20 BUITENLAND. De Oorlog. BINNENLAND. JAARGANG BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. - Postbus 6. dit blad verschijnt elken dag, uitgezonderd zon- en feestdagen ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden II cent per week, f 1.45 per kwartaal; bijonze 12 cent per week, fl.60 per kwartaal. Franco per post f f.80 per kwartaal fzonderlijke nummers 2J/s cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 oenL No. 1961 MAANDAG MAART. 1916. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels fCK75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeellngen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dlenstpereoneel van 1-5 regel9 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent ■rnstige tijden. levendig .onder den indruk van heit 4de met de „Tu-bantia", wat genoemd vorden oen brute schennis der rec'h- eon neutrale mogendheid, worden El 'dérom opgeschrikt door heit bericht, de Noordzee ee® Nederl. schip, -de DÈang", zou 'Zijn getorpedeerd. Wet op het oogenblik, waarop we dit i®., nog niets anders officieel bekend Lt het schip, .zonder verlies van men- Ïvens, is vergaan, doch het verle- ringt ons krachtig de veronderstel- dat ook hier weer van een oortogs- a ad moet worden gesproken, jn érnstige tijden voor een neutrale dlteid. Eenerzijds inbreuk op' onze ,te r» door het herhaaldelijk aan- van onze schepen en. het openen I use po9t door Engeland (welk feit iet zoo onschuldig is, ads de En'tente- dheden het wille®. voorstellen); an- (s de met .alle rechten der -neu- spoittende ond-erzeeërsóorlog van w hland. rland zal met kracht haar ge- lardige eischen moeten stellen, ten- ïaar r e c h t te verkrijgen. En bier- ij' iken wij nog niet aan wapen-gerin- de oorlog blijft voor oins, kalme Ne- iers, zoo gruwelijk, dat wij er niet dan in de uiterste noodzake toe zouden willen besluiten. Maar enlcen wel aan wiraakmaatregele®, uitvoerverboden, die de oorlogvoe- zeer pijnlijk zouden kunnen tref- le derland heeft nu te toonén, dat het, niet aangestoken door de Europee- )rlogs-razernij en strijd-waanzin, lsfcrekt niet met zich wil daten spoit^ kalmte van onzen volksaard is héél Iers dan lafheid' -r- daarvan mogen 5; oorlogvoerenden overtuigd houden! itraitehuizen. iet Vaderland" wijdt M. een korte iwing aan Protest-antsche retrai- a; de schrijver wijst op de be- aan Protes'tantsche retraitehuizen, ewijfelt, of spoedig deze behoefte den vervuld. Hij juicht het ve-rlan- iter ten zeerste toe, daar het is en alleen van religieuzen aard". In atste kwalificatie ligt, naar des meening, een tegenstelling met imsche retraitehuizen, die, *naar ïoedt, „zoowel een religieus als een s ch a p p e 1 ij k of politiek" istreven. Dat „vermoeden" grondt ijver op het feit, dat de retraiten- gegeven voor bepaalde groepen, «'wonderlijk, dat 'in die eenvoudig- iho samenstelling derretraite® 'k" wordt gezocht Wat is toch lijker, dan clat men menschen te wil brengen van denzelfden stand, elfde plichten van staat, en, wat aatschappelijke positie betreft, de- geestelijke behoeften hebben? dat voor dezulken de retraite opk heefti op hat „maa/schappelijke of politieke" wie zal het ontkennen, doch ook... wie zal het afkeuren? Als een Pro- testantsche retraite mogelijk was,, zou deze dan ook niet zulk een resultaat moeten hebben? Intusschen behoeft de schrijver zich er niet ongerust over te maken, dat in de retraitehuizen de „politiek" zou worden behandeld, waarvoor hij blijkbaar zoo be vreesd is. De Katholieke retraitehuizen, die hij 't Strekt hem tot eere ons blijkbaar benijdt zijn geen kweekscho len- voor „politiek"! -Wij willen aan deze korte beschouwing do bemerking vastknoopen, dat 't toch wel in Katholieke kringen overweging ver dient. dat van Protostantsche zjjde de \vo oriVeff elij kliö'.d on!ze|r retraitten zóó hoog wordt geschat, dat men alle pogin gen in het werk stelt deze na te volgen.;. Bij Verdun werden verschillende aan vallen van weerskanten afgeslagen. In luchtgevechten werden 4 Duitsche vliegtuigen en 4 Fransche vliegtuigen neergeschoten. - Een Oostenrijksch hospitaalschip en een Fransche torpedo jager getorpedeerd. -- Vier Duitsche zee vliegtuigen hebben een luchtaanval ge daan op de Oostkust van Engeland (Kent). Van de oorlogsterreinen. Overzicht. Van den strijd bij Verdun valt ook heden niets belangrijks te melde®. Aan weers zijden van het .front 'heeft groote bedrijvig heid in de lucht gcheprsojit. Het Fransche legerberichfc meldt hierover: „In de buurt van Verdun schoot een Fransch vlieger een Duitsch Vliegtuig naar beneden. Het vied brandend1 neder binnen de Fransche linies bij MontyHle. Vijf Fransche vliegtuigen wierp®® bom men op het station Metz—Sablons,het Duitsche munitie-magazijn bij Chateau- Salins en het -vliegkamp te D-ieuze. Dertig bommen van groo't kaliber werden ge worpen, waarvan 20 op het station Metz. Een Fransche groep, bestaande uit 23 vliegtuigen, wierp 72 projectielen op het vliegkamp te Habsheim en het goederen- sitaticn Mühhausen. Duitsche vliegtuigen begonnen een luchtgevecht. Een Duitsch en een Fransch luchtschip schoten elkan der naar benden, twee andere Duitsche luchtschepen 'stortten brandend neeiy drie Fransche machines landden binnen da Duitsche linies." Het Duitsch legerbericht: „Onze vliegtuigen vielen spoorweg-em placementen van de vakken Clermont Verdun eh EpinalLureVesoul en ten Z. van Dijon aan. Door vijandelijke hommen, die op Metz geworpen werden, werden drie burgers gekwetst. Uit een Fransch vliageskader, dat Mühl- hause® en Habshedm aanviel,werden vier vliegtuigen in den onmiddellij ken omtrek van Mühlhausen in luchtgevechten naar beneden geschoten. De inzittenden ware® dood. Te Mühlhaiise® werden door den aanval onder de bevolking "7 menschen ge dood en dertien, gewonJ, Te Habsheim werd een soldaat gedood." Op het Oostelijk oorlogster red® komt meer bedrijvigheid. In do streek van Duna- burg zijn thans do Russen een hardnekki ge®. aanval begonnen, -lie do inleiding schijnt te zijn van ©en groot offensief. Het Duitsche 1-egerban'cht deelt mede, dat die Russen hun aanvallen op heb front bij' Postamy (itusschen Wilna ©n Dunaburg) hebben ingezet. Op allo punten zouden de Russen echter met buibengewoon zware verliezan totaal zijn. teruggeslagen. Het front loopt hier van Nowo-AlexamdroWsk, ten zuiden van Dunaburg, over Driswj atl door het merengebied van Postawy tot Smorgon. Tijdens den terugtocht der Rus sen- i® in deze streek hardnekkig gestreden doch gedurende den geheetan winter heeft de actie- ztc'h slechts tóit artillerievuur, be paald. Aan het Italiaansch© front behaalde de Oostenrijkers verschillende voord eel en op de Italianen, o. a. op de Mrzld Vrh. 0p Zee. Eei>^ fiosp]taal6chip getorpedeerd. Heli Oostenrijksch© marine commando maakt bekend: „Zaterdagochtend iö het hospitaalschip „Elektra" van het Oostenrijksch© Roode Kruis, op weg van het noorden der Adri- tische Zee naar Zuid-Daimatië, door een vijandelijke duiboot getorpedeerd. Het schip is op het strand, gezet. Er is een matroos verdronken, twee pleegzusters zijn zwaar gekwetst. Overigens is geluk kig niemand gedeerd. D© Elektra" was als hospitaalschip bekend gemaakt en met de voorgeschre ven kenteekenen voorzien. Denzelfden voormiddag torpedeerde een van onze duikbooten voor Durazzo een F.ranschen torpedojager van het type Fourche. De torpedojager zonk binnen de mihuut." Engeland. Weder een luchtaanval. Heit Engelsche ministerie van oorlog be richt: „Vier Dui'tschè aeroplanes vlogen Zaterdag over het oosten van Kent. Het eerste paar verscheen 'te 2 uur 's middags boven Dover op ©en hoogte van 5 6000 voet. De eerste wierp zes bommen op de haven, 'vloog toen naar het noordwesten en liet bommen vallen op de stad. De an dere vlieger verscheen, na over Dover heen gevlogen te zijn, te 2 uur 13 boven Deal en liet daar verscheidene bommen vallen. Het tweede paar'verscheen boven Rams- gate ite 2 uur 10 en wierp bommen op de stad. Een van deze twee vliegers vloog daarop westwaarts, de andere noord waarts, vervolgd door een Engelsche aëro- plane. Naar bericht wordt ia één bom op Margate geworpen. De tweede machine verscheen t© 2 uur 20 boven Westgate. Hier stege® een aantal Engelse he aëropilanes ter vervolging op. Er wérden geen bommen geworpen. - Er zij®, volgens tot dusverre ingekomen beslichten, drie mannen,, één vrouw en vijf kindére® gedood en zeventien mannen, vijf vrouwen -en negen kinderen gewond. Voor zoover thans .na te gaan is, werden dn 'het geheel 48 bommen geworpen. Een bom viel op het Ganadeesche hospi taal 'te Ramsgate en richtte daar schade aan; er gebeurden echter geen persoon lijke ongelukken. Verscheiden groote huizen en e en ige ar beiders woningen zijn vernield. Kapitein Bone vervolgde met zijn aero plane één der Duitsche hydroplanes tot op 30 mijlen die zee 'op, 'waar hij ze na eeh gervecht van een uur noodzaakte ite dalen. De Duitsche machine was herhaaldelijk getroffen en de waarnemer was gedood." Italië. Een votum van vertrouwen. De Kamer heeft met 304 stemmen tegen 61 een votum van vertrouwen in het kabi-' net-Salarudra aangenomen- Rusland. Minister Chwoator. Officieel wordt uit St. Petersburg gemeld: Twee oekasen zijn gepubliceerd, de eene het. ontslag bevattende van den minister van binnen!andsche zaken Chwostof, in gevolge een daar toe gedaan verzoek; de tweede de benoeming behelzend van S'tür- mer itot minister van binnenlandsche za ken, met behoud van het premierschap. Verschillende oorlogsberichten. Leder. In Pruisen zal voor-militaire doeleinden beslag worden gelegd op alle voorraden leder. Vrouwelijke politie. Te Londen is in heit Mansion House een vergadering ge houden, waarop werd géëischt, "dat het' vrouwelijk politiekorps, 'dat' tot nog toe geen* officieele positie heeft, zou worden beëedigd en dezelfde bevoegdheden krijgen als de mannelijke, politic. Slagers. De joodsche slagers in Bres- lau hebben een dag gestaakt, daar zij, zon der schade te .lijden, het vleesch niet voor 1 mk. 40, den door het stadsbestuur va-st- gestelden maximum-prijs, konden verkoo- pen. De staking eindigde, nadat het jood sche gemeentebestuur den slagers een sub sidie had toegezegd. Buitenlandsche berichten. Een Amerikaansch stoomschip gezonken. Het Amerikaansch stoomschip „Kanaw ha" is op reis van Newport News naar Rio de Janeiro bij Charleston (Zuid-Caroli- na) gezonken. Zeven man worden vermist. Verbod van sterke drank. De! Canadeesche pitovtncië Manitloba heeft met 44.000 tegen 20.000 stemmen zich voor liet verbod van sterke drank uitge sproken. Het treedt op'31 Mei in werking. Nederland en de Oorlog. De „Palembang". De „Palembang" gezonken. „Reuter" öeiint uit Londen d.d. 18 Maart: Volgens een Lloydsbericht is het Neder- landsche stoomschip „Palembang", op weg naar Java, in de Noordzee getorpe deerd. De bemanning is gered. Negen man zijn door <e ontploffing ge wond. (De „Palembang" is een vrachtboot van 6674 ton. gebouwd in 1911). De Londensche correspondent van de „N. Rott. Crt." seinde gisteren: „Ik heb eenige mannen van de „Palem bang" gesproken, bootslieden, den telegra fist enz. Den kópitein ben ik misgeloop en. Over het verslag waren allen het in hoofd zaak eens. Toen de eerste ontploffing gebeurde, liep de „Palembang" zeer langzaam. In het geheel waren er drie ontploffingen, de tweede was de zwaarste. Tusschen de eerste en de .laatste verliepen er ettelijke minuten. Bij de laatste ontploffing lag het schip' geheel stil. Het zonk in zeven minu ten. De bemanning had. grooten lof voor de wijze waarop de kapitein de ontruiming van het schip had geleid. Tiet geschiedde in uitstekende orde. Het schip zofrk zoo snel, dat de laatste mannen in bet water moesten springen. Was het geen daglicht geweest, dan zouden er stellig menschen zijn -omgekomen. Versoheiden mannen werden gewond, maar niemand gevaarlijk. Over de vraag.of het schip getorpedeerd was dan .wel op mijnen geloopen, hadden de mannen geen vaste mecning, of zij uit ten haar niet. Ze vertelden mij echter, dat •eenigen hunner, die .ik niet heb gesproken, o.a. een stuurman, èen bell'ebaan hadden gezien." Nog geen officieel bericht. Hedenmorgen was bij het departement van marine nog geen officieel bericht be treffende het vergaan van de „Palem bang". Voor de eventueel later ingekomen mededeelingen zie men „Laatste berich ten". De „Tubantia". Officieel© Duiitsche verkla ring' in zake de „Tubanti a". Wolff' seint .o f f .ie i e e 1 uit Berlijn: Naar aanleiding van de officieele mede deel Ln-g van het Nederlandsche departe- FEUILLETON. derden klokkestoel. ija jonge jaren wa.s he.t luiden der ikken. een geliefkoosd© uitspanning '"geileden te K. Een twintigtal van lie in de buurt, van de hoofdkerk eü, maakten ©e® soort van club uit, lendig voor het luiden, zorgde. Door urige oefening eni den wedstrijd, die ta$ïis en leen -tot een andere kerk «ide club ontstond en onzen ijver scherpte, weirdo® wij wezenlijke op onze lievelings-instr urnen ten. ival echter maakte niet alleen aan 'den een einde, maar had zelfs het dat alleen het hoo-ren van een klok eseüijk werd. Zendag was ik met een mijner K op mijn .post, om voor den na- dienst te luiden; doch bij het eerste merkten wij reeds, dat de klepel, een begrafenis, die des morgens iats gevonden-, omwonden was. We dat niet geweten, maar heb kwaad makkelijk te verhelpen. zei imijn kameraad, „ga jij naar 9nijd den hoed' af." s namelijk een gewoonte, dat eene 11 den klepel met een stuk vilt van uden hoed rte omwoeleiy, waardoor e«d-e ©lag gedempt werd. Ik- ging op weg, kroop in de klok en be- I vilt weg te snijden. De hoed zat steviger gebonden dan gewoonlijk, 'ms drie of vier minuten bezig om krijgen. Onderwijl was mijn hameden onverwachts weggeroe- 1 ander lid van onze club, die goeden kon, dat zich iemand bo- r<md, tbagon aan de- klok te trekken, die juist verlaten', toen zij in tril- .^aa-kte; m©t schrik ried ik op een- oorzaak; door een snelle, zenuw- bewer' - - iguiig gelukte het mij, er uit te springen en mij onder de klok plat op den rug te werpen. De klokkekamer, waar in zij hing, had slechts een weinig meer ruimte da® voor haar noodig was, en de be nedenrand van de klok was slechts 'n paar voeten van de 'houten vloer verwijderd. Ik w-as destijds zeker niet zoo dik, als ik thans bei®, maar gelijk ii-k daar lag, was zij toch -slechts een duim van mijn gezicht af. Nog geen seconde lag ik, of het gelui nam een aanvang. Het was een vreeselijke toestand. 'Boven mij bengelde een gewel dige metalen klomp, welks geringste aan raking mij zou vermorzeld 'hebben; de bo-. d-em onder mij bestond enkel uit oude, wrakke planken, e® als deze bezweken, dan viel ik van een hoogte van vijftig voet op een anderen zolder, die waarschijnlijk •tegen de zwaarte van mijn val niet zou zijn bestand geweest, en dan ware ik hon derd voet dieper bp de marmeren steenen- voor het altaar ite pletter gestort. Ik herinner mij want de angst heelt een snel geheugen hoe eeai horlogema ker een maand te -voren niet alleen door de zoldering va® een kerktoren was ge vallen, maar door het dak boven den in gang heengestort -en op den grafsteen van een daaronder slapende® bisschop vermor zeld was. Dit wa9 mijn ergste angst; maar het gelui had nog geen minuut geduurd, toen mij een nieuwe schrik overviel. Het verdoovend gebombom der klok drong met zulk een donderend geweld in mijn oor, dat ik voor liet springen van mijn trommelvlies begon te vreezen. Het ging mij door alle zenuwen en spieren, het drong ïoij tot diep in de ziel; gedachte en overleggings'kracht waren bijna geheel ver bannen; ik behield slechts gevoel van een helschen angst. Ieder oogenblik zag ik, hoe de klok binnen een duimbreed van mijn gazieht kwam. Het gebrul van de klok verbijsterde, mijn verstand, -en langzamerhand werd mijn fantasie door e-en menigte der akeligste beeld-en vervuld. De donderende klok bo ven mij, die met vreeset ijk gebrom een wj^- den donkeren muil opensperde, scheen mij nu eens een grimmig monster to'e, dat mij dreigde te verslinden, e® dan weer een maalstroom, die mij in zijn huilende dwar- litog opslokken zou. Terwijl ik haar-aan staarde, nam zij bestendig andere gedaan ten aan. Al wat slechts afschuwelijk en brullend was, tooverde mijn verbeelding mij voor. Soms was het mij, alsof ik in een orkaan op zee was, en 't schip, waarop ik voer werd -als een notendop door vloed en gol ven geslingerd. De door de slingering der klok -i.n beweging gebrachte lucht waaide met schier evenveel geweld, a-Is eeri storm vlaag over mij heen, en de grond onder mij scheen, als bij een beschonkene, te waggelen en te dansen. De gruwelijkste voorstellingen trouwens, dae mij folterden, hadden haar bron ,im heb bovenaardscbe. Uit de wijde holte der 'klok -keken akelige, spookachtige tronies, die mij met helsche grimmigheid of, wat ®og erger was, met grijnzende bespotting 'aanstaarden. Ten laatste verscheen de duivel zelf, uit gedost' al© in onze oude prentbijbels, met paardepoot, -horens en staart, met oogen, -die vonken vuur schoten, en hij beval mij, God te lasteren cn hem te aanb-idden, die mijn lot in zijn handen had. Dit vreese lijke bevel sprak hij met het volle galmen der klok uit. Met den moed der vertwijfe ling echter 'trotseerde ik hem en zeide hem, van mij weg te gaan. Vervolgens kwam mijn verstand voor één oogenblik terug, •doch het was-slechts om mij met nieuwen angst ite vei'vu Hem Ik voelde, <Iat ik op het -punt was om krankzinnig te worden en sidderde bij het denkbeeld, dat -ik geheel van mijin verstand kon worden beroofd. Dit is ten allen tijde een pijnlijk -idee, do-ch thans viel -het mij met tiendubbel gewicht op de ^tei. Ik vreesde, d-at, als mijn ver stand göheei verbijsterd raakte, ik zou op staan, -een stap waartoe ik mij thans ieder oogenblik door dat wonderbaar ge voel aangespoord voelde, dat hem, die dui zelend op een 'hoogte -staat, toeroept, zich naar benden'te -storten en dan was de wreede -dood onvermijdelijk. Deze gedachte bracht mij- tot razernij: -ikTdemde mij met geweld vast aan -den vloer, zoo dat het bloed mij uit de nagels stroomde, en gilde in- den angst der vertwijfeling. Ik riep om hulp, bad, brulde, doch al de inspanning mijner stem stierf natuurlijk weg in het gebrom van de zwaro klok. Als deze over mijn mond heenging, gaf zij soms door de weerkaatsing mijn stem terug, die zon der zich met haar geluld te vermengen* haar eigenaardige klank behield. Mis schien. wa-vdit ook slechts inbeelding. Mij echter kwam het toen als liet roepen, la chen en huilen der 'booze geesten voor, waarmede -mijn fantasie de donkere hel, die boven mij gaapte, bevolkt bad. Na twintig minuten hield het gelul op. Niettemin overhaastte ik mij'niet, maar hief eerst schroomvallig de hand op en tastte naar -den rand; Alhoewel het luiden had opgehouden, trilde de klok toch nog en sidderde onder mij-n -hand, die oogenblik- keiijk, als op aanraking van gloeiend ijzer, daarvan wegvloog. Er verliep wel een groot kwartier, alvorens ik de proef durfde herhalen; en toen vond ik het stil. Ik bes'oot geen. tijd te verliezen, naardien ik vreesde, dat ik wellicht al te lang mocht, gelegen hebben en de klok voor den avond dienst mij kon overvallen. Deze angst be- •v-'.eugelde mijn spoed, en ik kroop met de grootste snelheid onder 't gevaarte weg en richtte mij óp. Ik stond wel cene mi nuut lang. en siaarde met stomme verba zing naar de plaats mijner gevangen schap, d-oordrongen van de vreugd, dat 'ik die was ontkomen; maar daarop stoof ik met bliksemsnelheid den onregelmat-igen steenen trap af en kwam tot in de kamer van den klokkenist. Verder kon ik liet- niet brengen. Beweging- en gedachteloos leun de ik -daar tegen den wand, in welke hou ding -mijne kameraden mij vonden, toen zij na een .paar uren boven kwamen, om voor den avond te luiden. Mijn uitzien deed hen schrikken: de wind van de klok had mijn gezicht ontveld, en mijne doffe, gebroken oogen lageii bewegingloos tus schen mijn geschonden oogleden; mijn handen waren bebloed en gezwollen, mijn •haren in wanorde, rnijn Icieederen in flar den. Zij spraken mij (oe, ik -echter gaf geen •antwoord; zij schudden mij, maar ilc bleef zonder gevoel. Toen werden zij beangst cia ■haastien zij zich, mij naar huis te bren gen. Ik lag drie dagen in ijlende koorts, waarna ilc van .lieverlede weer tot bewust zijn kwam. Men kan zhfct gemakkelijk voorstellen, dat de klok ecin hoofdrol in (mijne waanzinnige verbeelding speelde, en zoo vaak slechts geluid werd, was.ik in mijn razernij 'schier niet te houden. Zelfs toen de koor-is geweken was, word mijtt slaap nog voortdurend door ingebeeld lui- dén verontrust, en mi ine droom en waren vol van de grijwelijkste beelden, die mij onder, do lclok zoo gepijnigd en. gemarteld hadden. Mijne vrienden brachten mij eindelijk in -een huis op hot 'land, om allo klokgelui aan mijn oor te onttrekken. Hier bekwam dk mijn gezondheid weder, doch zelfs nog 'lang na mijn herstel beving mij een ze nuwachtige rilling, ais toevallig oen wind vlaag mij de tonen eenor klok uit- de verto toevoerde. D-e tijd genas dit* gelijk hij omzd meeste zwakheden' heef.t; maar ook nu nog, als mijne zenuwen oen weinig aangedaan zijn, kunnen enkele tonen van d© klok der hoofdkerk mij den schraflc op hot lijf jagen, „Geld.»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1916 | | pagina 1