden gcurengcl hni»^
lijk wilden aangaan, eens-de ellendige ge
volgen ervan! Wat voor het katholièkje
meisje'een onoplosbaar H. Sacrament is,
beschouwt de man als een burgerlijk vler-
drag, dat hij naar willekeur breken kan.
De man kan'weer huwen, de wettelijk
gescheiden vrouv^ staat alleen. Tot de
vrouwen behoort zij niet meer, bij de wedu
wen is geen plaats voor haar
I i ij kIJ i M.i lU i
Roemenië.
VERKLARINGEN VAN EEN ROE.
MEENSCH GEVANGENE.
De oorlogscorrespondent van het B;er!.
Tageblatt seint aan zijn blad een merk
waardig onderhoud, dat hij had mét een
Roemeensch krijgsgevangene, een resierve-
officier, en arts van beroep.
Hij is een vriend van Rusland en prin
cipieel tegenstander van den oorlog, doch
bekent hartstochtelijk, dat het om Zeven
burgen gaat.
Op de vraag, Wat het Roemejensché volk
over den oorlog denkt, antwoordde dé
gevangene, die sociaal-democraat in dé
politiek is„Bij ons bestaat er geien open.
bare meening. Er zijn alléén Bojaién en
Boekarester kapitalisten. Dé Roémeen-
sche grondwet is de vrijzinnigste van dé
wereld, maar voor het volk bestaat zij
alleen uit een vodjé papier. D;e heel-e socia
listische partij heeft den oorlog krachtig
..bestreden, doch ons betoog wérd éénvou
dig door Wapenen en arrestaties vérstikt,
In de Dobrocdsja moeten zelfs yel-e soci
alisten terechtgesteld zijn, omdat zij tégen
den oorlog zich verklaarden.
Wie acht u verantwoordelijk voor den
oorlog? U verwacht zeker, dat ik Enge.
land, Rusland of Duitschland zal noe.
men. Neen, gelen enkel land of volk is
schuldig, maar de machtigen van alle
landen, Schneider, Crensot,- Putilow zijn
de de ooriogssrichters en niet dé Roma-
nows. Hohenzollerus of Habsburgers. Ik
houd veel van het Russische volk' én het
is ook, trots de Dobroedsjaaffaire, bij
ons bemind, maar persoonlijk lieD ik- uo.v
de grootste bewondering voor Duitscli-
land. De Duitschers zijn een grooté natie,
maar sinds 1870 hebben zij heel Europa in
de wapenrusting gedwongen. Daarom
móeten zij ook de kleine volkjen béwape-
inen. De kleinen lijdén thans. Gij Zult
zien, d'at ook Griekenland, Zweden, Noor
wegen en Denemarken in den oorlog ge
sleept zullen worden. Maar aan hét slot
zullen er geen ovcrwinnars zijn. Elk land
zal zoo hebben geleden, dat van schade
vergoeding geen sprake kan wiezén. Ook
de status quo ante kan niet terugkééüen.
Een rechtvaardige gebtedsvfcrdeeling is
noodzakelijk. Maar wie zal scheidsrechter
zijn
Waarom staat Duitschland Zoo alleen?
Dat is de schuld der diplomatie alléén.
Als Bismarck nog leefde, zou het heel
anders zijn. Oostenrijk-Hongarije en Bul
garije zijn de ware vijanden yan Rotemjemë,
maar Duitschland heeft ons nooit iets ge.
daan. Djurtschland yfichj. heden naar tjea
kanten en- verslaaf elkiën dag opnüeuw
zijn vijanden maar als het nog lang vecht,
zal het toch ten slotte alleen zelf dood
bloeden. Zoo was het ook met Napoleon.
De wereldgésdbijedénis herhaalt zich".
Van in.
EEN TOCHT LANGS HET, FRONT.
De „Delftsche Courant" heeft éen onder
houd gehad met den kapitein van hét Indi
sche leger H;. Kenémans, dié van een tocht
door Duitschland en langs het Westelijke
front is teruggekeerd en die ons als „éen
betrouwbaar en ontwikkeld man" wordt
beschreven. „Op gehéél zjjn tocht," zégt
het blad, heeft de kapitein alles kunnen
bezichtigen wat hij wenschte té zien. Men
leidde hem niet rond volgens een be
paald programma, maar hij gaf zelf aan."
Aan het verhaal van zijn bevindingen is
het volgende ontleend
„De verwoesting van Noord-Frankrijk is
volstrekt. Van elk dorpje of stadje dat
genomen wordt is niets meer te vinden
dan puin, geen enkel huis staat meer. De
artillerie der Franschen ien Engelschen
braakt onophoudelijk stroomen van lood
en staal op de ongelukkige plaa'tsjés |en
elke granaat vernielt ter iets van. Réeds
nu is Bapaume, dat nog in het bezit der
Duitschers is, zwaar geteisterd door ar
tillerievuur der geallieerden. Ruim 2200,
zegge twee-én.twint ighondierd gemeenten
moeten dé gealliéierden alleen in Noord-
Frankrijk aan de Duitschers ontrukken.
„Erger misschien nog dan de verwoes
ting der steden en dorpen is het voor jaren
en jaren onbruikbaar maken van den
grond. We hebben kaarten gezien, die
de heer Kerremans had meegebracht,
waarop een klein gedeelte was weergeven
van het Duitsche en het vijandelijke loop-
gravennet. Een net Eien onontwarbaar
kluwen over een groote breedte. Niet een
rechte loopgraaf met eenige verbindings- j
gangen naar een' achtergelegen loopgraaf,
maar een duizelig makend warnet van
dicht opeen loopende lijntjes en van on
berekenbare grilligheid. Men denke eens
aan hoe Frankrijks bodem daar wordt om
gewoeld, hoe de vruchtbare liumuslaag
wordt ondergewerkt en het zand bovén
k#mt. Waar de pionierschop den grond
onberoerd laat regent liet dag en nacht
granaten, die op den gronduiteen spat
ten, trechters graven en den omtrek met
brokken staal en ijzer bedekken. Over
de geheele linie is de bodem bezaaid met
granaatscherven, massa's prikkeldraad,
deelen van wapenen, voertuigen enz. Het
zou jaren duren omdat terrein, dat is
dus heel Noord-Frankrijk, weer bebouw
baar te maken als dat werk met véle
en frïssche krachten kon aangevat wordlen.
Maar welk een vrees'edijk tekort aan arbei
ders zal er zijn, wanneer eenmaal hét
moorden gestaakt zal worden.
„Men krijgt eenig begrip van déïi re
gen staal, die neerdaalt op Frankrijk, als
men weet dat de heter Kerremans reeds
op eenige kilometers achter de vuurlinie
het kanongebulder hoorde zonder dat het
ït een seconde werd onderbroken. Hot
slagen van het zwaarste geschut. Dag en
nacht gaat dat zoo door. In huizen waar
de K. overnachtte hield het schudden en
rinkelen der ramen tengevolge van het
artillerievuur geen énkel oogenblik op.
Wel werd het nu en dan plotseling hevi
ger als ergens eén aanval werd gedaan,
maar nooit zweeg het gebulder. De Duit
schers hebben nu op elke 10 K.M. 1000
kanonnen van verschillend kaliber, de ar
tillerie der entente, is 2 k 3 maal sterker."
„Tijdens zijn verblijf aan het front was
de bezoeker ook in de gelegenheid ge
weest zich te onderhouden met Fransche
en Engelsche krijgsgevangenen. De Duit
sche officieren bleven daarbij- vier van den
bezoeker, zoodat de gevangenen volko
men vrij waren in hun uitingen. Het was
de heer R. opgevallen, dat de Franschen
en Engelschen niet bij élkaar kwamen,
en toen hij eerst met leen En gels ch man etn
later met een Franschman daarover sprak,
bleek de verhouding tusschen hen zeer
koel te zijn. De Franschen vooral warén
sterk ingenomen tegen de Engelschen,
die zij er van beschuldigden dat de En
gelsche het gevaarlijke én bloedige werk
steeds door de Franschen poogden té la
ten doen en Zelf achtér bleven
„Over de verzorging en de behandeling
waren.de gevangenen tevreden. Over het
eten niet bijzonder. Mén moet hierbij niet
uit het oog verliezen dat aan het Fransche
en vooral aan het Engelsche front op
het gebied van spijs en drank bijna over
daad heerscht. Komen dan de krijgsge
vangenen in Duitschland, waar zuinigheid
en afgepast gebruik noodzakelijk is, dan zal
het -verschil aan de Engelschen én Fran
schen sterk opvallen en zullen zdj: over
het Duitsche eten zich beklagen.
„Ik heb aan het front eri elders veel
met Duitsche officieren gesproken, zéide
onze zegsman, van jonge luitenants tot
vergrijsde armeekorp s c omtnandan ten en
natuurlijk! het meest over den oorlog. Wieil-
nu, in al dien tijd, bij al die gesprekkén,
in/--;- vel F- personen op vele plaatsen heb ik
nooit ook maar éón enkel woord gehoord
dat kwetsend of grievend klonk voor dé
geallieerden. Ik moést dikwijls denken aan,
Grey, Bjriand, Asquith, Poincaré en ande^
ren die, over de l/uitscner^ ,spiv-.vGi..a,
gaarne de grofste beschimpingen bezigen.
De Duitschers bewonderen vooral den
moed en het gedrag té vielde der Fran
schen. Een armee-commkndant zeide tot
den heer K.Ik heb de Franschen bé
streden van de Noordzeé tot de Vogézen
en overal heb ik hun schitterend gedrag
bewonderd. Ik' heb meier dan eens gevan-:
gen genomen Franschen mijn hulde gé
bracht voor hun on tembaren moed. Zoo
was het oordeel van alle Duitsche krijgs
lieden."
Twaalf K.M. achter het tegenwoordige
gevechtsfront zijn de D.uitschers al bezig
nieuwe linies aan te leggen ien als 't
noodig is, als zij' geen onnoodige verlie
zen willen leiden, trékken zij terug
,-Aber durch kommen sie niel" bad
de stafofficier gezegd mét dié zélfde
onfeilbare gekerhgjd, wjefké de heex K«
allen hacf aangetroffen.t f
,Van de hoogte, waarop, de vliegdfia
staat kreeg de heer IC. een yerstomme
bewijs. Men toonde den gasi Benige vil
machines \-aii de nieuwste construct
Deze k urm en oen hoogte bereiken van.53
M. en een snelheid vaar 200 IC. M. j
uur I De bestuurder en de waarnemer sp
ken met elkaar door spreekbuizen, 'f
kenen kunnen zij elkaar niét geven, o
dat de luchtdruk achter de schroef 2
geweldig is een dat die in staat zou z
een opgestoken hand té ontwrichten."
WAT HET MODERNE SLAGVELD I
In de „Daily Chronicle" geeft de Eng
sche schrijver H. G. Wells zijn indrukl
weer van de verwoésting, die de oorlog
het Westelijk front heeft veroorzaakt.
,Als ik eenig schouwspel moest aan»
zen, dat als typeerend voor de bijzondi
afgrijselijkheid en het kwaad, dat de.n
derne wijze van oorlog voeren, wiel
Duitschland uitgewerkt en de wereld i
gedrongen heeft, kan worden beschouw
dan denk ik niet, dat ik een der grex
architecturale ruïnes zou kiezen, die
meeste schrijvers hét meest schijnen gei
poneerd te hebbén. Ik heb de verniel
en de ruïnes der béroémde kathedralen
Arras en Soissons en de groote kerk v
Saint Elbi, en ook de photographieën v
de lakenhal van Yperen in zijn te gen wo
digen toestand gezien, maar dat allies he
mij niet diep getroffen.
Maar wat inij veel meer verdriet da
is de vernieling van dorpjes zooals f
court en Dompierre en dc verschrikkeli;
toestand, waarin de velden en tuinen
heen verkeér-en; en mijn bezoek a
het spoorwegstation te Arras wekte bij 1
een aandoening, alsof ik het lijk van t
pas-vermoorde voor mij zag. Voor ik
hernomen dorpen in dc eigenlijke geveclJ
zóne bezocht, dacht ik, dat de ontruimd
door de bevolking slechts van tijdelijU
aard was en dat zoodra het gevcchtsfra
meer in de richting van Duitschland teru
gedrukt zou zijn, de burgers der vcmieB
dorpen weer terug zouden komen (I
hunne huizen te herbouwen en hunne a
kers opnieuw te gaan bewerken. Maar
heb nu -gezien, dat niet akcen de huizl
en de dorpen bijna onherkenbaar zijn w
nield, maar zelfs de velden 'n:-t meer i
staan. Het zijn wildernissen van grand
trechters. De bewerkte bouwgrond is na
onder gewoeld en groote massa's rui
aarde liggen daar overheen. Geen gewei
ploeg kan deze verstarde zee bewerkc
om nog niet te gewagen van de brokki
hout, de afgrijselijke massa's verward ijzi
draad, ruwe brokken van groote proji
tielen en een groote massa niet-ontplol
granaten, die overal door den chaos he
verspreid zijn. Op verschillende plaats
is deze puinmassa geel gekleurd door-
inwerking der krachtige ontploffingsm
delen en er door heen kronkelen zich lot
graven van acht, tien, twaalf voet diep
Deze zullen water- jen modderpoelen w
den, waarin het vee zal vallen.
Het is niet denkbaar, dat er op dié gri
jaren lang. i
Van het Oostelijk ocrloosterreij
DE STRIJD IN WAL ACH YE.
De toestand o'pi het oorlogstcrnein
Walachye wordt op het oogenblik I
paald zoo meld Max Osborn uit 1
hoofdkwartier van Falkenhayn aan
„Voss. Zt." door het versterken
verb re eden van de Wig, die door het off
sief van de verbonden troepten diep
het Roemeensche gebied is gedreven.
Duitsche en Oostenrijksch-Hongaara
troepen hebben hier een opmarsch 1
bracht van heel bijzonder karakter. 1
wijl de hoofdcolonnes met kracht en
gebruik makende van ieder tactisch
ces onophoudelijk voorwaarts drongen,
ten in het tusschenterrem nog op 1
plekken ingehaalde en omsingelde,
hun hoofdmacht afgesnedene vijandiel
troepen, die gevangen moesten worden,
gevechten, die hierdoor in. aansluiting
den slag bij Targu Jiu zich .ontwikkel!
kan men nu als geëindigd bes'chow
Het uitgebreide gebied in klein.Walacl
dat door onze voorhoede worde begre
is van vijanden gezuiverd. De vaste san
hang tusschen onze troepen is tot sl
gebracht, en tegelijkertijd heeft het
overde gebied aan breed tie veel gewoni
Het detachement van bij Orsowa staa
Roemeensche troepen, dat naar het Oo
een uitval had gedaan en dat de onze
de flank wilde stooten, werd teruggéja;
Onze troepen bereiktén den Donau.of
die tegenover het Servische gebied
Dit was een niemvsucces van butengieh
beteekenis. De dubbele druk, die 01
in de Orsowasector staande vijandc
bataljons werd uitgeoefend, deed zich s
dig gevoelen. Nadat zij zich verschil!
dagen achter elkaar dapper en met
loochenbare kracht hadden verd»
wonnen de Duitsche en Oostenrijk
troepen ten Oosten van dé Corna tier
Ook voor de Roemeensche verdeÖi
van den Donau werd de toestand sl
moeilijke in Crajewo hebben de bor
nooten een gewieldigén buit aan levenf
delen en allerléi materiaal gtelmaakt.
de Roemenen béslotén hadden de staxi
meer te verdédigen, hébben zij hun ai
rie uit dit gebied, waaronder ziwaai
schut van Japanschen oorsprong", bi
teruggetrokken
Aan de paswegen ten Oostén van
Rooden Toren-pas bood den vijand t
tegenstand, vooral bij Campolung, oi
centralen ten minste op dit gebied
opdringen te beletten. Campolung is
ook, naar men weet, door hen in
genomen. _ji~li _i m
