VRIJDAG
3
SEPTEMBER.
1915.
BUITENLAND.
De Oorlog.
De noodlottige erfenis.
JAARGANG No. 1794
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
fiet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
jgenten II cent per week, fl.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/3 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van I—5 regels f0.76, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij oontract aanzienlijke korting. Broote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Vaderlandsliefde.
In een der Kaden lezen we, dat Maan-
aj-avond te Amsterdam een- club van
|a»twtt:igeraars its opgericht, die ziich
doel sbedl, een band tie vormen lus
ten hen, cDLe tot den militairen dienst
jdwongon worden, en welige ren wii.'len
aan dien dwang te onderwerpen. Zij
rol voorts pogingen in het werk stellen,
ttit een- daarvoor te stichten fonds de. ach-
„rblijvenden der eventueel gevangen ge-
omen kameraden te steunen.
Men gaat dius de dienstweigeraars, die
Uns ondanks tot den militairen dienst
rorden gedwongen, beschouwen als mar-
x'nren.... Martelaren voor hun beginsel?
Heen. dat behoeft klaarblijkelijk nog niet
m te zijn. In het bericht is eenvoudig
Sprake van /weigeren", om welke reden
dan ook!!
Een andere vergadering is te Amster-
jm gehouden van personen, die gewe-
jödjezwaren tegen dienstplicht hébbeni,
die dus uit beginsel tegen den dienst
plicht zijn. Dat is tenminste nog een an
dere categorie dan de voorgaande! Nu
hebben we vroeger ai eens betoogd, dat
eulk een beginsel, vooral in dezen tijd,
n-aann de landsverdediging en dus ook
je dienstplicht absoluut noodzake
lijk is, ai heel vreemd aandoet. Hoe zou
Set er met de belangen van ons vader
land uitzien, ais duizenden jonge mannen
ïulk een beginsel aanhingen? Of met zulk
hearinseii na nauwkeurig onderzoek
betreffende den- ernst er van al of niet
rekening moet worden gehouden, daar
over hebben we het nu niet, doch we v-ra-
sledhts o.f zulk een beginsel niet
rechtstreeks indruischt tegen (het beginsel
der vaderlandsliefde? En dan
iomt toch onwi'Aekeuriig bij ons de ge
dachte op: Wat blijken die menschen, op
iivier fv aderliamdi: f lef dia in vredestijd zoo
dikwijls iis gesmaald, toch goede vader-
la/iderate zijn altijd, terwijl dit nu voor
al blijkt, nu de nood aan den man komt.
Wij, K a t h o 1 i e k e n\. houden er geen
enkel beginsel op na, hetwelk met dat der
aden'.andsl'iefde ook maar eenigszins In
botsing komt integendeel onze begin-
elen elschen juist een ware en daad
werkelijke vaderlandsliefde. Dèt mag nog
,wei eens duidelijk en onomwonden wor
den gezegd opdat het ook door allen
worde erkend!
V Een wekelijksche rustdag.
De directie der H. IJ. S. M. heeft afwij
zend beschikt op een door bemiddeling
dor groopsveirtiegenwoordiiging tot haar
genicht verzoek om het geheeOe personeel
een wekblijksdhen rustdag te geven. De
uitgaven, zoo wordt a's reden dezer wei
gering opgegeven, zouden hierdoor met
meer dan een hallif millioen gulden per
jaar verhoogd worden.
Wii betreuren deze beslissing.
Zeker, een uitgave van meer dan een
half mihoen gulden per jaar do hoogi,
zeer hoog. Doch, van den anderen kant,
slaat, dat het bedrijf zich dient te regalen
naar de redelijkerwijze door het personeel
te stellen eischem. En een dlier eischen isr
de wekelijksche rustdag.
Uit godsdienstig zoowel als uit maat
schappelijk oogpunt komt den mensch een
wekelijksche rustdag toe, mag en moot
hij den leiisoh stielMein om na zies dagen ar
beid er één te hebben, waarop hij zich
geestrijk en [lichamelijk kan vernieuwen.
Deze aisch ligt neergeschreven in de god
delijke wetten en vindt zijn grond in de
natuur der menschen zelf.
Vooral bij een zuiver finan
cieel e onderneming als de H. IJ. S. M.
mogen financieele bezwaren de inwilli
ging van dezen op zichzelf redelijken eisch
niet in den weg staan.
De troepen van generaal Böhm Emol-
II rukten Brody binnen. - De Noordelijke
vleugel van het leger van generaal graaf
Bothmer vervolgt de Russen op de van
Zborow in de richting van Zaloczi en
Tarnopol leidende wegen. De verslagen
vijand trekt terug in de richting van de
Sereth. - De Westelijke buitenste forten
linie van Grodno is gevallen.
Van het Westelijk oorlogs
terrein.
Franscli leger bericht.
Het middagcommuniqué van 2 Sept.
luidt:
In den loop van den nacht hadden go-
vechten plaats met handgranaten rondom
Souchez en artillerieactie in den sector
Neuville.en bij Roye.
In de Vogezen handgranatengevechten
bij Schratzmaimele.-
Duitsch legerbericht.
Rapport van den general-en staf:
In de Vogezen ten noordwesten van
Münster voerde een aanval op 31 Aug. tot
herovering van de in den strijd van 1823
Aug. verloren loopgravengedeelten. De
heuvelrug LingekopfBarrenkopf is daar
mede weder in ons bezit. Tegenaanvallen
werden afgeslagen, 72 Alpenjagers gevan
gen genomen, drie mitrailleurs buit go-
maakt.
Boven Avocourt ten noordwesten van
Verdun werd een Fransch vliegtuig door
©en onzer vliegers naar beneden gescho
ten; de machine stortte brandend ter
aarde.
Pégoud.
De gesneuvelde vlieger Pégoud zal he
den te Belfort worden begraven. In zijn
geboortestad Montferrat zal een standbeeld
voor hem worden opgericht, in Issy les
Moulineaux zal een straat naar hem wor
den genoemd
Pégoud was gewoon, alleen in zijn vlieg
tuig te gaan en zelf het machinegeweer te
bedienen. Met zijn lichten eendekker viel
hij dikwijls groote Aviatiks, met twee
mannen, aan. Dat deed hij ook Dinsdag
ochtend. Toen de rol patronen van zijn
machinegeweer was verschoten, wilde hij
opnieuw laden en opnieuw het Duitsche
vliegtuig aanvallen, toen hij door een
kogel gedood werd. Hij viel.van een hoog
te van 2000 M. in de Fransche linies.
(N. R. Ct.)
Van het Oostelijk oorlogs
terrein.
Duitsch legerbericht.
Het officieele bericht van het hoofdkwar
tier van 2 Sept. luidt:
Legergroep-Von Hindenburg: Aan den
spoorweg WilnaGrodno werd het fort
Czarnokowali in* storm genomen. Bij Me-
retsj gaat onze aanval vooruit.
Op het westelijk front van Grodno is de
buitenste fortenlinie gevallen. De Noord-
duitsche landweer bestormde gisteren het
ten N. van den straatweg Dombrowo
Grodno gelegen fort No. 4. Do bezetting,
500 man, werd gevangen genomen. Later
in den avond volgde de verovering van het
meer N.W. gelegen fort No. 4 A., met 150
man bezetting, door de Badische troepen.
De overige forten van het vooruitgescho
ven westelijk front worden daarop door
de Russen ontruimd.
Ten O. van het bosch van Bjelowjesh
werd de overgang over de Swisloisj en do
Makarowtsji (ten Z.O. van Odelsk) boven-
en benedenstrooms na gevechten door ons
verkregen.
Gisteren werden door deze groep 3070 ge
vangenen gemaakt, een zwaar kanon en
drie mitrailleurs veroverd. Bij Ossowietsj
werden bovendien drie, door den vijand in
het moera* geworpen zware kanonnen,
opgegraven.
Legergroep-Leopold van Beieren. De
uitgang aan den N.O. rand van het oer
woud van Bjelowjesh werd gisteren vech
tend verkregen.
Door een overval vermeesterden wij des
nachts den pvergang over de Jaswolda, in
hot moerassig gebied ten N. van Proes-
jany.
Er werden 1000 gevangenen gemaakt.
Legergroep-Von Mackensen. De rivier
de Moechawesj werd over het geheeie front
bij de voortgezette vervolging overschre
den.
Op het Z.O. oorlogSiAK-neel werden bij
de vervolging gisteren meer dan 1000 ge
vangenen gemaakt en een mitrailleur ge
nomen,
Oostenrijksch legerbericht.
Officieel wordt d.d. 2 Sept. nit Weenen
bekend gemaakt: De vervolging der Rus
sen in het gebied van den Wolhynischen
vestingdriehoek gaat goed vooruit. Onze
troepen overschreden boven Luck in een
breed front de Styr.
Ook in Oost-Galicië is de vijaüd weder
op den terugtocht.
De troepen van generaal Böhm-Ermoili
zijn Brody (noordoostelijke grens van
Galicië) binnengerukt en dringen thans ten
oosten van deze stad over de rijksgrens.
De noordelijke vleugel van generaal
graaf Bothmer vervolgt de Russen op de
van Zboi'ow in de richting van Zaloczi en
Tarnopol leidende wegen. De verslagen
vijand trekt terug in de richting van de
Sereth.
Het leger van generaal Pflanzer-Baltin
sloeg de Russen gisteren onder hevige
gevechten terug over de hoogte ten oosten
van de Beneden-Strypa. Daardoor werd
ook het Dnj ester-front tot aan den mond
van de Sereth in verwarring gebracht en
tot den terugtocht genoodzaakt.
Achter de stellingen der Russen aan de
grens van Eessarabië staan een groot aan
tal dorpen in vlammen.
De ten noordoosten van Koberin strij
dende Oostenrijk-Hongaarsch© troepen
drijven samen met onze bondgenooten den
vijand langzamerhand terug naar het
moerasgebied van den Boven-Jasiolda.
Zooals de lezer uit bovenstaande leger-
berichten ziet, vordert de opmarsch der
verbonden Duitsch-Oostenrijksche troepen
meer en meer, zoodat de val van de ves
ting Grodno spoedig is te verwachten en
weer een hinderpaal voor den opmarsch
der verbonden naar St. Petersburg zal
zijn uit den weg geruimd.
Toch gelooven wij niet, dat het den
Duitschers ernst is, naar Petersburg op
te trekken. Is Riga gevallen, is Dunaburg
in Duitsch bezit, en zijn ook de laatste
Russische vestingen meer zuidwaarts ge
vallen, dan zullen de Duitschers, dunkt
ons, meer dan tevreden zijn. O. i. is de
kans groot, dat het Duitsche offensief dan
in oen defensief overgaat. De Duitschers
en Oostenrijkers zouden prachtstellingon
kunnen innemen, van de natuurlijke ge
steldheid des lands flink profiteerend, en
mede in verband met het sterk-verkleinde
front, zouden spoedig 1*6 2 millioen
Duitschers vrij komen. Deze troepenmacht
kunnen de bondgenooten best op andere
plaatsen gebruiken.
Een opmarsch naar Petersburg zou
noodzakelijkerwijs een verlenging van het
front ten gevolge hebben, en het zou dus
betoekenon, dat hot Oostelijk leger van
Duitschland en Oostenrijk nog krachtig
zou moeten worden versterkt.
Van het Zuidelijk oorlogs
terrein.
Italiaansch legerbericht.
Het Italiaansche gezantschap verstrekt
hot volgende bericht van dem Italiaan-
sohem Groeten. General em Staf:
1 September: In Bovem-Nooe opende ons
geschut het vuur tegen1 vij-aindêlijk© ver
schansingen welke waren opgeworpen
tegenover onlangs door ons ver
overde stellingen aan den ingang van
het Strine-dal. Ons geschut,, dat veel uit
werking had, bracht schade toe aan die
■verschansingen en noodzaakte de bezet-
tiing er een gedeelte van prijs te geven.
De vijandelijke artillerie van Momt Pa-
narotta en Val Sugana hernieuwde het
bombardement tegen Berge, dat sedert
verLaten was en opende van uit do om
streken van Cherz en Val Cordeve'e, heit
vuur tegein Caprile, waarbij het hospitaal
schade beliep.
In het bekken van Plezzo wierp de vij
and tal van brandstichtende bommen op
huizen, waardoor ndeuwe branden ont
stonden.
In den nacht van 31 Augustus eétte de
vijand ook een aanval im tegen onze stel
lingen op de hellingen van den Rembeu,
waarbij hij zich echter bepaaMe tot eem
krachtig geschut- en geweervuur daar
tegen.
Op de Karstvlakte begon de vijand laat
in den avond van 30 Augustus, terwijl
een hevig on weder woedde, twee aanval
len, welke hij deed vergezeld gaan van
een kwistig gebruik vanlichtkogötsjmaar
onze troepen sloegen beide aanvalllen door
een goed gerioht vuur af.
Stoutmoedige verkenningen door onS
ondernomen naar de vijandelijke liniën
stelden vast, dat de vijand bezig is de
loopgraven-bezettingen te vervangen door
in de laatste dagen op ons front aangeko
men versche troepen. De ongewone bedrij
vigheid door den vijand, thans betoond
zoowel door geschut- en geweervuur als
door het werpen van bommen, schijnt ten
doel te hebben deze troepenbewegingen
te verbergen.
Oostenrijksch legerbericht.
Officieel wordt d.d. 2 Sept. uit Weenen
gemeld: De toestand op het Italiaansche
oorlogstooneel is ook gisteren niet ver
anderd.
Aan het Tiroolsche front zijn de Tonale-
sperversterkingen en op de hoogte van
Lavarone-Folgarie behalve de versterkin
gen ook onze steunpunten aan den Monte
Maronia en den Monte Coston door den
vijand onder vuur genomen.
In het Karinthische grensgebied niet
hevige aanvallen op den Monte Peralba en
Bladnerjoch teruggeslagen.
Aan het kustfront duurden de artillerie-
gevechten met matige kracht voort. De
technische arbeid van den vijand werd op
verschillende plaatsen gestoord.
Op Zee.
De duikboot- en mijnoorlog.
Lloyds meldt dat het stoomschip
,,Savona" is gezonken. Van de bemanning
zijn 17 gered, 3 worden vormist.
(De „Savona", in 1881 gebouwd, mat
1180 ton bruto, 721 netto en behoorde aan
de Leith, Hull- and Ham. Sp. Co. te Leith.
Red.)
De actie tegen de Darda
nelles
Fransch legerbericht.
In de noordzóne van Gallipoli leverdon
de Britsche troepen gelukkige gevechten,
die hen in bezit stelden van een hevig be
twisten heuvel, westelijk van Bujjuk en
Anavorta.
Bij het transportschip, dat den 22en
Aug. door een Franschen vliegenier, op
de rede varn Acbashil tot zinken werd ge
bracht, moeten nog 4 gevoegd worden,
welke getorpedeerd werden door een Brit
sche duikboot, twee op dezelfde plaats
en twee andere tusschen Gallipoli en Na-
gara. De kanonnen der oorlogsschepen
troffen verscheidene schepen, die in de
Nauwte voor anker lagen.
In België.
Korte berichten.
De directeur en eenige werklieden
der ijzergieterij „Fonderio Anversoise" to
Esschen, die onlangs in hechtenis waren
genomen wegens het doen van mededee
lingen aan een werkman, om over de
grens te komen, zijn daarvoor zwaar ge
straft; de directeur en de meesterknecht
kregen 15 jaar, een werkman 3 jaar
dwangarbeid.
De bierbrouwerijen in Belgisch-
Vlaanderen beleven een slechten tijd. Er
is in den laatsten tijd veel gebrek geweest
aan gerst en mout.
Deze week is echter eone partij gerst
van 5,000,000 K G. uit Californië aangeko
men, die verkocht wordt tegen zestig frs.
de 100 K.G.
FEUILLETON.
't Is waar, door die schelmen van
wondt men levend gevild, be
vestigde Morel. Dat rap al je durft 20 fr.
geven voor iet® wat er 1000 waard is.
Het is gewoonweg dlieifstaL
Men zou een tegenzin in zijn beroep
krijgen.
Ik tenminste, zeide Hermine op vast
besloten toon, laat me met zulk -soort za
ken niet meer in. Als ge me dus zoo iets
hebt aart te bieden, mijn beste Morel, dan
dank ik u.wel voor uw bezoek; het is me
aangenaam u weer eens gezien te heb
ben, maar voor de rest....
Dat soort werk staat me ook tegen,
zooals ik u reeds gezegd heb. Neen, ik
heb u nu dets voor te stellen... Hermine,
zoota kans krijgt men maar eens in zijn
teven. Een zaak die goud o fib rongen zal,
klink baar goud en met nagenoeg geen
risico.
Dè vrouw boog zich tot hem voorover
zeide vol belangstelling:
Verted, op.
Dadelijk, maar kunnen we miet er-
anders gaan zitten. Het decor van
u* nvarte kabinet os wel aardig voor de
®fflooze!e ganzen die zich de toekomst
voorspellen, maar mij verveelt de
'V^édenfkraam.
- Ga mee naar mijn huiskamer, al ie
d&ar 't ameublement niet bepaald elegant
noemen.
*- Dat doet er met toe. En trek dan te-
lelifkertijd dat idiote postuum .uit.
Hermine ging hem voor maar helt ver
trek, dat haar tot woonkamer diende en
waarvan de stoffeeriing een zonderling
allegaartje vormde.
Er stonden meubelen* die aan vroegere
grootheid hexirunierdem maar die alleen
waren achtergebleven, omdat ze er voor
dm uitdrager .te armzalig uitzagen; de
nieuwe meubelen daarentegen waren van
de geringste kwaliteit .en van de 5 stoeten,
waren er geen 2, die bij' elkaar behoorden.
Morel nam plaats op een crapaud, die
met geborduurde zijde was gestoffeerd,
maar .de sboffage was verschoten en op
verscheidene plaatsen gescheurd.
Een oogeaifoliik, fk kom dadelijk terug,
zeide de vrouw, terwijl zij verdween ach
ter een Japansch kamerschut, waarvan
de lak gebarsten en het verguldsel zwart
geworden was.
Hindert '4 u, als ik rook? riep Morel
haar achterna.
Welneera, dat weet ge wel beter.
Hij stak een sigaar oip.
Hebt ge nog wat dn de flesch?
Altijd.
Breng ze dan maar mee.
Even later keerde de vrouw terug.
Ze had haar maskeradepakje verwis
seld tegein een wijden, wollen peignoir.
Uit de kast haalde zij een flesch oude
cognac en twee glazen» die zij vulde
Voortreffelijk, sprak Morel, na ge
dronken te hébben. Zoo slecht kan het
Hermine ndet gaan of ze heeft toch afltijd
.wait goeds te schenken.
Mijn eenige troost, sprak de vrouw,
die met wélgevallen het goudgele vocht
fctzoog.
Toen ze het glas weer had neergezet her
nam ze:
En nu de zaken
Zooals ik i-eeds zeide, begon Morel,
het is een zaak die groote winsten zal
opleveren met geen noemenswaardilg ge
vaar. Er is alléén behendigheid, kalmte
en stilzwijgendheid voor noodig.
Zonder verwaandheid durf tk zeg
gen, dat ik die eigenschappen héb.
Ik weet het bij ondervinding.
Welnu. Ik sta in vriendschappelijke
verstandhouding met een jonggehuwd
paar, lalleraardigste menschen, met 50,000
fir. rente en nog veel meer Sm. 't vooruit
zicht. Ge weet dat ik een roede kerel ben
en gaarne iemand een dienst bewijs.
Vooral iemand die het betalen kan.
Een. ding sleclhts ontbreekt aan hun
geluk, ging Morel voort, «onder cm die
onderbreking te letten, de hemel hoert hun
echt nog niet gezegend en rnd maken zij
zich ongerust, dat hun adetlijke naam
met hen zal uitsterven.
Begrepen! riep Hermine uit. Qn*»
tortelduifje® zouden er geen beswaar in
zien een kind onder te schuiven mi deft
voor het hunne te laten doorgaan. Heb ik
goed geraden?
Ten naasten bij.
Mooi zoo. Ik ga gaarne met kinderen
om, Dat is mijn oude vak. Er zijn er ai
heel wat door mijn handen gegaan.
En ge hfcbt er ook wel eens een en
kele uit uw handen laten vallen, niet
waar?
Geen oude koeien uit de sloot halen.
Ge hebt gelijk, dat dient nergens toe.
Dus ik ga voort. Het is niet alleen uiA
yrecs voor het uitsterven van hum ge-
i kind zou
slacht, dat bedoeld echtpaar
willen hebben.
Dat vermoedde ik reeds.
Ze hebben eein groot veraiogem te
wachten, dat zij slechts krijgen kunnen
door de geboorte van een erfgenaam.
Als 't anders niet a's, dan kunnen zij
wel geholpen worden. Er zijn arme men
schen genoeg, die een pasgeboren kind
willen afiéteuaitt.
Jawel» maar mijn vriend ie niet met
helt eerste kind 't beste tevreden.
Al» hij goed betaalt kan hij ook vor
deren goed bediend te worden.
Hob is van het (hoogste belang dat
nooit iaoaand aanspraak op het kind kan
laten geiden.
Dat is ook geen heksenwerk.
Jawel, maar mijn vriend is van adel
en beeft als zoodanig nog wat stands-
vooroordeel. Hij wil slechts een kind aan-
ffiirwy, dat van adellijke geboorte is.
Gekheid, een kind ia een kind en als
U maar gezond en stevig is...
Alles tot uw dienst, maar op dat
punt valt mei menschen van adel niet te
redone eren.
Maar hoe moet ik aan aoo'm kind ko
men?
Dat kan ik u zeggen. Het Jonge paar
heefit een schoonzuster die weduwe is en
deze weduwe verwacht nu iuist het ge
luk, waar die anderen zoo naar verlangen.
Dus men zou eem verwisseling willen
teweegbrengen.
Iets van dien aard.
Dat kan, maar die weduwe zelf, is
zij met dat plan Ingewijd?
Volstrekt nijgt*
En als zij er zich nru eens tegen ver
zet, als zij kabaal' maakt.
Dan moet er verder raad verschaft
wo idem.
Im geen geval geweld, daar doe ik
miet aan mee.
Ik ko<m juist bij u omdat gij een
engel van zachtheid zijt, daarbij slim en,
als U noodig is, doortastend.
Vleier, men kam u niet® weigeren.
Dus ge neemt het aan?
Ik zou toch eerst wel eens willen
weten, wat er gedaan moot worden.
Ge zult uw bevelen tijdig ontvangen.
Ik (héb u nu de zaak ih groote trekken
meegedeeld, voor de bijzonderheden zult
ga zelf het initiatief moeten nemen.
Dat ais een zware verantwoordelijk
heid.
Juist daarom moet zij door .oen
vrouw van uw eigenschappen godragen
worden.
En wat levert de zaak op, want daar
mag ook we/eens over gesproken worden.
Zoovee ge zelf maar wfit. De men
schen zijn reeds welgesteld en als do zaak
naar wen6ch slaagt, dan worden ze mil-
.lionnalr en zult ge aelf uw beloonimg
kunnen vaststellen.
Beter kan 't niet. En wanneer moet
dk in dienst treden?
Dadelijk. Pa/k uw boeltje, laat dda
madame Hortense Saint-Pheël maar
wèer verdwijnen en wordt weer gewoon
Herm'tne Paillard, als ge daartegen geen
bezwaar hebt.
(Wordt vervolgd.)
