BINNENLAND.
ALBERT RIEL
HAARLEMMERSTR. 26.
KRONIEK.
1914.
31 Augustus. Bij St. Quentin vallen
Fransche strijdkrachten het leger van
Ven Bü:ow van twee zijden aan, maar
worden teruggeslagen. Bij Bethel dringen
de Duitschcrs tot aan de Aisne door. De
Franschen zijn er in geslaagd het leger
van Albrecht von Würtemberg, dat ten
Zuiden van Mézières over de Maas was
getrokken, over die rivier terug te drij
ven. Maar de Duitschcrs krijgen verster
king en, in verband ook met den tegen-
d ag der Franschen bij Bethel, werpen zij
deze opnieuw over de Maas. Het fort
Ayvelles, in den rug van deze troepen
macht, is gevallen. Nadat Montmêdy en
Civet zijn gevallen, vordert het leger van
den Kroonprins, dat het zwaar te verant
woorden heeft gehad, in.de richting van
de Maas. Het leger van Von Kluck trekt
Amiens binnen.
Montenegro en bevelhebber van ,,het
Montenegrijnsche leger in Herzegowina".
Koning Albert der Belgen heeft aan
de volgende militairen in zijn leger onder
scheidingen toegekend: Ridders van de
Leopoldsorde: de sergeanten Bounameaux,
J. Dethier, Vereycken, Istace, en de sol
daat H. Piérard. Het kruis van Sint-Joris
der 4de klasse: de soldaat Louis. De me-
talje van Sint-Joris der 1ste klasse: ser
geant L. Lamy. De medalje van Sint-Joris
der 2de klasse: sergeant Van des Donck.
De medalj,e van Sint-Joris der 3de klasse:
ue soldaten F. Fustin en L. Pierret. De
medalje van "Sint-Joris der 4de klasse: de
soldaten Delrue, Dubois, Uyterhaegen en
Maes. Het militair eereteeken der 2de klas
se: de korporaal G. Tavernier en de sol
daat B. Berghmans.
Fransche vliegongelukken. De mili
taire aviateur Deromme is bij een proef
vlucht met een nieuwen tweedekker nabij
Vierzon omlaag gestort. Ook de militaire
aviateurs Gros en Cazaniat vielen bij
Meaux van 000 M. hoogte. Zij werden
zwaar gewond.
Bryan als bemiddelaar. Uit New-York
komt het bericht, dat de oud-minister
Biyan naar Europa zal komen, om als
bemiddelaar op te treden en te pogen tus
schen de strijdende mogendheden den
vrede te herstellen.
Gilbert. Op bevel van de Fransche
regeering is de vlieger Gilbert weer naar
Zwitserland vertrokken.
De brief, waarin hij zijn woord terug
nam zoo was achteraf gebleken had
de Zwitsersche autoriteiten niet eerder
bereikt dan toen hij reeds was ontkomen.
Bij zijn vertrek heeft Gilbert zich aldus te
genover journalisten uitgelaten: ,,Dit is
't bitterste oogenblik van mijn leven. Ik
stond tusschen twee plichten, te voorko
men dat een Fransch officier er van ver
dacht zou worden zijn woord terug te
nemen, of mijn belofte mijn vaderland te
dienen, te verzaken. De eerste plicht was
de meest gebiedende, daarom ga ik terug
naar de gevangenis." Hij was in uniform,
en droeg al zijn eereteekenen.
Engelands bevolkingscijfer. De ge
ringe' groei van Engelands bevolkingscij
fer,, welke reeds in vredesiijd de Engelsche
staathuishoudkundigen bezorgd heeft ge
maakt, is tijdens den oorlog nog scherper
merkbaar geworden. De statistiek van
April-Juni 1915 geeft als cijfer van het
aantal officieel aangegeven geboorten in
Engeland en Wales 213,094, waartegen
over 138,579 sterfgevallen komen, hetgeen
een voordeelig verschil geeft van 74,515.
Het jaar 1914 gaf een voordeelig overschot
van 101,933. het jaar TSÏ3 van 105,727 en
het jaar 1912 van 102,293.
Pater Leclerc. Een dapper priester
heeft zijn leven ten offer gebracht: pater
Leclerc, tot het uitbreken van den oorlog
te Kingstow-on-Hull geplaatst. Toen do
oorlog uitbrak, werd hij benoemd tot aal
moezenier bij het derde bataljon van het
dertiende regiment. Hij hielp bij het ver
voeren van gewonden in een woud in
Frankrijk, toen hij door een Duitsche
granaat oogenblikkelijk werd gedood.
Sedan. De ,,Lokal Anzeiger" stelt
voor, de capitulatie van Sedan in 1870
op 2 Sopt. a. s. den herdenkingsdag
feestelijk te vieren door muziek en klokge
lui en door de vlaggen uit te steken.
Russische vluchtelingen. De „Roess-
koje Slowo" schildert het vreeselijke lot
van de vluchtelingen, die in eindelooze
rijen van Brest-Litowsk naar Moskou op
pad zijn. Van zeven tot acht weken zijn
zij onderweg. De ellende is groot. Vele
kinderen sterven onderweg. De menschen
beklagen zich, dat men hen heeft gedwon
gen hun huis te verlaten.
Kunstschatten enz. overgebracht. Vol
gens een particulieren brief aan „Svenska
Dagbladet" worden de kunstschatten, do
cumenten enz. uit Petersburg niet naar
Moskou overgebracht, maar naar Nisjni-
Nowgorod, dat verder naar het oosten ligt.
Ohineesche duikbooten. Ook China
gaa,t z.ich duikbooten aanschaffen. Het
Central News-agentschap verneemt uit
New-York dat er een honderdtal is be
steld. Ze zijn van grooter afmeting dan
de Duitsche.
President Wilson. President Wilson
besloot zijn vacantie uit te stellen, tot de
verhouding tusschen de V. S. en Duitsch-
land, definitief geregeld is.
Buitenlandsche berichten.
Revolutie fn Portugal?
Naar uit Lissabon aan de Temps"
.wordt geseind, heeft de minister van bin
nenland sche zaken in de Kamer meege
deeld, dat in het Noorden van Portugal
de monarchisten zich opnieuw roeren en
de bevolking opruien. Ondanks tegen
maatregelen der regeering, hebben zij een
aaaival gedaan op de infanteriekazeine te
fiuimoraes. Bij tot tot to
aanval is" gevolgd, zijn twee menschen
gedood en heel wat gekwetst.
Verder hebben de monarchisten door een
dynamietaanslag de brug van Trofa, hal
verwege tusschen Porto en Braza, bescha
digd; het verkeer is echter niet gestoord.
De regeering heeft bommen en wapenen
in beslag laten nemen en monarchisten
gevangen laten zetten.
Volgens de Daily Telegraph" is ook de
kazerne te Braga aangevallen. Het was
den monarchisten blijkbaar te doen om
wapenen machtig te worden.
Aardbeving.
To Avezzano, in Midden-Italië, dat in
Januari door aardbeving is geteisterd, zijn
opnieuw aardschokken gevoeld. Er
heerschte groote angst.
Nederland en de Oorlog.
Commissiën van voorlich
ting bezwaarschriften
nopens vergoeding wegens
k ostwiinnerschap.
Bij Kon. besluitt zijn benoemd tot liid
van de provinciale commissi ën. van voor
lichting in zake bezwaarschriften over
door de burgemeesters genomen beslis
singen nopens aanvragen om vergoeding
wegens kostwinnerschap van dienstplich
tigen van milüuie, landweer en land
storm:
voor U t rech t: G. C. D. d'Aumailé
baron van Hardenbroek van IIardenbroek,
lid van de Eerste Kamer der Staten-Ge
ne raai, te Zeist, P. W. J. van Hassefl, Lid
van den raad der gemeente Utrecht, en
mr. idr. D. A. P. N. K-oolen, 'M van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, bei
den te Utrecht;
voor Noor d-H o 11 a n, d: J. Zijp Hzn.,
lid van -Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland, te Wiering er waard; mr. M. Men-
dels, Tid van de Tweede Kamer der Sta
ten-Generaal, te Amsterdam, en M. L. A.
Klein, .'id van den raad van beroep" voor
de ongevaHomvet, voorzitter van de steun-
commissie van den Roomsch-Katholiieken
Volksbond (afdeeling Haarlem) te Haar
lem;
voor Z u ii d-H ol'land: mr. M. J. C.
M. Kolkman, lid van Gedeputeerde Staten
vah Zu'id-Holiliand, oud-mini-s ter van fi
nanciën; mr. L. Ch. Besier, advocaat-ge
neraal bij den Hoogen Raad der Neder
landen, en J. Nielsen, huisbezoeker-con
troleur bij het Haagsc-he Steuncomité, al
len te 'e-Gravenhage.
Legering gedurende den
winter.
De opperbevelhebber van land- en zee
macht heeft, naar de „Avp." meldt, den
hoofdintendant doen weten:
,,In verhand met het naderende koude
jaargetijde acht ik het noodig er U.H.E.G,
op te wijzen dat het mijn wensch is, dat
alle troepen, die thans nog in stroo lege
ren, dezen winter van stroozakken worden
voorzien.
iBij de voorstellen ter verbetering der le
gering geeft een der divisie-commandanten
in overweging voor de onderofficieren krib
ben beschikbaar te stellen, voor zooverre
zulks nog niet is geschied. Ik heb de eer u
te verzoeken mij in te lichten, in hoeverre
aan daartoe door de commandanten tier
troepenafdeelingen aan u rechtstreeks te
richten aanvragen, uwerzijds, zou kunnen
worden voldaan.
Tevens gelieve u mij mede te deelen of,
voor den a.s. winter de hoeveelheid dekens
voldoende zal zijn. Met de uitbreiding van
het leger sedert den vorigen winter met
een sterkte van ongeveer 80,000 man,
dient rekening te worden gehouden, ter
wijl van inkwartiering bij de inwoners,
althans van nieuw gevormde afdeelingen,
Z90 weinig mogelijk sprake zal mogen
wezen".
Op Zee.
Namens den minister van Landbouw
heeft de hoofdinspectie der visscherijen
aan gezagvoerders van visschersvaartui-
gen de volgende aanschrijving gericht:
e. Indien commandanten van oorlogs
schepen der oorlogvoerende mogendheden
Nederlandsche visschers in open zee aan
houden en hun inlichtingen vragen of or
ders geven, moet dit onmiddellijk na bin
nenkomst in een Nederlandsche haven
worden gerapporteerd aan den militai
ren commandant aldaar, of indien aldaar
geen commandant aanwezig is, aan den
waterschout, en moeten nauwkeurig wor
den vermeld: het tijdstip waarop en de
plaats waar de aanhouding is geschied,
de naam van het betrokken oorlogsschip
en zoo nauwkeurig mogelijk de woorde
lijke inhoud der gevraagde inlichtingen
of der ontvangen orders. Met het oog
hierop wordt aanbevolen, dadelijk na het
gesprek het gesprokene zoo uitvoerig mo
gelijk op te schrijven.
Hierbij wordt herinnerd aan de laatste
lijk in een circulaire gegeven waarschu
wing, dat geen inlichtingen mogen wor
den verstrekt, omtrent bewegingen der
tegenpartijen, ook niet op order.
2e. Uit een mededeeling van de Duitsche
regeering is gebleken, dat de neutraliteits-
merken op de zijkanten van de schepen
«geschilderd (als de kleuren der Neder
landsche vlag, de naam van het schip of
van het land van herkomst) vaak te
klein zijn, om op eenigen afstand te wor-
Öèn herkend, zoodat dringend geraden!
wordt, die grooter te doen schilderen.
3e. Uit een mededeeling van de Duitsche
regeering is gebleken, dat de aanwezig
heid van duiven aan boord der schepen,
deze ten hoogste verdacht maakt, zoodat
strenge maatregelen tegen zulke schepen
zullen worden genomen en deze onvermij
delijk zullen worden opgebracht.
Nogmaals wordt daarom herinnerd aan
de laatstelijk in een circulaire gewelven
waarschuwing, geen duiven aan noord
mto te o* wm bQord ie i\^^
^^Ontwikkeling van militairen.
De dpperbevelhebber van land- en zeemacht
heeft, naar de Avondp. meldt, dep volgenden
brief gezonden aan de autoriteiten van de
landmacht:
„Ongetwijfeld zal zich binnenkort by tal
van troependeëlen de behoefte gaan doen
evoelen cursussen te organiseeren, voor-
rachten te doen houden, enz. ten behoeve
van de gemobiliseerde troepen, en wel in
verschillende vakken van onderwijs en
onderricht.
Gedurende den afgeloopen winter werden
alreeds op vele plaatsen zulke cursussen en
voordrachten met vrucht en goeden uitslag
gehouden, terwijl hier en daar sommige cur
sussen nog tot in dezen zomer werden voort
gezet. Gaarne betuig ik daarvoor mijn volle
waardeering.
Nu bet intusschen zich nog niet laat voor
zien, wanneer demobilisatie zou kunnen in
treden, mag het voorzeker nóg meer
dan gedurende den eersten tijd van de
mobilisatie, wenschelijk worden geoordeeld,
er naar te streven de gemobiliseerden in de
gelegenheid te stellen kennis en ervaring op
te doen in verschillende vakken van onder
richt, voor hen, bij terugkeer in de burger
maatschappij, van nut.
Aangezien het dan ook mijn verlangen is,
dat in den ruimsten zin tegemoet worde ge
komen aan ten deze zich openbarende be
hoefte, heb ik de eer uit te noodigen, mij
met den vereischten spoed, en wel uiterlijk
4 Sept. a. s., opgave te verstrekken van al
het geen uwerzijds voor het beoogde doel
wordt verlangd, voor zoover daarin niet is
te voorzien door medewerking langs anderen
weg dan door mijne tusschenkomst.
Ten slotte zijn ter behartiging van de onder-
werpeiijke aangelegenheid aan de hooger
autoriteiten ten zeerste aanbevolen, hun on
dercommandanten leiding en voorlichting bij
de voorbereiding te verleenen, vermits het
hier toch gaat om de vermeerdering van ken
nis en ontwikkeling van de gemobiliseerde
te bevorderenhun het langdurig verblijf
onder de wapenen in dat opzicht aldus van
meer nut te doen zijn, en mede te werken
tot het doen onderhouden onder hen van een
goeden en opgewekten geest, factoren
geenszins van ondergeschikt belang."
Uit het vluchtelingenkamp
t e U d e n.
Men me.!dit uit Uden -aan de „N. Crt.":
He4 vluchtelongen dorp wordt hoe lan
ger hoe beter ingericht. Laat he4 mateiri-
eele niets te wensohen, ook heti moreele
krijgt zirn recht. De scholen z-ijn druk
bevolkt, aan de avondcursussen, wordt
door zeer velen deelgenomen), vakscholen
zijn in worefciinig, zane- en tooneelivereeni-
giog floreerem en thans is weer een af-
deeidng „Volksontwikkeling" tot stand
gekomen, die in een reeks avondlessen zal
geigeven worden. Dr. F. van Cauwelaert
heeft- de reeks ingeleid met een rede, die
groot enthousiasme wekte onder de Bel
gen en «evolerd werd door het geestdrif
tig zangen der Braibangonne.
Do uitspraken i zake de
„M ar i e" en die „Batavier V".
Iln een communiqué van het Engelsche
ministerie van BuitenlaAdsehe Zaken,
waarin een overzicht wordt gegeven van
de uitspraken van het Duitsche Prijzen-
hof Ite Hamburg in eake de Nederland
sche stoomschepen Marie" en „Bata
vier V", wordt gezegd, dat het. effect van
deze uitspraken schijnt te zijn in de prak
tijk het verschil tusschen absolute en con
dition© eïe oorliogscontraban.de op te hef
fen.
Levens middel envoorzi eni'ng.
Op ilnil-iatief van de vereeniging van
kleine stedelijke en plattelandsgemeenten
(secretaais de lieer H. Th. Klein Jz., secre
taris van Vrijenban.) is Zaterdag te Am
sterdam een bijeenkomst gehouden van
afgevaardigden van gemeentebesturen uit
alle. deelen van het land, ter bespreking
van de maatregelen door gemeentebestu
ren te nemen naar aanleiding van do
circulaire van minister Posthuma van 20
dezer betreffende beschikbaarstelling van
w intervoor r aad
Daaromtrent wordt ons het volgende
medegedeeld.
De vergadering bleek algemeen van
oordeel, dat het behoudens dan som
mige plattelandsgemeenten, waar de in
woners zelf algemeen zorgen voor inma
ken en opslag van winrteuvoorraad en de
handel er, geheel buiten blijft zeer ge-
wenscht moet worden geacht gebruik 1e
maken van het aanbod van den minister
om van de regeerimg de door den minister
genoemde groenten (ingemaakte snij- en
speredeboonen, zuurkool en andijvie, uien,
peen, rapen, bieten en versche andijvie)
(te betrekken.
Men sprak de mogelijkheid uit de dis
tributie zooveel mogelijk aan de particu
liere handelaars over te laten, die de
groenten tegen een door den burgemeester
vast te stellen winstpercentage van de
hand kunnen doen. Deze regeling is ver
reweg de eenvoudigste en levert voor de
gemeente de minste risico op, terwijl zoo
weinig mogelijk wordt ingegrepen in het
gewone maatschappelijke leven. Alleen
wanne'er de particuliere handel geen vol
doende medewerking mocht verleenen,
wat echter geenszins is té verwachten,
zal de gemeente zelf den verkoop, ter hand
nemen.
Zeer werd de nadruk gelegd op de wen-
schelijkheid van eenvoudige administra
tieve regeling. Het bestuur zal een diistri-
butieplan ontwerpen en daaromtrent met
den minister overleg pöegen.
Den minister zal worden verzocht zoo
"spoedig mogelijk ook maatregelen te ne
men, opdat het Nederlandsche volk tegen
billijke prijzen aardappelen kunne beko
men. Het bestaande uitvoerverbod werd
daartoe niet voldoende geacht.
Uitvoer van vee.
Het bestuur van het Friesch Rundvee-
Stamboek wijst den leden uitdrukkelijk
op het feit, dat de uitvoer van vee door
den minister is beperkt.
Blijkt dat te veel vee weggaat, dan zal
de uitvoer weer worden stopgezet, en
voor stamboekvee is natuurlijk precies
na te gaan welk .deel van het ingeschre
ven vee weggaat; het bestuur vermoedt
dan ook dat dit de reden is waarom voor
de goprt van het uit te gtaoaboek-
veë geen beperking is gesteld. Blijkt
Maandag 13 September dat er te veel vee
weggaat, dan is de uitvoer 20 September
weer uit.
Boter.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel heeft bepaald:
a. dat de maximum prij6 voor boter bestemd
voor verbruik in Nëdeirland, geleverd door
producenten aan verkoopers van boter, ge
durende de maand September f 1.45 per K.G.
zal zijn bij verpakking in wit fust van 50 K.G.
Bij verpakking in wit fust van 25 K.G. kan
vorengenoemde prijs verhoogd worden metl
cent per K.G.
Bij verpakking in Delftsch of Leidsch fust
van 20 K.G. kan vorengenoemde prijs met 5
cents per K.G. en bij verpakking in Delftsch
of Leidsch fust van 10 K.G. met 6 cents per
K.G. verhoogd worden.
Bovengenoemde prijzen zijn franco station
van afzending,
b. dat de maximum prijs voor boter ver
kocht aan verbruikers, gedurende de maand
September fl.60 per K.G. zal zijn.
De verkoop aan verbruikers tegen detail
prijs kan geschieden onafhankelijk van de te
leveren hoeveelheid.
Voor speciaal verpakte boter en voör boter
bereid onder rabbinaal toezicht kan door het
JEtyks- Centraal Bureau voor den Uitvoer van
Boter in overleg met de betrokken handelaren
of boterbereiders een verhoogde prijs worden
toegestaan. (St. Crt.)
S teemkolenimvoer.
In de afgeloopien week ds uit EmgeKische
en Schotsehe havenis door 10 stoomsche
pen va a IJmuiden ingev oerd 9,507,000
K.G. steenkioletn. De voorafgaande week
bedroeg de hoeveelheid 8,170,750 K.G.
IJsaanvoer.
Het Noorsche stoomschip „Regent", dat
Zaterdag met blokijs te IJmuiden bónnen -
kwam, Iliad aiiet minder dan 680,000 K.G.
aan boord.
Binnen enkele dagen komt een tweede
ladiing.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit te aan jhr. F. Witte-
waal van Stoetwegen, op zijn verzoek
eej-vol ontslag venieend als burgemeester
der gemeente Dooiwenlh.
Bij Kon. besluit zijn benoemd: tot bur
gemeester te Oosterhout, jhr. T. R. J. jB.
van Grotenhuis van Onsteün; tot burge
meester te Hoogkarspel D. Brander TzJ
tot burgemeester te St. Kruij-j, S. J. de
Smet.
Nederlantisch Fabrikaat.
In het laatstverschenen nummer 'van
de Vereeniging Het Nederlandsche Fabri
kaat, wordt gewezen op den tegenzin van
Hollanders voor producten van eigen bo
dem. Er is sprake van vermicelli en ma
caroni. Die zijn de naam duidt het aan
i van Italiaanschen oorsprong, maar al
spoedig legden Frankrijk en België zich
op de fabricatie er van toe. In 1836 echter
vestigden Belgen een fabriek in Maas
tricht, waar nu 3 vermicelli-fabrieken zijn,
wier product volkomen gelijk is aan het
Belgische. Maar...... men wil er niet aan,
want het komt uit Nederland. Om het ge
plaatst te krijgen, diende men Belgische
kistjes te nemen met Fransche opschriften
en andre trucs te gebruiken.
Nu is het vrij duidelijk, dat het Belgi
sche of Fransche product duurder moet
zijn, wegens ^transportkosten en invoer
rechten. Enkele handelaars betrokken
daarom hun waar uit Maastricht. Ziehier
©en paar ondervindingen:
Eerste voorbeeld: Bij één afnemer ging
alles 3 jaar goed; de waar was in orde,
geen klachten. Plotselinguit! Waar
om? 't Was geen Belgisch product; want
binnen op het deksel van een der kisten
stondMaastricht. De fabrikant heeft
nooit, weer aan dien afnemer kunnen le
veren.
Tweede voorbeeld: Een der agenten van
een Maastrichtsche fabriek verkoopt tot
proef eenige kistjes bij een firma te Am
sterdam. Deze was wel geneigd Nederl.
industrie te bevorderen, wanneer inler-
daad bleek, dat zij voor Belgische niet zou
onderdoen. Resultaatonbruiknaar,
niet te vergelijken. De directeur er heen
en wat bleek? De door bedoelde firma ge
toonde werkelijke Belgische vermicelli,
waarvan de qualiteit wel voldeed en hoo-
gelijk werd opgehemeld, kwamuit
dezelfde fabriek te Maastricht.
Derde voorbeeld: Uw Hollandsche quali
teit is puik doch onverkoopbaar. Er moet
zoo'n biljet in het kistje liggen anders
willen mijn winkeliers ze niet hebben en
daarmede heb ik alleen rekening te hou
den. Kunt u ze mij nu leveren met zoo'n
papiertje er op, dan zijn wij klaar. Het
biljet dat n.b. niet eens een firmanaam
aangaf werd gefotografeerd, nagedrukt
ende vermicelli is thans goed.
Vierde voorbeeld: Een der fabrieksagen-
ten bood een groot winkelier verpakte ver
micelli en macaroni aan in Nederlandsche
verpakking. Het antwoord waszulke
artikelen geven geen cachet aan mijn zaak.
Hij heeft nu Fransche, ten minste de tekst
is Fransch en het cachet van zijn zaak is
gelukkig gered.
De wereld wil bedrogen worden; de fa
brikant wordt door het publiek gedwongen
tot een, weliswaar onschuldig, bedrog, nis
hij maar den schijn aanbrengt, dat. de
waar uit het buitenland komt is alles in
orde. Men vraagt zich af, of het Neder
landsche publiek dan etiquetten eet; want
aan het artikel zelf was niets te proeven,
alleen maar aan het papier dat er omzit.
Alg. Ned. Bond van Schoenfabrikanten.
Gisteren had te Tidburg de jaarverga
dering plaats van den Alg. Ned. Bond
van Schoenifabrikanten
Aan het jaarverslag is het volgende
ontleend:
Het valt niet te ontkennen, dat waar
zich bet laatst© jaar zulke schokkende
gebeurtenissen op het wereldtooneel heb
ben afgespeeld, zich dit ook op den gang
van zaken in den Bond heeft doen voe
len. Vooral «in de eerste maanden heeft
de crisis dia ar verlammemden invloed doen
gelden op de schoenindustrie.
Gelukkig m karten tijd betere
Ingezonden Mededeelingen
a 30 cent per regel.
DENKT OM
MEUBELMAGAZIJN
dagen dn. Het leger, dat groote masa's
schoenen noodig had, gaf de industrie op
de eene plaats meer, op de andere minder
werk, terwijl Kich langzamerhand de toe
stand van voorheen weer begon te her
stel !en.
De binnen 1andsche afnemers .droegen
hunne orders weer op, welke naar gelang
het voorjaar van 1915 naderde, grooter en
menigvuldiger werden, zoodat geduren
de liet voorjaar eene ongekende drukte
heerschte in de schoenindustrie, die zich
tot bijna op heden handhaafde.
Het spreekt vanzelf, dat waar alle in
oorlog zijnde landen een verbod hadden
gelegd od den uitvoer van huiden, leder
«n schoenen en de Nederlandsche industrie
voor een groot gedeelte is aangewezen op
de bu/i-teinlandsche ledermarkt, de prijzen
dier grondstoffen verbazend stegen, te
meer waar ook nog -het Rijk een groot
afnemer was geworden, die vooral zool
leer in priima qualiteiten eisebte. Onge
kende hooge prijzen werden hiervoor
thans besteed, terwijl alle andere voor de
schoenindustrie 'benoodigde artikelen tot
zelfs 100 in parijs stegen.
Lengte der Nederlanders.
Een artikel over de lichaamsgrootte der
Nederlanders schreef prof. L. Bolk in de
Zeitschr. f. MorphoL u. Anthropol, Bd.
18, S. 15 vv. Prof. B. beschikte over opga
ven omtrent 422.629 lotelingen van tien
lichtingen, jonge mannen van 19 jaar, ko
mende uit alle lagen der bevolking. Als
gemiddelde grootte komt hij tot 't cijfer
169 c.M., maar voor een zoo gemengde
bevolking als de Nederlandsche heeft dit
getal slechts weinig waarde. Voor de pro
vincie Friesland krijgt prof. B. als mid-
deleijfer 171.4 cM., voor Drenthe slechts
167.3 c.M. Nog duidelijker blijkt het ver
schil, als men de procentgetallen van hen
die grooter dan 170 c.M. zijn, met die van
minder dan 155 c. M. in verschillende,
provinciën met elkander vergelijkt. Men
ontwaart dan het interessante feit, dat in
de provinciën met vruchtbaren, alluvialen
grond (Noord en Zuid-Holland, Utrecht,
Friesland en Groningen) de gemiddelde
grootte aanzienlijker is dan in die met di
kmalen bodem (Drenthe, Overijsel, Gel
derland, Noord Brabant en Limburg).
Zoo zijn bijv. in Noord-Holland 49.8 pCt.
in Noord-Brabant slechts 29.8 pCt. der lo
telingen grooter dan 170 c.M. Er blijkt dus
in Nederland verband te bestaan tusschen
den aard van den grond en de lichaams
lengte. Alleen Zeeland schijnt een uitzon
dering te maken. Doch hier is de groote,
Friesche stam sterk vermengd met het
kleine, alpine type, dat in zuidelijk Ne
derland en .België nog meer voorkomt.
In industriestreken, waar de levens
voorwaarden gunstiger zijn geworden, is
ook de lichaamsgrootte toegenomen; bij
veldarbeiders is ze echter gelijk gebleven.
Prof. B. komt nog tot een ander, belang
rijk resultaat, nl. dat in de laatste vijftig
jaar de lichaamslengte in Nederland aan
merkelijk is toegenomen, evenals dat in
Zweden, Noorwegen, Denemarken, Baden
het geval is geweest. Terwijl in 1850 het
middelcijfer voor de lotelingen 158.5 c.M.
was, was het in 1900 tot 169.4 cM. gestegen
een toeneming dus van 10.9 c.M. Van 1898
tot 1907 kon een toeneming van 1.11 c.M.
vastgesteld worden. Daar deze toeneming
ook bij de Joodsche lotelingen van ons
land bestaat, blijkt ze niet aan een be
paald ras gebonden te zijn.
Prof. B. wijst er op, dat de maximal©
grootte niet is toegenomen, zoodat de
groei van het gemiddelde cijfer -u t* tan
moet zijn door toeneming der minimsle
grootte, m. a. w. de kleinsten zijn grooter
geworden. Gunstige levensvoorwamlen
kunnen nu op de lichaamslengte wel in
vloed oefenen; maar de toestanden in de
'zuidelijke provinciën bewijze(u toch.i dat
dè rasfactor nooit geheel te elimineeren is.
Korte Kroniek.
liet overschot op de exploitatie van
de gemeentelijke electrische centrale- te
Delft, dat in het vorig jaar f 44.775.75 be
droeg, is dit jaar tot f ?l,901,2ü5 gestegen.
Het saldo verlies bedraagt nog slechts
f 6756.054.
Het kabelnet in de buitengemeenten is
in liet afgeloopen jaar uitgebreid met
ruim 28 K. M. of 166 pet. en met 2182 M.
of 12 pet. in Delft.
—Het echtpaar J. Hof, te Nieuw-Ain-
sterdam viert heden de 65-jarige bruiloft
met 118 nazaten.
Te Beemster wordt een nieuw Post
kantoor gebouwd.
Te Zevenbergen wordt een coup.
stoomzuivelfabriek gebouwd voor plm.
i 70.000.
Men wil te Harderwijk nog een Bel
gische school voor 400 kinderen oprichten.
In de Waalhaven te Rotterdam lig
gen nog 800 binnenschepen.
Land en Tuinbouw.
Veemarkt te Delft heropend.
Te Delft zal Donderdag 2 September a. e.,
onvoorziene omstandigheden buitengesloten,
wederom veemarkt worden gehouden. Vanaf
27 Mei j.l. is de marlet wegens het heerschen
van mond- en klauwzeer gesloten geweest.
De aardappeloogst.
In een belangrijk deel van Kennemerland
is dc oogst van zandaardappelen begonnen.
Het beschot is beneden het middelmatige,
vooral door de late en strenge nachtvorsten,
