Tweede Blad.
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
7e JAARGANü. (s|0 2110
EeicbelieSomomt
Woensdag 6 September 1916
Van het Westelijk Oorlogsterrein.
De verkorting van het Duitsche front in
het Westen.
Von Hindenburg ©n Von Falkenhayii.
Bij het uitbreken van den oorlog, zoo
wordt aan het „Hbld." uit Lausanne ge
schreven, was Hindenburg in ongenade,
Falkenhayn des keizeirs gunsteling, die het
weldra tot de hoogste plaats bracht, niet
tegenstaande het luttele tal zijner jaren
(Von Falkenhayn was toen nog geen vijf
tig. Red.) Edoch, om Oost-Pruisen van de
Russen te redden, moest een beroep worden
gedaan op Hindenburg, die dat land van
sprietje tot strootje kent. Zijn successen,
tengevolge van het verraad van reactionai
ren der bureaucratie en der pro-Duitsche
hofkliek te Petrograd, hls Rennenkampf,
Mjassojédof, en anderen, leidden tot zijn
opperbevel over het Duitsche Oost-front.
Toen tengevolge van het hernieuwd ver
raad van Soechomlienof de Russische le
gers van wapenen en ammunitie- verstoken
waren en zich niet langer verdedigen kon
den. volvoerde Hindenburg het groof
Poolsch-Baltische offensief, dat hem bij het
Duitsche volk den roem der onoverw
lijkheid bezorgde. Hij werd de nat'onale
heros. De Keizer was evenwel niet aan
stonds bereid aan deze huldiging mede te
doen, en gaf in opeiV^re redevoeringen
voorshands Mackensèn de eer.
Intusschen is Hindenburg niet alleen een
groot strateeg, maar ook een groot staats
man. Hij doorzag met scherpen blik den
wankelen evenwichtstoestand in de orga-
nisate zijner Oostervijanden, waar de twee"
Ruslanden bezig zijn op leven en dood eene
oorlog-in-den-oorlog tegen elkander te voe
ren. Hij begreep, dat een al te ongunstig
verloop van den veldtocht, die de veldtocht
as van het liberale Russische volk, het over
wicht zoude doen doorslaan naar de ziide
der Duitsch-gezinde bureaucratie, en deze
n» otoucii-TxratTe hUrilwi-aeir~Zöo—ccwl«>€r»OT-
den afzonderlijken vrede te sluiten. Daar
toe wenschte Hindenburg met alle beschik
bare manschappen en materiaal zich een
weg naar Petrograd te banen.
De kéiizerlijke gunsteling Fakerhayn
evenwel verlangde om dynastieke red ent an
de al te zeer getaand© populariteT* van
den troonopvolger wat on te lakken en
aan hem -in stede van aan TBnd-embu n<r<te
nationale eer en dankbaarheid te doen
toekomen. Daartoe werden alJe man en
moordtuig den kroonprins ter basdhUkking
gesteld, om er te Verdun mede do->r te
breken tot :n Ihet hart van Frankrijk en
dft land fruiten gevecht te storen. Het
Verdumsdhe offensief n.u, met schier do'-
aJmwge hardnekkigheid van Falhruani tot
September votgdhoudea ten koste van on
herstelbare verliezen, is ucfgeioonen op
©ar. smadelijk édhèc. En terwijl Hinden
burg, van voldoende Ftrijdkraahten. ver
stoken, gedwongen was in een teleurstel
lend defensief tegenover Riga en Dau
gavpils (Dvdmsk) de ijdefle maanden te Eiem
vervliegen, had Rusöand' tijd zijne rn.il-
lioenen legers te recomsti tueeren. Ten
slotte kon Bmoesfiftotf wed/er tot d'en aanval
overgaan. Hij heroverde de Roekowina tot
de toppen der Karpathen, en een belang
rijk stuik van Galltoie. Hij bedreigt Kovel
en Lvoef (Lemberg). Hij bracht, de Oos^
tenrijksche generaals in het wauw en deci
meerde humme legers. Dit had tengevolge,
dat. men gedwongen was, gedeeltelijk odk
orn de onanist der publieke opinie te brei
delen. den redder Hindenburg het opper
bevel op te dragen over het gezamenlijke
Oostfront der Centrale Mogendheden.
Ternauwernood geïnstalteeaxl, evenwel
begon hij oumaddeClijk het oude liedje
weer van: Verstertkdnigiein! Versterkingen!
Zijn chef Falkenhayn beduidde hem ech
ter, diat hem geen© vetnsteridngen konden
gezonden worden, zoo lang de slag. van
Verdun duurde en liet Fransch-Britsche of
fensief aan d© Sommie niet eens volko
men bedwongen werd. Hindenburg, dii©
met zijn kennersbTiilc volkomen het kritieke
van den mwemdiigem toestand' van Rusland-
cloo.rriet, "begrijpt, dat, wiil_ men eene® af-
zondierlijken vrede bereiken, nu of nooit
den aieactiioniarnen te Petrograd en in de
Ealtische Provinciën hiertoe aamleliidiinig en
gelegenheid moeten worden geboden.
Zijne ellsch was dus, dat het front in
Frankrijk achteruit gebracht pn verkort
zoud© worden. Falkenhayn echter bleef op
zijn stuk staan, wel bevroedende, dat het
ging om zijne eigene positie.
Daarop zijn o>p Hindiewburg's verzoek de
Keizer en Falkenhayn belden naar diens
hoofdkwartier aan het Oostfront getogen.
Het schijnt, dat Hindenburg zijn moester
van zijn gelijk hoeft weten te overtuigen.
Hindenburg hoeft den gevallen Falken
hayn vervangen en zijn adjudant Luden-
dorff ondortoekent voortaan d>e oor ©gs-
communiiqué's. Thans is de maarschalk
bezig een vijf en twintig- of dertigtal der
hondierd en vijf divisies, een half mólitoen
man dus, naar het Oostfront van het
Westfromt over te brengen. Dit wordt hier
door natuurlijk ond'eT de bu'«¥|ge ómst.anr
dagheden te zoor verzwakt, dan dat bet
verdedigbaar zoude blijven. Om het Bel
gische pand te kunnen behouden, moet
dus heef voorzichtig :n Framsdh Vlaande
ren, in Artors, in Champagne, in Lofha-
rfngen de Duitsche terugtocht onderkomen
worden.
Waarschijnlijk heeft de Keizer «ra
drieër1©: redenen met deze nieuwe politiek
van Hindenburg Ingestemd. Tn dé eerste
plaats is er geen andere kanis om het
hoofd te bieden aan het gemeenschappe
lijk offensef dier geallieerde® dan rl- r
met cencemtreering van schier aJle krach
ten op één punt met de een-e na de andere
mogendheid nf te rekenen, door te mia.noeu-
vreeren derhalve over da inwendige limie.
In de tweede plaats lfi;et bet-rich av hm.
dat eene fnoutvenkorfng te b^hV- -
teen op d'en duur i,..»,rug -/"Mice zijn Pm "n
de derrie plaats ware hot wet wel moge
lijk eene dergefijlke venkorting of anders
gezegd een terugtocht te ondernemen,
zonder de moraail der natie gevaar! dik te
ondermijnen, dan alleen onder de auspiciën
van d'en porjuTiaanen. he'd Hindenburg. Fn
het zal de vraag zijn, of bet zelfs op rteze
wijze gefulkt er zoo bennen- als Tm-'ten-
Is Ti dis zonder. k'Ver- of ergere scheuren af
te Joomen. Onder Hindenburg spelt Duitsch-
land va-foanque!
De Achelsche Kluis.
Men schrijft uit Valkenswaard aan „De
Tijd":
De kVul'te te Ache1 trekt tegenwoordig
veel bezoekers, epeciaa1 om de Duntoche
wacht te ri.en, die d© kuis heeft bezet. De
commandant dier marechaussee a-'Ihiior
geeft u met de meeste welWi-Mewdhend. in
dien hij u wiet. voor een smokkelaar aan
ziet, een besvijs om de grens te naderen
Op bet ©cgenb'ük vertoeven nog slechts
5 broeders en 1 pater op het HolSandfscbe
grondgebied. Zij hebben een gebouwtje
betrokken, hetwelk voorheen een prachtig
kippenhok was. De andere gehouwen
staan alle op Belgisch grondgebied. Gaat
ge door de poort van. den tuin, dan wordt
ge weldra begroet door een vriendelijken
pater, we'Jse met d© meeste welwillend
heid, u rondleidt, in het gedeelte van de
kiplis. hetwelk ruog bij de Trappisten iia
gebruik is. Het is een prachtige twin en
een heerlijke boomgaard, welke door
kruist wordt dioor dien dloctruschen draad,
hier voor 6 weken geplaatst en sedert 14
dagen geladen, benevens een eenvoudig
kerkhof. Aan den hoofdingang staat een
Duitsche wacht, bestaande uit 2 onderof-
fuicieren en 11 manschappen. Het zijn fer
me kerels van dliiversen ouderdom vardiee-
rend© tusschen 2040 jaren.
Hun vooruitzichten zijn eohtar nóet gun
stige diaar zij bfinnen enkele dagen naar
het front zullen vertrekken.
Voedseischaarschte in Begië.
De Antwerpsch© correspondent van het
„Hdbl." schrijft dd. 8 September:
Alles laat voorzien, dat wij hier -in Bel
gië, wat betreft de volksvoeding, zeer moei
lijke dagen tegemoet gaan. De quaestie
der levensmiddelen is zeker ook op dit
oogenblik en sinds lang reeds een lastig^
problema, maar ze schijnt wel een kleinig
heid bij hetgeen ons toekomende winter te
wachten staat. De lang niet geruststellen
de loopende geruchten worden nu beves
tigd door de inlichtingen, dfe mij van be
voegde zijde worden verstrekt.
Trots den invoer van levensmiddelen
door het Nationaal Comité voor Hulp en
Voeding, is de bevolking nog voor een mer
kelijk deel aangewezen op de voortbreng
selen van eigen bodem. Daar de moeilijk-
hérten van vervoer over zee en de meer
dere kosten niet onbeduidend zijn, blijft de
omvang van fte'1 inlandscben oogst een ge
wichtige facto v onze volksvoeding. Het
is nog tg. vroeg, om volledige inlichtingen
hierover te bezitten. Doch men kan a.ls vast
staand aannemen, dat. zoowel voor rogge
en tarwe al- voor aardappelen het jaar
1016 in vele streken van België bij 1915 zal
ten achter staan en eenige mindere op
brengst afwerpen. Voor de graansoorten ls
dp oogst jede-hik. goed in de rijke landen,
g m de anice stro
ken Voord aardappelen zün de vooruit-
zichtcn veel .-techter en wordt er van een
mirrt yan nr) tot 40 pCt. ge-
spr-okon. Ho; htc, koudeen natte weer
pn genii i' I i:i--e1 -*..ffeu zijn daar\-an
de our/:'ic ougiscldngen.©n de verdee-
linc vnu de nlappeionworden door de
Dnil --.Tic r>-.-geregeld en de aldus op-
geöi - 'Td.i vruclu-CTi warden in de gemeente-
mngn,zijnen verkocht. Tn 1914 beefthét Na.
tionniil Cc-Mifó ./-tracht in het gemis aan
aci'dnpiwten te voorzien met dhvoer uit het-
hedroev n.i slecht geweest dat sede?-k rt^n
het Comité zich niet meer met de aardap-
pek: unl '-u-'t ,>n, overigens daartoe
gnen tnokt'ir.s heeft Ee® slechte aardaapel-
Oogst voor. de v:e-";nj ver d^ bevol
king moeilijke degen in Vtet verschiet.
Uit i!e Fransehe hrohingstad.
Feu bijeooKk re correspomd-eot van die
,,V '-v inurzijn '"ad uit het ge-
t-ombai'd'eer'l'ë Boirns o.m. d'it:
Het hiotel, waai-in fik een oirderkomie®
gevonden heih v- '.-it tusschen twee geheel
©n al verrmn-lde huizen. 'Er zijn geen rui
ten meer, dodh waarom ze fe vervangen?
Do vensters w a met T>a®fier dich-tge-
j-iakt en ik heb het genr©gen gesmaakt,
meer dan één oud nuram-x van de „Ma
li r/- te tozen.
Met twee bedr.©rrf'en houdt de hotel-
heuidrator het -bedrijf gaande Terwijl zij
mi i ©p® iHescih uitstekende® rood en wijn
brengt, klinkt een kanonschot
Dat is óns geschut", zegt zij met een
g'ümlach
Oprui euw klank t het gebuMer.
„Dat schot wordt te Niogent afgeschoten
van de Duitsche 150.,.."
Even latcir zegt zij: „Nu vuurt men op
de vliegmachines!"
Ik bewonder het verstand, cjat d)it vrouw
tje heeft van bet geschut.
Dilt edhtar schijnt niets bijBon.de.ns te
zijn. Alle straatjongens van Redins kunnen
he geschut onderscheid eau, weten waar het
vandaan komt en wanneer bet oogenblik
gekomen is om aiidh op den grond te wer
pen, Reeds pinde lang maakt slechte d©
eeinste bom der periodieke "Bombairdemen
ten ©enige slachtoffers; d© tweede vindt
niemand meer om neer te vellen.
Door d© tweede straten, die door hun
stilte mij plechtig toeschenen, begaf ik
mij naar de voorsteden. Op twee of drie
kilometers ziet men hier de Duitsche
loopgraven.
Uit een der venstens zie ik liudidielijk de
ziigzag-lijnen der vijandelijk© ümiles. Ik
zou -haast zweren een heikn gezien te heb
ben, maar geen. enkel geweerschot heeft
mijn oor getroffen! Ik moet per rijtuig
den weg waar X. nemen, van waar men te
Y. komt, waar een stopplaats is voor den
trein naar PeLrijs. Het iis mij niet veroor
loofd, namen te noemen of duidelijk© aam
wijzingen te gevern. Todh kan ik niet nala
ten te vermelden, dat er in iedere tenreanr
plood tenten zijn opgeslagen, drie even ge
rieflijk zijn aJls Engelsdhe landhuisjes. Ik
kom mannen tegen dr.e goed gevoed lij
ken en wier gelaat mannelijke beslist
heid uitdrukt. I-Ioe weinig mihtaAr men ook
•moge zijn, men weet, dat er een kunst
bestaat cm er zooveel mogelijk menache-
'lij'ke levens te spaneh. En in diiie kunst
hebben onze generaals zich meester^ be
toond'.
Algemeene R. K. Werkgevers-Vereeniging.
Verschenen zijn de pnaeadviezen over
„De CoüT.ectieve Arbeidsovereenkomst" ter
inleiding van d© bespreking in d© alge
meen© vergad©ritng van de Algemeen©
R. K. Werkgeversvereenrigfing te houden
op 23 September 1916.
De praeadvüezen zijn udtsreibracht door
prof. L. van Aken, mr. L. G. Rortonhonst
en F. J. A. M. WierdefLs.
La.a.istgenoemde heeft de practijk der
collectieve aobaid'soverrepinkfomst te bespre
ken Hi j gaat na het ontstaan der over
eenkomst en treedt in een nadeer© be
schouwing over het wezen en den aard er
van, riet de theoretisch© en practisdhe be
zwaren onder h et oog em 'wejidit uèt over de
voordedien, welk© eraan verbonden zijn
voor de werkgevers en weifloneoners geza-
menlijlk en voor elke categorie afzonder
lijk T«n gtotte bebandeff de praeadviseur
mg ket „verpliidlile lidimaatschap" eh d©
voordeel en, weflke de overeenkomst af
werpt voor d'e samenleving.
Hij komt tot d© volgende oondluoiies:
I. Het is on.ze plicht, te streven naar
een goed verhouding in het bedrijf tus-
schen werkgevers en werknemers.
II. Hiervoor moeten wij bereid zijn, of
fers van gelid en van toegevendheid te
b reueren.
III. De Collectieve Arbeidsi-Overeenkomst
iis ontstaan als poging tot beslechting van
den strijd, die door mtisversitand en door
een samenloop van omstandigheden tus-
schen Kapitaal en Arbeid gewekt is.
IV. De Collectieve Arbeid's-Gi'eireenkiomst
kan geacht worden het beste maxkM te
zijn, om strijd tusschen werkg©\rens en
■werknemers te voorkomen en een goede
verhouding tusschen dezen te handhaven.
V. De voordeel en, aan de Collectieve
Arbeids-Overeenkomst verbonden, wegen
ruimschoots op tegen de nadeden, die
sommigen ervan verwachten.
V*I. De Collectieve Aibeid6-Overeenikomst
brengt belangrijke voordeel-en:
a. voor de werkgevers en werknemers
gezamenlijk;
b. in het bijzonder voor de werknemers;
c. in het bijzonder voor de werkgevers;
d. voor de menschelijke samenleving.
VIT. De Collectieve Arbeiids-Overeen-
Komst is een der hechtste grondslagen!
voor den bloei van biet bedrijf.
VIII. De verplichting voor de patroonö
om lid te zijn van de werk?©versorganiaa^
tie in bun vtak, is voor d>en bloei hiervan
bij uiitneraenidhedd dAenstig, -is onvermijido-
lijk en geoorloofd.
IX. Bijzonderlijk de Katholieke werkge
vers hebben, handelende in den geest der
encyclieken van E. H. Leo XIII over het
Arbefi'd©rsvraagisfiukde verbreiildüng van
de Collectieve Arbeids-Ovcreenkoanet te
bevorderen, ter vervulling van hun plich
ten van recMvaard.i'gfread en naastenildietfd'e.
Prof. L. van Aken beziet de Coililectiêviet
Arbeidsovereenkomst in haar sooiaile bo-
tcelkenils. Hij geeft eerst oen korte beschou
wing over den klassenstrijd en bespreekt
dan de meaning der sociaal -democrat en
omtrent de ivraag of de Collectieve Ar
beidsovereenkomst den klassenstrijd tem
peren zal. Dit niet 't geval. Hiertegen-
OAer zet de praeadviseur uiteen dat vol
gens onze verwachtingen de C. A. O. deni
strijd* der klossenbepaaldelijk tusschen
werkgevers en werknemers, wed d©geilijk
zal doen verminderen.
Een afzonderlijke bemerking wordt in
dit pnaeadvies gewijd aan het belangrijke
instituut van scheidsrechterlijke bedliedh-
tftog van adbeöd/sgescJhrillen, dat zooare«L
kan bijdragen tot het behoud van den
vrede. Ten slotte gaat prof. van Aken de
werking ma van d© overeenkomst tn d©
toekomst Hij kjomt tot d© voegend© cour
clusiea:
I. De Collectieve Arbeiildsovereenkiamst
is uit haar aard, en dx>or de omstandig
heden, welke zij venondenstelt of in het
leven roept, een geschikt milddeft tot tem
pering van den klassenstrijd.
II. Zij kan veel bijdragen tot den bloeS
der orgiamteaities, zoowel van werkgevers
als van werklieden, en daardoor tot den
geledidolijiken opbouw van bcnoep sstanden
en van eene orgamjsatie.
De derde praeadvaseur, mr. L. G. Kor-
tenhorst, besohouwt d© OoMectfeve Ar-
beidsoveree®(komst van juridisch stand
punt en gaat de etedh en na. die de prak
tijk stedt, wat partijen doeüJbewust met het
oom tract hebben beoogd. Voor elke C. A.
O. neemt hij de volgend© essenitiia'ila aan:
1. De patroomsr en- werkliedenvereemh
gingen wemschen zidh te verhaniden tegen--
over riïïkaair.
2. Zij willen dat de arbelildersvoorwaar
dien, die zij itn het C. A. O. opnemen, door
a' ïjoór lieden worden ondeiTnouden bij
het aangaan van een individueel© werk-
overee-rikoimst.
3. Zij wiffleai dat tmlet altoen die vereenli-
igongen als zoodanig gebonden zijn aan d©
C.. A. O., maar ook de leden afzonderlijk.
Praeadviseur gaat na of vervolgen© ons
rqcht de C. A. O. eeriig effect kan hebben.
Hij zet uiteen, dat de C. A. O., zooa's dile
bij ons E's genegeHd, wanneer de betroiklkon
orgamisatries in haar statuten wildoend©
dw an gmaatrege1 en tegen w©erl>arstige le
den frebben genomen en wanneer het col
lectieve contract in go-ede bewoordingen is
vervat, aan d© wenschen van pairtijen op
voldoend© wijze tegemoet kan komen, afli
moet worden toegegeven, dat de beschei
denheid van den wetgever d© afdoende ret-
~geldng nog ni©t heeft volbracht. Ten slotte
gaat mr. Kortenlhorst op déze vragen meer
ón bijzondenhed-en in en gaat na wie da
verbintenis aangaan» wie door d'e C. A. O.,
is gebonden en waartoe de partijen zijn
gebonden.
Hij komt tot d© volgende conclusies:
I. Da practisch© eiischein, aan de Collec
tieve Arbeidsovereenkomst te stellen,
kunnen dioor onze wet verwezenlijkt wor
den.
II. Toch is het gawenscht, dat ©en specfii-
al© wet de posïtrie van de vakvereenfigin-
g-en regelt, zoodat bat mógelijk worde, dat
In bepaalde gevallen, wanneer het a'ge-
iheen bel ang dit ei scht, en de vaktoastén-
FEUILLETON.
Een gevangene.
Ik was dus soldaat.
Ik zal mfiet eprdlren van de feiten, waar
aan ik deed nam, dat is TTeT werk der ge-
schiieid©niiis, maar ail te duur gedeerd door
'het arm© Frankrijk: wat mij betreft, ik
wil hilar enkel nog maar eens mijn moreel
leven,, del geschaecleniiis mijner indrukken
en 'geidia.chten nagaan, hi©r in deze dood-
sclh© stilte, waar geen menschel ijlce stem
mijji oor beireokt. Ik zal er nuttige wen
ken uM kunnon treldken, waaneer mij-n
léven nog langer zal duren, wanneer ik
spoedig votor God moet verschijnen, is het
«en goed onderzoek.
Hot teven itn het kamp, de eerste gesveóh-
teni de nieuwheid van alles, ran het scM'e-
ten, van den diood, dlie rond mij zijn slag
steélg, dat ail/lies nam natuurlijk een groote
plaat9 dp van die indrukken, welke ik toen
ontving, maar nu schijnen dlie indrukken
zwakker te worden, te verdwijnen voor
een gedachte, welk© mijn geheel en geest
WG&ghfieLd.
Ik was gelukkig, zeer gelukkig mijn va
derland te do'enen, mij eindelijk nuttig te
gevoelen in eeni'ige diaad, hioe simpel düe
ock was, ik verg dl eek mij gaarne bij een
zandkorrel in ©en beschuttilngisdijk. Maar
naar gelang de drama's rich afspeelden
"^^akte een naamlooze d'roerilheLd zich van
mij meester, wanneer ik dacht aan de
achtereenvolgend© slageü- en- ontgoqche-
Ihigen, welke het geheelFransch volk
troffen.
Een enkel© gedochte! dreef bij allen, die
God nog niet vergeten hadden, boven. n?>.
meilijk, dat zooveel smarten en vernede
ringen slechts verdiende kastijdingen wa
ren, dat het een noodzakeJijk© boetedoe
ning was.
Ik boord© te midden van de veldendoor
den oor'fog van den oogst beroofd, de-edele
stem van de Kerk, al harekrindeie® op--
wekkend tot- het gebed, en hun toeroe
pend, dat de boete dien striTS m-o-ast verge
zel!'en; hoevele- luisterden c-f sloegen acht
op dat geroep? Onze officleireni, ov-eriigens
mannen met edel hart en moed, haa'idien-r
wanneer zij e-r eemige klanken van op-
ringecrii, de schouders op: de 9oldateni,
meest uitgeput door het lijden en de ont
moediging, luisterden, zonder te begrijpen
en bekommerden er zich niet om; nog
anderen, die er niets van begrepen,, ge
bruikten het tot stof voor allerhande aar
digheden, waardoor het bwouac moest
verv rooi ijkt worden. En in een andere
streek van Frankrijk maakten eewige
personen zóch los van het gezag, en weder
had er een omwenteling plaats. Weder
was er vreugde, toen de regeerfingsvorm
veranderd werd, en het geleek op, een
maskerade te midden van een vreeseüijk
on wed er.
En intusschen knielden onze vijanden
dag el ijk© neder, en an den naam van dien
Al machtigen God, dn© alleen meester ie
over 's menschen toekomst, vroegen hun
vorsten gehoorzaamheid en "toewijding, en
er wend gewoonlijk, wanneer zij stierven,
oerifig christelijk en ernstig woord van hen
vernomen.
On'z© soldaten en verscheiden©n der of
ficieren lachten met die protesten, zjoo
kleingeestig en fanatiek, zooals zij zeiden..
Ik had wel bloedige tranen kunnen stor
ten bij het zien van uC© Franec.hen, zoo
dapper, zoo berend hun leven te offeren-,
maar die, terwijl God slechts van hen
onderwerping, een buigen voor Zijn
macht van hen eischte, maar al te dik
wijls velen met een vloek op de lippen.
Arme Bedien, wier dapperheid onvrucht
baar was, omdat hun het geloof ontbrak.
AH een het geloof schept macht en
kracht.
l'-k zag duidelijk, dat dit de hoeksteen
v as van elke gemeenschap zooals van d'e
geheel© menschlheid. Maar in ons geloefd
Frankrijk werd het geloof met voeten ge
treden, het geleek op eerb schip, dat, ont-
tulgd kampt met d© golven.
Het was het geloof, dat te midden mij
ner kwelling mij het hadhaliike en vergan
kelijke van de wereldsche zaken, dat mij
de nietigheid van de polltii'ek ©n van d©
menscheijke wijsheid deed inzien.
Dan werd mijn geest froorer opgevoerd,
er. immer zag ik Gód verheven boven al
dat 'aardsöbe, D/ie mij tot Zach riep van do
domme en verblrinde wereld.
Dat was een gedachte, waarvoor iik ctók-
wijds bevreesd was..
Ik was er bevreesd voor... en toch ge-
Tic el de ik in mij zooveel nuttig te besteden
kracht ik gevoelde mij zoozeer bereid.,
mij aan iets nog veel verhevener dan aan
liet; vaderland te wijden.... ik zuchtte en
ik ontstak in edelmoedige®) toorn, wan
neer ik ei* aan dacht, hoe werindg lieden' er
lust toe gevoelden die zie^ der natte op te
zoeken en op te wek&en.
Dan kwam als een hindernis mij altijd
hetzelfde beeld voor den geosit.
De aard© scheen mij toe als een groot
veld, dat het kwaad en d© onverschillig
heid met distels en onuitroeibare doornen
ihad bezaaid, waaronder, uitgeput, gé-
heel e landen lagen. Nog en.kö'e lieden
slechts uoogdén rechtop te loop en of een
hunner broeders aan de verstikking te
onttrekken, maar bij eiken pas hadden
zij zelf te strijde®', om niet te vallen, en
dan werd er een stem aan de vier hoeken
van de wereld gehoord:, dlie werklied art
rfiep om het land te b&werkeu.
Dan scheen, het mij toe, dat ik' aan
stonds aan den arbelid ging en mij ver
bond aan ofen Goddelijk werk; maar dairi
overviel mij dezelfde vrees, en als een be
vend kind' vluchtte ik achteruit, voordat
ik trachtte maatregelen te nemeh of de
oorrzaak mijner vrees te kennen
Maiar- hetzelfde visioen kiwam mij Emmer
levendiger voor den geest en eindelijk zoo
zeer, dat ik werkelijk fer onder teed, toen
een zeker voorval tu3sdhenibeideai kwam.
In een der laatste gevechten, die eer
der beproefd dan gestreden zijn in het
Westen dooT ons ongeordend leger, wacht
ten wij langen tijd op bevelen., die maar
niet kwamen, en ira dden tijd werden wij
voortdurend bestookt.
Teder oogeaïbllk dacht ik. dat mijn uur
■spoedig zou komen zooals van zoovelen
mijner kameraden. IE had die gedachte
dlikwijlB wiïlen afwenden, maar Ik kon
niet. Vorig wensdhte Uk naar huils terug
te kunnen keeren.
De toekomst lacht© mij toe, alles waa
er schoon, edel en verheven, zij was voor
mij een hemel op aordë.
Maar nee®, want het was mij, alle hoor
de ik een stem fluisteren: kom, kom naar
die plaats, waar geen einde bestaat.
Daar wend ik op den grond geworpem
Een kogel had mij in de bonst getroffen
en een ©Inde gemaakt aan mijn droom.
Men had rond mij wel wat anders te
doen, dan zich met iemand te bemoeien,
die vieb Ik bleef cfus langen tijd zonder
hulp en verloor veel bloed.
Mijn geroep was zeker niet gehoord!
kunnen worden, en ik gevoel del, dat dd
krachten mij snel veifliieten.
„Zie", zoo sprak ilk, „zoo riep God' mij
tot Zich." En ik verzamelde al mijn krach"
ten om mijn geweten te onderzoeken en
mij voor te bereiden tot een znliig sterven.
Weldra verloor ik het bewustzijn, ik Lag
als het ware in een nevel, ik zag nfets
meer.
Ofschoon mijn wonde ernstig was, hield
zij mij toch nii©t langen tijd iin de é-lendige
'ambulances van het leger. Toen de wa
penstilstand gesloten was, werd ik' tot
herstel naar hui© gezonden, en dk zegende
deze omstaudiigheód', welke mij von de
wreed e gevangenschap in DuitscWand be
vrijdde.
De vreugde van mijn terugkeer weincl
vergald door den haohelijken toestand van
het land en door een groote leegte, weffk©
aan den huiselijk en haajrd ontstaan wan,
Mijn grootvader had het tijdelijke med
het eeuwig© verwisseld, riet zoozeer doom
den druk van d!en ouderdom als door cte
smart, welke hem d'e jxeuriighead der tij»
den veroorzaakte.
fWordt vervolgtll