OORLOGS-VARIA.
huweigft Tan een geïnterneerde. Zater
dag 18 September werd ten raadhuize der
gemeente Gaastcrland het huwelijk voltrok
ken tusschen monsieur Jozef Alt'ons Hen-
drikx, brigadier 12e batterij de Siège, geïn
terneerd te Rjjs, en mademoiselle Joanna
Adriuna, Francisa Franex, wonende te Bak
huizen, afkomstig van Mechclen.
Het muziekcorps der geïnterneerden te
Balk, dat zich tijdens de voltrekking van
het huwelijk voor het raadhuis had opgesteld,
speelde, bij het verschijnen van de jongge
huwden op het bordes, het Belgische volks
lied en eenige andere populaire liederen, welke
vriendelijke attentie voor de jonggehuwden
een ware verrassing was en door hen zeer
op prijs werd gesteld. Vele Belgen waren
getuigen van dit aardig, bijna aangrijpend
moment.
Gevlucht. Te Enschede zijn gistermor
gen twee Fransche soldaten aangekomen,
tlie gevlucht ziju uit het kamp te Duimen.
Dver den betrekkelijk geringen afstand had-
hen ze 1U dagen ol beter gezegd 10 nachten
noodig gehad, want des daags hielden ze
zich steeds verscholen.
Land en Tuinbouw.
Hoe verheugt de kaasmaker de kans
geregeld een best product te bereiden?
VIL
Bij de behandeling van het onderwerp,
hoe men een nortonput moet inrichten,
om besmetting van net water te voorko
men, zal ik 2 gevallen onderscheiden, nl.
notions, met geregeiüen afvoer van het
overtollige' water m de poldersloot in
laaggelegen polders en nonons, welke het
water niet aanmerkelijk boven het polder-
peil kunnen opvoeren, omdat de grond
slag zooveel hooger ligt.
In het eerste geval Komt het water in
een verzainelput. Vooral wanneer de nor-
ton trager güut vloeien, is het gewónscht,
dat er wat Voorraad water is, want soms
wórdt er in korten tijd veel uitgepompt,
b.v. wanneer het vee gedrenkt wordt. De
put wordt het be&v gemaakt uit betonnen
ringen, de onderste met een bodem,,
waarin een opening voor de houten buis.
ilet overblijvende gat dient op een soliede
Wijze gedient te worden, hetgeen bij wel
len met sterken aandrang van het water
soms niet zoo gemakkelijk gaat. Bij den
bouw moét er aan gedacht worden, dat
verzakking van den put lekkages tenge
volge zal hebben. De gaten welke in den
wand gemaakt moeten worden voor de
afvoerbuis naar de sloot of de haalbuis
eener pomp, moeten weder secuur gedicht
worden; vaak ziet men, dat er eenvoudig
een ruw gat gehakt is en dat grondwater
aarde en wormen tusschen de buis, i
het beton door, gelegenheid hebben in de
put te komen.
Als afdekking acht ik een gewelven
ring, die flink beven den beganen grond
uitsteekt en welks opening met een steen,
met gaatjes voorzien, is afgesloten, zeer
doc-lmatig. Wie een geboorde pomp van
hout op den put wenscht, moet deze zoo
danig plaatsen, dat er geen water in den
put terug kun vloeien: de gewelfde afdek
king maakt dit gemakkelijk. Maar beter
acht ik een metalen pomp, welke niet op
»>f vlak bij de put behoeft te staan. Men
is dun Vrij in het kiezen der plaats, waar
men den nortonput aanbrengt, en niet
genoodzaakt heny te bouwen in een om
geving, die een groot besmettingsgevaar
oplevert, n.l. vlak bij den stal, bij een
zinkput, waarin de ier hoog staat ten op
zichte van het water in den put en bij de
afvoerbuis van de ier. Een pomp, in de
put staande, heeft veelal ten gevolge, dat
«Ie naaste omgeving doortrokken geraakt
van het vuile gebruikte boenwater, voor
.welks afvoering in den regel weinig zorg
gedragen wordt Evenmin als een regen-,
buk in de nabijheid van een beerput of
riool, behoort een nortonput in zulk een
omgeving thuis. Een metalen pomp maakt
de keuze eener geschikte plaats voor de
put mogelijk en heeft op een houten bo
vendien voor, dat zij zuiver blijft.
De uitloop in de sloot moet zóó hoog Do
ven liet polderpeil uitsteken, dat er geen
gevaar bestaat voor terugstrooming van
slootwater in de put, waardoor deze voor
Jangen tijd verontreinigd zou kunnen 1. 'ij-
ven. Dc verbinding met de sloot moet, cis
het toch nog noodig blijkt te zijn, volko
men afgesloten kunnen worden. De uit
loop dient met gaas voorzien te worden,
om kikvorschen en dergelijke indringers
huiten den put te houden.
Wanneer er een flinke uitstrooming van
water is, kan men daarvan profijt trek
ken, door het koude water te voeren door
een koelbak voor de avondmelk. Niet al
leen is men dan in staat, om, ook in een
drukkend heeteni zomer, de avondmelk
naar behooren te behandelen, maar ook
beschikt men in den vorm van het frissche,
klare water, dat door den koelbak stroomt,
over uitstekend boenwater op een geschik-
1e plaats n.l. dicht bij de sloot, waarin het
gebruikte boenwater afvloeit. De doelma
tigste doorstrooming wordt verkregen,
wanneer het water onder in den koelbak
instroomt en er boven uit. Ook het water,
dat overvloedig uit gasketels wegvloeit,
kan op deze wijze als koel- en boenwater
■benut worden.
Heiaas blijft op vele boerderijen het
kostelijke boenwater ongebruikt en besmet
men het. gereedschap en de melk met
slecht water, omdat dit dichter bij de
hand is, terwijl men de voorziening in be-
drijfswater zoo goed zou kunnen inrich
ten. Waar een goede doorstrooming is,
dddr moet men het water vandaan halen,
hëtzij door uitscheppen of oppompen en
niet uit putten, die door lange, ondichte,
in een vervuilden bodem liggende buizen
van hout, aarde of ijzer, soms nog met
andere putten er tusschen, met het goede
water in een verwijderd verband staan.
De zaak is werkelijk eenvoudig genoeg;
de inrichting van een nortonput met bij-
behooren moet. eenvoudig zijn.
Dr. L. T C. SCHELT,
Rijkszuivelconsulent voor N.-Holland.
Daar rr>cet om gedacht!
Tn het jongste Jaarverslag van liet
Friesche Rundvee stamboek wordt er
me;, nadruk op gewezen, dat ln de toe
komst de eigenlijke fokkerijbelangen in
het gedrang kunnen komen, en dat men
daartegen dus op zijn hoede dient te
zijn. Die waarschuwing verdient in rui
mer kring dan binnen de grenzen van de
Friesche provincie gehoord te worden.
Alle bezitters van waardevol fokvee mo
gen zo te harte nemen.
Straks, jia den oorlog, als men in de
geteisterde landen het economis .he leven
weer op gang zal trachten te brengen, en
ook de veefokkerij weer ter hand vvordt
genomen, dan zullen de blikken dei imi-
tenlandsche lokkers ook naar .its lai d
worden gericht.
Door den oorlog zijn gróote gebieden
getroffen, waar men een bepaalde voor
liefde toonde voor ons (het Friesche) vee:
Oost-Pruisen, Polen, Galicië.
Men zal dus weer tot ons komen, cn «n
die verwachting mogen we de vraag
stellen:
Is dat nu mooi of is dal een'gevaat?
Denke iedere veehouder hierover, op ut
hij straks voorbereid zij!
Velen hebben hierover blijkbaar reeds
gedacht, want de gehouden veetelling
toonde een sterke toename van het aan
tal stuks vee.
Welnu, men neme zich vast voor om
niet meer vee van de hand te doen dan
die extra uitbreiding bedraagt. A^üan
loopt onze veestapel geen groot gevaar.
Voor heete vuren zal men gewis komen
te staan: de vraag zal dringend wezen.
Maar men bedenke: beter duur vee dan
géén vee in de wei!
En niet alleen zal men met geld, maar
ook met gevoelsargumenten werken.
Voor de laatste mogen we niet ontoe
gankelijk zijn, doch steeds moeten we ons
voor oogen stellen: dat wij de grondsla
gen van het lokkersbedrijf niet mogen
aantasten.
Het grootste gevaar is de plotselinge
vraag, .hiertegen zal men zich moeten
wapenen.
Door overleg moet men trachten de
vraag te verdeelen over ruime tijdperken;
voor beide partijen zal dat de gunstige
oplossing zijn.
Een plotselinge vraag naar groote hoe
veelheden tegen ongekende, buitensporige
prijzen, brenge niemand in verrukking,
leide niemand er toe te ver te gaan, zoo
dat hij in 't daaropvolgend jaar zelf tot
de koopers zou behooren.
In 't algemeen kan men iemand, die zoo
handelt, niet feliciteeren.
Slecht drinkwater.
De Consulent voor de Zuivelbereiding in
de provincie Friesland zegt in het. Ver
slag zijner Werkzaamheden over 1914 be
treffende he-t drinkwateronderzoek:
Vele monsters drinkwater zijn voor liet
gebruik bijzonder ongeschikt. Keuken
zout, kalk- en magnesiazouten worden
soms in groote hoeveelheden aangetrof
fen. Zwavelwaterstof, het door rotting van
stikstof en zwavelhoudende organische
stoffen gevormde gas, dat de oorzaak is
van een eigenschap die de veehouders met
den naam tanig" aanduiden, komt in
heel veel putwater voor, soms in zeer
groote hoeveelheid. Zulk water wordt
schijnbaar met graagte gedronken, omdat
het. meestal erg zout is, en bovendien af
voerend werkt, verhoogt het de behoefte
aan drinken, maar in werkelijkheid is het
schadelijk voor het vee, en spoelt het de
inkomsten van den boer weg.
Het vervangen van zulk stinkend wa
ter door lekker frisch water uit een diepe
schoone poldersloot wordt door het vee
zoodanig op prijs gesteld dat het zelfs van
minder krachtvoer meer melk geeft met
een hooger vetgehalte dan tevoren.
,,De koe kan U haar nood niet klagen"
,,Geef haar dan wat zij niet kan vragen".
C. B.
Bij den staf tijdens een nachtaanval.
Lennhoff, de oorlogscorrespondent van
do ,,Vossische Zeitung" in Polen, geeft
een beschrijving van een spannenden
nacht, dien hij bij den staf van een Duit-
sche divisie heeft doorgebracht.
We eten ons avondeten uit de vuist. Er
is geen tijd om de kaarten bijeen te schui
ven en voor liet maal te gaan zitten. Or
donnansen reiken ons koud eten aan. De
meesten laten echter hun bord staan. On
vermoeid zetten zij hun werk voort.
Luider wordt het getoeter der telefoon
toestellen. Een langgerekte huilende toon
schijnt het thans te zijn. Geen oogenblik
leggen de officieren het hoorntoestel neer.
Aan de overzijde begint reeds de wilde
dans. Roode bliksems lichten boven den
berg. Garven van licht schieten omhoog.
En onmiddellijk daarop is de helsche ka-
nonnade in vollen gang. Als een zware
donder rolt het geraas der houwitsers dooi
den nacht. De tegenstander blijft het ant
woord niet schuldig. Ook zijn artillerie
verbreekt het zwijgen en haar projectielen
vliegen huilend over de vlakte. Voorbij is
het nu met de duisternis. Het roode schijn
sel boven de donkere dennen van den
berg, dat eerst slechts als een bliksem op
vlamde, om na iedere laag weer te ver
dwijnen, staat thans als een laaiende
brand, die van minuut tot minuut feller
wordt, aan den hemel. Even nadat wij het
vermoeden uitgesproken hebben, dat de
granaten daar ginds brand,, veroorzaakt
moeten hebben, komt ook reeds het be
richt: de boerderij brandt.
Wel een half uur lang blaffen de ka
nonnen elkaar aan. Dan komt plotseling
een nieuwe toon in de melodie. Eerst als
een verre stortregen, dan als hagel tegen
de ruiten. Infamterievuur. De artillerie
wordt een korten tijd stiller, maar zoo
veel te duidelijker spreken nu ouk de ma
chinegeweren. De spanning wordt voor
ons onverdragelijk. Wij vragen en krijgen
verlof, naar de artillerie te gaan. Een
kleine afstand en wij zijn boven. Oorver-
doovend is hier het geraas. Korte bevelen
trachten zich verstaanbaar te maken.
Onmiddellijk voor ons waarnemingspun-t
ligt dc Brandende boerderij. Een sterke
zuidenwind jaagt stuivende vonken uit
den laaienden brand. Links van de hoeve
schieten nu vlammen op, blijkbaar is er
een bijgebouw in brand geraakt. Nauwe
lijks echter hebben wij een blik in de verte
gedaan, als plotseling het zware geschut
van den vijand weer begint. Honderd mon
den schijnen to huilen en als een duizend
voudige bliksem is hun vuur. Een offi
cier verzoekt ons om te keeren. Straks
schieten zij weer op ons en dan is het
hier te gevaarlijk, zegt hij troostend. On
gaarne schikken wij ons. Tegelijk met ons
komt een ruiter bij het kwartier aan. De
artillerie-generaal der divisie met zijn or
donnansen. We zullen het klaarspelen,
verkondigt hij. De stellingen van de Rus
sen zijn leelijk in elkaar geschoten.
Weer werpt de nacht het gerol van het
artillerievuur als een golf tegen onze rin
kelende ramen. Hooger en hooger stijgt de
gloed aan den hemel. Rapport na rap
port bereikt den staf door de telefoon. En
bevel op bevel wordt langs denzelfden weg
afgegeven. Dan weten wij plotseling, dat
de bestorming over de geheele linie be
gonnen is. Woedender wordt het geweer
vuur. Blazend ratelen de machinegeweren.
En het is alsof w\j daar tusschen een veel
stemmig hoera hooren. We weten biet of
het werkelijkheid of zinsbedrog is, maar
allen staan wij onder den druk van een
zenuwachtige onrust. Za] het werk geluk
ken of zullen de Russen hier het offensief
kunnen tegenhouden. Dat is de vraag (li;-
in ons brandt.
Daar komt het eerste bericht. De span
ning wijkt. De telefoonofficier roept iets in
zijn toestel. Dan het bericht: boerderij ge
nomen. Onmiddellijk daarop echter een
nieuw: hevige tegenstand bij de fabriek.
De aanval moest bij de" draadversperrin
gen voor een overmacht machinegeweer-
vuur van den vijand gestaakt worden. Nog
eens probeeren, klinkt het bevel terug.
Een tijd lang is liet nu heel stil boven
den berg. Geen geluid verbreekt de stilte.
Dit duurt echter slechts minuten. Dan
breekt de hel opnieuw los. Weer eerst de
artillerie, de houwitsers, de veldkanonnen.
Luider en doordringender nog dan des
avonds. Sterker wordt ook liet gepruttel
van het infamterievuur, rhytmiseh in de
maat.
De uren kruipen voorbij. Een ouderwet-
sche muurklok wijst drie uur. Nog steeds
duurt de strijd voort. De telefoon teekent
iedere frase aan. De tweede stormloop had
kort na middernacht de vijandelijke loop
graven bereikt, maar versterkingen van
Siberiers hadden weer tot den terugtocht
gedwongen. Een kwartier geleden zijn de
onvermoeibaren ten derden male begon
nen, in de dekkingen wordt thans man
tegera man geworsteld. Ieder oogenblik
kan de beslissing vallen. Weer*een pijni
gend wachten. Potleoden trommelen tegen
den kant van de tafel. Een nevel van
sigarettenrook hangt om de pfficieren, die'
aan liet werk zijn. De nacht begint'te wij
ken voor den aanbrekenden dag.
Vier uur. De divisie-commandant en de
chef van zijn staf zijn, zoodra het licht
werd, naar buiten gereden. Wij zouden
gaarne mede willen om misschien nog
't einde van den slag mee aan te zien.
De telefoon brengt het verzoek over. - Op
hetzelfde oogenblik bijna komt echter ook
reeds het antwoord: de heeren kunnen
onmiddellijk naar T. rijden. Zooeven is de
fabriek genomen, de Russen vluchten door
de stad terug.
Het bier in oorlogstijd.
Het door den Duitschen Rijkskanselier
uitgevaardigde uitvoerverbod voor bier en
mout-extracten geeft aan de Weensche
„Zeil" aanleiding tot een kleine beschou
wing over de beteekenis van het Duitsche
bier voor Oostenrijk, welk land mede i-n
het uitvoerverbod is begrepen.
Vooral de donkere Beiersche biersoorten
worden in Oostenrijk ingevoerd, speciaal
in Salzburg, Tyrol en Duitsch Bohemen,
tot een hoeveelheid van 40 a 50,000 II.L.
per jaar, waarvan 5 6000 ILL. alleen
door Weenen worden verbruikt. Het Spa-
tenbrau neemt daaronder een eerste plaats
in; volgens de ,,Zeit" behoort dit ook tot
de lievelingsbieren van keizei- Frans Jozef,
aan wiens tafel het zelden ontbreekt. Ook
toen in het begin der mobilisatie het goe
derenverkeer geheel stokte, werd toch ge
zorgd, dat het \V(?ensche hof zijn „Spaten"
niet geheel behoefde te missen.
"Pschorrbrau, Löwenbrau, Paulanerbrau
vinden eveneens in gewone tijden hun weg
over de Oostenrijksche grenzen.
In den laatsten tijd deden .zich tal van
moeilijkheden voor b'ij het transport, zoo
dat de voorraden geringer waren en thans
komt het uitvoerverbod van Duitsche zijde
geheel onverwacht. De beperking der Duit
sche biel-productie had toch reeds den uit
voer tot"60 pCt. van de gewone hoeveelheid
doen dalen. De Oostenrijksche verbruikers
zullen daar. wellicht nog het minst onder
lijden, want in de laatste jaren legden de
brouwerijen in Oostenrijk zelf zich meer en
meer erop toe om bieren van dergelijke
kwaliteit als de Beiersche af te levéren en
dit zal nu nog meer worden bevorderd.
Het „echte" bier moet men evenwel,missen.
Volgens inlichtingen van de ,,Zeit" zou
het Duitsche uitvoerverbod zijn oorzaak
vinden in een tekort aan bier, dat sedert
de productiebeperking in Duitschland is
ontstaan, gegeven het toenemend gebruik
voor het leger, waarvoor het langs den weg
van requisitie werd verkregen. In Oosten
rijk verwacht men een navolging van der
gelijke maatregelen niet. Het bierverbruik
per hoofd is daar lager en de behoefte aan
bier voor het leger niet zoo aanzienlijk.'
Daarbij komt, dat de Oostenrijksche bier
export., die vooral naar Frankrijk, Italië,
Rusland, Engeland en Amerika was ge
richt, vanzelf door den oorlog stilstaat en
dus groote hoeveelheden voor binnen-
landsch verbruik beschikbaar blijven.
Edison's jongste uitvinding.
llit New-York wordt het volgende aan de
„N. R. Ct." gemeld:
Wanneer men nagaat, dat Thomas Edi
son's jongste uitvinding hem 37 jaren lang
heeft bezig gehouden, dan laat het zich
begrijpen, dat hij zelf somtijds op de- on
eigenlijkheid heeft gewezen om hem den
„toovenaar van Menlo Park of van Lie-
vellyn Para" te noemen. Volgens liem be
seffen velen niet hoeveel tijd cr wordt ver-
eischt om een of ander, in beginsel \eel-
belovend, denkbeeld zoodanig te ontwikke
len, dat een doeltreffend toestel wordt
verkregen. Hij verklaart evenwel herhaal
delijk de grootste voldoening te hebben ge
smaakt wanneer hij in plaats van plot
seling iets te voorschijn te tooveren, waar
op niemand was voorbereid eindelijk
slaagde in het tot een goed besluit bren
gen van een langdurige reeks ingewikkel
de proefnemingen.
Zulk een tevredenheid heeft Edison ge-f
wis vervuld op het oogenblik, dat hij zijn
getrouwe helpers mededeelde eindelijk de
telescriba te hebben kunnen voltooien.
Deze is een samenstel van een telefoon en
een phonograaf, waardoor een dictaat van
elk telefonisch gesprek wordt geleverd.
Zoowel de spreker over de telefoon als de
toegesprokene, verkrijgt aldus al wordt
hun gesprek gevoerd op een afstand van
honderdduizend of meer kilometers een
phónografisch verslag van al hetgeen het
tweetal per draad heeft verhandeld.
In velerlei opzichten zal de telescriba
zijn practische bruikbaarheid doen waar-
deeren. Volgens de echt Amerikaansche op
vattingen vap Edison zal het toestel bo
venal worden op prijs gesteld, omdat het
zulke ontzaglijke tijcis- en arbeidsbespa
ringen mogelijk maakt.
Bij het treffen van overeenkomsten op
het gebied van zakelijke ondernemingen,
zal men jaarlijks tallooze brieven kunnen
ontberen, welker dicteering en samenstel
ling, ook al werd hierbij een schrijfmachine
gebezigd, zooveel .werkkrachten, materiaal
en tijd plegen te vorderen. Aangezien de
phonografische inrichting een geschikte
gelegenheid oplevert om de stemmen dei-
betrokken personen, te herkennen, welke
per draad een of andere overeenkomst
hebben aangegaan, vertrouwt de uit
hebben aangegaan, vertrouwt de uitvin
der, dat de afdrukken der telescriba's even
welsprekende bewijzen van het goed ver
trouwen der betrokken partijen zullen op
leveren als geteekende brieven.
Edison heeft de welgeslaagde voltooiing
van den telescriba gevierd door een proef
neming op groote schaal met het in wer
king stellen van verschillende machines
tusschen zijn hoofdkwartier der laborato
ries te Qrange (New Jersey) en zijn ver
schillende bijkantoren in allerlei gedeelten
der Vereenigde Staten. Met zulk een be
slist vertrouwen op de behoefte aan teles
criba's in de naaste toekomst, is Edison
thans reeds vervuld, dat hij terstond last
heeft gegeven een zoo groot mogelijk aan
tal toestellen te vervaardigen. Zoodra hun
doelmatigheid bij eerlang te houden open
bare- proefnemingen zal zijn aangetoond,
acht hij zich verzekerd van het ontvangen
eener groote hoeveelheid bestellingen.
In het Juni-nummer van het jaar 1878
der „North American Review", is door
Edison het eerst er op gewezen, dat het
mogelijk behoorde te worden geacht een
toestel uit te vinden, waardoor verslagen
van telefonische gesprekken zouden wor
den gegeven. Sedert dat tijdstip heeft hij
zich gestadig er op toegelegd die mogelijk
heid te verwezenlijken.
De inrichting van den telescriba is alles
behalve ingewikkeld. Hij wordt gebezigd
met behulp van het gewone telefoontoestel,
doch met twee spreekbuizen. Een dezer
beide is verbonden aan den arm van een
dicteerplionograaf: de andere wordt op „de
gewone wijze aangewend. Aan beide ein
den van de telefoonverbinding wordt een
verslag verkregen van hetgeen het betrok
ken tweetal personen heeft afgesproken.
Ten einde zich er van te verzekeren, wat
de afspraak omvat, kan een typist een af
schrift. maken van het phonografische ver
sla»" en van weerszijden kan men elkaar
een duplicaat daarvan doen toekomen.
Aldus wordt binnen uiterst korten tijd een
zakelijke overeenkomst aangegaan, welke
op den tot dusver gebruikelijken voet een
dozijn of meer brieven van weerskanten
placht te vorderen en weken tijds alvorens
zij haar beslag kon krijgen.
Zooals Edison het uitdrukt wordt de te
lefoon millioen malen per uur gebruikt.
De wetenschap heeft haar bestemd to-t de
snelst mogelijke overbrenging der mensche-
lijke gedachte. Met behulp van den teles
criba zal evenwel gelegenheid worden ver
schaft om het gesprokene woord voor woord
nauwkeurig in afschrift te verkrijgen.
Door den uitvinder wordt nog op een
belangrijk bijkomend voordeel gewezen. Bij
het zenden van berichten van aanbelang
aan personen, die niet ter plaatse aanwezig-
zijn als er een of ander aan hen wordt ge
telefoneerd, kan een ander persoon door
op een daartoe bestemden knop te druk
ken, het. bericht opnemen met. behulp van
de phonograaf. Zoodra de afwezige terug
keert, kan deze op zijn gemak den inhoud
van het getelefoneerde nalezen.
Behalve voor de beschreven doeleinden,
leent de telescriba zich ook tot het gebruik
als dictograaf over grootere afstanden.
Zelfs zou een volgens dezelfde grondbegin
selen ingerichte machine kunnen worden
gebezigd tot opneming van een geheel ge
rechtelijk gehoor met al hetgeen verder
tot het rechtsgeding behoort. Alleen zal
hiertoe zijn vermogen aanzienlijk moeten
worden uitgebreid, omdat de tot dusver
vervaardigde toestellen slechts phonografi
sche opnemingen toelaten ten bedrage van
ten hoogste 1500 woorden.
William Meadowcroft, Edison's rechter
hand, heeft verklaard, dat deze nieuwe
uitvinding niet terstond alle met steno
grafie vertrouwde machineschrijvers en
schrijfsters overbodig zal maken. Dezen
blijven immers nog altijd benoodigd tot
het weergeven van hetgeen de phonograaf
heeft opgenomen. Op den duur beteekent
echter de telescriba, zooals boven al reeds
werd opgemerkt, het aanzienlijk beperken
van briovenschrijverij.
Feitelijk is Edison's uitvinding niet een
eersteling in de aangegeven richting. Wal-
demar Pouisen, een Deen, heeft in 1900 do
telegrafoon uitgevonden, een geheel op
zich zelf staand toestel, waarmede op ze
keren afstand plaats hebbende gesprekken
kunnen worden weergegeven. In beginsel
wordt hierbij gebruik gemaakt van de
magnetische indrukken, verkregen met
behulp van een koperdraad. Voor een ge
woon gesprek werd een winding gevorderd
ter ïëngte van pl.m. 5500 meter. Elke in
druk. op eenige gedeelten van deze win
ding vertegenwoordigde een klank. Door
het terugdraaien van het Poulsentoestel
werd de opneming a. h. w. afgQlezen.
Bovenal heeft deze laatste uitvinding van
zich doen spreken, toen William Bruns, de
vermaarde speurder, die het vakbonden
schrikbewind der Mc. Namarabende ten
val bracht, in 1912 den voorzitter van den
gemeenteraad te Detroit (Michigan) be
trapte op het verkoopen van diens be
slissende stem. Op overtuigenden toon
werd n.l. he,t gesprek weergegeven, waar
in die voorzi'ttler had verklaard hoeveel
zou moeten worden betaald om hem te
laten stemmen voor den voorgestelden
maatregel. Door middel van de telegra
foon werden vele redevoeringen van pre
sident Roosevelt opgenomen, alsook be
raadslagingen van vergaderingen.
Stoomvaartberichten.
STOOMV. MIJ. NEDERLAND.
AMBON (thuisreis) vertrok 20 Sept. van
Madras. BANKA (uitreis) iis 20 Sept. Do
ver gepasseerd. KARIMATA (thuisreis)
passeerde 20 Sept. Pertm. KARIMOEN
(thuisreis) vertrok 20 Sept. van Colombo.
KONINGIN EMMA (thuisreis) passeerde
20 Sept. Dover. JAN PIETERSZ. COEN
(uitreis) arriveerde 20 Sept. te Genua.
SNMATRA (uitreis) passeerde 20 Sept.
Perim.
RQTTERDAMSCHE LLOYD.
TABANAN (thuisreis) passeerde 21 Sept.
Sagres.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
MAARTENSDIJK, van Rotterdam naar
Baltimore, passeerde 20 Sept. 5 u. 40 nam.
Do\er. NIEUW AMSTERDAM, van Rot.
terdam naar New-York, vertrok 20 Sept.
12 u. 's middags van Faiïmouth. ROTTER
DAM arriveerde 20 Sept.. van Rotterdam
te New-York.
KON. HOLL. LLOYD.
GELRIA (uitreis) vertrok 19 Sept. van
Corunna. ZEELANDIA (uitreis) vertrok
18 Sent. \an Bahia.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
PRINS WILLEM I (thuisreis) arriveer
de 20 Sept. 1e Las Palmas.
Financieele Berichten.
Amsterdamsche Beurs.
Officieele Prijscourant.
V.K.
Ned. 1914 5 f 100—200 102%6
dito f.500—1000 102
5 pCt. Indische f 100-500 ICO1/-*
dito dito 1'IOÜO. 100%
Duitschland. Rijksleening 3 59%
Hongarije Goudleening 4 57%6
Oostenrijk Obl. i. pap. 1868 5 83%
dito in zilver 5 60%
dito Bel. vr. Kron. Jan./Juli 4 57
Rusland Q.Rm .500/1000 '05 41/2 681/2
dito Serie 31-36 1909 4% 67%
dito Serie 31-36 1909 41/2 67%
dilo Seriën 37-280 1909 4% 70
dito bij Hope Co. '89/90 4 611/iê
dilo üe Ëinisa.G.R. 1251894
Mexico Bel. vr. goudl. 1899
Brazi)ip, Fund. L. 98, 5
Venezuela. Dipl. Seh. 1905. 3
Amsterdam 1915. 5
K.H.
102%
IOOV2
1003/4
921/4
441/4
101%
102%g
98%
94%
102%0
98%6
2451/2
7013/16
69%
1041/g
335
563/4
73%o
321/4
132
41/s
151%
Haarlc
Leiden 1914 4%
dilo 1911 4
Rotterdam 1915 5
dito 1914 4i/2
Ncdeil. Bank Aand.
N'.-West. Pac. Hyp. B. C. A.
Anialg. Coppei Cy. C. v. A.
Am. Car. «fc Foundry C. v. A.
Am. Smelt. Sec. Cy O. 6.
Bethlehem Steel C. v. A. .-
Standard Milling Ct. C. v. A.
Un. Stat. Steel. Corp. C. v. A.
Ketahocn Mij nu. mij. pr. A.
Redjang Lebong ^J-ijnb. A.
Great CobarA.
Gee. Hull. Petr. Cert. v. A.
Kon. Ned. Petr. f1000 A.
Moeara Enim Petr. mij. A.
Sumatra Palemb. A.
Int. Mem. MarA.
Int. Merc. Mar. pr. A.
Deli Maatschappij Cert.
Holl. IJz. Spoormij. A.
dito Obl. 1915 5.
Mij. tot Expl. v. Staatsp.w. A.
Atchison Topeka C. v. A.
Deny. Rio Gr. C. v. A.
Erie Sp. Mij. Gew. A.
Kans. City South. Gew. A.
Miss. Kans. Tcx. Ie hyp. O. 4
Roek Island. C. v. gew. A.
South. Pac. Cy. gew. A.
South. Rlw. Vot. t. pref. A.
Union Pac. Rr. C. v. gew. A.
Amsterdam f. 1003.
Koers van het geld.
Prolongatie 3d pCt.
Ex.-div.
102%4
2431/2
71%
683/4
104%
3371/'»
58%
73%6
32%
134
41%.
793/4
101%
883/4
1001/4
8
29i/o
5123/4
206
1873/4
4%
«Wij
29.'/,
Marktberichten.
PURMERENP, 21 Sept. Kaas. Aangevoerd
153 stapels, f52.a f 56.50 de 50 K.G.
Boter. Aangevoerd 796 KG. f 1.60—0.
per K.G.
Eieren, f8.008.50 per 100 st.
Yce. 763 runderen vet vee, f 0,851,05 per
K.G.; 44 paarden; 84 vette kalveren f0,95f 1.10
per K,G.;260 nuchtere id., f 1326 per stuk;
237 vette varkens, f0,84—0,92 per K.G.; 51
magere id. f32—45 per stuk; 179 biggen,
f 1521 per stuk; 958schapen en lammeren.
SCHIEDAM, 21 Sept. Moutwijn f21,—Je
never 1 25,Commissie f 19.Stemming
traag. Spoeling fl.50, Graanspiritus f 35—
f40..Melasse Spiritus f32.Ruwe spiritus
1161/2-17%.
