n
OORLOGS-VARIA.
aan 't werk rijn, om te voorkomen dat mem
hun vingerafdrukken vindt.
Ten slotte wordt gehoord de heer D.
Schuitemaker, inspecteur der recherche,
die lin lichtingen gaf omtrent gevonden
moeten ion ramen en deuren, waarin het
gevonden iriibrekerswerktuig fjaste.
De officier van justitie, rar. del Campo,
wilde xuVeen spieken over de strafmaat.
Spr. herinnerde aan de groot© cmrusit die
hier gewekt werd door een reeks van, in-
hraken. Geen. wonder, de inbraken hadden
plaats op de brutaalste wijze. Het is te
danken geweest aan de groote aclivieit
van de recherche te 's-Gravenhage spr.
noemt met name elen inspecteur Schuite
maker. die een arbeid heeft verricht, die
anders buiten zijn terreiiai ligt qn heeft
deelgenomen aan do .instructie dat de
daders zijn opgespoord. Spr. acht het van
pas van zijn .plaats van zijn groote dank
baarheid daarvoor to getuigen.
Over de personen van de bekl. spreken
de, wijst hij dan op de groote mate van
bruta'iteit, waarmede ze als echte beroeps
misdadigers hun bedrijf uitoefenden.
IJprna erkende zelfs, dat hij altijd zijn
ploertendooder gereed hield, dus was te
cer.Cger tijd moord of doodslag te wach
ten geweest.
Spa meent dat de maatschappij voor
geruimen tijd van deze gevaarlijke indi
viduen moet bevrijd worden. Hen thans
op de zitting oh serveer end e, zal het duide
lijk zijn, dat er geen symptoon van be
rouw bij bekl. aanwezig is. Zij lachen,
zijn onverschillig en toornen veal bravour.
Spr. beschouwt do daden van bekl. als
voortkomende uit hun. karakter. IJpma die
kapha.Mst js, had nCot noodig te stolen, van
Dis-el werd gehoü'pen, heeft talent a.ls
fchilder en tcekemaar, maar hij is altijd
onwiólig geweest.
Voor spr. üs geen onkel excuus voor hun
daad te vinden, hij vordert schuldigver
klaring en veroordoelin^ van IJpma tot
7 jaren gevangenisstraf en van Van Dis
sel tot G jaren gevangenisstraf.
Als verdedigers traden op Mr. Grooten-
br.er en Mr. S. van Houten.
De piwdent vraagt nog aan de bekl. of
zo nog iots te zeggen hebben en of zij on-
Vf rschófflig zijn.
Heide bekl. zeggen niets.
Uitspraak over 14 dagc-n.
Hierna ftemdem .terecht de tweede bekl.
wit de vorige zaak J. van D. en de 24-ja-
rige stoeiVnmattor A. H. C., geboren te
Culemborg en wonende te 's-Gravemhage.
Ilun «js ton last© gelegd, dat zij in den
v.roege.n morgen van 11 op 12 Juli na over-
kilimming van een anuur in de Lage Nieuw-
ftlraat hebben ingebroken in het perceel
G5 aan de Prin «gracht, waarin, gevestigd
is het kantoor der firma Van Son on Van
We ye.
Beidon bekenden.
De officier van Jusitiitie imr. del/ Campo
in deze zaak requiisdtojr nemend achtte de
schuld van, bekl. aan der temlastege'egde
feiten bewezen. Spr. weos er nog op, dat
ook C. even-als Van D. en Ypma een rijks-
op voedeling is. C. schijnt ook 'iemand die
zich bij voorkeur in avarJtszJiaj-» v.am
tfewëëgTTBli j kens information is hij niet
zoo gevaarlijk als de anderen, daarom zal
spr. voor hem dan ook eon veeli lachtere
straf vragen. Spr. vordert, dn, verhand met
de.n eisch in de vorige ziaak 6 maanden
gevangenisstraf voor Van D. on 1 jaar ge
vangenisstraf voor bekl. C.
Gemengde berichten.
Be ïuargarlne-koorts. Men meldt uit
Oldenzaal
Nieuwsgierig naar den toestand te Losser,
in verband met, het ingrijpende besluit van
territoriaal bevelhebber te Zwolle, dat de op
het station aanwezige margarine niet aan
adressanten mag afgeleverd worden, togen
we Woensdagmiddag per fiets naar dat grens
dorp, meer bepaaldelijk naar Ovcrdinkel en
Glane.
Overal stonden groepjes margarinehande-
laren, met weemoed vertellende, dat alles in
één slag geëindigd was. Het bedrijf was toch
mooi. Geen vakkennis was noodig en het
bedrijfskapitaal varieerde al naar gelang men
veel of weinig omzette. Het geld werd zoo
gemakkelijk verdiend, heel wat gemakkelijker
dan op de fabriek. Het was geen kunst per
dag 10 a 20 mark schoon geld over te hou
den. Iedereen profiteerde er dan ook van,
niet alleen de margarinehandelaars, maar
ook de winkels, 'café's, slagers burgers, fa
brieksarbeiders, zelfs de grenswacht. Nu zit
drie kwart van Losser. Overdinkel en Glane
met de handen in het haar.
Op de fabrieken te Gronau is bijna geen
werk. Bijna 1000 arbeiders zijn werkloos. Dat
margarinezaakje kwam dus goed te stade
en nu.... eensklaps is het gedaan, de marga
rine en B. U. K. nam de verkeerde richting.
In plaats van over de grens werd ze uitgezet
uit het in staat van beleg verklaarde gebied.
Zc was toch eerlijk gekocht, grootendeels
betaald.... nu zal ze verkocht worden ten
bate van „dat weten we niet". Zoo vertelden
ze overal. Maar als dan ook werkelijk Dins
dag nog velen voor een waarde van f3000,
f8000, ja f 11.000 op het station in den wagon
badden staan, werkelijk, dan zijn er ontzet
tende verliezen geleden.
Alles had wel goed gegaan, als die cou-
rantenmenschen er maar niet de lucht van
gekregen hadden„die hebben den boel kapot
gemaakt" konden we herhaaldelijk hooien.
We geven toe, dat we niet heelemaal zijn
vrij te pleiten, maar we hadden ook gehoord,
dat alles niet ging, zooals het behoorde.
Zeker, men kon ons verkeerd hebben inge
licht, maar toch hebben we naderhand als
juist gehoord, dat de groote man ook eerder
en meer algemeen zijn geleibiljetten had
ontvangen, dan de arbeiders, en die had
reeds zooveel duizenden in zijn zak gestoken.
Te Overdinkel was men ook niet gesticht
over hot besluit van den territoriaal bevel
hebber. Een dor grootste handelaars klaagde
zijn nood, dat ze hem voor ongeveer f 10.000
ontnomen hadden. Maar hij had aan het
andere goed verdiend, dat bekende hij zelf.
Hot liep er druk van margarinefabriek-
reizigers, dio niettegenstaande het verbod
vap vervoer, hun klanten afliepen. Een han
delaar verklaarde, dat h j wel voor f 15.000
wilde koopen, als hij wist, dat de oorlog
gauw afgeloopen zou zijn. „Het vliegt er
over, mijnheer," vertelde hy. „Alles kunnen
»e gebruiken, do Duitechers, vooral vet, want
dat hebben ze niets meer."
G'olokt. Dinsdagnamiddag QirgevfW p
uur, werd het 11-jarig zoontje van den heer
H. aan de Prinsengracht ié Amsterdam op
de Achtergracht door een tweefitï personen
op een motorboot, genaamd „Anna/' gelókt,
waarna deze spoedig in de richting Ouder
kerk wegvoer. Onderweg hebben ze den jongen
.een prop in den mond geduwd om hem het
roepen te beletten. Er werd een paar keer
aangelegd en met minder goede bedoelingen
namen de individuen den jongen mee aan
wal, doch men heeft liem gelukkig geen
kwaad gedaan. Vermoedelijk voelden de
daders zich niet veilig (n durfden daarom
het beoogde doel niet uitvoeren. De jongen
werd des avonds om ongeveer half acht bij
Ouderkerk aan wal gezet, waarna de boot
spoedig in de richting Amsterdam verdween.
De agent van politie Van der Genugten
te Nieuwer-Amstel, die den jongen op den
Amsteldijk aantrof, heeft hem naar de ouder
lijke woning teruggebracht. »Tel."
Land en Tuinbouw.
Rykutuiiibouwwinterschool*
Bij het gehouden toelatingsexamen aan de
Rijkstuinbouwwinterschool te Lisse op 12 en
13 Oct. 1915 zijn geslaagd: J. Ballego te
Leiden, E. E. Ie Clercq te Den Haag, J. J.
Goemans te Hillegom, 1'. M. Hulsebosch te
Lisse, H. J. J. Hulsebosch te Lisse, M. J.
Kolster te Nieuwediep, O. Nell, to Wasse
naar, N. Noorlandcr te Rotterdam, A. Rijks
te Leiden, C. Verdegaal te Sassenheim, J.
H. Veldhuyzen v. Zanten te Hillegom, H.
M. Veldhuyzen v. Zanten te Hillegom, M.
J. v. d. Vlugt te Lisse, A. v. Zonneveld te
Sassenheim.
Voor de toelating tot de Engelsche en
Duitsche lessen zijn geslaagd de nrs. 1 (voorw.)
2 (Eng. voorw.), 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11,12 en 13.
Afgewezen werden 3 candidaten.
Na gehouden herexamen in een of meer
vakken werden nog tot de 2e klasse toege
laten M. L. Evelein te Haarlem, H. C. M.
Neelissen te Overveen. C. T. J. de Ridder
te Leiden, J, Teer te Diemen, G. J. A. v. d.
Veld te Lisse, G. E. Veldhuyzen v. Zanten
te Hillegom.
Drie leerlingen namen niet aan 't herexa
men deel.
Mond en klauwzeer.
Wekelijksche mededeeling betreffende mond
en klauwzeer. Sedert de vorige opgave d.d. 7
October jl. werden gevallen van mond en
klauwzeer geconstateerd
in Zuid-Holland 3 gevallen tc Overschie en
1 geval in Vrijenban;
in Zeeland 1 geval in elk der gemeenten
St. Annaland, Sluis en Wenieldingc;
in Noord-Brabant 1 geval te Hilvarenbeck
in Gelderland 1 geval in elk der gemeenten
Dinxperlo en Gendringen;
in Limburg: 7 gevallen te Vaals, 3 gevallen
in elk der gemeenten Noorbeek en Slenaken,
2 gevallen in elk der gemeenten Kerkrade,
Witt.em en Voerendaal, en 1 geval in elk der
gemeenten Schacsberg, Sevenum, Wijlie, Mar
graten, Oud-Vroenhoven, Klimmen, Hoens-
broek en Houthem.
De Fransehe luchtvaartdienst.
In eem telegram uit Parijs aan de
..A&soai^Aful 1-n-Av.fc." ivwdt, „rui
ter" aan eenige bladen seint, verslag ge
geven van een bezoek, dat een greep
Amerikaans-eb© en. Engelsche journalisten
aan de groote centrale voor de luchtvaart
in Frankrijk heeft gebracht. Het luchtwe
ger, gevormd uit divisies en eskaders; met
slagvliegtuigen, kruiser-vliegtuigen, ver-
kennings- en torpedo-vliegtuigen, alle
zwaar gepantserd en gewapend met 3-
duims kanonnen en mitrailleurs, is geen
romantische droom meer, maar bestaan
de werkelijkheid-.*
De journalist en begaven z.ich eerst naar
zeker vliegpark, waar een. der luchtvloten
verzameld was. Vervolgens bfzochten ze
een ander kamp, waar honderden mili
taire vliegers bezig waren nieuwe machi
nes „in te vliegen". Een reusachtig 9%g-
vliegtuig vroeg de meeste aandacht. De
ingenieur die hem bouwde, was met de
bediening toelast en. gaf uitleggingen. Dit
was, verklaarden officieren inog, de eerste
verwekelijking van het denkbeeld om een
slag vlieg tuig te houwen, daar andere
luchtdreadnouglits niet bruikbaar waren,
gebleken. Dit luchtmonster, met. een be
manning van twaalf personen, kon wer
kelijk vliegen, niettegenstaande het op zijn
vleugels twee kanonnen droeg die projec
tielen van 3 duim uitwierpen. Er waren al
drie proefvluchten gedaan, die bewezen
hadden dat de maclviine e-veVt weerstands
krachtig was ais een gewone tweedekker.
De -reusachtige luchtmachine is titans ge
reed voor de vuurlinie, waar zij tijdens
het vechten geregeld door 4 personen, zal
zijn toemand, onder leiding van een offi
cier.
De gewapende luchtkrulsers zijn klem.
Het zijn tweedekkers van groot vermogen,
in staat om bijna. Loodrecht van den grond
op te stijgen, met een snelheid van 90 mij
len in een uur. Er zijn thans verscheidene
var. die slagkruisers gereed. Een aantal
heeft onlangs deelgenomen aan een nach
telijk bombardement achter het vijande
lijke front en tijdens de krijgsverrichtin
gen in Champagne heeft er een twee Duit
sche ballons getroffen, die in rook en
vlammen zijn opgegaan.
De s'.agivliegluigen en kruisers zullen
weldra bewegingen gaan uitvoeren in
groote eskaders, zoowel offensief aJs de
fensief; offensief, door het. aanvallen van
de vijandelijke verbindingslijnen en kruis
punten van spoorwegen, door het afsnij
den van zijn toevoer en het demoralisee-
ren van den geest der vijandelijke troe
pen.
Elk eskader bes to at uit 9 vliegtuigen
van aVe typen, zijnde 1 e!>agvlieger.,£ blag-
kruisers en 6 verkenners, met gezamenlijk
50 officieren en manschappen.
Aan boord van een slagschip.
Zij, dte gewend zijn aan den actieven
legerdienst, moeten getroffen worden door
het verschil dn omstandigheden, dat zich
bij de marine voordoet. Zoo begint de be
kende oorlogscorrespondent Aahmead-
Bartlett, die zich op een Brit^oh oorlogs
schip bij de DardaneL'jen. bevindt, zijn je»
laas van een gevecht, waaraan dliit schip
•Wanneer een reglWnf verneemt, 'dat
het den, volgenden, ochtend de stelling van
den vijand moet aanvallen, worden, aller
lei toebereidselen gemaakt, waardoor
leder 't grootste deel van den nacht van
slaap verstoken blijft. Kaarten moeten
bestudeerd, ammunitie en proviand onder
de manschappen verdeeld' .worden. Men
moet maatregelen treffen, om het kamp
op te breken en alles in gereedheid te
brengen voor het transport naar de nieu
we stelling. Elk van de officieren moet
nauwkeurige instructies ontvangen om
trent de bijzondere röl, welke hij heeft te
spelen. Voorts moeten stappen worden ge
daan om een voldoende reserve van am
munitie te verzekeren, en misschien is het
noodig aan de manschappen rantsoenen
voor twee of drie dagen te verstrekken.
Een regiment fis feitelijk een Lichaam, sa
mengesteld uit een duizendtal eenheden,
die elik bij een aanval een onafhankelijk
bestaan leiden en het .in hun macht heb
ben om goed of verkeerd te handelen.
Bij een oorlogsschip is dit echter geheel
anders. In actieven dienst is 't altijd
strijdvaardig en de laatste voorbereidingen,
eischen ongeveer vijf minuten. Het Jeven
gaat daar zijn gewonen, gang tot op'het
oogenblik, dat het signaal gegeven wordt.
Men kan een bad nemen, zich scheren en
kleeden en vindt het ontbijt' gereed, dat
men kalm nuttigen kan, evenals op een
anderen morgen. Hoogstens bespeurt men
een onderdrukte opwinding en een snel
ler toeweging van de bemanning, maar dat
is alles.
Er behoeven -slechts weinig .instructies
•te worden gegeven, daar elk van de 800
manschappen aan. hoard zijn speciale
plaats en zijn taak in de actie weet. Alles
wordt door éón persoon beheerscht, en dat
is de kapitein, die zich met een kleinen
staf van helpers in den stuurtoren be
vindt. Wanneer een oorlogsschip lin actie
komt, weet de kapitein alleen, waar het
heen gaat en wat het doet. Alle verant
woordelijkheid rust op hem. De overgroote
meerderheid van de scheepsbemanning be
vindt zich tusschendeks op haar posten en
wordt aldus blindelings ter overwinning'
of naar den ondergang geleid, zonder" te
zien, te hooren of te weten, wat er plaats
vindt. Zij verrichten hun machinale werk
zaamheden, a/Is stoken., ammunitie naar
boven brengen, bedienen van de machines
of de kanonnen. Het resultaat hangt na
tuurlijk miet alleen af van wat de kapitein
gedurende de actie doet, maar van de wij
ze, waarop de -geheele bemanning haar
taak verricht.
De correspondent maakte voor het be
gin van de actie een tocht door het ge
heele schip, en klom ten, slotte langs een
sta'ten ladder naar het waarnemingssta
tion op de vóórmars. Mijn gewaarwordin
gen, schrijft hij, nu i'k mij daar boven be
vind, zijn zeer vreemd, geheel verschillend
van diie. welke men krijgt bij den aanvang
van krijgsverrichtingen te land. Een ge
voel van groote onveiligheid en van een
zaamheid grijpt mij aam Op het schip
beneden mij, j.s maem»n«i te zien. Allen zijn
vo,-Wi-ge.n en zuYéh niets weten voordat
a'les voorbij is. Binnen een uur zullen zij
vermoedelijk nog gezond en wel zijn. of
anders verdronken als ratten in ee.n groe
ten val. Het denkbeeld rijst in, mij op,
welk een zonderling on toestand het i,s,
hier te staan. 10 voet boven .den water
spiegel, met een schip vol ontplofbare stof
fen onder mij, en een zee, die men zich
vol mijnen denkt. Dan, volgt, het gevoel,
dat ge uw jndhtiiduee-1- bestaan verloren
hetot en slechts een onderdeel zij.t van dit
groote stalen monster, dat zoo langzaam
maar toch zoo meedoogenloos naar de
zóne van het gevaar glijdt. Ge zegt in u
zelf: Wat ook moge gebeuren, we zullen
a-Yen in het leven blijven of te zamen naai
den kelder gaan, en ge troost u niet de
gedachte, dat men u niet gewond op het
slagveld kan achterlaten.
Het land aan beide zijden van de Dar-
danellen ziet er zoo vost en veilig uit. ter
wijl ge daar boven op de voormars het
gevoel- niet, von, u afschudden kunt van
een of ander groot onbekend gevaar, eoo-
aj'is ge nooit 1e voren onder de oog en ge
zien hebt en dat aanhoudend om u heen
loert.
Maar deze gevoelens en bespiegelingen
duren slechts enkele oogenbükken cn wel
dra begint ge met belangstel: ing te letten
op hetgeen aan boord geschiedt.
De Turksche soldaat.
Emil Ludwig schrijft uit Gallipolj aan
het „Berliner Tageblatt":
„Zooals ik den Turkschen soldaat zag
en zooals Duitsche officieren hem mij
schilderden, is hij een stille, taaie, moe
dige man, die bij een goede aanvoering
gemakkelijk te leiden is, gewillig en
trouw. Voor alles is hij fatalist. Ik was
verbaasd toen ik zoo menigen man ver
schillende malen met een gelatenheid,
oosterlingen eigen, rustig, bijna langzaam
zijn schuilplaats zag opzoeken, die hem
beschermen zou tegen aanvallen van
vliegers. Zoo guoot is dit fatalisme, zoo
sterk het geloof aan de voorbeschikking
van zijn onveranderlijk noodlot, dat. hij
bij het begin van den modernen Turk
schen oorlog met geen macht jn de loop
graven te jagen was. Hij was gewend in
het vrije veld te staan en wachtte een
voudig op den voorgeschreven loop van
£ijn lot. Hel wekt daarom geen verba
zing, dat hij titans zijn loopgraven nog
langzaam bouwt, en de groote verliezen
hij het begin van den Dardanellen-oorlog
worden toegeschreven aan dezen tegen
zin in het wegkruipen. Het handhaven
van den godsdienst is voor Turkije een
strategische noodzakelijkheid.
Het is niet juist, wat er beweerd
wordt, dat de Turksche soldaat slechts
goed is in het defensief. Zijn storm
aanval heeft zoo'n stootkracht, dat de
Engelsche discipline in deze vier maan
den nog nooit weerstand heeft kunnen
bieden aan de Turksche bajonet. 7 Sep-
tember landden de nieuwe Engelsche di-
visies en bestormden met bravour de
Kodsja Tsjemen Dag, den bijna vierhon
derd meter hoogen heuvel, gelegen op
jiAULvate punt van het
.waarvan de kaart de artillerïstische betee-
ïtehis duidelijk toont. Het slimme plan
van lord Hamilton was dè zuidelijke
groep af te snijden en van dezen heuvel
de Dardanellen te bestrijken van Tsanak
en Nagara.
Toen zijn den volgenden dag de Turken,
die voor de verrassende overmacht terug
geweken waren, in stormloop tegen den
heuvel opgerukt en zij hebben er den vij
and afgeworpen, tot dicht bij de kust. Ik
heb op dezen taaien heuvel rondgereden
en de verzekering der officiren, dat hier
alleen met onverschrokken moedige
mannen een groote meerderheid terug
geworpen kon worden, wordt spoedig be
vestigd door de moeilijkheden, die het
terrein biedt. Zulke stormaanvallen wor
den ook geprezen door onze officieren,
die in het westen en het oosten heel wal
beleefd hebben en stellig is hierbij het
fatalisme een aanvurend motiefvoor
den Turkschen soldaat, zooals bij ons het
vertrouwen op God, al spruit dit uit een
ander gevoel voort.
In de bijzondere antipathie, die de
Duitschers koesteren jegens de Engel-
schen, waardoor zij de Engelsehen aan
het hoofd van hun zeven vijanden plaat
sen, wordt door de Turken gedeeld. De
Franschman brengt hen niet tot woede.
Den Engelschman haten zij.
Dë Duitschers op Gallipoli hebben het
moeilijk. De afstand van het centrum van
den Duitschen oorlog drukt te zwaarder
op hen, naar gelang zij vroeger aan den
oorlog deelgenomen hebben. Het is verba
zingwekkend hoe kalm zoo'n Duitsche on
derofficier vertelt: In Augustus stonden
wij voor Namen, in September in Oost
pruisen, in October voor Lodzf.. daarna
bij Krak au, toen weer voor Lodz, in het
voorjaar in Frankrijk, daar was hefj
goed. En nu hier." De Turk heeft alleen
brood noodig, uieri en olijven. De Duit
schers meer!"
Be haven van Antwerpen.
Voor II. Oppel tc Bremen, die artikels over
Antwerpen in „Der Kaufman und das Leben"
schrijft, schijnt over het lot van Antwerpen
geen twijfel meer te bestaan.
ITij schrijft over Antwerpen's toekomst o.m.
„Ook de Nederlandsche havens, en wel in
de eerste plaats Rotterdam, dat tot zekeren
graad '1 Duitsche buitenlandsch verkeer heelt,
zullen in de toekomst velerlei aan Antwerpen
afslaan. Vóór alles kan men aan de groote
hoeveelheden van ertsen en mineralen den
ken, die sedert lang over Rotterdam hun
weg vinden naar het geweldige industriege
bied van het Rijnland en Westfalen. Ond< r
'bepaalde ontlastingen en verbeteringen der
waterwegen, alsmede bij hunne voltooiing,
zouden die ladingen evengoed over Antwer
pen in hare ver werkingsgebieden geraken.
Hetzelfde geldt voor de ontzaglijke massa
graan en andere zaken, die tot hiertoe over
Nederland naar West-Duitschland plachten
vervoerd te worden.
Een bijzondere laak staat dan onze scheeps
maatschappijen te wachten. Tot nog toe is
de gr.olc helft van het zeevork eer in Ant
werpen van Engeland uit verzekerd geworden.
Wij moeten echter hopen, dat de zecbedrijvig-
l»oiU -van Engeland, van de toekomstige haven
Antwerpen zoo niet gapsch uitgesloten, dan
toch op een minimum zal gebracht wou ei.
Ook hel Fransehe verkeer, al was het t a
hiertoe niet belangrijk, zal hetzelfde lot trel c i.
Zoo staat de Duitsche scheepvaart voor een
heerlijke taak. Onder onze handen kan het
diepgebogen Antwerpen zich als zeestad op
nieuw verhellen en ecu gunstige toekomst
tegemoet gaan."
Hoe ver hoort men het kanon?
Die vraag werd meer dan eens sedert
'■t begin van dezen oorlog geopperd.
Bij hel beleg van Maubeuge hooide men
he>t kanongebulder te Brussel, namelijk
van op de hoogten van Tervuerem en Uk-
kel. Op een helderen en drogen dag van
December hoorden de Brussci.aars het
verre gebrom van 't geschut aan den \ser
en, mogelijk onder den aanstoot vaai lou
tere vaderlandsliefde, houden, zij staande
de zware artillerie der Bondgenoolen d'len
dag te hebben gehoord.
Wat er ook van weze, nooit heelt men
een betere .ga'.eige.n'heid gehad om de dracht
der geluidgolvingen en hunne opvanging
door 's menschen 'oor, don. invloed van
het weder, van de (Lichtheid der luchit en
van andere soortgelijke factoren op de
verspreiding der klanken te toestudeeren,
«inzonderheid daar 'het weste'ijk front <«n-
beweeg'ijk blijft. Blijkens de waarnemin
gen van deskundigen, ;s het iui het depar
tement van de Beneden-Seine dat lvet ge
luid het best doordringt en. zou men <e
Havre kanomgeludd komende van een af
stand van. 200 ki'om. kunnen hooren.
De officieren der arti.'lenie zijn van oor
deel dat het kanon zich op 50 tot 100 kil.
maximum laat hooren; de kleine stukken
op 50 kilometers, de zware kanonnen op
80, 90 en 100 kilometers.
De lieer Louis Br.indeau, senator van de
Ben eden-Seine, heeft liaizon derheid dit
vraagstuk bestudeerd; vof.gens hem zou
men het kanon gehoord hebben:
In 1694, van Dieppe tat Havre op 80
kil.; dat. is geene aanzienlijke afstand,
maar de artillerie van 1094 was die van
de XXe eeuw niet.
In 1914, van Parijs tot Canon (Calva
dos), op 176 kid.
Van Waterloo tc.t Crei1, op 200 kil. (Ara-
go).
Van Parijs tot Dieppe in 1870, op 140
kil.
Van Atrecht tot Fécamp, in 1915 op
178 kil.
Van Atrecht tot Vieux-Porfc, in 1915 op
176 kil.
Van Roye tot Sa.int-Pierre-en-Port, in
1915, op 165 kiiJ.
Van SLM-erv tot Saint-Sauvïeur (Yonne),
in 1915. op 188 kil.
De heer Varignv. een Fransehe geleerde
die ook het vraagstuk heeft bestudeerd,
verklaart ons van een geloofwaardigen
getuige te hebben vernomen, dat het ka
non van den Mont-Valèrien in 1870 te
Honfieur werd gehoord, dus op 150 kil.
afstand.
liet kanon van Be'fort werd in 1870 tot
Monetóer, bij Genève, gehoord.
Anderzijds wordt er uitdrukkelijk door
geloofwaardige getuigen bevestigd dat men
te Groningen (Holland) het kanongefcuj
vaai Antwerpen heeft gehoord; rjat "a'
dus op 270 kil. afstand geweest zijn... f'
Uit de talrijke waarnemingen) zou a
dus hier eene geluidsvel-spreiding van
en 200 kól. mogen aannemen. Het Cjjj 1 'lif
270 is blijkbaar moeilijk aan te memen.H
hevigste geluid dat men zou gehoord h
ben, merkt de lieer de Varigny op, fijnen,
dat van de ontploffing van den Krakatj
in Augustus 1883, geweest zijn. Het gpj
~r van zou op 2.800 kil. afstand opgevj
gen geweest zijn, twee uur <na de ontpi
fing van den vudkaan. In waarheid .gei
•het hier eene aardbeving, vergezeld
het opeenvolgend ondergrondsche gebti l
en niet het geluid van een. zwaar kan.;;
Het kanon van de „Orron." werd op
kil. gehoord op het vasteland; anderzj
vermeldt men dat het saVuutvuur van
Enige'sdhe vloot bij de 'teraardebesteHi_
van koningin Victoria, te Portsmouth j
1901, duidelijk te Woodchurch werd gi
hoord, wat een en afstand van 140 kil. ve il"
tegenwoordigt.
Het vraagstuk van de verspreiding
het kanongeluid weid in al de groote
logen bestudeerd. De bekende natuurkj
dige Arago, in een. werk dat voor een
tigtafi jaren verscheen, spreekt over
kanon van Waterloo, en haalt aan dat
18 Juni 1815 het kanongebulder tot
2Ö0 kill, van Waterloo gehoord werd.
Welnu, men mag niet uit het oog
•Mezen dat de stukken van vóór een ee$|
de. ontptotffingskracht en de draagwijs
•niet hadden van d© fantastische artillei
van heden, die alle gedonder overheen
en onverwijld op de Westelijk front
dert. (Legen'bode.
Stoomvaartberichten.
iklng-
staki
niet
ojtbreo
30 i
de ra
"Kat-
naar
log g
aanko
40
mij1*
.ouden
Schuit
«zaak,
f on <1 ra
.uit o
Eer
Voo
scha
Ofigev
Uö ^vcC ZO'
Ihier,
hft rikui't
pet
isni'n
egen e.
vet* fctendc
lw> ai en
Het I
'^fcgeru
at wei
lier v>'
De b
«voei'i
STOOMV. MIJ. NEDERLAND
KARIMOEN (thuisreis) is 12 Oct. Gibraltar
gepass. LOMBOK (uitreis) arriv. 13 Oct. ie
Sabang.
>ng
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
BENGALEN vei trok 12 Oct, van Haiphonj]
naar Java. INSULINDE (uitreis) vertrok IS
Oct. van Lissabon. RINDJANI (thuisreis','
wordt hedennamiddag tegen 3 uur te Rotter- den
dam verwacht.
k
Wetli
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
AMSTELDIJK arriv. 12 Oct. van Rotter
dam te New-Orleans. BEEKBERGEN, van
Rotterdam naar Boston, is 13 Oct, Seillv
gepasseerd. NIEUW-AMSTERDAM, van New".
York naar Rotterdam, arriv. 13 Oct. te Fal
mouth. WAALDIJK, van New-York,
13 Oct. ter reede van Deal.
KON. HOLL. LLOYD.
DELFLAND uitreis) arriv. 13 Octte Leixoes.
FRISIA (uitreis) pass. 14 Oct, Hentish Knock;
NORFOJJv, van Buenos-Ayres naar Amster
dam, passeerde 13 Oct. Wight.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
ATLAS (thuisreis) vertrok 12 Oct.
Curasao. FAUNA (thuisreis) vertrok 11 Oct.
van Curacao. VENEZUELA arr. 12 Oct.
Amsterdam te Paramaribo.
KON. PAKETVAART-MIJ.
BOULONGAN, van Rotterdam naar Java,
passeerde 13 Oct. Oucssant.
Marktberichten.
UITHOORN, 14 Oct. Knus. Heden aangfJ
voerd 123 partijen, le soort f7375, 2e soort
f6862; zwaardere f77.per 50 K.g. Gewicht
per partij 250 K.g. Handel vlug.
Financieele Berichten.
Amsterdamsclie Beurs.
Officiecle Prijscourant.
V.K.
Ned. 1914 f 100—200. 5 102>/2
dito f500—1000. 5 101>5/lc
dito N. W. S. 3i/o 84-1/8-
dito dito 21/a 6413/u
Ned. Ind. 1915 1100-500 o 1001/4
dito dito 11000 5 IOO1/2
Duitschland. Rijkslcening 3 59
Oostenrijk Jan.-Juli. 4
dito Mei-Nov. 4
Rusland Hope G. R. 625 4 62Vj
dito Geconsol. G. R. 625 4 61"/s
dito Obl. Fis. 300 '06 5 777/8
dito 6e Emiss.G.R.625'94 4
dito Jwang.Domb.G.R.625 41/.» 717/l6
Brazilië, Fund. L. '98, 5' 91:7<
Mexico Doll. 100-1000 3 24»/2
Venezuela. Dipl. Sch. 1905. 3 441/#
Amsterdam 1
Haarlem 1915 5 10D3/,6
Leiden 1914 4 V2 98V-»
dito 1911 4 941/8
Rotterdam 1915 5 1017/s
1914 41/2 98-Vs
Nederi. Bank Aand. 244V>
N.-West. A Pac. Hyp. B. C. A. 1351/2
Amalg. Copper Cy. O. v. A. 731/2
Am. Car. Foundry C. v. A. 85Vi
Bethlehem Steel C. v. A. 448
Standard Milling Ct. C. v. A. 687/a
Un. Stat. Steel. Corp. C.v.A. 80i/](
Ketahoen Mijnb. mij.gew. A. 18%
dilo dito pr. A. 30
Redjnng Lebong Mijnb. A. 121
Great CobarA. 41/4
Gec. Holl. Petr. Cert. v. A. 143i/2
Kon. Ncd. l'ctr. 11000 A. 5021/^
Moeara Eniin Petr. mij. A. 207i/4
Sumatra Palemb. .A. 1861/j
Orion Petr. Mij. Lei 2000 A. 54
Ned. Ara. Slooniv. Mij. A. 300%
Int. Merc. Mar. Cy. al'g. A. 6%
dito dito afg. pr. A. 32i/4
dito dito Obl. 41/2
dito dito C. v. O.
Deli Maatschappij Ccrt.
Holl. IJ*. Spoormij. A.
dilo Obl. 1915 3.
Mij. lot Expl. v. Staatsp.w. A.
Atcbison Topeka C. v. A.
Denv. Rio Gr.
Sp. Mij.
v. A
Gew. A.
Gew. A.
pref. A.
O. v. A.
gew. A.
gew. A.
Kans. City South,
dito
Miss. Kans. Tex.
Rock Island. C.
South. Pac. Cy.
South. Rlw. Vot.Tr.gew. A. 21%o
Union Pac. Rr. C. v. gew. A. 188%
Amsterdam3. 104
Koers van het geld.
Prolongatie 33Vi pCt.
M.lv.
1021/2 I
102
84'/16
64% -
a00i/2
101% 1
62
781/4
91%
-'G'/ie
1011%6
70,3/]c
4701/2
81
102
881/4
106io/16
11%
34%6
28%
59%
7%
8D/1C
Hl/.,
29%
4'/4
142
505%
2071/2
1871/2
54%
300
615/is
33
733/4
70"/w
475
80
102
106%
1015/"'
341/.."'
271%,
59»/4
73/8
97%
2 Wit
137
