ZATERDAG
29
MEI.
BUITENLAND.
De Oorlog.
LEiDSCHE BEELDEN.
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/" cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
1915.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt var) 1-5 regels f0.75, elke regel moor 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere rogol moer 10 cont
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- on Verkoop (goen
Handels-Adverientiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Dit nummer bestaat uit drie
bladen en het geïllustreerd
Zondagsblad.
Vrouwen-adel.
De vrouw, beschouwd volgens de begin
selen van het moderne heidendom, en de
vrouw, geplaatst in het licht der Christe
lijke leer schriller tegenstelling is moei
lijk denkbaar.
't Is waar, het moderne heidendom plaatst
de vrouw in een gouden schittering van
Diterlijke staatsie, in de walmende wierook
ran verfijnde honneurs". Maar wat zij
as in liet oude heidendom is zij in le
ledendaagsche wereld-zonder-God: slavin,
slavin van lusten en luimen, grillen en
nukken, passie en willekeur.
Het Christendom stelt daarentegen de
•ouw naast den man en beschouwt haar
ils een gelijkwaardig persoon. Zij
beeft uit te bloeien in blanke bloesems een
ligen leven, te ontplooien in vollen rijk-
hm een persoonlijk streven. En, wetend,
lat. de echtgenoote het intiemste gedachten-
n begeerten-leven van den man kan rich-
en, dat de moeder kan beslissen, wat het
loekomstig geslacht zal worden, geeft het
Ihristendom der vrouw een eere, dieper en
roller en wezenlijker, dan de .honneurs"
iie de wereld haar aanbiedt. Het geeft
laar tot krachtige schutse en tot" illuster
oorbeeld de Moeder-Maagd, die in haar
laagden-reinheid en moeder-rijkdom over
eeuwen heen de heerlijkste schoonheid
ieeft uitgespannen.
Aan de Katholieke vrouwen de taak om
lien vrouwen-adel, gepredikt door het
Ihristendom, te redden uit de ruïnen van
iet hedendaagsche heidendom en de pui
len van de verzinkende beschaving. Daar-
im moeten de Katholieke vrouwen een
c t i e voeren tegen vele misbruiken. En
ien van die misbruiken is de mondaine
nodeVerleden jaar werd er van ver-
chillende zijden gewaarschuwd tegen de
chandelijke buitensporigheden der heden-
laagsche mode. Dit jaar, in dezen ernsti-
en tijd, is er niet minder reden om dat
nisbruik te signaleeren. En meerdere bis-
choppen, zelfs in de oorlogvoerende lan-
ien, hebben er dan ook reeds hun stem
igen verheven.
Wat verleden jaar onze Doorluchtige Bis
shop sprak, bij de opening van het re-
raitenhuis ,,De Thabor" te Rotterdam, zou
D. H. ook dit jaar, helaas moeten getui-
;en: Zelfs onze Katholieke vrouwen laten
ich dwingen door een tyrannieke mode,
ooals het Christelijken vrouwen om een
acht woord te gebruiken niet past."
Dat nog vele vrouwen en meisjes, die in
ai grond van haar karakter godsdienstig
ijn, de ernstige gevaren, die de exces-
e n, de buitensporigheden van de mo-
ane vrouwenkleeding met zich brengen,
liet erkennen, is voor een deel het gevolg
au het coquetteeren met de eischen van de
londaine mode, van het'gemis aan moed
m de ondeugd van uit de hoogte te behan-
telen, van de vrees om als braaf" te wor-
leu aangezien. Voor hen geldt echter de
iweldige waarheid, neergelegd in het
'oord van den apostel .Tacobus: ,,Wie de
rien d der wereld zijn wil, wordt de
ij a n d van God."
Zeker, men kan bij de bestrijding der
ledendaagsche mode zich schuldig maken
an preutse h h e i d. En dat is na-
uur] ijk! verkeerd. Men eische niet de
latige deftigheid van de matrone en de
leedi j van de jeugd, voor wie een bekoor-
ijke elegance, harmonieerend met de
rischheid en kleurigheid van het jonge,
lije leven volstrekt niet onpassend is. Wij
aggen echter: een bekoorlijke ele-
ince wat onder de tyrannie van de
mondaine mode .elegant" wordt ge-
o&md is voor iemand, die Katholiek denkt
en Katholiek voelt, terugstootend
■en ergerniswekkend
Daar wordt ook en vooral zelfs in
deze dagen veel gesproken over feminisme
en vrouwen-emancipatie. Er is ook een
Roomsch feminisme en een Room-
s c h e vrouwen-emancipatie: de vrouw
zorge er voor, dat door den man worde
hoog gehouden het l'honneur a u x
femmes", „eerbied voor de vrouwen".
En deze leuze wordt een ijdele klank, als
de vrouw zelf die eerbied vertrapt in het
slijk der moderne zedeloosheid, zich uitend
in velerlei vormen, ook in de kleeding.
In den Rijksdag hield gisteren de
Rijkskanselier een rede in verband met
den oorlog met Italië. De Duitschers
hernemen het offensief op het Oostelijk
oorlogsterrein aan de Doebissa. De
Russen zijn bij Sinsjawa over de San
getrokken. Eenige schepen zijn getor
pedeerd of op een mijn geloopen. De
Fransche paketboot „Champagne" leed
schipbreuk ter hoogte van St. Nazaire;
900 passagiers zijn op een ander schip
oyerge&racht. Een Turksche nota
over het Suez-kanaal wordt aangeboden
aan de met Turkije bevriende en de
onzijdige staten.
In den Duitschen Rijksdag.
Rede van den Rijkskanselier
Von Bethman Holweg.
Gisteren kwam de Duitse.Ine Rijksdag
onder groote belangstelling bijeen. Alle
tribune-s waren overvol.
Dadelijk bij de opening sprak die Rijks
kanselier, die het ijzeren kruis eerste
klasse droeg.
Aan diens rede is het volgende ontleend:
Toen ik acht dagen geleden hier het
woord voerde, bestond er nog een flauwe
hoop, dat het meedoen van Italië tegen
ons verhoed kon worden^Die hoop is ver
vlogen. Het Duitsche gevoel verzette zich
tegen de mogelijkheid om aan zoo'n om
mekeer te kunnen denken. Thans grifte de
Italiaansche Regeering zelf haar trouw
breuk met bloedige lettert en onvergan
kelijk in het boek der wereldgeschiedenis.
(Levendige toejuichingen). (Geroep: „Zeer
juist". Stormachtig applaus).
Niemand bedreigde Italië, noch Oosten-
rijk-Hongarije, noch Duitschland. Of de
Triple-Entente het bij verlokkingen heeft
gelaten, zal de geschiedenis later leeren.
(Levendig bravo). Zonder dat één druppel
bloed vloeide, zonder dat het leven van
één Ttaliaan verloren ging, had Italië een
lange lijst concessies, 'diie ik u onlangs
voorlas: land in Tyrol en aan de Isanzo,
zoover de Italiaansche taal klinkt; bevre
diging van de nationale wenschen in
Triest; vrije hand in Albanië; een waarde
volle haven te Valonia. Waarom hebben zij
dit alles niet aangenomen? Willen zij wel
licht Dultsch-Tyrol veroveren? Handen
•af! (Stormachtig ppplaus.) Wild© Italië
zich aan Duitschland vergrijpen, waar
aan het in zijn wording tot groote mogend
heid zooveel heeft te danken. (Zeer juist!)
en waarvan het met geen enkel belang ge
scheiden is?
Duitschland stond met zijn woord borg
dat de concessies uitgevoerd zouden wor
den. (Geroep: hoort," hoort!) Er was geen
plaats voor wantrouwen. (Instemming.)
Zeker, het land van de Italiaansche taal
aan de Noordgrens was van ouds een
droo-m, een wensch van iederen Italiaan,
maar toch wild© het Italiaansche volk in
groote meerderheid niets van den oorlog
weten. Ook niet de meerderheid van het
Parlement. Nog in de eerste dagen van
Mei waren volgens de béste kenners van
de Italiaansche veihou-dingen vier vijfde
van den Senaat, twee derden van de Ka
mer tegen den oorlog.
Alleen het straatpublhq was onder de
welwillende leiding van de Staatslieden
van het Kabinet, bewerk! door het goud
der Triple Entente, onder aanvoering van
gewetenlooze oo r logso ph itsers tot een
bloed roes geprikkeld, dat de Koning met
revolutie, alle gematigden met moord en
doodslag dreigden, als zij' niet wilden mee
huilen in het oorllogsgesch reeuw.
Wij deden alles om Italië's afval van het
verbond 1© verhinderen. Ons viel daarbij
te beurt de ondankbare rol van den trou
wen Oostenrijkse hen bondgenoot, met
wien wij dagelijks éénzelfden strijd we
ren, er toe te brengen door afstand van
geërfde gebieden, den derden bondgenoot
er toe te bewegen zijn verdrags-trouw na
te komen. Dat Oostenrijk tot de uiterste
grens is gegaan en al het mogelijke deed,
is bekend. Vorst Von Biilow, die opnieuw
in actieven dienst van het Rijk trad, stelde
al zijn diplomatiek talent, al zijn kennis
van de toestanden in Italië, en al zijn per
soonlijke eigenschappen in dienst, ten
einde tot overleg te geraken. Wanneer dan
toch zijn arbeid te vergeefs was, heeft het
gansche volk hem dankbaar te zijn. (Le
vende toejuichingen.) Wij zullen ook dezen
storm doorstaan. Van maand tot maand
verbinden wij on-s nauwer met onze bond-
genooten. Van af de Pilica tot de Boekonna
hielden wij met taaie volharding naast
onze Oosfcenrijksohe kameraden maanden
lang Stand tegen de reusachtige over
macht. Zegepralend zijn wij begonnen, ze
gepralend zullen wij verder gaan.
In geest, trouw, vriendschap en dapper
heid, waarvan onze legers onwankelbaar
bezield zijn, zullen wij ook den nieuwen
vijand ten schande maken. (Levendige toe
juichingen.) Turkije viert in dezen oorlog
een schitterende wedergeboorte. Het gan
sche Duitsche volk volgt kf.d geestdrift het
geheele verloop van dezen hardnekkigen
strijd, waarin het Turksche leger en de
Turksche vloot de aanvallen van den vij
and met zware slagen afweren. Tegen den
levenden muur van onze mannen in het
Westen stonden de vijanden tot heden te
vergeefs op. Mag dan op enkele punten de
strijd zwevende blijven, mag hier of laar
een loopgraaf of een dorp verloren gaan,
of gewonnen worden, de groot© doorbraak,
die_onze vijand sedert vijf maanden aan
kondigt, blijft uit; zij zal hem niet geluk
ken. Zij zal op de doodsverachting en den
dapperheid van onze helden afstuiten.
Van het Westelijk oorlogs
terrein.
In het Westen duurt de strijd tusschen
Dixmuiden en Atrecht nog steeds voort.
Over het algemeen genomen is het offensief
aan de bondgenooten, hoewel ook de Duit
sche troepen hier en daar aanvallend op
treden. De wederzijdsche linies hebben er
echter nog geen verandering van beteeke-
nis ondergaan.
In de Vogezen is de strijd met nieuwe
woede ontbrandt. Een Duitsch legercorps,
dat ten N.O. van de Lorette-hoogte, het
brandpunt van de vijandelijke doorbraak
poging, staat, heeft, naar uit Berlijn wordt
gemeld, sedert den 9den Mei 14 Fransche
officieren en 1450 soldaten gevangen ge
nomen en zes machinegeweren vermeesterd.
Van het Oostelijk oorlogs
terrein.
Het gedeelte van dit front, waar thans
de strijd op zijn hevigst woedt, strekt zich
uit van Opatow (in den bocht van den
Boven-Weichsel) tot aan de linie Stryj
Dolina (ten Zuiden van den Dnjestr in Zuid-
oost-Galicië).
Op dit 300 K. M. lange front vallen
de Duitsche en Oostenrijksche troepen met
aanzienlijke strijdkrachten de Russen aan
Het streven van liet DuitschOostenrijk
sche centrum is de Russen van Przemysl
af te snijden. Tot zoover is het echter tot
nog toe niet gekomen. De strijd duurt vol
gens de wederzijdsche berichten met onver
anderde hevigheid voort. De Oostenrijkers
melden de bezetting van Nienowice, een
plaats die .tegenover Radymno een vijf ki
lometer ten Oosten van de San ligt. Voorts
melden de Oostenrijkers een succes bij
ITussakow, dat ten Zuidoosten van Prze
mysl ligt. Aan de Doebissa gingen de Duit
sche troepen opnieuw tot het offensief over.
De aanval door hen ondernomen aan beide
zijden van den weg RossienyEiragolo
werd met goed gevolg bekroond. Hierbij
werden 3120 gevangenen gemaakt.
Op den linkeroever van de San bij Sienia-
wa gelukte het den Russen zich daar te
nestelen en veroverden zij zes kanonnen.
Van het Zuidelijk oorlogs
terrein.
Uit liet Oostenrijksche hoofdkwartier
wordt d.d. 28 Mei gemeld:
In Tirol zijn Italiaansche afdeelingen op
tal van plaatsen de grens overgetrokken,
waar zij aanvankelijk slechts met eenige
gendarmen en verkenningspatrouilles te
doen hebben gehad. De beschieting van
onze grensversterkingen met zwaar geschut
is gestaakt.
Ook aan de Karinthische grens en in de
kuststreek is tot dusverre niets noemens
waards gebeurd.
Een protest tegen den oorlog.
Het „Berl. Tageblatt" verneemt uit
Lugano: Zestig van de ongeveer negentig
Italiaansche bisschoppen en aartsbisschop
pen protesteeren in een verklaring aan Sa-
Landra tegen den oorlog, welke naar hun
meening te vermijden ware geweest.
D'Anunzio.
Het „Berl. Tageblatt" verneemt, dat
Gabriele d'Anunzm aan boord van e©n
slagschip is gegaan om als zanger van de
Adriatische Ze© den oorlog mee te maken
of, zooaLs hij zegt „in glorie en schoonheid
rond te varen".
Op Zee.
Op een mijn gestooten.
Het Deen9che stoomschip ,,Ely" met 2000
ton kolen aan boord, onderweg van Schot
land naar Sundsval, stootte bij S'öderarm
in de Golf van Aaland (noordelijk van
Stockholm) op een mijn en zonk binnen
vijf minuten. De bemanning kon met ach
terlating van haar hebben en houden het
leven redden en in de booten klimmen en
landde des namiddags te Norrtelje.
Schip in den grond geschoten.
Het Engelsche stoomschip „Cadeby" van
Oporto naar Cardiff is ter hoogte van de
Scilly-eilanden door het kanonvuur van een
duikboot in den grond geboord. Alle opva
renden, onder wie vier passagiers, zijn ge
red.
(De „Cadeby", een stoomschip van 1130
-ton bruto, werd in 1892 gebouwd en behoor
de aan de Cadeby S.S. Co. Ld.)
De „La Champagne" gestrand.
De Fransche paketboot „La Champagne"
is voor St. Nazaire gestrand. Negen hon
derd passagiers zijn van boord gebracht.
De „La Champagne" is .zwaar beschadigd.
(De paketboot „La Champagne", groot
6726 br. tons, gebouwd in 1885, behoort
aan de Comp. Génér. Transatlantique, te
Havre.)
De torpedeering van de „Nebraskan".
De torpedeering van het Amerikaansche
schip „Nebraskan" door een Duitsche duik
boot heeft in de Vereenigde Staten groote
verontwaardiging gewekt. De New-York-
sche „Tribune" schrijft: Indien werkelijk
blijkt, dat het schip getorpedeerd is door
een Duitsche duikboot, dan moet de Ame
rikaansche ambassadeur ,to Berlijn terugge
roepen worden. Bernstorff moet zijn pas
poorten krijgen en alle diplomatieke be
trekkingen met Duitschland moeten worden
afgebroken. Indien inderdaad de „Nebras
kan" is getorpedeerd, dan moet men aanne
men, dat de Duitsche regeering den oorlog
wil.
Zweedsch 6chip gezonken.
Het Nederlandsche vrachtstoomschip
„Tres Fratres" is te Stavanger aangekomen
met zeven man van de Zweedsche boot
„Rosvall", uit Iscarshamn Bank, met
planten uit Oscorshamn (Sunderland). Op
weg naar Malmö hield een Duitsche duik
boot de Zweedsche boot aan, maar liet haar
verder gaan, nadat haai- papieren waren
doorgezien. Op 26 Mei had te vier uur in
den middag een vreeselijke ontploffing aan
dek plaats, toen het schip zich bevond op
56° 35' N.B. en op 2° 30' O.L. Aan bakboord
zijde werd het schip zwaar beschadigd.
Twee man werden gedood. Toen hot schip
tegen tien uur zonk, kwam het Nederland
sche schip, dat de bemanning redde.
Do „Princess Irene".
In Engeland vreest men dat tweehonderd
personen zijn omgekomen. Behalve de
equipage, waren zos en zeventig werklie
den aan boord om het schip te kalefateren,
dat vroeger als transatlantische stoomcr
toebehoorde aan de Canadian Pacific Mij.
Do ontploffing had plaats om elf uur
's morgens. De schok was zoo hevig, dat
geheel Sheerness trilde; de ontploffing was
geweldiger dan bij de „Bulwark". Een
rook- en vlammenkolom steeg op. Overblijf
selen van het schip zijn te Maidstone, op
vijftien mijl afstands, gevonden.
Duitsche duikbooten in de Middcllandschd
Zee.
De bijzondere correspondent van de
„Echo de Paris" te Saloniki meldt, dat er
ernstige aanwijzingen bestaan, dat Duit
sche ;lu:kbooten Tsjcsmé, nabij Smyrna,
gebruiken als basis voor hun operaties. Do
Turksche autoriteiten oefenen op dit ge
deelte van de kust een buitengewoon scherp
toezicht. Dit is dus een bevestiging van de
reeds door den maritiemen medewerker van
de „Times" uitgesproken bewering.
Zweedsche stoomschepen opgebracht
Do Zweedsche stoomschepen „Ella", van
Stockholm naar Huil, en „Birgit", van Huil
naar Stockholm, zijn door Duitsche oor
logsschepen naar Swinemünde opgebracht.
Het Zweedsche stoomschip „Sydland",
metende 3000 ton, met een lading van do
General Cargobound op weg van New-York
naar Zweden, is door een Engelsch oorlogs
schip prijs gemaakt en naar Hartlepool op
gebracht.
Verschillende Oorlogs
berichten.
Dreigend gebrek aan visch in Frankrijk.
De Matin"' maakt .zich ongerust, dat
er gebrek aan visch zal komen. Alle via-
schersvaartuigen worden n.l., naar gelang
ze in de havens binnenvallen, gerequireord
door de maritieme autoriteiten - naar het
schijnt voor troepenvervoer.
De betrokken reeders en handelaren vree
zen, dat door dezen maatregel weldra de
aanvoer van visch zal moeten worden stop
gezet. In gewone tijden wordt dagelijks te
Parijs 200,000 kiLo vcrsche zeeviach ter
markt gebracht.
De toekomstige belangen der monachheid.
Te Bern is 28 Mei begonnen do Inter
nationale Conferentie „voor de toekortt-
stigo belangen der mensehlieid". De zittin
gen vinden plaats in het Internationaal
Vredesbureau. Een der voornaamste pun
ten van bespreking zal uitmaken het ge
vaar voor den toekomstigen vrede, dat ont
staat door annexatie van land togen de
wil van de bewoners.
Wat „Leidsch-Kleingoed" op rijm.
de Viisclimankt, nummer 18,
Stond een winkelpand je leêg.
Me Leidsche burgers juichen
'Nu dit een bestemming kreeg,
"i in deze leêge woning
Onze „brood-voorziening" kwam,
nu Leiden's Éérste Burger
Er de éérste „broodkaart" nam!
M de wereld leed sinds jaren
de „Annexati e"-k oo rt s....
thans zien we de gevolgen
Oorlogsweeën, en-zoo-vóórts!
die annexatie-plannen
Komen nu wél duur te staan.
'Ligt. hier niet een wijze les in
irWiien de schoen past trekk' hem aan!"
Leiden kreeg een „Vuilverbranding"
Volgens Hygiënisch-pilan'
Waar men in „gemeente-emmers"
Nu z'n vuilnis brengen kam.
Alil-es gaat daar in 'n oven....
't Is 'n wonderlijk gedoe
Wait zoo'n oven kan verslinden,:
Tot belastingcenten toe
In verschillende stadswijken
Prijkt een peper-bus-sig ding.
Die gebruikt thans de Gemeente
Als plaats voor: „aankondiging".
Al I e nh an de-kleu r-p 1 akkaten
Die vermelden wat geschiedt.
Dat mag nu al „practise h" wezen
Erg „aosthetisch" is dat niet!
Leiden is zich uit gaan breiden
In het laatste jarental.
'n Massa groote-stad-sche dingen
Vindt je óók ;'m Leiden al....
Maar je kunt toch altijd merken
Dat je nog in Leiden bent;
Op de drukke slim ten-hoeken
Vindt je geen „verkeers-agent".
Leiden is zich uit gaan breiden
's Jonge, jonge wat een stad,
Atax, Nacht-dienst, breede bruggen,
Dienstverrichting, weet ik wat!....
Toen ik dèt ging uitbazuinen
Weet wat 'k toen te hooren kreeg:
Twee van Leiden's drukste straten
Heeten toch nog altijd „steeg"....,
Leiden is zich uit gaan breiden
Zooals menig groote stad,
Zeker omdat men hier anders
Met te groote „stads-kae" zat!?!
Leiden is zich udt gaan breiden
Wordt nog „groszstadt"-in-'t.kwadraat
A!s nu ook de Leédsche burgers
„Rechts" gaan houden op de straat.
Leiden heeft bij al dat wond're
Nog 'n prachtig abattoir.
Heel het Leidsche slagers-gilde
Brengt en slacht daar zijne waar.
Koelen, varkens, paarden, schapen,
En nog méér van dat geslacht
Wordt er „naar den eisch der tijden
Pijneloos ter dood gebracht."
En als dat is afgeloopen
Als het slachten is gebeurd,
Worden onze rund er-lap pi es
Er eens extra nog „gekeurd".
Daarvan profiteeren we allen
Leiden's gansche burgerij,
Maar het „keur-loon"-geld legt énkel
Onze slagerij erbij....
En de slagers hoor je mop'pren
Hoor je ki'.agen: „ach en wee!
„Waarom dokken niet de burgers
„Hun „gekeurde" lappies meê?
„Het is toch niet meer dan billijk
„Hier d'ient langer niet gedraald -
„Wat door éllen wordt genoten
„Ook door éblen wordt betaald!"
Lelden eert z'n groote mannen
Doet ze zelfs een beeld cadeau
Rembrandt, Van de,r Werff, Boorlhaave
Prijken nu al jaren zoo,
Ai'.s aan afschrikwekkend voorbeeld
Voor het dierbaar nageslacht,
Welke eer aan groobe mannen,
Hier in Leiden wordt .gebracht.
Want de eerste, onze Rembrandt,
Onze kleuren-kunstenaar,
Zet' men met wat groen cn bloemen
Bij een grooteurinoir"!
En de laatsten staan te peinzen
Waar de stads-weikman toch blijft
Die de vogel-souveniertjes
Van hun groene jas afwrijft....
Een student die voor 't examen
Minstens zesmaal was „gestraald"
Schreef dat „lam geval" aan pipa
En z'n slotwoord was „betaal 't".
Vader schreef 'n nijdig antwoord,
Deed 'r toch de duiten bij
En hij spe'de op de adres-kant:
„Lijden" (met 'n lange ij)
KEES.
