10 BUITENLAND. De Oorlog. BINNENLAND. 6e JAARGANG No. 1671 BUREAU: ST EENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze agenten II cent per week, fl.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.- Afzonderlijke nummers 21/o cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent ZATERDAG APRIL I9I5. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels fl.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent Iedere regel meer 10 cent. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handel8-Adverientiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Dit nummer bestaat uit drie bladen en het geïllustreerd Zondagsblad. Samenwerking tusschen de Gemeenten. Enkele weken geleden hebben wij in en> een drietal artikelen de naar onze be- Êcheitii-'n me exiling zuiver zakelijk en voorzicbit.bg geargumenteerde conclusie getrokken, dat de annexatie-plannen, zoo- :hj als die door Leiden worden voorgesteld, niet wonden geëischt door omstandighe den (welke ze noodzakelijk of wenschelijk zouden maken) en ook niet zijn in het financieel belang onzer gemeente, dat de verwezenlijking er van daarentegen die directe en indirecte inkomsten v-an I.ei- don zou verminderen. Wij veroorloven ons deze inleiding op wat wij nu willen gaan zeggen, omdat [ces door enkelen gelukkig, slechts Idoor enkelen de bemerking is gemaakt, dat B. en W. van Leiden toch niet on doordacht, zond-er een voorafgaande gron dige studie, zulke in het oeconomisch le ven onzer stad diep-ingrijpende plannen zullen hebben gevormd. Zij. die aldus redeneeren, brengen de q j discussie van het zuiver-zakelijke over op het persoonlijke, toonen zwak te staan in hun argumentatie voor de door Lelden beoogde inlijving. Zij doen ons dienken Wn het ,,plus royalist que le roi" (Ko ningsgezinder dan de Koning zelf) in dit geva,! „meer Lei denaar dan Leidens Bur gemeester". Een teder kan het immers jbekend zijn, dat onze Burgemeester in !den Raad ean zakelijke bestrijding van de door hem en die andere leden van het Dageli.iksdh Bestuur, naar hun vastte [overtuiging, in liet belang der gemeente goöane voorstellen, volstrekt riet be schouwt ais een blijk v.an wantrouwen of een gemis aan instemming met liet al gemeen beleid van B. en W. En d-e Raids- Men schromen dan ook van hun 1-ant niet, hun meening te verdedigen, aarze len niet zich van hun plicht te kwijten en te zeggen, wat zij in liet belang van de gemeenten achten, o o k a 1 zijn ze er [zeker van daarbij geen instemming, geen succes te zullen inoogsten. Terloops willen wij hier even opmerken, dot wij, al waren wij er zeker .van ge neest (waarvan wij volstrekt niet zeker waren, noch zeker zijn), dat wij met onze beahouwingen over Leidens annexatie plannen geen instemming, geen suc ces zouden verwerven, toch niet anders zouden hebben gehandeld, •ton nu. Het moge zijn toe te juichen of t? bejammeren, misschien zijn wij te wei nig verpolitiekt" om onze verantwoor delijkheid anders te kunnen opvatten. Deze te lange inleiding geeft ons aan leiding om als onze overtuiging te ver klaren en te herhalen, dat wij het een gel uk achten, dat de gemeente Leiclen aan haar hoofd heelt een man als jhr. De Gijselaa.r, die zoowel onder cle bevolking- ze'f als in hare vertegenwoordiging, in den Raad, aller hoogachting en sympa thie heeft verworven. De waardieering voor zijn energiek .bestuur wordt niet ge- schokt doordat wij ons met de door him T voorgestane annexatie-plannen niet kannen veneenigen om de motieven, in I onze vorige artikelen in den breede u i.t- I gewerkt en hierboven in hst kort aange- I geven. Nu ter zake, In de artikelen over Le-i- 'tens annexatie-piLannen hebben wij gewe zen op een aanhangig gemaakt wetsont- WerP, waardoor de onderlinge samen werking dar- gemeenten gemakkelijker wordt gemaakt en waardoor dus de nood zakelijkheid om te annexeenen in zeer .vele gevallen wordt ondervangen. Door de indiening vain het wetsontwerp tot wijziging en aanvulling van de wet- klijke voorschriften, welke regeling van gemeenschappelijke belangen tusschen ge meenten beoogen", heeft de regeering vol- 'toun aan een reeds herhaaldelijk en van verschillende zijden geuit verlangen. De heer Teilegen, destijds directeur van «et Bouw- en Woningtoezicht te Amster dam, overigens een der krachtigste voor standers van een spoedige en ruime fronsuitbreiding der groote steden, drong lri de richting van het nu ingediend wets ontwerp in zijn praeadvies in 1908, uitge dacht aan de Vereeniging van Staat- hais]i;,udkunde en Statistiek, over de Vragen: „Welke gedragslijn- moet aan de ^meenten worden aanbevolen in het be- JWig van hare doelmatige uitbreiding?" f1 -.Zijn er wetswijzigingen, noodig om - gedragslijn mogelijk te maken? Zoö la. welke?" Zelfs de heer Telilegen ant- vvoord.1 e op de eerste vraag niet zooals "munige voorstanders van annexatie ten onzent: „Annexeer maar, neem toch uw toevlucht tot het meest radicale middel." Neen, hij wees op dfe mogelijkheid van een onderlinge samenwerking der ge meenten. Op heit 12de congres voor openbare ge- zondheLdsregeftrng in 1907 te 's-Hentogen- bosch gehouden, werd door jhr. mr. A. Ruys de Beemenbrouck vooa- de handha ving deir bouwverordeningen ten platte- lande eene gemeenschappelijke regeling van het toezicht aanbevolen. Deze rechtskundige beschouwt dus ook de onderLinge samenwerking der gemeen ten niet louter als mogelijk, doch ook als zeer wenschelijk en doeltreffend voor de behartiging van gemeenschappeilijke be langen- Vanzelf dringt zich de vraag op: waar om na de aanneming van bovengenoemd wetsontwerp de onderlinge samenwerking der gemeenten gemakkelijker zal zijn, dan thans. Hoe is nu de toestand? Art, 121 der ge meentewet geeft den gemeenten de be voegdheid voor gemeenschappelijke be langen samen te werken. Door een Ko ninklijk Besluit van 29 October 1855, waardoor dat artikel nader werd ver klaard, is echter de ontwikkeling van de gemeentelijke samenwerking ten zeei-ste belemmerd. Volgens dait Koninklijk Be sluit toch kunnen de gemeenten wel com missies vormen om gezamenlijke belangen te behartigen, doch die commissies heb ben geen rechtspersoonlijkheid, zijn geen bestuursorganen, kunnen geen bindende besluiten nemen. Nu is het wel waar, dat na en ondanks dit Koninklijk Besluit door de gemeenten gemeenschappelijke com missies iii het leven zijn geroepen, die een .zelfstandig beheer vormen (men den ke b.v. aan tie commissies voor de ge meenschappelijke gasfabrieken in Stomp- wijk en Veur en in Alfen, Aarlanclerveen en Oudslioom), doch deze comnussies staan op losse schroeven, daar ieder oojgenblik een beslissing dier hooge Re giering haar rechtsgeldigheid kan ont kennen. Om deze reden zijn dan ook ver schillende gemeenten e:r toe gekomen om onderling een Naamlooze Vennootschap op te richten. Deze vorm van samenwerking heeft echter behalve andere bezwaren ook dit nadeel, dat verschillende gemeen schappelijke belangen (ven hygiënischen aard b.v.) xiiet door een Naamlooze Ven nootschap kunnen worden behartigd en diait in een Naamlooze Vennootschap meer het commercieel dan het sociaal ka rakter naar voren treedit. In het thans ingediend wetsontwerp wordt echter aan de gemeenten de be voegdheid gegeven een belangrijke bestuursmacht op te dragen aan een zelfstandig college. D-e gemeenteraden van verschillende gemeenten kunnen dus hunne vertegen woordigers benoemen voor een gemeen schappelijk college, waaraan zij de be slissing kunnen geven omtrent de regeling van gemeenschappelijke belangen (brug gen, vaarten, wegen, tollen, scholen, be graafplaatsoen, brandweer, ziekenhuizen, bouw- en woningtoezicht, tramwegen, enz. enz.). Het wetsontwerp laat de gemeenten vrij om al dan niet tot een gemeenschappe lijke regeling mede te werken. Het is niet te miskennen, dat deze vrijheid hare na doelen heeft. Eigenbaat of kortzichtigheid kunnen gemeenten van samenwerking af houden. Intusschen aldus de Memorie van Toelichting de Grondwet verbiedt de gemeenten te dwingen. Iedere dwang is een inbreuk op de zelfstandigheid, welke door de Grondwet aan de gemeenten wordt gewaarborgd. Daartegenover kan men echter veilig aannemen,'dat de gemeenten, nu door de mogelijkheid ook de z e d e 1 ij k e ver plichting voor hen in de wet is vast gelegd om op de beschreven wijze een drachtig voor gemeenschappelijke belan gen samen te werken, zich niet gemakke lijk aan die samenwerking kunnen ont trekken Ged. Staten kunnen daartoe natuurlijk een zeer sterken drang op hen uitoefenen. Ziehier in het kort uiteengezet de strek king van het wetsontwerp, waardoor ver schillende motieven, welke voor annexatie zouden pleiten, worden ontzenuwd wat, zoo we ons niet vergissen, ook in de be doeling van de regeering ligt. V Parlementaire vragen. Zooals men weet hebben sinds een jaar of 10 onze Kamerleden het recht,-aan de regeering korte vragen te stellen, zoowel mondeling als schriftelijk welke beide manieren intusschen op hetzelfde neerko men. Ook een mondelinge vraag toch wordt eerst, nadat de Kamer-president haar toe laatbaar heeft bevonden, schriftelijk den betrokken minister bekend gemaakt, opdat deze des Vrijdagsmiddags, wanneer de vraag mondeling wordt gedaan, zijn ant woord gereed kunne hebben. Die Vrijdag- sche vragen en antwoorden loopen dan ook steëds vlot van stapel. Geheel langs den schriftelijken weg worden ze behandeld als de Kamer geen zitting houdt. Van dat vrageninstlfuut wordt in ons land betrekkelijk weinig gebruik gemaakt. Het werd in nabootsing van Engeland welkil parlement het veelvuldig toepast hier ingevoerd om den stroom der inter pellaties wat in te dammen. Aanvankelijk baatte het in deze richting niet veel, maar gaandeweg zal het ook in dat opzicht wel meer burgerrecht verkrijgen. Een goeden prikkel hiertoe levert de han dige wijze, waarop het Kamerlid Van Vuuren van het vragem echt gebruik maakt om betreffende de eigenaardige wijze, waarop de Indische leening is uitgegeven, het naadje van de kous te weten te komen. Eerst vroeg hij in 't algemeen hoe 't zat met den openbaren koers van uitgifte in verband met den onderhandschen koers, welke aan een bankiersconsortium was toegestaan en toen de minister van Kolo niën hierop voorzichtiglijk antwoordde, stelde de afgevaardigde voor Zevenbergen eenige nieuwe vragen, welke Z.Exc. de gelegenheid schenken de zaak nader te preckseeren. Waarlijk, dit is goed werk. Zonder den omhaal van woorden, welke bij een inter pellatie de kern der quaestie kan omwikke len, wordt op die manier duidelijk een zaak blootgelegd "wal vooral ook in 't gegeven geval hoogst nuttig is. Het publiek toch heeft er recht op te weten, hoe de vork eigenlijk aan den steel zit met de groote winst, welke bij het bankiersconsortium „aan den strijkstok bleef hangen". Tenzij het werkelijk niet anders kon en dit zul len we nu hooren moet zoo iets in oen vervolge niet weder voorkomen. Nu moest ook nog ef as een Kamerlid vragen, hoe 't eigenlijk mogelijk is, dat de oneerlijke postdirecteur van Gulpen zoo langdurig indien de kranten ten minste juist ingelicht zijn door de mazen van 't net kon glippen. Wij dachten, dat 's Rijks contróle steviger was. 0p beide oorlogsterreinen wordt hevig gevochten, doch tot nu toe zonder re sultaat. Een Duitsche duikboot bracht het Portugeesche zeilschip Douro tot zinken. Van de beide oorlogs terreinen. Op het westelijk oorlogstooneel neemt de strijd tusschen Maas en Moezel nog steeds alle aandacht im beslag. In de Franse he bericluten wordt reeds de balans van den strijd opgemaakt. Te spoedig misschien. Van hier uit bekeken tooh is er al zijn de gemaakte vorderingen mi et zonder gewicht nog weinig gewonnen, en het rechtstreeksche doel van den strijd, het afsnijden van St. Mihiel van zijxï verbin dingen met liet Duitsche front-, is nog op verre na niet bereikt. Ln de telegrammen wordit er melding van gemaakt, dat er aan beidie zijden zeer velen gesneuvelden zijn, wat trouwens ook zonder die mededeeling wel niet be twijfeld zou worden. Hat Duitsche rapport wijst er op, dat dii-t geen geregelde, aaneengesloten slag is, in den geheelen zich over bijna 100 K.M. uitstrekkenden sector. Integendeel, de Franschen doen aanvallen op enkele punten, op eenigem afstand van elkaar gelegen, en deze partieele gevechten krij gen slechts een samenhang, doordat zij blijkbaar doelen op een omvatting van de vooruitgeschoven) Duitsche positie bij St. Mihiel. Het relaas der gebeurtenissen in de Karpathen zooa'ls wij dat uit Berlijn en uit Petersburg geseind krijgen, .is er de laatste dagen weer niet in duidelijkheid op vooruit gegaan. Ook hier moet het getal gesneuvelden verb ij starend groot zijn. Meer hoop op succes dan in het westen heeft nu de „Times" op succes van het oostelijke front. Het blad zegt toch, dat het zwakke punt van de Duitsche positie, met uitzond/ling van enkele punten aan het westelijke front, moet gevonden wor den aan de Oostenrijksche zijde. Want slagen de Russen in hun bestor ming van de Karpathen, dan ligt Hon garije voor hen open, en dreigt e.r gevaar voor Boedapest en Wennen, Dan zal, zoo de Russen succes hebben of andere statiën zich claar in den strijd mengen, Duiisc-hland genoodzaakt zijn meer troepen, dan het aanvankelijk voor nemens was, af te zonderen voor de ver- dediging van Oostenrijk en Hongarije, wat niet anders dan noodlottig wezen kan voor de operaties op andere punten. De verdediging van Trentimio en liet dal van de Isonzo zial ook troepen vergen, en de Oosten rijksche verdedigingstroepen van dde lindes zijn verweg, namelijk het 14e en 3e legerkorps in de streek van de Doenajetsj, zoodat zij de verdediging moesten overdragen aan troepen van de dierde linie. Voorlooplg echter zijn de Russen nog niet over de Karpathen. Een decreet des Pausen over de Meimaand-viering. Een speciaal decreet van kardinaal Gasparri zegt,, dat de Paus, bezield door het verlangen om de godsvrucht te ver meerderen tot de H. Maagd, aan Wie de maand Mei is toegewijd, en door het ver trouwen, dat de genade en de tusschen- kcnist van de Moeder van God, de Konin- ginne des Vredes, ten spoedigste het ein de van den huidigen oorlog, zoo vol van rouw, zullen verwerven, besloot, dat ge durende de Meimaand-oefeningen in ge heel de Katholieke wereld het gebed voor den vrede zal worden gebeden, dat door den Paus geschreven, is. De Paus verleent aan dit gebed een af laat van 300 dagen, éénmaal per dag te verdienen en een vollen aflaat aan ieder, die minstens twintig maal deelneemt aan het bidden van het voorgeschreven gebed. Verschillende Oorlogs berichten. Twee slachtoffers der Christenlijke naastenliefde. De commandant van het 18de legercorps vermeldt in een dagorder den dood van zuster Saint-Georges (in de wereld mej. Marie Baurdet) ziekenver pleegster in het 35ste tijdelijke hospitaal (hospitaal van den H. Jozef) t.e Bordeaux, en van zuster Sainte Thérèse (in de we reld mej. Hèlène Perrier), overste-verpleeg ster van het tijdelijk hospitaal Fenélon ie la Rochelle. Beiden zijn gestorven aan ver wondingen of ziekten, welke zij bij de bij de heldhaftige uitoefening van haar liefdadige werkzaamheden opgeloopen hadden. De Belgische Kroonprins. Uit Duin kerken wordt gemeld, dat de 14-jarige Bel gische kroonprins in 't 12e linieregiment werd opgenomen. Daarna defileerde het regiment voor het Koninklijk paar en Minister Brocqueville. De jonge prins be vond zich tusschen zijn wapenbroeders met het geweer op schouder en den ransel op den rug. De Duitsche Kroonprins. De Echp de Paris meldt, dat volgens inlichtingen uit betrouwbare bron de Duitsche kroonprins het bevel over het derde Duitsche leger, dat tegenover de Fransche troepen bij Verdun staat, weer op zich heeft genomen. Oorlogsbetoogingen in Italië. Uit Genua wordt aan de „Frankfurter Zei- tung" geseind dat aldaar een groote ma nifestatie ten gunste van het deelnemen van Italië aan den oorlog heeft plaats ge had. Twintig duizend personen trokken door de stad. Een Duitsche vlag werd in het openbaar verbrand, terwijl in eenige Duit sche café's de vensterruiten werden inge slagen. Van het gebouw van de .Norddeut- sche Lloyd werden uithangborden naar omlaag getrokken, in triomf rondgedra gen en vervolgens op straat geworpen en vertrapt. Voor het Belgisch consulaat werd een sympathiebetooging gehouden. De de monstratie werd bijgewoond door Pepino Garibaldi. In den Kaukasus. De generale staf van het Russische leger in den Kaukasus deelt mede: ,,In de kuststreek duurde op 7 April het geweervuur den geheelen dag. In de richting van Artwin en ten Noorden van Olty wordt het Russische offensief voortgezet. Een poging van de Turken om den Klietsgjadoek-pas in het dal van Alasjkert aan te vallen werd verijdeld. Op andere fronten had: hoegenaamd geen wijziging plaats." De Dardanellen. De ,,Frankf. Ztg." bevestigt uit Konstantinopel, dat de Triple Entente te Sofia op .zijn verzoek om hulp troepen tegen Turkije kortweg een weige ring kreeg. Het blad meldt, dat sedert 5 April de helft der Engelsche strijdkrachten van de Dardanellen naar het kust van Syrië is vertrokken. Pcrlugeesch zeilschip in den grond ge boord. Een Duitsche duikboot bracht het Portugeesche zeilschip Douro, van Cardiff naar Oporto, tot zinken. De lading bestond uit kolen. De bemanning werd gered en is te Swansea aangekomen. De Zweedsche Koning. De Zweedsche koning kwam gistermorgen vroeg te Ko penhagen met gevolg aan en zette te elf uur zijn reis naar Duitschland voort Het verkeer met Zweden. De spoor wegdirectie deelt mede, dat de Zweedsche veerdienst op de lijn Trelleborg—Sassnitz zal worden hersteld. De paters Jesuieten in het Duitsche le ger. Na-ar aanleiding van het bericht der „Germania" als zouden 220 Duitsche Jesuieten in de gelederen vechten en 13 hunner reeds mot het IJzeren Kruis zijn gedecoreerd, schrijft men van bevoegde zijde aan de „Tijd": Dit bericht is onjuist want priesters en zij, die de hoogere wijdingen ontvangen hebben, dienen niet in het Duitsche leger. Wel zijn de paters in grooten getale als aalmoezeniers en in de hospitalen werk- aaam. Maar slechts een 25-tal 1 eekebroe ders zijn onder de wapenen geroepen. De met liet IJzeren Kruis gedecoreerde Je suieten verwierven deze onderscheiding niet als strijders, maar als veJd-geestelij- ken of voor hun dienstwerk in de laza retten. Geestelijken tot strafarbeid veroordeeld. De „XXe Siècle" bericht uit Brussel: Vele priesters en andere burgers zijn ge arresteerd onder beschuldiging van het vertrek der jonge Belgen naar liet leger te hebben vergemakkelijkt. Pater Van Bambeke, de uitmuntende Jesuïet en directeur van de School van Kunsten en Ambachten te Cureghem, is door den krijgsraad tot twee jaar dwang arbeid veroordeeld. Abbé Cuylits, den ijverigen pastoor van Maria Onbevlekt Ontvangen te Curegihem, is onder het zelfde voorwendsel eveneens anderhalf jaar dwangarbeid opgelegd, welke straf sindsdien aan verscheidene andere leden lier geestelijkheid is beteekend. Nieuw projectiel. De correspondent van die „Daily Mall" te Parijs meldt, dat de verhoogde uitwerking van het Fran sche veldgeschut van 75 mM., dat thans verkregen is, niet het gevolg is van het gebruik van een nieuwe ontplofbare stof, maar van een nieuw soort van projectieL Volgens een officieele mededeeling, is de uitwerking daardoor vertienvoudigd. Gebrek aan ammunitie. De ammuni- tiefabrikant I. Lehmann te New-York heeft naar de „New-York Times" bericht, verklaard dat de oorlog tegen den herfst afgeloopen moet zijn wegens gebrek aan ammunitie. Voordat hij Liverpool verliet, trachtten de agenten orders bij hem te plaatsen ter grootte van 700,000,000 gra naten, welke echter ito et uitgevoerd kun nen worden, daar de fabrieken ito et meer kunnen produceeren. Acht zonen gesneuveld. Een weduwe te Wesel had 8 zoons in het leger. Toen de moeder het bericht ontving, dat reeds zeven harer jongens den heldendood voor het vaderland gestorven waren, werd de arme vrouw zenuwziek. Daarom werd ec-n verzoekschrift ingediend, ten einde voor den. achtsten zoon vrijstelling van den militairen dienst te verkrijgen. Dit ver zoek behoefde echter niet meer ingewilligd te worden, aangezien inmiddels de tijding kwam, dat ook deze zoon gesneuveld was. Wel beentjes, geen brood. De spreek woordelijke kleine honden kunnen van nu af in Duitschland misschien nog wel dankbaar zijn voor beentjes, doch 2.iet meer voor brood. Te Keulen werd, naar we vandaar ver nemen, een inwoner der stad beboe.t met 60 Mark, omdat hij een hond gevoed had met brood. Zelfs de dankbaarheid van aoo'n viervoeter is mot 60 Mark toch al te duur betaald 1 Kard. Von Hartmann en Mgr. Korum naar het front. Kardinaal Von Hart mann en de bisschop van Trier reisden gisteren naar het hoofdkwartier en zou den daar heden aan den keizer de op brengst overhandigen van de collecten, op 's keizers verjaardag in de katholieke kerken voor de oorlogsinvaliden gehouden. Nederland en de Oorlog. Dankdag ter eere van Nederland. De „Gazet van Brussel" bepleit een daaikdag ter eere van Nederland door do Belgen, als uiting van erkentelijkheid voor de „onvolprezen Liefdadigheid van onze Noorderbroeders". De feestdag von II. M. de Koningin zou voor den dankdag best geschikt zijn, maar het blad acht den daturn te verwij dend en het wil nu den Ju.lianadag op 30 dezer vieren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1915 | | pagina 1