Uit de Omgeving.
ie over verminderde diewstpres-
telt/je, omveiredhifiï'glh c-i'd en tegenwerking;
voert gij een taal, dóe niet past aain aimlb-
Hieaiaaren, venpCdicht het goede yoorbeieïd1 te
•geven aan. hunne ondergeschikten.
I>e atfgeüegde ambtseed' veipitoht den
ambtenaar zijne? bediening met alle ge-
itoouwhewi, nauwgezetheid en met adf.eai
ijver waar te nemen.
Het moreel verantwoordelijk stellen van
He Regeering voor die gevallen, waarifn
leien, tot het uiterste gedreven ambtenaar
öich vergrijpt aan Staatsgeüdien is een
donkbeeüd, dat slechts kan opkomen in het
brei!n van een ontoerekenbare.
Eerlijkheid, blijft onder alle constandfljg-
heden pfricht.
Door op deze wijze aan de Regeering
(eüschen te stefl'len voor sajlardisrvenbeterimg
van ambtenaren, dto ten dieeüie reeds sa
larissen van 3000 gulden en meer genie
ten, zal men niet lilcht de belangstelling
'èn de sympatihi'.'e verwerven van hot pu
bliek en van de volksvertegenwoordiging.
lik acht het mijn plicht aan uwe Ver-
ftAniijcr.lmijg mijme ernstige afkeuring te ken
nen te gevenover inhoud' en toon de.r
motie, aangenomen in de Vergadering
te Utrecht op 15 Ocbober j.l. en daarna
toegezonden aan de pers, den Raad van
Ministers, de Kamerleden en aan mij.
.Pftl"
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Grondwetsherziening.
iVergaderjng van gisteren.
Ha toelating van het nieuw gekozen lid
voor Dordrecht, den heer De Kanter, wor-
iden de algemeene beraadslagingen over de
{wetsontwerpen in zake de grondwetsher-
Kiening voortgezet.
De heer T y d e m a n (v.-L) hervat zijn
gisteren afgebroken rede met een uiteen
zetting van zijn opvattingen ten aanzien
yan bet algemeen kiesrecht. Aan de aan
fluiting is, meent spr., in het ontwerp met
genoeg aandacht geschonken. Habitueele
armlastigen, wanbetalers van belastingen
en onder curateel© staande verkwisters
moeten evenzeer worden uitgesloten als
bedelaars, dronkaards en landloopers.
Ten aanzien van de evenredige vertegen
woordiging zei spr. zich houden aan het
ontwerp. Groot© verwachtingen heeft hij
daarvan evenmin als van het algemeen
kiesrecht. Zoo vreest spr. voor te grooten
invloed van hen, die het rad der verkie-
Kingsactie in beweging brengen.
Stemplicht acht spr. een noodwendige
consequentie van de opvatting, dat het
kiesrecht in het belang van het land wordt
gegeven. Hij verwacht er ook een gunsti-
gen invloede op het politieke denken van.
Wat het vrouwenkiesrecht betreft, past
het, meent spr., niet langer de vrouwen
luit te sluiten. Maar daarmede is z. i. niet
gezegd, dat men den toegang zonder eeni-
gje beperking moet verleenen. Het staats
belang beslist daarover. De overgroote
meerderheid der vrouwen is tnog niet ge
schoold voor het openbare leven. Spr. ver-
eenigt zich ten deze met het ontwerp der
regeering.
De heer Gerhard (S.D.A.P.) beperkt
zich tot art, 192 en zegt de financicele ge-
Jijkstellitog om haar zelf te willen. Hij ziet
er eeai phase van de ontwikkeling van het
schoolwezen in, welks geschiedenis hij van
1795 af schetst.
Spa*, betoogt, dat de neutraliteit praetisch
een onmogelijkheid is gebleken. De geloo-
vige wenscht door het geloof doordrongen
Onderlijs en de openbare school voldoet
alleen den moderne. De neutraliteit heeft
het oorspronkelij'/ negatief karakter ver
loren en een zeer positief karakte gekre
gen.
De heer De Savornin Lohman
'(Chr.-H.) bepleit het recht van de finan-
cieele gelijkstelling. Spr. kon kort zijn,
zeide hij, na de rede van den heer Ger
hard, omdat hij bijna hetzelfde wilde zeg
gen.
De heer v. d. Vo o r t v a n "Z ij p (A.-R.)
betuigt zijn dank voor de indiening van
;art. 192. Hij betreurt het dat de Minister er
geen tijd voor heeft om additioneele arti
kelen toe te voegen. Daardoor ligt er iets
onbevredigends in voor spr., juist omdat
het op de uitwerking zal uitkomen. Zelfs
de bepaling vóór welken datum de wijzi
ging en aanpassing der onderwijswetten
.gereed zal moeten zijn, ontbreekt.
Spr. brak zijn rede af.
De vergadering werd verdaagd tot Dins
dag half twaalf.
STADSNIEUWS.
Arti et Religioni.
Nog üfci dein nagalm van het spontane
Kulde- en dankbetocn, zich uitende in een
.warm applaus van een opgetogen publiek,
Svjüïen wij ons verslag van deze waarlijk"
grootscïïe uitvoering van „Ar4L" inluiden
met een weögemeen'd „Proficiat",
•Dank zijn wij versdhu&dögd voor den
durf, de energie, dille het bestuur en den
kranig en direc teur bezielen, een zoo van
vensdhiliende factoren, afhankelijke uitvoe
ring te durven ondernemen. En de uit
komst heeft die vervvadhtüngen, welke
[werden gekoesterd, verre overtroffen. En
'ft was de menigte, daar neergezeten in de
ïriseth gerestaureerde Stadsgehoorzaal, aan
te zien', dat er werd genoten, dat zij steeds
meer onder den indruk kwam van 't geen
[sverd ten gelhoore gebracht. En wa air-lijk,
vrijuit kunnen wij 't zeggen: „Arti" heeft
zich kranilg gehouden. Voor de pauze de
•Messe Sotenmertle van Gounod. Wat 'n
prachtwerk voor de ooncertzaall Door 't
geheel is 'n religie use draad geweven, bid
dend zich verheffend, emotievol getuigend
van geloof en vertrouwen, zich uitend in
klankconubinatuen van sublieme schoon
heid en ontroerende warmte. MeDodieus
jen rustig, dan weer in hartstochtelijke
verheffing, neemt dit cpue een geheel bi-
Kondere, eig etrtdoimmelijk.0 £iaats in in de
moderne mussen. Doch wij prijz'en ons ge-
luikkig, dat dJeze muziek de plaats heeft
gekregen waarin zij thuribehoort: d'e con
certzaal!, en niet meer klinkt in de gewijde
kerkhallen, daar zij dahr de geloovagen
afleidt. Hier echter ontplooit de muziek
zich in vollen luister. Rijkbewerkte koren,
He. keurig van stijl met welbegrepen
rhythmSek werden voorgedragen, al zon
den wij sommige tempi wat meer con brio
bebbc-u gewild. Arti's ensemble is goed,
al kan versterking der sopranen tot de
vc ortduremde zorg beh'ooreri, wïfli de melo
die zich niet verliezen in de vaak over-
heersohende onderstemmen', die overigens,
wat de bassen en tenoren betreft, van
voldoende ontwikkeling getuigen', terwijl
de alten vele goede momenten hebben, en
't geheel ziidh nog meea* moet beijveren den
directeur te volgen in zijne intenten.
Ovieriigens bleek sedert vorige malen veel
vooruótgang te bespeuren. - De solisten
Letónie Mo'lkeaiboer, sopraan; Frans Pha-
lippeau, tenor, en Jan Nelissen, bariton,
hadden geen groot üeeJl van 't geheel te
dragen. Zij voldeden goed èn in hun solo-
trekjes èn in den samenzang. Hier bleek
de tenor de meest geroutineerde kerkzan
ger te zijn,
't Oikelsifc kon ons nSet bijster voldoen;
wij moeiten echter rekening houden met
den tegenslag, diiJe zich voordeed bij 't aan
schaffen van de muziek, die naet uit En
geland was te krijgen en toen door kapel
meester Dok in 3 dagen Is gearrangeerd.
Het tweede deel bracht een groote te
genstelling „Erl-Könangs-Tochter'1 van
Niels Gade. Een werk in dramatischer
vorm geschreven, met boeiende soli en
pakkende koren. Dot drie-deeüge, in bal-
lade-trant geschreven, verhaal vond een
alleszins waardige verklanking. Gade'a
schrijftrant is melodieus, fijn gesfyleerd
en van groote zegging.
Schitterende soli en rijke instrumentatie
maakt 't geheel tot 'n wefk vol fiissche
schoonheid en 't heeft bovendien nog de
eigenschap den hoorder te boeien, 't Is
„Arti" gelukt den juisten toon te treffen
en de schoonheid van dit opus in volle
klaarheid te doen opgaan voor het audito
rium. En koor én solisten en hier ook or
kest vormden een zeer te loven geheel. Be
ter klonken hier de koren, frisscher en
klaarder sponnen de melodieën zich uit en
het ensemble bleef, over 't algemeen, bin
nen de gestelde eischen. Er kwam hier
duidelijk naai* voren dat in „Arti" goede
krachten schuilen; dat men niet te veel
steunt op 'n paar gangmakers, doch ieder
zich bewust is van de noodzakelijkheid, dat
men in een koor op eigen beenen behoort
te' staan en dat, als ieder z'n partij mees
ter is, het geheel daardoor tot grootere vol
maaktheid komt. De solisten waren zeer
goed: allereerst de alt, Hermine Scholten,
die met groote expressie de moederpartij
vervulde. Haar wanne, ronde en prachtig
gevormde altstem heeft menig moment van
groote dramatische ontroering gebracht en
hare partij Monk uit van intense muzika
liteit en hcoge kunst. Jan Nelissen, die
Oluf vertolkte, deed dit met een breecle op
vatting en groote muzikaliteit, die eén wei-
bedwongen temperament lag in de geluk
kig geschreven partij. Hoog tot laag in
deze stem is klankvol en warm; Nelissen
wachtte zich voor te groote krachtsontwik
keling en bewegelijkheid van 't lichaam.
Rustige ontplooing van z-jjn rijk stemma-
teriaal, binnen de redelijke grenzen van de
eischen der kunst, kan slechts ten goede
komen aan de ontwikkeling van zijn' nog
niet-af geluid. Wat hij nu gaf, houdt in een
belofte voor de toekomst. De sopraan Leo-
nie Molkenboer was in dit werk als Ko
ningsdochter in goeden doen. Haar krach
tig orgaan, blijkbaar goed geschoold, doch
nog niet voldoende beheerscht, heeft buig
zaamheid en soepel-timbre, eigenschappen
die veel heioven. De partij, door haar ver
tolkt-, gaf gelegenheid die goede eigenschap
pen te doen uitkomen. De uitbeelding ech
ter moet nog meer worden geperfectio
neerd. In no. 6 b. v. was zij schoon in het
schrne;dijende"; echter, waar de aankon
diging geschiedt van „Und wenn du nicht
willst" u. s. w. daar schoten de krachten
te kort en ontbrak de bruuske hartstocht
van de versmade. Dit als opbouwende cri-
tiek die niet verduistert wat overigens in
deze stem viel te loven. Het ensemble van
de solisten was af en gaf veel te genieten.
En wat wij met genoegen hier neerschrij
ven is, dat 't orkest van de staf ons volko
men heeft bevredigd. In aanmerking ne
me ij de dat 't geen tiageiijkeche arbeid is
als begeleidend orkest op te treden, kun
nen wij ons verheugen dat een zoo goed
bezet orkest, zoo welverzorgd ensemble ge
reed staat om onze uitvoeringen te belpen
vervolmaken en op te voeren tot grooter
hoogte.
Wat zullen wij ten, hlotte den directeur
Corn. Bonten toevoegen, zond-er iin henhiar
Hing te vallen, van wat wij reeeLs vroeger
'schreven? Bonten dö van ijzeren wil en
■stoere kracht, een werker zonder rust.
Wij, die bevoegd zijn, kunnen meea* dan
wie ook beseffen wait all zorg, toewijding
en moefizonten anhettd 't kost „ArU" te
breng dn tot een goede uitvoering nis deza
was. W.e zul jen er neet meer van zeggen.
Alleen constateeTcn wij ails loon voor öiiit
alles, dien triomf die „Arti" thans viert in
de welgeslaagde ufiüvoeufng. Dei vrnch-t
van wat Bonten deed is hem toegereikt in
den gouden schaal van dankbaiaihecid van
het auditorium, genegetnhecd van „Arfcï'
en zelfvoldoening; en de Noemen, hem
vereerd, zijn als zoovele getuigen van er
kenning en hoogachting voor dm dienaar
der kunst, wiens arbeid waardeering vinde
in de toetreding van. een groot aantal
nieuwe krachten en krachtdadfgen finan
cieel en steun aan „Arti'' van Leiidens
Katholieken.
H. W. Sp.
Bibliotheek van den R. K. Volksbond.
Wegens 'het overlijden van den Z.Eerw.
heer Pastoor Gadiet zal die Bitolniofheek
•van den Meid. R. K. Volksbond niet Za
terdag 21 Oct., djo-ch Zaterdag 28 October
worden geojp.end.
Politie.
Door de poO/itie as bij dien stalhouder
Dieben een schaap gestald1, dat gisteren
middag op de Veemarkt tueschen een
hok andere schapen was geraakt en waar
van d-e eigenaar onbekend iis. Eveneens 'as
daar gestalldi een speenbig, dat hedenmor
gen op die Haarlemmerstraat onbeheerd
werd aangetroffen en dat vermoedelijk uit
een wagen met varkens is gevallen.
Inlichtingen te bekomen aan het coan-
mïssariaat van politie, Breestraat a-lJhier.
De „Staatscourant" bevat de statuten
der Leidsdhle A'.genieene GehieefioDitihou-
ders-Vereemjgmg en de Vereenugfing van
Winkeliers in Kotomiiale Waren en Co
mestibles.
D-e kapitein H. Zeeman, kapitein bij het
4e regiment 'ynifamtenie, gedetacheerd bij
dien staf der le dfijvb'istie, is eervol ontheven
van dtie d'etacheei-ilnig en bij zijn korps te
ruggekeerd.
Gistermiddag omstreek® kwart over
drie 'is de 7-jarige A. p., wonende te Ledr
der-dorp, spelenderwijze te water geraakt
fin de Langegracht nabij de Mare. Door
den aldaar pastseenenden lantaarnopsteker
Lek, die gekleid te water sprong, werd
het knaapje gered, waarna het bij den
bakker v. d. M. van droge Moeren werd
voorzien.
Door de poffitie is proces-verbaal opge
maakt tegen e enige jongens, die van een
schuit., liggende in de sloot langs de v. d.
Helmkadei roode kooflen hadden ont-
vreeand.
Het groote gebrek aan dhloor heeft de
heeren Gebr. Dieben (firma C. J. Dieben)
c-p het idéé gebracht in hun stoomwas-
scherij „Het Bonte P-aard" op den Witten
Singel 86 een voor onze stad geheel nieu
we installatie voor de bereiding van ch'oor
of bledkwater te doen plaatsen. Zoca,ls in
achterstaaiude advertentie te lezen is,
vuoidt door deze nieuwe methode van
bieeken het goed in het geheel niet be-
schadfigd, e<n wo-rdt dus sïijtage voorko
men.
De mirahtCng is geïnstalleerd door rle
bekende firma Van der Heijden en Ligt-
voeifc. Door een gel i jlc stroom-instoi 11 atie
wordt een scheökundlig proces op zoutwa
ter toegepast, woaxetoor het natrium daar
uit vrijgemaakt.wordt en bet chloor over
blijft. Chp een küein laboratorium kan pre
cies bet percentage! van liet chloor worden
vastgesteffld". Bij hert. groote gebrek aan
chloor en andere waschartikelen ie deze
inrichting een ware uitkomst voor verte
huismoeders.
HAARLEMMERMEER.
Gemeentebestuur. De oudste wethou
der dezer gemeente^ de heer Kóoy (lib.)
zal wegens hoogen leeftijd weldra ontslag
nemen.
NIEUWKOOP.
Gemeenteraad1. Op Vrijdag 27 October
a.s. des voorm. 10£ ure vergadert de raad
dezer gemeente.
Aanbesteding. Op Maandag a.s., des
voorm. 10 uur zal ten gemeentehuize wor
den aanbesteed de benoodigde steenkolen
voor de gemeente.
SASSENHEIM.
Gemeenteraad. De Raad dezer ge
meente vergadert Woemsdiag 25 October
as. nam. 2 uur.
ZOETERMEER.
Ontvreemd, Op de paardenmarkt te'
Gouda moet een paard ontvreemd zijn ten
koste van een onzer ingezetenen.
ZOETERVYOUDE.
Gemeenteraad. De Raad' dezer ge
meente vergadert Maandagmorgen te elf
uur. De agenda bevat: Installatie en be-
eedigtoig van den heer Jac. van Leeuwen.
Ingekomen stukken. Benoeming ambte
naar v. d. Burgerlijken Stand. Aanbie
ding gemeen-tebeigrrootifng 1917. Vaststelling
kohier schodlgeftden. Vasfebeflfing supp-l.
kohier hoofd, omslag 1916. Reclames H. O.
Roomsche Agenda.
ZONDAG. Leiden. Half éénün „Zomeir-
Boxig", jaarveitgiadeirlitoig van
den Ned'. R. K. Bond van Bak
kers-, Oacao- Chocolade- en
Snikeiw ettk er s.
ZONDAG. Waddinxveen. Te 6 uur
in d'en R. K. Bond, Zuiidkade,
tweedie algemeen e vergadering
van de Federatie van R. K.
Propagandaclub® in het Ka
mer- en Staten-dï'&trcct Gouda.
Faillissementen.
Geëindigd:
J. Boef, werkman, te Reeuw ijk.
Gemengde berichten.
Inbraak.
Hedenochtend werd ontdekt, dat er in
den afgeSoopeu nacht its ingebroken in den
winkel en het kantooa* van de firma J. H.
Roostlea* en Zoon, in drogerijen en chemi
caliën op de Hoogstraat te Rotterdam. De
inbrekers hebben zich tot het achter d-en
wankel en het kantoor gelegen pakhuis
toegang verschaft door een in de Schot-
schesteeg uitkomend huis.
In den winkel is het kasregister van de
toonbank gehaald en geopend en op het
kantoor is de brandkast met behulp van
beitels en breekijzers aan de voorzijde
opengebroken. Uit kasregister en brand
kast is gezamenlijk een bedrag van ruim
f 1400 gei&toJen.
De Dobroedsja.
Do Dobroedsja is dat deel van het Bal-
k an schiereiland', dat begrensd wordt door
den Don.au van do Donau-deïta af tot
Roésrtjoek,, de Zwarte Zee en een' lijn ge
trokken van Varna tot Roeötsjoeik. In dien
driehoek wend in het begun van ae 5de
eeuw na Chr. het eerste Bulgaaxschc rijk
gesticht dooa* Asparoech, het hoofd, van
den stam der Boelgaros, die van de
Woillga tot daar waren doorgedrongen.
Het Berlijnsche tractaat had de Dobroed
sja zoo ongeveer gelijkelijk verdeeld tu®-
schen Roemenië en Bulgarije, daar de
Roemeniërs daar volstrekt een zoogenaamd
natuurlijke grenis wilden hebben, d.w.z.
een grens welke gemakkelijk te versterken
en te verdedigen zou zijn. De naam Do
broedsja komt van Dbbrosjitsj, den laat-
sten Bulgaarschen vorst voor de onderwer
ping onder Byzantium. De stad Dobrlc
draagt insgelijks zijn naam. Overblijfselen
van d'e sterkten, door dien vorst ge
bouwd1, ziiiet men nog aan d'e kust van d'e
Zwarte Zee bij de kaap van Kaliiiakira, bij
het stadje Kavarna., ten oosten, van
Ba'lltsjik.
De D.ohi'oedsj a 'is een hoogvlakte, zoo
lezen wij in een beschrijving van dit ge
bied,, van dien Balfcan-coraieapionident der
„N. R. Ct", wiaaraan wij een en ander
ontleen en, welike al de eigenschappen
van een steppenland vertoont, bezaaid
met heuvels, waartusschen nauwe en
diepe ravijnen-, meestentijds zonden* water.
Water is er in de Dobroedsja weinig.
Slechts een paar kleine rciviertjes door
snijden het land. In de geheel e steppe
moet het water worden gehaald uit put
ten, diie tussehen die 70 en 150 M. dfiep
zijn. Doordat het water zoo zeldzaam is,
is het land ook weinig bevofki en tellen
de dorpjes slechts zooveel huisgezjinnen
als drinkwater voor hen in de nabijzijn-
de putten voorhanden :is. Alleen de drie
hoek Dobito-Toetrakan-Tsjeraavoda is
met bosch bedekt; ten zuiden daarvan
vindt men een werkelijk weeldevigen
plantengroei met hoog struikgewas, waar
om deze streek do DeE-Orman (d.w.z.
het DoCQe Bosch) genoemd ie. Daar mid
den doorheen werd de nieuwe grens van
1913 getrohiken. De rest van de Dobroed
sja, dus het deel ten noorden van Tsjer-
r.avoda, 5js kaal.
Edgenaaudjig fls, dat, niettegenstaande
de waterschaarschte, de Dobroedsja in
het zuiden toch zoo vruchtbaar is, d'at ze
de graanschuur van het Balkan-schier-
töland mag worden genoemd', terwijl het
noordelijke steppendeel prachtige weóden
oplevert. De grond wordt in het zuiden
diep omgeploegd en het grondwater is
meer acban voldoende om ze'fis in de al
daar tropisch warme zomers het graan
nïet te laiten verdrogen. De Dertt-Orman
is bijzonder geischdkt voor de fokkerij van
paaiden en. hoornvee:
Daar geen waterlopen van eeni'ge betce-
kernis het land dooa*snijden, fis hot aan
leggen van verkeerswegen er vrij gemak
kelijke. De twee spoorwegen (Boekarest)
Tsjemavoda-Med'sjidila-Kontsanza (65 K.M.)
welke het gewest van West naar Oo'ri
doioiïsinijidt en MirsjtVoida Medfejildlia)
DobnLcOborihjtee (nieuwe grens) 117
K.M., wiefke van Noo-rd naar Zuid gaat,
zijn veibfindingen, welke allo gewenschte
strategósche gemakken en voordeelen cp-
leveren. Het land 'rs verder bedekt door
cm net van goede wegen, welke zoowel
Moor d'eit aanvaller als den verdediger
van groot nut zij-n.
Vcior d'e vei'dediging van de Dobroed
sja hebben 'de Roemeniërs de plaatsen
Toetrakan, SèlMria en Tsjernav-Voda
vwaar d-e spoorweg over den hoofd aim
van. d'en Donau en dan verder door het
16 K.M. breede moerassige rivierdal gaat)
tot moderne versterkte stekingen inge
richt, waarvaai de twee^ eerste reeds door
de Bulgaren en de Duitschers zijn ver
overd, terwijl in de laatste de over den
Donau gekomen Russische krijgsmacht
etellang heeft genomen.
Verder war-en die heuvelruggen langs
de nieuwe grens met veldverstearkingen
bezaaid, welke ecBrter reeds twee dagen
na den op/tnarsch d'en* Bu^aarscih-Duit-
sche troepen allen in hunne handen wa
ren. Evenzoo hebben de BuUgaren door
een koenen, snClira marsch reedsr- den
4den September de kustplaatsen Baltsjak
en Kawama bezet, waaruit Varnia recht-
sia-eeks beschoten kaïn worden en daar
door kwam toen de beeliae Baai van
Varaa weer ïtn hun bezit.
Voor het oiogenblik zijn de Bulgaren en
Dui'tsch'ers onbeStrijdbaar overal in het
voordeel en hebben zij de beste steilringen,
hetgeen hen ook wanneer de Russen over
hunne g eb eert e beschikbare miacbt zullen
k urn en beschikkeni, do beste kansen ver
zekert.
Letteren en Kunst.
Uit Tijdschriften.
Liturgie eti apologie.
De voordracht, die Dr. Gerard Brom op
de jaarvergadering van de Liturgische Ver-
ceniging in 't Aartsbisdom gehouden heeft,
wordt in de laatste aflevering van D o
Beiaard in haar geheel gepubliceerd.
„Liturgie en Apologie" is ze getiteld. Hier
volgen eenige gedeelten uit het schoone (in
Kollewijnsch geschreven) artikel:
„Liturgie en apologie mochten we
doordrongen zijn van dit innig* verband,
dat volstrekt niet gezocht of gekunsteld is
en hoegenaamd niets tot. de liturgie toe- of
afdoet! Want wie eenvoudig voor 't altaar
beseft in 't aangezicht van God zelf te staan,
d-ie is klaar om de kritiek van andersden
kenden üe ontwapenen met stichting. Litur
gie en apologie zijn geen twee dingen; apo
logie is een kant van de liturgie zoals litur
gie van de apologie; ze zijn onafscheidelijk
ais liefde voor God, die zich in lofgebeden
uit en liëfde voor de naaste, die zich in
smeekgebed toont; \oor allebei heeft de
taal het éne woord dienst.
Priesters horen levenslang in hun ziel
naklinken wat de bisschop bij hun wijding
.vermaande tot bewust doordacht en door
voeld onderhouden van de II. Dienst:
nose ito quod agiiis". Ook he: volk heeft
zijn passieve rol oea? neëel taud«®l jn
liturgie. Laat to*, ölot een io«k aan leekjj
hiervan getuigen. Is de Ulu-g'i*- «r. ziet apa
logie, dan de li'urgifst- ook apologeet, on»^
de verste deelnemer aan de H. H&ndelifc.
aaog voor zijn. meer of minde» stichtelijk,
houding verantwoordelik wardi tegenov®
de menschan als tegenover God. Treft
boom ons dieper gespiegeld ui 't water daj
zó in de lucht, hoe zullen de goddeiike
teriën zich dn onze üiof, ral et weerloos al
water, maar werkzaam ak> Gods levend
evenbeeld, weldadig weerkaatocn! De Ween.
se schrijver Hermann Babr, onlangs b
keerd door de ontdekking, dat het bidden
volk in de kerk een andcu* gezicht kre^
als word het bovennataurlik gemetamorto,
zeerd, is één uit velen, die in zalige i
senogen een weerschijn van 'it altaar)^
waaraemen. Onze tijd vooral, abstract»#
moe, lO'ei't direct van de wei-keUkheii
weegt aan kracht van daad de waarde v,
een overtuiging.
Wat geeft heit ook, de ideale schoonhei
en hëilzaaimiheiid. en hedirgfneid van
ïituirgie in boek te betogen, zonder d3e.
veiftonen in e'tke kerk van elik plaat
H/ïbt u noodt uw hart vastgehouden, als
andersdenkenden achter in de kerk 2
staan? Ik moet bekennen dat bun vraa
waar ze goed Grego.riaa.ns kunnen hore.
me dikweflis verlegen, maakt en bun indni
van onze diensten me soms beschaao
maakt erbij. Goddank, de Geest blaa
waar Hij wil tot in relilke keuken o>f zw^
ke zang; we hebben 't allemaal' o-uderro
den, hoe 't ons pakken kan midden ond
'it gewoonste van "t gewone 20'n Admro 1
of Salve Regins, en hoe ons dagflj
brood Is een stille Mis. Maa-r mag c
mei onze benuiddelang missen voor 1
wonderen de invloed van 't vo:oih«
blijft van kracht en wee de erg
vea*, de routine-slaaf, die 't organisme v
laagt tot een machaniek, die onversdi
hgheid', verveling, ges&telike dood mai
tot de sfeer von 't heiligdom!"
En tot 6lot:
„Twee dingen worden nu klaar: va
eerst hoe wij wat zo mooi heet apostols
van 't gdbed eenvoudig hebbeai te verf
len door deelneming aan de li'turgiie 1
hart en zael, tweeden9 wadrom zov(
Protestanten achter of madden in ob
kei-ken hangen, om tusechen altaar en
mcenrte, tussehen God en Zijn vortk al
wachten, wat voor werking dóe aan'tn
king van hemel en aarde heeft, of da
geen vonk losisprÉngt-, geen schok uribaj
Dat de Mis heit centrum is van de Ka
begrijpen we goed, want voor het 011
wordt ieder heiligdom gestidht met
liturgie en. vo'oa* heit Offer wordt de pril
ten* gewijd met de lwier-arcbde, dus voor
Mis die stenen, èn de gaestelike Keik 0$
bouwd. De Mariertaars van Gerkum ki
ens in hun sterven voor de Eudharial
waar de si-rijd tenslotte om gaai. En 1
V oorziennigdieid laat de Hervormilng'
vastlopen, zo omkeren liever, dat d'ezell
Mis, die de mensen tot beeiicLstonw
maakte, n-u de dwalenden, terugtrekt ,1
de Kea*k. We ai-en 't in Engeland en gi
we 't hier niet zien.? Terwijl God zijn w
derbaai* werk geheimzinnig veiorbeiel
wat hebben wij onderhand tie doen?
Praktiieee Hollanders wilkm een bes'j
Mijn hele voordracht is c-en inrt'eidmg
één verzoek; alles mag u vergeten, feil
en fouter, als u dit plan maar onthou
en aanvaardt: geen Me te horen zori
in 't memento te denken aan de zoe&«
die niet denken aan de Mis. In die 1
leert ons vol g-eestelihe schoonheid eh 1
vreedzame gemeenschap en vol bijbel
zalving bidden de speciale Mis voor de f
looifsverbreidiing, die de eenheid van Mö
gje en apologie zo innig mogcHk uildrti
„Beschermer van' ons, zie toe, o God,
zie neer op het gezicht van. uw Christ
die zich zelf tot verlossing heeft gege"
voor allen, en maak, dat van zonsopg!
tot zonsondergang uw naam onder de t
ken wordt yerheerlikt en. overal aan 1
naam wordt toegewijd en opgedragen I
zuiver Offer. D001* Christus onzen H«
Telegrafisch Weerbericl
volgens waarnemingen verricht in den mon
van 21 Oct, 1916, medegedeeld door b
Kon. Ned. Meteorologisch Instituul
te De Bildt.
Hoogste barometerstand: 777.4 Hapanc
Laagste barometerstand: 760 nabij Zn
DuitscÜ
Verwachting tot den avond van £2 Oei
Zwakke tot matige winden uit Oostelj
tot Zuidelijke richtingen, gedeeltelijk bewtj
aanvankelijk nog weinig of geen nceifj
waarschijnlijk nachtvorst.iets zachter ove^
Marktberichten.
GOUDA, 20 Oct. Paardenmarkt. Op
heden gehouden najaarspaardenmarkt jj*
er 1114 paarden aan de lijn. De handeh
over 't geheel zeer matig; door sluiting'
grenzen waren er nagenoeg geen buiten^3
sche kooplieden aanwezig en werd bestó
li/,-jarige f 400—600; 2V-rjarige f500-'j
3a"6. f 800—1200; werkpaarden 1'35M
hitten f250500; veulens f200400.
DELFT, 21 Oct. Kaas. AanflJ]
54 stapels kaas, wegende samen 113bB
Prijs f96,a f103.per 100 kilo.
LEIDEN, 20 Oct. Leïdsche Groenten*
i;ngt prijs binnenland: bloemkool Ij
12; roode kool f 7—10: gede kool 1^
groene kool f2.50—3.50; andijvie fH
per 100. Kroten f 2.503.50; peen b
per 100 bos. Druiven f 0.280.36; ton*
f 0.15—0.18 per pon.
Handel vlug.
LEIDEN, 21 Oct. Veiling V. P. N.
tale aanvoer 35343 stuks. Prijzen
kipeieren f 12.20—12.40; export-eend*
ren 19.95—10; regcerings-kiprieren f*'
9.80. Handel zeer vlug, J
LEIDEN, 21 Oct. Botermarkt. 1';
fabrieksboter f74; prima boerenbote*
tott f 82. Aangevoerd 158>.S, 15/10 vaten,
gende 3310 Kg. Handel matig.
Turf. Aangevoerd van 16 tot
