Ingezonden stukken.
00RL0GS-VARIA.
pg Ft. K. GEMEENTE te roblof-
arendsveen.
WelEerw. Heer van Wetering is in
jaar 1781 den 11 April overleden en
.id opgevolgd door den WelEerw. Ileer
iaiines Atonius van Langen, geboren to
terdam, weleer te Wervershoeve, die
den 23 Januari 1783 overleed! Hij
ird opgevolgd door den ZeerEerw. Heer
^nnes Bapfista Muyserts, die van 1763—
pastoor te Hoogwoud, van 1775—1783
gloor te Abcoude, en van 17831801
gloor te Roelof ar ends veen geweest is.
was geboren te Zierïkzeé. Uit hoofde
ouderdom en zwakheid deed hij in het
1801. afstand van zijne 'bediening en
27 Fèbruari 1803 is hij overleden. In
plaats werd benoemd de ZeerEerw.
Itr Liidolphus Brouwer, te Batavia ge-
>n, pastoor te Noorden, die echter, al-
•eBS hier in bediening te treden, aldaar
na zijn benoeming overleed den 8èri
1801.
Toen werd de ZeerEerw. Heer Joannes
tylink, weleer pastoor te 'Wijk aan
en Duivendacht, hierheen gezonden,
was geboren te Amsterdam in het jaar
Onder dezen pastoor is de toren op
Kerk gebouwd in 1810, en is ook de klok
het uurwerk daarin gekomen. Het bou-
van den toren kostte f 1300. De klok
nieuw gekocht voor een gulden liet
wegende 154 pond. (Dit. is nog. de
eiiwoordige kleine klok). Het uurwerk
«ite f66.Hij overleed den 19 Januari
in den ouderdom van bijna 70 jaren
werd den '23en Januari te Rijnsater-
lüde begraven. Zijn opvolger was de
ereerwaarde Heer Simon van Veen;
iren te Rijnsaterwoude, die Vroe
ds pastoor te Den Helder, Göes
aag was werkzaam geweest. Öhdéi*
ien pastoor werd in hetzelfde jaar zijner
noeming 1817 een kerkhof aange".\?gd,
(welk den 15den November van dat j aai
den toenmaligen Aartspriester van
[Hand, Zeeland en West friesland, Jaco-
Joannes Cramér plechtig werd inge-
jend.
jfa den dood van pastoor Van Veen, 21
werd de ZeerEerw. lieer Gerar-
Boode, pastoor te Texel, hier aange-
Onder dezen pastoor is o. a. de pas-
verfraaid met ramen in den west-
Hij overleed hier den 3 December
in den ouderdom van bijna 51 jaren
werd den 9 daaraanvolgende hier
;raven. De volgende maand Januari
werd hij opgevolgd door den Zeër-
Heer Christianas van Leeuwen,
ileer pastoor van Monster en Velzen.
min'1849 pastoer Van' Leeuwen voor
pastoraat bedankte, werd tot zijn op-
iger aangewezen de .ZeerEerw.. .Heer
Mines Mathias van- der Stoot; Onder de-,
i pastoor werd de oude- kerk, dip, sinds
gestaan had en grootendeels uit hout
opgetrokken, vervangen door een
Stel nieuwe uit steen, 'gebouwde, .groota
Diskerk, welke den .30 Juii 1856 door.Z.
H. Fr.anciscus- Jacobus van Vrpe, Bis-;
i van Haarlem, plechtig werd inge-
terwijl van. den toren de niet opwel
lende tonen weerklonken- der, gr ooi?
MÖ'CCCLv doór'PêtTüs 'vim Eg-
Dd en diens huisvrouw Maria Hodgen-
gegeveh. Was dé grootste taak' nu
bracht, de Kerk met de noodïge en
;ende ornamenten op te luisteren, dit.
e[ bewaard voor den opvolger var,
toor Van d. Stoot (die déh'v'15 Juni 1872
een ziekte, van twee jaren stierf in den
erdom van. ruim 66 jaren), voor
ZeerEerw. Heer Jacobus Córnelis van
lood, die in 1843' tot priester gewijd,
jaar als kapelaan en daarna te Enk-
iien en Weesp als pastoor werkzaam
leest te 'zijn, in 1872 als hgrder dezer
ochie wérd' geïnstalleerd; doch weldra
"geeenerborstkwaal in een zie-
ijkheid verviel waarvan hij niet meer
stelde.
fenigvuldig zijn dé vruchten zijner
werkzaamheid. Nadat, Omstreeks
jaar 1873, het vroegere altaar door een
nieuw uit ,de-n grond opgetrokken
enen hoogaltaar was vervangen, wer-
gelijk uit de opschriften blijkt, in
in plaats der vroegere houten zijal-
<n, een bekoorlijk en net steënen altaar
óei' bescherming der II. Maagd te'r
""e en een gelijk altaar onder be-
irming van den H. Josef ter zuidzijde
het hoogaltaar ten geschenke gege-
trvolgens mocht de ijverige herder het
Wgen smaken tegelijk met een sierlijke
uwe pastorie (waarvan de eerste steen
or hem zeiven werd gelegd den 20 No-
mber 1877) een keurig en doelmatig door
ingerichte parochiale zusterschool le
verrijzen onder bescherming-van .zijn
empa troon- den H. Jacobus den Meèr-
In het jaar 1878 werd deze plechtig
wijd, terwijl, het vroegere pastoorshuis
ren woning van een twaalftal zusters
1 J. M. J. uit liet Moederhuis te 's-Her-
'h werd ingericht. De ijveiwollè
feamheid en de opofferende bemoei
en dezer Kloosterlingen brengen ten
%e dage nog onschatbare vruchten
^as reeds vroeger onder pastoor Van
-pQrl de talrijke Beeldengroep, waar
de onze parcchieperk prijkte, vermeer-
ljnet éeai beeld, het Aanbiddelijk Hart
Heeren vooa-steilende, den 30 October
viea-de- men de inwijding van het
(uwe orgel een geschenk der destijds
linge weduwe van E. Turk, Al id a
terwijl dit nieuwe sieraad van
tempel zijn opwekkende tonen ver-
- e met liet blij gejuich der pa.ro-
Twee jaren te voren werd reeds
nieuwe doodenakker aangelegd, wei
na zijn voltooiing in deai zomer van
laar 1885 plechtig werd ingewijd.
.Ie vörder zal den arbeid, .die moeite
/örgen, beseffen kunnen, welke de ka-
•J5ri van pastoor Van 't. Rood, de Wel-
h'eea' G. S. Koopman (later pastoor
»u<le Wetering, deken van Schagen
•nama van Alphein") .besteedde aan de
)r der jonge.lin.gen dezer parochie,
het oprichten eener congregatie van
Onb. Ont. onder bescherming van
Pancratius, de kernachtige zin-
.vterende ,,Door Deugd tot Vreugd"
ten jure barer oprichting' slechts
47 leden, welke den 8 $£vember 1883 hun
opdracht deden, p-ndei*"'de waakzame lei
ding van den WelEerw. Heer Koopman
was dit getal in 1889 reeds tot 120 geklom
men en het getuigt nog steeds van Bene
mend en bloei: Werd 'de finantieéle toe
stand gewaarborgd door vier der voor
naamste ingezetenen dér parochie, na wei
nig tijds werd reeds een 'verenigingslo
kaal opgericht, die sedert alweer aanmer
kelijk is vergroot.
Pastoor van 't Rood stierf 4 Mei 1891 en
werd in het nieuwe priestergraf, door hem
zeiven opgericht, het eerste begraven.
Hij werd opgevolgd door den ZeerEerw.
Heer H. Schliiter, eerder pastoor te Maas
land, (Uedén 5 Juni 1891 zijn intrede deed"
in déze parochie. Deze stierf echter reeds
na een maand hiergewéést te zijn, den
3 Juli, om opgevolgd te" worden door den
ZeerEerw: Heer A. L. van Rijn, die vroeger
kapelaan in déze gemeente geweest was.
Deze pastoor deed zijn intrede 7 Augustus
1891. In 1893 werd een gedeelte van déze
parochie afgescheiden h.l. Oude Wetering
om een zelfstandige parochie té worden,
waarvan tot eerste pastoor werd benoemd
de ZeerEerw. Heer G. S. Koopman, die, 17
jaar Kapelaan in Roelofarendsveeh was
geweest. Wat al verdienstelijks de onver
moeide pastoor van Rijn in den tijd van
14 jaren, die hij hier is werkzaam ge
weest, gedaan heeft tot eer van God, tot
luister van zijn tempel en stichting der
geloovigen is haast niet te noemen. Aller
eerst werd de onooglijke torenspits ver
vangen door een van steen, een sieraad en
model voor geheel de omgeving. De Kerk,
die bij zijn komst een bedroevende aan
blik gaf, werd in- en uitwendig hersteld en
verbeterd. Het pannendak werd vervangen
door een leien. Door den allerwege be-
kenden kunsschilder Jan Dunselman werd
ëen monumentale Kruisweg geschilderd,
de trots van de> parochianen, een aantrek-
-Mngspiint voor vreemde kunstenaars. Ein
delijk Werd de geheele kerk door den heer
Dunselman gepolychromeerd met een
rijkdom van gouden tinten. Wegens de
zwakke gezondheid nam pastoor v. Rijn
ontslag- en overleed te Delft in het gesticht
der Zusters.
Als opvolger van pastoor v. Rijn deed
de Zeereerw. heer Herscheit zijn intrede,
die nog krachtdadig onze parochie be
stuurt. ZijnEerw. is onafgebroken werk
zaam. Noemen wij de nieuwe parochiale
scholen der Zusters, het imposante St.
Jacobusg'esticht, de uitbreiding der pasto
rie met een vleugel, en naar verluidt wor
den er nog nieuwe plannen om te bou
wen gemaakt.
MEMENTO.
Doorsamenloop van omstandigheden is
dit vervolg langer, dan onze bedoeling' was,
blijven liggen. R e,d.
- Strijd penning.
Vande Hnantleele di-aagkraclnb öïfów
'Kajihioheken wordt' in deze zware tijerem
véél gevraagd. 1
Vo.oij; vadertend'ëFs en -'Beigeitf %i'
en velje 'andërè ndódfïijdëndéh 'wordt om
'aö-hhoézen en bijdragen verzocht eh
te recht, wie kan,, hij geve! Wje veel.be.-
zit, geve "veel; wie ovgi* weinig' Beschikt,
brengd weimag bij,; -m,aer allen meteen uit
liefde Voor God en' den naaste.
En bij al die beden om hulp voegen cok
wij, dat is, de Vereeni'gahg 'Voor Eer en
Deugdi de ónze, omdat ook wij ondersteu
ning hard noodiig hebben.
Eischt iedere oorlog grooie somnjen, de
oorlog, dien wij voeren tegen dé openbare
onzedelijkheid, kaai evenmin zonder gel-
di&Iij-ken steun gestreden worden. Ziet al
leen reeds de giroofè onkosten, welke de
uitgaven onzer tijdschriften vraagt. Zet
ten wij den imteekenprijs hoog, zoodat wij
daaruit een strijdpenning zouden gewin
nen, dan klagen de besturen der plaatse
lijke vereeni,gingen: „De prijs is te hoog;
de meeste onzer leden kunnen dien
niet opbrengen! Zetten wij den
prijs te laag, dan beroovén wij
ons van het weinige, dat zij aan de
kas geven. Immers iedereen kan nareke
nen, dat het tijdschrift Manne-nadel dat
verleden jaar volgens de voorwaarden
6x16, d. i 96 bladzijden moest leveren,"en
inderdaad 238 gaf, dus 142 bi adz. meer,
geen winstgevende zaak is. Voeg nu daar
bij de aanzienlijke onkosten voor aan
koop van boeken en tijdschriften om
h'üHig-actueel te blijven móeten wij toch
voortdurend op de hoogte blijven, van
hetgeen verschijnt; .de onkosten voor
reizen en correspondenten; de onkos
ten voor het drukken en verzenden van
allerlei waarschuwingen en. circulaires,
en nog zoovele anderen is het u dan
niet duidelijk, strijdgenooten voor ons al
ler edele zaak, dat wij ook een strijdpen
ning dringend noodig hebben?
Gij erkent bet hooge nut, de groote heil
zaamheid. de uiterste noodzakelijkheid
van onzen strijd tegen de openbare zede
loosheid; hejpt ons dan daarbij naar ver
mogen.
Ziedaar de bede aan alle lezers van
dit blad.
Geeft u op voor een jaarlijksche bij
drage, zend uw 'strijdpenning voor uwe
en onze zaak per postwissel of aangetee-
toenden brief aatn het Hoofdbestuur der
Vereeaïiiging te Rolduc.
J. BEMELMAN,
Sécret.-penningm.
Land en Tuinbouw.
De Stikstofbemesting.
Het is wel sukkelen met de bemesting
dit voorjaar, maai- land- en tuinbouw
kunnen zich toch nog, al is het maar ten
deele en gebrekkig, van de beno'odigde be
mesting voorzien. Men, kan nog 'komen
tot een volledige bemesting, al is het dan
ook tot boogere prijzen. Geen enkele der
4 posten van de boerentafel behoeft fe ont
breken, al zal voorzeker menige landbou
wer en hteü'fgè landbouw- en aank'oópver-
eeniigilng er fü geslaagd zijn te Aekoiuen,
wat en hoeveel mein verlangde. De phos-
phorziuux'Beimesting in den voim van Tho
rn asmc el en de kaldbeonestang in den orm
van kainiet en 40 kaljzout konden, daar
die meststoffen die laatste maanden niet
afkwamen^op menige weide eai akker niet
worden, aangewend, maar superphospliaat
en paitenkali' waren gelukkig als vervan-
gioigsmiddeleni aanwezig. Ook kalk en
mengel ontbraken niet,, Hoe zou het gaan
met de stikstofbemesting, speciaal met de
CliiJisalpetier? wias veler bezorgde vraag.
Men vreesde een tijdlang, dat die stik-
stofineststof bij uitnemendheid eveneens
zou uitblijven.. Er is echter reeds wat af
gekomen: 18.500 ton. Dit is evenwel slechts
1/5 deel van hetgeen ons land behoeft. Nu
luiden de berichten, dat nog pl.m. 90,000
ton Zwemmende" is, 'maar.wannéér dit
zal arrive eren, weet men niét. LWij willen
hopen, dat ze spoedig komen zal.
De Ghili biedt aprl de planten"het stlk-
stofvoedsel in den meest begeerlijken
vorm, waaraan id'toe te sclirijVèn, dat die
meststof zoo vlug, dikwijls zoo verras
send vlug wérkt. Sedert jaren is dan. ook
delandbouwer zoowel als dé tuinbouwer
gewoon zich iin het voorjaar bij het zaaien
en na het planten, en voorts den gehee-
len zomer en nazomer door,1 te bedienen
van de Chili salpeter, tlie men geregeld
hij de hancl heeft om de gewassen in bun
groei aan te wakkerenDit mag nu ook
vcoral} in de komende maanden, niet ver
zuimd worden, want meer dan ooit moet
er. naar gestreefd worden om den grond
zoo productief mogelijk te" maken. Yv'at
ons Wfacht, weten we niet, maar enzo
voorzorgen dienen we te nemen', opdat
straks; de oogst, voorzoover .dit van ons
mensclxen afliangt, zoo ruim mógelijk zij.
Daaroni mogen we geen half wierk doen.
Hebben we onzen grond voldoende van
phospliorzuur, kali en kalk vóórzien, dan
mag niet uit zuinigheid de dure stikstof-
bemesting veronachtzaamd wórden, dan
moet nogmaals in de beura_ geta.st wor
den, wil men niet, dat de reeds gemaakte
kosten slechts ten deele ïendeeren en de
oogst beneden de verwachting zul 'blijven.
Men weeit immers,, 'dat de aangebrachte
voedingsstoffen slechts dèn in voldoen.cte
mate werken, als van alle genoeg
is aangebracht; dat 'overvloed van het
eene niet heit gemis van hét andere ver
goedt; dat integendeel de hoeveellied van
den oogst wordt bepaald door die voe
dingsstof, w,elke inde m i n el e r h e i d
is. Derhalve mag de Chilizak in 'lezen
"sle'èhtén tijd niet minder aangesproken
Worden dan andere jaren; men getrooste
zich dp uitgave om straks ni;et nog neer
onder'yden druk te komen.
lnzopderhead voor den tuinier ss de Clii-
l-isalpeiter onmisbaar, omdat hij, méér
dan djé landbouwer, er- belang bij beeft
goedig te kunnen oogsten,./ vroeg ter
murkt^te kunnen .gaan:, de vröege groen
ten'vopral moeten de; teelt goed maken.
'BóViendien: al wat snel rijpt,, is ïiialsch
én smakelijk.
Dat CVliln ïovfl/wv JoHB.-mss looii<rllU
kan zijn, Hionder :dat.de. bödem:.WQrdt »it-.
'geput f.c zoo als welen; Jóóg-, méei^fen is
dool' vjerscliillende proeven "bewezen. Op
een proefveld te Koedijk, onder het res-
sort van den -Rijkstuinbouwleeraar voor
Noord-HoUand, waren de 2 perceelen bea-
de met bagger bemest en kreeg é'én bo
vendien een o verbena estilng met 40 K.G.-
Chili. Dat was op de 50 roeden. Het eene
perceel; leverde-358.kooien, het..andere 733
kooien: le soort, de gift van 40 K.G. Chili
gaf dus een meer-opbrengst per 50 roe
den van 375 kooien lesoort, de oogst was
meer dan .verdubbeld.
Was nu perceel II d.aardoór uitgepraat
of minder geworden daar -perceel 7? Het
tegendeel bleek het geval -tie- zijn
Want het volgende jaar, toen Leide
stukken heinest werden,, n.l. met 30 K.G.
Chili, gaf I, hetwelk een jaar te «joren
alleen bagger bad ontvangen: 574 kooien
le soort, het andere, dat ook Chilli nad
gekregen. 684 dito kooien; dus .110 stuks
meer.
Menziet hieruit opnieuw, dat JTêt be
weren van sommigen: „Chili werkt, niet
na", geen geloof verdient. C. B.
Da geschiedenis van een held.
Hollandse he bladen hebben reeds ge
meld. dat er een gewond Belgisch officier
in Holland onder geneeskuaidige behande
ling is, die niet geïnterneerd zial worden.
Een vi-eemd geval lijkti dit. Hó't betreft
commandant Nyssens, wiens heldhaftige
geschiedenis de volgende is:
Nyssens had met zijn eskadron !n de
droeve dagen van begin October de brug
te verdedigen over het Leo pol dk an a al,
nabij het Belgisch .dorp je St. Laurent ius,
aan onze grens. Een steenweg leidt q\ er
het kanaal naar ons Hollandiscli dorpje
Vudlpan. 13 Octobe-r móest hij een verken
ning ondersteunen te Hulleken. Hij wilde
die stelling zoolang mogelijk behouden
en trok eerst terug,, toen hij zich bijna
heelemaal ingesloten zag. Heen en veer
trok hij, heel een nacht door zelfs en be-
reikte eindelijk St. Laurentius. Maar de
nachtelijke rit was bemerkt en de vijand
had den eenigen uitweg naar bet ÓVesten.
die brug van Oosthoek, afgesneden. Nys
sens besloot toen te wachten tot 's nachts,
om door den vijand te zien heen te komen.
De morgen verliep kalm, maar tegen den
middag meldde een wielrij'/jjer, dat een
talrijke legermacht dei- Duitsclrers van
alrfe waperr' oprukte nunr St. Laurentius.
Zijn besluit stond vast, hoewel vlak ach
ter hem de Ilollandsche grens, zou liij 't
laatste plekje vader!andscihen grond tot
den dood verdedigen. De Duitecihers kwa
men aanrukken, me't den burgemeester
voorop: „Heer commandant, ik ben als
onderhandelaar gestuurd teloorden Duit-
scben generaal, hij zegit, dat ge terstond
inoet terugtrokken."
Miinheer, uw houding grieft mij.
De vijand is duizenden sterk.
Ga zeggen, dat ik lach om zijn
'èëJfröóï en zijn troepen; dat eü* Fiter ver
dedigers van Luik staan en dat die nooit
hun stelling opgeven! En nu, maak u da
delijk weg, of ik commandeer vuur; ik
heb mijn laatste wooaxT gezegd!
Enkele minuten daarna begint het ge
vecht. Daar de ruiters, overbluft, riet
dadelijk 't vuur beantwoorden treedt com
mandant Nyssens vooruit tot op de brug,
om zijn mannen den verborgen vijand
aan te wijzen. Een kogel kwetst hem licht
aan het hoofd, een andere doorboort zijn
kleeren. Hij week tot achter de brug, maar
een nieuwe kogel trof hem in de dij en
deed hem voorovetrtuimeJen. Ondanks let
heftig vuur van den vijand snelden vijf
zijner mannen toe en halen hem weg van
de gevaarlijke plaats. Terwijl hij langs öc
manschappen wordt gedragen, vuurt 1 ij
heh nogmaals krachtig aan stand te hou
den. Hij voelt zijn krachten bezwijken en
raagt hem met rust te laten, hem niet
naar Holland te brengen, maar hem op
Belgischen grond te doen sterven. 'In be
zwijming gevallen, wordt de gekwetste
neergelegd in een mabijzijnde hoeve. Ein
delijk sluiten de Duiitschers het dappere
troepje van 100 man bijna geheel in. De
toestand wordt totaal onhoudbaar. Op
't laatste ooigenblik beveelt de~ plaatsver
vangende commandant daarom op Dol-
landscli gebied terug te trekken, daar elke
andere uitweg is afgesneden.
Nyssehs kwam eerst tot zich zelf toen hij
over de grens was. Nauwelijks even tot
bezinning gekomen, protesteerde bij tegen
zii.in overbrenging en deed een Holland-
schen onderofficier nota nemen van zijn
protest.
Commandant Nyssens is daarom.niet.
behandeld als geïnterneerde. Evenals alle
Belgen en, Duitschers, die uit nooddwang
hun ondanks op Hollandsch gebied kwa-,
men, i's hij vrij gebleven en zal weer. ver
trekken, zoodra zijn gezondheid dit toe
laat. „Tijd;"1
De dappere telefonisten van Memel.
Een mooi voorbeeld van onverschrokken
plichtsvervulling hebben de telefoondames
van Memel gegeven in den nacht van den
18en op den 19en Maart, toen de Russen
de stad bezetten, vertélt de „Frankfurter
Zeitung". Zij bleven op haar post, zoolang
het ging. En toen de vijandelijke troepen
reeds in zicht waren, de stad reeds bin
nenrukten, brachten zij de telefonische
verbindingen in de stad en naar buiten tot
stand,alsof er niets bijzonders gebeurd
was. Tegen negen uur in den avond riep
veldmaarschalk Von Hindenburg het post
kantoor in Memel op. In het gesprek, dat
hij mei een der telefoondames had, drukte
hij zijn verbazing uit en zijn vreugde,te
vens, d,at zij het zoolang volgehouden had.
Hindenburg vroeg den naam van de dame,
met wie bij gesproken had en toen prins
Joachi|u .Memel'bezocht, overhandigde hij
haai', ijamens Von Hindenburg^ een prach
tig zilVéren armband-horloge. De dienst
werd voortgezet bij getemperd, licht en ge
sloten /gordijnen! tot bhi'.^^aorgens,
volle, acht, uhr dus. ha hei .binnenriakk,én
v an de Russen. Zonder''dooi* de: Russgn
konden-allé vijf
de ijonge vtjanae'sliet-
Drie dorpen verwoest.
Een correspondent van de XX ié me
Siècle";; schrijft over de. verwoesting van
de dorpen Noordiscboote, Reninghe en
Mèrckén jiet volgende:
Aan den oever van het Yperenkanaal
lag een liefelijk dorpje; rondom den kerk-
tóren lagen vx-iendelijke huizekes lachend,
gereid,; anderen spiegelden zich in de kla
re wateren von liet kronkelend kanaal.
Nu echter zou men den indruk van
verlatenheid niet kumneiï weergeven, die
heersohit te Nóordschoote. Niets werd ge
spaard en de ruïnen der kerk rijzen in
droevig en stiaat op boven den vormeloo-
zen hoop muurbrokken, platgeschoten
woningen, stukgeslagen daken. Alom in
den bodem gapen gaten, geslagen door
granaten, soms een twee meter diep en
drie meter in dooronee.
Er is hier niets geen leven meer.
Hier en daar liggen eenige Boldaten-
graven, waarop een houten kruis,i door
den een of anderen goeden kameraad in
elkaar getimmerd, staat geplant; op dit
kruis is oen naam gegrift, de naam van
een held, die voor zijn vaderland gestor
ven is, en bloemen, een kepi,' een stukje
lint in de nationale kleunen, voltooien
verder de versiering. Eén deter g tav en -
wordit begrensd door 4 in den grond ge
stoken gewca-en en op een bordje staan de
woorden: „Gesneuveld op verboden ge
bied".
In de platgeschoten huizen woonden
eenige' maanden gleden vreedxame kin-
derkes van het Vlaamsche land. Nu is
alles gevlucht of dood en foto's, dierbare
herinneringen aan den vernielden huise-
lijken haard, Liggen verscheurd of half-
verbrand iusschen de ruïnen.
Het kerk'ho-f is doorwoeid door grana
ten en gebroken kruisen liggen kris-kras
met beenderen door elkaar, want hier
kunnen zelfs de -dooden niet rusten in
vrede.
Aan den kerkmuur bidden twee ^onge
schonden heiligenbeelden, in stomme aan
bidding: de Christus, die tu'sschèn hen in
hing, Ligt nu verminkt aan den voet \an
het kruis: „Gott mit uns!"
Op den bouwval van den toren van wat
eens eene 6ierlijke gothische kerk was,
zitten duiven ongevoelig voor den don
der der kanonnen: zij wachten vredig den
dag af:, dat hun meester terugkopilt.
Onophoudelijk vliegen er granaten door
de lucht: een nijdig gesis, een ontploffing.
Of. sommige o ogenblikken hoort men hon
derden granaten tegelijk gieren en ont
ploffen en dan ontstaat er een helsch ge
rucht. waardoor de wankelend© muren
geschokt worden.
In stille nachten ziet nien heel in de
verte als tranen van vuur de trillende
vuurseinen, die de loopgraven belichten,
naar beneden wallen. Maar in de nach
ten als de kanonnen hun woedend ge
dreun 'verveelvoudigen wordt het een vi
sioen van verschrikking: bij den gloed der
ontploffende granaten schijnen de laaien
de balken hunne armen omboog te wrin
gen ten hemel, de bouwvallen worden een
oogenblik verlicht met een helschen
gloed.... dan valt alles weer terug in een
loomzware Stilte, een geheimzinnige duis
ternis!
Den 9en Maa.rt/ juist om 1*2 uur 's mid
dags is de kerktoi*en van Reninghe in
elkaar gezakt. Sinds het krieken van den
dag had de vijandelijke artillerie hem on
der vuur genomen en zware granaten re
genden onafgebroken neer op do ongeluk
kige kerk. Een laatste kanonschot en de
klokketoren, zinnebeeld van den geboorte
grond, midden in bet hart getroffen, wan
kelt en valt dreunend op den grond neer.
Gelukkig is alles nog niet uit: de dage
raad van veigelding en zegepraal gaat
op; nog eenige weken en het rijk van bloed
en heiligschennis is ten einde.
Het aardappel-vraagstuk.
De „Vossische Zeitung" wijdt een artikel
aan het aardappel-vraagstuk. Het blad spreekt
een scherp oordeel uit aan het adres van den
Bondsraad, die de zaak nog niet behandeld
heelt. Er moeten in Duitschland 70 millioen
menschen gevoed worden, waarvan elk y2 K.G.
aardappelen per dag krijgt. Dit zou van 15
Maart tot 15 Augustus, den dag waarop de
nieuwe oogst zal beginnen, een totaal van
ruim 5 millioen ton bedragen. De Rijks-
regeering ziet er evenwel van af den totalen
aardappclvoorraad vast te leggen en geheel
aan het vrije verkeer to onttrekken. Zij wil
slechts, om den inwoners te weunen, niet to
veel te verbruiken, contróle -uitoefenen op de
steden. De Vossische meant echter, dat het
doel, hetwelk de Iiijksregeering beoogt, niet
bereikt zal worden; het ware beter geweest,
indien do Regeering alle aanwezige voorraden
aardappelen opgeëisoht, had.
Een tweede misstand, zoo gaat de Vossische
Zoitung verder, is dé schijnbare vermindering
voor liet minder gegoede deel der bevolking.
Nu doet zich de vraag voor; „Waar is da
scheiding tusschcn gegoede en minder g'egoed-%
burgers
Het blad dringt er nogmaals op aan, dat do
Rijksraad er zjch mecle zal gaan bemoeien on
haalt de verklaring van graaf Wcstarp aan,
waarin deze mededeelde, dat alle partijen het
noodig oordeelden, dat de legecring zich
ernstig met de aanlappelcn-rjuaestie bemoeide,
en dat de regeering op ondubbelzinnige wijze
baar medewerking beloofd had.
Leger en Vloot.
De „Z
Van ;de werf der Kon. Maatschappij „De
Schelde", te Vlissingen, werd Donderdag te
water gelaten de torpedoboot „Z. 6" in aan
bouw voor de Kon. Ned. Marine.
ALLERLEI.
Ho© Röntgen zijn ontdekking deed.
Profëssor" Wilhélrii' Konrad Röntgen,
vierde Zaterdag J. 1zijn 7tteten verjaar-
dag. Ip verband .hiermede brengen wij
iiQ-:; herinnering hoe -de' wereld-beroemd
geworden.^geteéirrle. in- 1895 zijm onódek-
(kiuig der geheimzinnige," heil-aaobrcn-
geaj-dp iX7atralen deed^
Röntgen was reeds sedert gernamen
^•i l' to i'iin_ 1 flb.rvrri?örj,p.pi te- -WU1*zblmg
bezig met proeven, .om èTegn-TscTr^r-^^K
men en vonken door luchtledige" ruimten.
te -laten gaan, waarbij ;hij gebruik mankte'
van- de, naar den uitvinder genoemde
H'ittorf.sche buizen, waarin een uiterst
.verdumldq lucht te bereiden is.
De gql^erde nam nu geleidelijk het vol
gende waar. Wanneer hij van tijd tot
tijd door de buis, welk© voortdurend in
verbinding met de luchtpomp bleef, <lec-
irrsche': ontladingen liet gaan, bemerkt©
hij, dat. de roodachtige, positieve licht-
schijn zich steeds, meer op een der polen
teruigti'ok, terwijl het blauwachtige, jaega-
f.ieye 'Jicht zich steeds" meer uitbreidde.
Dij liét verdunnen der lucht verdween
liet licht ten slotte geheel, en de donkere
naar de negatieve pool genoemde „katho
den-ruimte" vulde het geheele inwendige
V.an. de huis. Bij de verhoogde spannnig,
noodig'om het doorgaan van den stroom
mogelijk te maken, .straalde dan einde
lijk uit den giaswaoid van de buis een
levendig groen schijnsel, opgewekt door
onzichtbare, van die kathode- uitgaande
stralen.
D© uftvinder omwikkelde nu de Hititorf-
sche 'buis met chdoordringbaaj* zwart
karton} waarbij hij tot de ontdekking
kwam dat e.en oppervlak, bestreken met.
drie tót vier toeter van' hét' toestel, licht
begon af te geven. Hij leidde daaruit af,
dat onzichtbare stralen uit de afgesloten,
buis moesten gaan, om op fluoresceeren-
.de lichamen als licht te werken.
Toen verscheen in December 1915 zijn
korte brochui'etje over ,,X-stra.!en", waar
van de samenstelling ongeveer aldus
luidde:
„Deze stralen zijn voor onze :>ogem
niet waarneembaar. Alle lichamen zijn
meer of minde r voor hen doordri-ngbaaa*.
De mate van hun doordringend vermo
gen hangt af van den aard der stralen.
Stralen, die in harde buizen ontstaan,
waarin de luchtledigheid liet grootst is,
dringen door de dikste ij zeeplaten, terwijl
stralen- uit weeke buizen nauwelijks door
het vlqesqh van liet menschelijk lichaam
kunneq dringen. De X-stralen hoengen tal
van 'lidhamen, tot zelf-verlichting cm heb
ben invloed op 'fle pihotografiscli© plaat,
breking of reflexie heeft daarb'ij niet
plaats; dus kunnen met de stralen slechts
schaduwbeelden opgenomen worden,"
Uöntgen's uitvinding maakte hern met
één slag tot deia bcroenulsten natuurkundi
ge; zijn bescheidenheid kon niet verhinde
ren, dat de geleerde wereld voortaan niét
meer van X-stralen wilde spreken, doch
van Röntgenstralen sprak. Wat deze ge
heimzinnige stralen voor nut en heil heb
ben gebracht aan techniek en wetenschap
mag, zelfs bij bet niet ingewijde publiek,
als bekend verondersteld worden; Rör )f
gen's uitvinding is in de laatste twintig
jaar een weldaad voor de menscliheid ge-
bleken,.
