Nieuwjaarswenschen. j
18
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
7e JAARGANG
No. 1885
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
agenten II cent pof week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaaL
Afzonderlijke nummers 2Ys cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
ZATERDAG
DECEMBER.
I9I5.
Do ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groots letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regel3 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Evenals vorige jaren stellen wij weder de ga- g
legenheid open om in het nummer, dat op 31
December 1915 zal verschijnen, opgoedkoope n
en doeltreffende wijze de gebruikelijke M
NIEUWJAARSGROET
bij advertentie in „DE LEIDSCHE COURANT" g
voor den prijs van g
25 GENTS
- uitsluitend bij vooruitbetaling - te plaatsen ter g
grootte van ten hoogste 3 regels. Dubbele grootte g
S0.5G, vierdubbele grootte tl.-.
Zij, die van deze goedkoops gelegenheid wil- jj
len gebruik maken moeten hunne advertentièn met g
het bedrag inzenden aan onze bureaux STEEN-
SCHUUR 15 LEIDEN, of aan de verschillende g
plaatselijke agenten of rondbrengers, tot uiterlijk g
Woensdag 29 December. g
Nieuwjaarsgroeten na dien tijd ingezonden, wor- g
den slechts geplaatst voor zoover de plaatsruimte g
zulks toelaat, tegen den gewonen advertentieprijs g
van 1 tot 5 regels f 0.75, iedere regel meer 15 ct. g
DE ADMINISTRATIE. B
Dit nummer bestaat uit drie
bladen en het geïllustreerd
vuuuydUiaU.
V Verschil..
Het bekende Duitsche tijdschrift de „Pe-
Irusblatter" meent te (moeten opmerken,
dat de oorlog niet die godsdienstige IherCer
virug heeft gebracht, welke door 'velen ver-
I wacht wend. Het gezaghebbende orgaan
6chrijft ivL:
./De eerste wéken van den oorlog heb
ben. overgroote hoop op een godsdienstige
en 'zedelijke verandering gewekt. En deize
verandering, dit „godsdienstig ontwaken"
werd niet alleen gehoopt, het werd door
optimistisch aangelegde geesten reeds bij
hat begin van don oorlog geconstateerd".
Gelijk in vele dingen, zoo was ook hier de
wensch de vader der gedachte". Na het jaar
van Ojloedigen ernst en oorlogsellende
kannen wij de godsdienstige en zedelijke
herleving niet ontdekken. Wij zien enkel
.dat zij, diereeds vóór den oorlog geloovig
en vroom waren, dat thans .in een hooge-
ren graad schijnen te zijn, maar dat de
vroegere 1 au wen en ongeloovigen in het
algemeen thans nog niet vurig en geloo
vig zijn geworden. Bekeeringen van enke
lingen, die zich aan de openbaarheid ont-
trékken, veranderen niets aan de algemee-
ne werkelijkheid van den godsdienstigen
toestand. Het is bedriegélijk te meenen,
dat groote oorlogen de volkeren religieus
en moreel beter maken'. De oorlog van
1870'71 heeft noch voor de overwonne
nen, noch voor de overwinnaars een reli
gieuze vernieuwing gebracht. O'p den oor
log -volgde de Kultuurkampf aan de eene
zoowel als aan de andere -zijde der Voge
zen en ook veelvuldig de zedelijke deca
dentie."
Wij meenen, dat de lichtzijde, die de
Schrijver zelf in hét hier vermelde citaat
aanduidt, reeds blijde moet stemmen en
danl^aar. „Dat zij, die reeds voor den
•oorLog geloovig en vroom waren, dat thans
in hoogeren graad schijnen ite -zijn," de
„bekeeringen van enkelen." dat alles
kan toch niet anders dan verheugen, dat
alles kan toch iniet ande.is dan als een
lichtzijde van den oorlog worden be
schouwd.
jDat groote oorlogen de volkeren
(religieus en moreel béter maken" op
zulk een geweldigen ommekeer hadden ook
wij niet gehoopt, ofschoon we ons moeten
rekenen tot die „optimistisch aamgélagde
geesten", waarvan .in hét boven aange
haalde citaat sprake is. Dat de wil der
monschiheid, die zoo lang naar het ve.ibo-
tien was geneigd, plotseling en b 1 ij-
v e n d zich ten goede zou keeren het is
bijna onmogelijk. En als de mensch niet zelf
Wil. dan komt hij ook niet tot een bekee-
ïing. God heeft te veel eerbied voor dat
heerlijk wertk Zijner schepping, den vrijen
Wtl, clan dat Hij den anensdli zooi dwin
gen. Ofschoon wij dus niet verwachtten
«en massa-bekeerinig van1 valkeren, hebben
wij toch herhaaldelijk gewezen op de gods
dienstige gevolgen, welke deze oonljg
heeft voor verscheidene personen, voflg de
enkelingen. En dat wordt ook niet ontkend
in de „Petruslblatter" integendeel.
■'uaï w e¥R-*TS?
genoemd citaat geeft. Het liberale blad-
zegt n.'l.:
„Wat het bekende R.K. orgaan na eao
goed jaar oorlog schrijf^, is dus zoo onge
veer hetzelfde wat wij, o. a. op grond van
de ervaring van den oorlog van '70, schre
ven in den aanvang van den oorlog, dien
wij nu hebben."
Dait „ongeveer hetzelfde" ontkennen wij
ten sterkste.
Tusschen wat „het bekende R.K. or
gaan" nu schrijft en het liberale blad heeft
geschreven, is een groot verschil. De ,,/Pe-
trusblatter" eikent een bekeering van en
kelen, .een godsdienstige herieiv'iing bij
meerderen, de „N. Rott. Crt." sluit de
oogen voor d-Le gevolgen van den oorlog,
is er volkomen blind voor. Doch er is nog
een grooter, een veel grooter verschil. De
„Petrust)latter" bejammert het, dat de
gevolgen voor de godsdienstige gezindheid
niet blijder-stemmend, niet verheugender
zijn, de „N. Rott. Crt."... geen woord, dat
op dergelijke gevoelens wijst... In zeker
opzicht gelukkig, want dergelijke gevoe
lens in dit blad zouden sterk de verdenking
van huichelarij wekken...
Ware woorden.
„De corypheeën van de wetenschap wor
den (aan onze universiteiten) geweigerd om
redenon van geloof" aldus de christelijk-
historiische Leider De Savornin Lohman in
de Kamerzitting van gisteren.
In dit verband sprak spr. over de „miet-
benoeming van een R.-K. geleerde die zeker
in aanmerking kwam voor een benoeming
tot hoogleeraar in het Staatsrecht". Hier
mede is natuurlijk mr. Aalberse bedoeld
'it zij hier ten overvloede bemerkt.
Spr. maakte nog de voigende zeer
rake en voor de vrijzinnige geestes
richting zeer typeerende bemer
king:
„Aan Groen van Prinsterer zijn stellin
gen in den mond ge)egd, welke hij altijd
heeft bestreden.. Maar men denke zich
iemand, die Thorbecke bestrijdt zonder
ooit iets van hem te hebben gelezen!"
Juistl De heer Do Savornin Lohman wil
hiermede dit zeggen: „De vrijzinnige be
strijden de Christelijke geleerden, het
Christendom, zonder kennis van zaken
Men kan zich daarentegen geen Christelijk
geleerde voorstellen die de vrijzinnigen, de
vrijzinnigheid, bestrijdt, zonder daarvan op
die hoogte to zijn!" Deze woorden zijn zoo
waar. Welk Katholiek geleerde zou het b.v.
wagen de liberale theoriën te bestrijden,
als hij er zoo weinig van wist als 'n prof.
Eerdmans van de Katholieke leer! En toch
treedt deze laatste met een ongemeene bru
taliteit op om de Roomsche Kerk te be
kampen!
De grijze staatsman, de heer De Savornin
Lohman, heeft waarlijk gisteren een merk
waardige rede gehouden.
Het OostenrIJksche antwoord op de
Amerikaansche „Ancona"-nota is te Was
hington ontvangen. In Rusland is een
hervorming van het belasting-stelsel
gaande.
Van de oorlogsterreinen.
Overzicht.
Nu ook do operaties in Zuid-Macedoniq
voorloopig zijn gestaakt, om aan de Grie
ken gelegenheid te geven kalm morgen
hunne stemmen te kunnen gaan uitbren
gen bij de algemeene verkiezingen voor do
Griekscho Kamer, valt van de verschillende
oorlogstorreinen weinig nieuws te melden.
AlLeen gaan de Oostenrijkers behoedzaam
voort van het Noordoosten en Oosten Mon
tenegro in te trekken. Die behoedzaamheid
is niet te verwonderen; wegen ontbreken
bijna geheel, de opmarsch is dwars op de
lengterichting der dalen gericht, zoodat
flankbewegingen tegen de colonnes cn de
verbindingen niet zijn uitgesloten, het land
is volslagen kaal en het weer is slecht.
Desniettemin gaat het, hoe langzaam ook,
voorwaarts en Montenegro wordt mi gaan
deweg tot zijn oude grenzen teruggebracht.
0p Zee.
Do duikboot- en mijnoorlog
Lloyds meldt, dat het I'taliaansche
stoomschip „Porto Said" in den grond
geboord is.
0p den Balkan.
Griekenland en tie entente.
Uit Rome wordt aan de „Daily Tclegr."
dreigd alle correspondenten, tot de entente-
mogendheden behoorende, uit het land te
zetten, doch tengevolge van een protest der
gezanten is er voorloopig van afgezien.
Roemepië en de Centrale Mogendheden.
Het „BerL Tagebl." verneemt uit Boe-
charest, dat het gerucht loopt, dat dc Roe-
meensche gezant te Sofia Doruszi, die se
dert ©enige weken met verlof te Boecharest
vertoeft, niet meer naar zijn post zal terug-
keeren, maar vervangen zal worden door
den Roemeenschen gezant te Kairo Pis-
sozki, die bekend is wegens zijn antipathie
jegens de Midden-Europeesche mogendhe
den.
Duitschland.
Aardappelnood in het Westen.
De „Vorwarts" wijst erop, dat door de
late regeling van de aardappelverzending
de gemeenten in het westen daar de ver
zending juist geschiedde toen het reeds
vroor groote hoeveelheden bevroren
aardappelen hebben ontvangen, die voor de
volksvoeding verloren zijn. De aardappe
len., die de gemeenten voor 4 Mark per cen
tenaar lieten komen, moeten zij nu met
groot verlies voor pl.m. 1.50 M. per cente
naar voor veevoeder verkoopen. En in
sommige plaatsen waren de aardappelen
reeds voor aankomst verkocht zonder ga
rantie van het gemeentebestuur; daar
kregen de consumenten bevroren aardap
pels voor hun 4 Mark.
Frankrijk.
Uil de Kamer.
Rilbot hoeft in de Kamer een overzicht
van den finantieelen 'toestand van Frank
rijk gegeven.
Wij gaven, zeide hij, bij het (begin van
den oorlog 1100 millioen per maand uit
en zullen 2500 millioen per maand uitge
ven in het eerste kwartaal van 1916. Ziet-
daar onze uitgaven.
Hoe bieden wij daaraan hot hoofd? Door
een leening. Deze leening wordt gedekt
door de Fransche spaarpenningen. Voor
speculaties is volstrekt geen plaats. Het
aantal voldane inschrijvingen is zeer aan
zienlijk in vergelijking met het totaal.
Men bracht ons baar geld. Noch de ban
ken, noch de beurs namen een de él van de
leening op om dit na sluiting van de in
schrijving te plaatsen. Men maakte bijna
geen gebruik van de faciliteiten, welke de
de Banque de France aanbood aan de
geldnemets. Indien de Bank geld ver
strekt had tegen een rente lager dan die
van de leening, dan zouden er eenige mil-
lioenen meer zijn geweest- Maar dan zou
het tot speculaties zijn gekomen. Alle in
schrijvingen zijn degelijk.
Bedoucec geunifieerd socialist, hield een
redevoering over, de militaire credieten
en zeide, dat, eiven eensgezind en krachtig
als de Fransclien zijn in de loopgraven,
zij even eensgezind de credieten zullen
steunen, die noodig zijn voor den oorlog.
De- militaire credieten werden afgeno
men met 504 stemmen tegen een stem.
Eveneens werd de toepassing van de be
lasting op het inkomen voor Dec. 1916
goedgekeurd met 317 tege-n 154 stemmen.
Engeland.
Sir Douglas Harg.
De Fransche „Illustration" zegt van den
nieuwen Engelschen veldmaarschalk, Sir
Douglas Haig, dat hij -een doortastend,
krachtig inan is, het echte type van den
cavalerist. Do Fransche soldaten noemen
hem „jambres d'acier" eh biwonderen zijn
forsche, breede, goedgebouwde gestalte.
„Het Engelsche leger zal niet slapen zoo
lang Sir Duglas Haig aan het hoofd staat",
besluit het blad deze karakterschets.
Een suffragetten blad geschorst.
Woensdagavond heeft de politie, voor
zien van eene machtiging, op grond der
bepalingen van de „Defence of the Realm"-
wet, huiszoeking gedaan in de Xokalen. van
het officiecle orgaan der „Women's Social
and Political Union", de „Britannia", en
de kopij en de vormen voor het nummer
van deze week in beslag genomen.
Rusland.
Belastinghervorming.
Reuter meldt uit Petrograd: liet ministe
rie van financiën heeft een ontwerp van een
fiscale hervorming opgemaakt, waarbij
alle directe belastingen worden vermeer
derd door een progressieve inkomstenbe
lasting, verhooging van bedrijfs- cn grond
belastingen, zegelrecht, speciale militaire
belastingen, vormende een jaarlijskche ver.
meerdering met 275 milliaeu Rbl., ook in
directe belasting, jaarlijks opbrengend 361
millioen Rbl.
De invoering van staatsmonopolies op
thee, koffie en lucifers wordt overwogen.
Op de nieuwe 5V6 procent© oorlogsleening
van 1000 millioen Rbl. is voor 900 millioen
ingeschreven «n de inschrijving op de rest
is verzekerd.
Vereenigde Staten.
De „Ancona"-nota.
De nota van Oostenrijk-IIongarije betref
fende de „Ancona" is gisternacht te Was
hington ontvangen.
„Reuter" meldt uit Washington: Naar
men verneemt is het niet waarschijnlijk
dait do betrekkingen tusschen Oostenrijk-
Hongarije en de Vereenigde Staten zullen
worden afgebroken alvorens er nieuwe
nota's zijn gewisseld. De crisis kan dus
geacht worden niet in haar eindstadium te
verkeeren.
Een nieuwe mededeeling van minister
Lansing, waarin wordt verklaard waarom
de Vereenigde Staten Oostenrijk-Hongarije's
antwoord niet kummen aanvaarden, zal
waarschijnlijk de eerstvolgende zet in het
geschil zijn.
Verschillende oorlogsberichten.
Een gedenknaald. Nabij Visé gaan de
Duitschers een gedenknaald oprichten op
de plaats, waar in den oorlog met België
hun eerste soldaten gevallen zijn.
Belgischs tropeeën. De tropeeën, welke
het Belgische leger buitmaakto bij Luik,
zullen tentoongesteld worden te Havre, in
een zaal door de gemeente St. Andresse
welwillend afgestaan.
Groenten naar België. Uit Eysdcij
worden schepen vol groenten naar België
vervoerd.
Ter bestrijding der armoede. Door
het Duitsche bestuur worden in de pro
vincie Limburg, iter bestrijding der ar
moede, arbeiders gevraagd voor herstel
lingswerk en heide-ontginning.
Een statistiekje. Uit een door de Duit
sche pers gepubliceerde statistiek blijkt,
dat van hot aantal Duitsche gewonden,
grootendeels ten gevolge van goede verzor
ging, 91 pCt. na herstel weder naar het
front konden gaan, 7 pGt. als ongeschikt
of met verlof werden ontslagen, en dat
slechts 1/10 pCt. der gewonden overleden, is.
Generaal Cuvelier overleden. De
Duitsche bladen melden dat de Belgische
generaal Eugène Cuvelier, die vroeger di
recteur was van de Belgische militaire
school en een groote rol heeft gespeeld bij
de verdediging van Antwerpen, overle
den is.
Gebrek aan kleingeld. Er blijft gebrek
aan kleingeld in Duitschland heersclien,
niettegenstaande cr eiken dag honderd
duizenden ijzeren vijfpfennigstukken in
omloop worden gebracht. De „Nordd.
Allgem. Ztg." vermoedt dat die 'stukken
zeldzaam zijn, omdat zij als oorlogsherin
neringen verzameld worden. Dit is ave
rechts gohandeld, merkt het blad op. Na
den oorlog zal er ruimschoots gelegenheid
zijn, om zich van die vijfpfennigstukken
te voorzien.
Fabrleksboter. In het graafschap
Bentheim is de hoogste prijs voor le kwa
liteit fabneksboter vastgesteld op 2 mk.
en van boerenboter op 1 mk. 70 per portd
Voor Duitschland een buitengewoon lago
prijs.
De Duitsche hoedenindu9trie. Het oor
logscomité van de Duitsche hoedennijver-
heid klaagt in Ihet ,/Berl. Tagéblatt" ovor
de slechte toestanden in haar industrie*.
De meeste klanten staan aan het front, de
meeste grondstoffen als, wol, katoen, ha
zen- en kondjnemrvel.en zijn voor het leger
in beslag genomen en zelfs tegen de hoog
ste prijzen niet te veotkrijgon en daaikij
komt, dat er gébrok aan geschoolde aribei-
ders is en tengevolge daarvan stijging der
loonen.
Zijn naam geleend. Te Pontarlier is
een Franschman veroordeeld tot achttien
maanden gevangenisstraf en 500 frank
boete omdat hij zijn naam geleend heeft
aan een Duitscher en den handel van dezen
in Frankrijk (in horloges, barometers,
enz.) begunstigd heeft.
Het Engelsche Roode Kruis. Het En
gelsche Roode-Kruis-fonds heeft een groot
te van 2% millioen pd.st. bereikt. De
Canadeesche provincie Ontario heeft een
bijdrage van 100,000 pd.st. gezonden. De
„Times" doet nu een oproep om de drie
millioen vol te krijgen.
Groo'tere verdraagzaamheid. Als be
wijs voor de grooteré verdraagzaamheid
die in Engeland ten opzichte van Duitsche
kunstwerken heerscht, kan dienen^ dat
a,s. Zondag het eerste en tweede deel van
Bach's WeihnacJhts Oratorium in de Tem
ple Clmrch te Londen zulten gezongen
worden.
Oorlogspostzegele. Nieuiw-Zeeland
heeft het voodbeeld van Canada gevolgd
en ©en oorlogspostizogel ingevoerd' van een
hal/ven stuiver. De igowone ha.ve^s tul ver
zegel met kop; van koning George is daar
toe bedrukt mot de woorden: „War
Stamp". Brieven en pakketten zullen.met
een halve stuiver extra porto belast wor-
-wuihi'voo.r dit wordt -gebruikt.
Goud. Het Amerikaansche ministerie
van oorlog is bezig, om voor een waarde
van 20 millioen pond) aan gouden sove
reigns te smelten. Het zijn de betalingen,
die Engeland in de laatste maanden aan
de Vereenigde Staten deed.
Een statisticus heeft uitgerekend, dat
het een kolom goud is met een basis van
36 vierkanten voet oppervlakte en een
hoogte van 11 voet. Deze kolom goud zou
200 ton wegen.
Nederland en de Oorlog.
Verloven land- en zeemacht.
Inzake de verloven van 20 December tot
7 Januari heeft de opperbevelhebber van
land- en zeemacht alsnog bepaald:
a. Het vertrek daags te voren na afloop
van den dienst, voor de vierdaagsche ver
loven* moet zoodanig worden geregeld,
dat dien dag de woonplaats kan worden
bereikt;
b. Aan hen, wier verlof eindigt resp. op
24 cn 27 December a.s. wordt vergund per
eerste reisgelegenheid resp. 25 en 28 De
cember d. a. v. naar hun standplaatsen
terug te keeren.
c. Op do Zon- en feestdagen, val-lende
in het tijdvak van 20 December 1915 tot
7 Januari 1916 kan voor zooveel de
eischen van den dienst en de veiligheid
zuLks toelaten en onder voorbehoud, dat
uit dit oogpunt geen grootere vrijheid
worde verleend dan op .gewone Zondagen
tot dusverre geschiedde boven en be
halve de verloven in genoemde order be
doeld', afwezigheid bniten de standplaats
worden toegestaan, ook voor zoovéél be
treft het vertrek op den voorafga and en
avond, echter met (handhaving van de
order, dat op 24 en 27 December 1915 niet
per spoor mag worden gereisd.
o. De cadetten, thans bij de korpsen ge
detacheerd en die op 3 Januari 1916 naar
do K. M. A. terugkeeren, krijgen zoo de
dienst dit toelaat ve-rlof van 23 Decem
ber tot 3 Januari.
Kaasmarkt.
De kaasmarkt te Alkmaar is gisteren
weer begonnen. Er was zeer veel kaas aan
gevoerd, zelfs meer dan anders dn dit)
jaargetijde. Dit natuurlijk als gevolg van
don stilstand gedurende een paar weken.
De prijs was 72 gulden. Alle aangevoerde
kaas werd verkocht, waarvan 40 procent
voor binmeniandsche gébruik werd afge
zonderd. Deze hoevee'heid werd in een af
zonderlijk pakhuis of Ig eb org en.
Mr. Dresselhuys aangehouden.
De „Tijd" meldt: De heer mr. II. C
Dresselhuys, secretaris-generaal van Justi
tie, president van den Anti-Oorlog-Raad,
op reis naar Zwitserland voor de gezond
heid van zijn vrouw, is in Duitschland be
let zijn reis te vervolgen.
