27
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
6e JAARGANG.
No. 1630
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevaller.-yerzekerlng
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
agenten II cent per week, fl.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/2 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
ZATERDAG
FEBRUARI.
1915.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van I--5 regels f0.75, elke regol meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 1-5 regels fT.50, élke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Dit nummer bestaat uit drie
biaden en het geïllustreerd
Zondagsblad.
Katholicisme en Libera
lisme.
Deze week heeft te 's-Gravenhage voor
je „Vereeniging voor Wijsbegeerte" het
vrijzinnige Tweede Kamerlid, de heer
Drion, het woord gevoerd over ,7Be libe
rie geestesrichting". Wij zouden van deze
fgde geen. gewag maken, als ze ons weer
niet te „gemeten" gaf een van diie vage
ppervlakkighédeii of liever onjuiste be
dringen betreffende het Katholicisme,
welke wij reeds meer dan eens uit den
uond van. den heer Drion hebben verno-
en en op deze plaats bebbon gesignaleerd.
Lees nu toch 'eens, hoe de heer Drion
>n tegenstelling vormt tusschen het Ka-
holicisme en het liberalisme: De wereld-
lesch'Oiiwing, die den nadruk legt op het
jomplex, de maatschappij (katholicisme)
«1 die welke allereerst en allermeest den
ïnkele, het individu ziet (liberalisme).
De liberale levensbeschouwing, aldus
legt de heer Drion verder, ziet in iedoien
iiikeling, in zijn groei tot persoonlijkheid,
iet doel van het menschelijk leven. Maat
schappij en Staat zijn er om tot dien groei
jo velen mogelijk dn staat .te stellen.
Merk op, hoe de spreker waar en on
waar vermengt tot een vaagheid van voor
stelling, die op z'n zachtst beslist on
juist moet worden genoemd!
Zeker, het is waar, dat het liberalisme
jallereerst en allermeest den enkele, het
ndividu ziet", in zooverre het Liberalisme
je „vrijheid" der enkelen, der 'individuen
'eerbiedigt", ook al schaadt (en dat is
>eu n 0 0 d z a k e 1 ij k gevolg van de libe
rale beginselen) die vrijheid indirect „het
complex, de maatschappij", en direct de
Matschappelijke zwakkeren, voor wie
rrijheid" in de pnaetijk maar al te dik
wijls beteekent dwang, dwang onder de
mböteugeilde macht van de „vrije" kapi
taalkrachtigen. Door de i'berale vrij
heidsidee wordt de groei tot persoonlijk-
leid voor „den "minderen man" onder
drukt.
Als de spreker verder beweert, dajt maat
schappij en Staat ea\ zijn om den groei,
orn bet persoonlijk welzijn van zoo velen
mogelijk in staat te stellen, dan raakt hij
de kern van de... katholieke maat
schappij en staatsleer. Juist in het ka
tholicisme is de „groei", de vervolmaking,
de heiliging van „den enkele, het
individu", „het doel vam. het menschelijk
leven". Maar op dait „zoo velen moge
lijk" dat doel kunnen bereiken, strekt het
iaar zorg ook uit over ,,het complex, de
maatschappij".
Het gaat niet aan om in een kort be-
og het verschil tusschen de katholieke
en liberale opvatting van Staat en Maat
schappij uiteen te zetten.
Doch dit moge voor een ieder duidelijk
zijn geworden, dat de heer Drion voor de
zooveelste maal over het katholicisme
heeft gesproken zonder het te kennen. De
afgevaardigde zou zijn reputatie niet scha-
dene als hij er voortaan maar over zweeg!
Beschaving.
In een der liberale bladen „Het Vader
land", dat te 's-Gravenhage verschijnt, le
zen we:
Ter beantwoording van die vraag (de
tag n.l., wat leeren ons de sterren over
ning Albert?) in alle tijden
zijn er nu eenmaal menschen ge
west, die een verband tusschen de sterren
en 's menschenlot aannamen hebben wij
°im gewend tot het bekende instituut al
kier en wij werden met de ons even be
kende welwillendheid ontvangen. Men wil
ligde in, den horoscoop van koning Al
bert en koningin Elisabeth te trekken,
Gvenals men dit, eenige maanden geleden,
'•n opzichte van keizer Wilhelm deed."
Ho beschaving der 20ste eeuw
En dan volgt er een kolom over het con
sult op het „bekende instituut", welk ver
slag nog in het volgend nummer moet
worden voortgezet i I
in do eeuw, waarin men zoo „verlicht"
;13> dat men voor de wonderen minachtend
00 schouders ophaalt, dat men van een
■bovennatuurlijk ingrijpen in de wereld
geschiedenis niet wil weten, in die eeuw
gaat men te raadplegen bij z. g. sterrekun-
wgen, planeetkundigen, slaapsters of koffie
oik-kijksters die menschen verdienen
•dien zoo ongeveer in hetzelfde vak hun
1 ood nna de lotgevallen van bekende
Personen of den loop der historie te leeren
kennen.
I Wij zullen er weinig woorden aan ver
spillen. Alleen dit willen we zeggen en
e kunnen niet onderdrukken een gevoel
n diep medelijden waartoe dwalen zij
hik d'e' 'le' aan bovennatuur-
1 0 verloren hebbend, gedreven door een
drang van geest en hart, daarvoor iets an
ders in de plaats willen stellen, waar blijft
het door hen zoo hoog-geroemde „intel
lect", waar blijft de echte, de ware bescha
ving!
De beschieting van De Dardanellen-
forten. De Fransche torpedoboot
„Dagne" gezonken. Daitsch-0-Afrika
geblokkeerd.
Van het Westelijk Oorlogs
terrein.
Van het Westelijk front is vrijwel geen
nieuws. Het feit dat generaal French het
noodig vindt, in zijn communiqué van den
gx-ooten oorlog, te verhalen dat één ser
geant en één mindere geruimen tijd stand
hielden in een loopgraaf, illustreert vol
doende de malaise aan dat gedeelte van
het front.
Van het Oostelijk Oorlogs-
ierrein.
De strijd tusschen de Russische en de
Duitsche troepen benoorden den Weichsel
wordt nog steeds krachtig voortgezet. Ge
makkelijk valt het den Duitschen troepen
niet hier vooruit te gaan. Met groote
energie pogen de Russen, versterkt door
versche troepen uit Grodno en Kowno, den
opmarsch der Duitschers naar de Memel
tegen te houden. Op den linkeroever der
rivier, rukten de Russen voort, tusschen
Kowno en Olyta; maar zij konden niet be
letten, dat de Duitsche troepen bij Sweto-
jansk, tusschen Kowno en Grodno, den Me
mel-, overtrokken. Aan de overzijde der ri
vier wordt thans gevochten.
Meer naar het zuiden hebben de Duit
sche troepen een belangrijk succes behaald.
De vesting Prasnycz, die door de Russen
als een steunpunt van hunne stelling werd
beschouwd, en waar twee sterke troepen
machten tegenover elkander stonden, is
door de Duitsche troepen ingenomen; daar
bij werden weder 10,000 gevangenen ge
maakt en 20 kanonnen benevens vele mi
trailleurs en oorlogsmateriaal genomen
De Duitsche troepen trokken de rivier de
Orsjits, oostelijk van Prasnycz, over eri
bezetten daar "een boerderij bij het dorr
Krasnoseltsj; op deze- boerderij deden de
Russen een aanval. Krachtig verdedigden
de Duitsche troepen, die het gebouwen
complex bezet hadden, de daar door hen
ingerichte stelling. Maar na een hevig ge-
-vecht om de boerderij, werd deze door de
Russen genomen; van de bezetting werden
150 man, die nog in leven waren, krijgsge
vangen gemaakt. Tegelijkertijd deden de
Duitsche troepen een aanval op Nowogo-
rodsk, dat tusschen Ostrolenka en Lomsja
aan den oostelijken oever van de Naref ge
legen is.
Ten zuiden van den Weichsel hebben de
Russen een voordeel behaald door de bezet
ting van Mogily of Moghelly, ten zuidoos
ten van Bolimof. Zij hadden daar belang
rijke versterking gekregen en verdreven de
Duitschers uit de daar ingenomen stellin
gen, waarbij zij een aantal krijgsgevange
nen maakten.
In de Karpathen wordt de 'strijd nog
voortgezet. De groote massa sneeuw, die
daar gevallen is, belemmert er de operaties.
Ook in Ga'icië hebben de Russische troe
pen op verschillende, punten het offensief
heiwat en de Oostenrijkers tot het ontrui
men van stellingen genoodzaakt. Aan de
rivieren de Tsjetsjva, de Zolobaja, de Bij-
stritza en de Vorona, zijrivieren van de
Dnj ester, ten zuiden van Lemberg gelegen,
hebben de Russische troepen in nachtaan-
vallen en in artilleriegevechten de Oosten-
rijksche troepen teruggeslagen. Slechts bij
Grybof, in West-Galicië, werden de Russen
teruggedreven, en hunne stellingen door de
Oostenrijkers bezet.
De beschieting der
Dardanellenforten.
Reeds sedert een paar dagen worden
door een Fransch-Engelsch eskader pogin
gen aangewend om de Dardanellen te for-
oeeren, door beschieting der forten die den
ingang dezer zee-engten verdedigen. De
bedoeling van deze beschieting schijnt te
zijn de gelegenheid te openen, om de oor-
logsvoorraden, die in Rusland schaarsch
beginnen te worden, aan te vullen, door de
zee-engten en de Zwarte Zee. De forten aan
de Dardanellen, verouderde steenen ver
sterkingen, zijn in den laatsten tijd opder
leiding der Duitsche officieren van do mis
sie Liman von Sanders wel wat verbeterd,
maar of zij in staat zullen blijken de be
schieting met moderne scheepskanonnen
van zwaar kaliber en op grooten afstand
INGEZONDEN MEDEDEELING 1 GULDEN PER REGEL.
V,Dure Roomboter!"
is thans de gegronde klacht van iedere huismoeder.
Het antwoord isr Koopt uitsluitend De Gruyter's
hoogfijne Melange a 60. 50, 45 en 40 ct. of Planten
boter a 50 en 45 cL per pond en U z.ult in ieder
opzicht voldaan zijn.
Alleen i verkrijgbaar in de bekende winkels van
P. de Gruyter Zoon.
Ir» onze volgende arrhoneei
vurende te weerstaan, zal de vraag blijken.
Officieel wordt d.d. 26 Februari uit Pa
rijs gemeld: De beschieting van de Darda
nellenforten is hedenmorgen hervat, eerst
op grooter, later op korter afstand. Vier
forten zijn geheel verwoest, waarvan een
geheel door de Duitschers bewapend was.
Het mijnenvegen in de zeeëngte is begon
nen onder dekking van de artillerie der
pantserschepen en kruisers van de gecom
bineerde vloot.
Verschilfende Oorlogs
berichten.
Met man en muis vergaan. De Engel-
sche bladen van Donderdag publiceeren
(Je namen van officieren en bemanning,
die bij het vergaan van den Britschen
hulpkruiser Clan Mc Naughton zijn om
het leven gekomen. Geen der opvarenden
van dit schip, omtrent welks lot men het
rechte niet weet en wellicht nooit zal we
ten, bracht er het leven af. Het waren 20
officieren en 260 minderen.
De Duitsche oorlogsleening. Gisteren
is, naar van Duitsche zijde wordt ge
meld, voor vele millioenen geteekend op
de nieuwe oorlogsleening. Verschillende
gemeenten en groote maatschappijen heb
ben weeT het voorbeeld gegeven.
De houding van Griekenland. Volgens
een telegram uit Rome aan de „Kölnisclie
Ztg." beweert een Italiaansoh blad dat
Griekenland een eilandje in de Egeïsche
Zee aan de bondgenootên heeft afgestaan
als basis. Het zou, „als Turkije verdeeld
wordt", daarvoor Smiraua krijgen.
Een vreemde prijs. Markies Ornano
heeft een prijs van 5000 frank uitgeloofd
voor de eerste Zeppelin die op Fransch
gebied naar beneden geschoten wordt.
Een paniek. Dinsdag werd te Friedrichs
hafen een paniek veroorzaakt door het be
richt, dat twee vliegmachines der verbon
denen in de richting van de stad vlogen.
Al de lichten werden uitgedoofd en de
Zeppelin/hal met netwerk bedekt. Tal van
zoeklichten werden in werking gesteld. De
vliegers vlogen evenwel in Zuidelijke rich
ting en bereikten Belfort.
Een nieuw voedingsmiddel. Het cor
respondentiebureau „E." te Berlijn meldt,
dat door den docent van de Berlijnsche
hoogeschool, dr. Friedenthal, een middel
as gevonden om uit stroo een voortreffe
lijk voedingsmiddel te bereiden; en noemt
djit een uitvinding van zeer groot belang.
Het (lijkt een beetje op de beroemde uit
vinding van den man, die zijn paard voed
de met doofkolen! Maar je kunt niet we
ten....
Brood voor de troepen. Het Duitsche
legerbestuur zorgt er met alle kracht voor,
dat ook het le&er niet it* vaa! brood ge
bruikt. De rations brood zijn voor het be
zettingsleger verminderd, en in de kazer
nes krijgt niet meer elke soldaat een
brood voor zich, maar krijgt elke cham-
bree een aantal brooden, en er wordt dan
geen nieuw brood verstrekt, voordat het
op is. De bij burgers ingekwartierde sol
daten krijgen geen grooter ration dan de
civiele bevolking per persoon, ook de
krijgsgevangenen krijgen niet meer brood
dan de burgers. De verkoop van brood in
de kantines der kampen is verboden.
Vredesvoorstel van den Paus. Het
„Giornale d'Italia" verneemt, dat Z. H.
de Paus een nieuwe poging ten gunst©
van den vrede heeft gedaan. Het blad
zegt: Wij weten niet welk resultaat deze
nieuwe bemoeiing van den Paua zal heb
ben en voegt er aan toe, dat het blad voor
de waarheid van het feit kan instaan.
De Berlijnsche inkomstenbelasting.
De voorsteden van Berlijn besloten gisteren
definitief de gemeentelijke inkomstenbe
lasting tot 140 to verhoogen, terwijl de
gemeenteraad meent met 125 te kunnen
volstaan.
Geen Engelsch transportschip gezonken.
Het Engelsche gezantschap te 's-Gra-
venhage heeft bericht ontvangen van de
admiraliteit, dat in tegenspraak met de
mededeeling van Duitsche zijde geen En
gelsch transportschip tot zinken is ge
bracht.
De houding van Italië De Romein-
sche correspondent van de KöLnische
Volksztg. meldt dat Donderdag 20,000 per
sonen hebben deelgenomen aan een be
tooging voor den oorlog in het Lyrische
Theater te Milaan. Een deel oer aanwezi
gen toekende protest aan tegen de ophit
sing tot den oorlog. Da troepen moesten
tusschenbeide komen, waarbij 30 men
schen werden verwond. Er zijn tal v an
personen in hechtenis genomen. In Reg-
gio en Padua hebben dergelijke opstoot
jes plaats gehad.
Van Hindenburg en diens chef. De
Keizer heeft Hindenburg en diens chef
van den generalen staf Ludendorff het
edkenlof bij de Orde pour Ie mérite toege
kend.
De oudste zoon van den Belgischen Ko
ning. Volgens de Indépendance Beige
vertoeft thans de oudste zoon van Kaning
Albert, de veertienjarige prins Leopold,
hertog van Brabant, aan het front. Na
het beleg van Antwerpen was hij met zijn
broeder en zuster naar Engeland gegaan,
doch heeft net zoo lang gesmeekt om
naar het front te mogen vertrekken tot
zijn ouders toestemming gaven.
Een Fransche torpedoboot gezonken.
De Fransche torpedoboot Dague, die een
convooi met levensmiddelen voor Montene
gro escorteerde, is bij Antivari op een Oos-
tenrijksche mijn geloopen en gezonken, 38
opvarenden zijn' verdronken.
De ontscheping der levensmiddelen is
volvoerd. Het convooi is ongedeerd terug-
Duitsch O.-Afrika geblokkeerd. Enge
land heeft de blokkade afgekondigd van
Duitsch Oost-Afrika,
Het overschot van de bemanning van de
„Emden". Het „Berl. Tageblatt" ver
neemt uit Konstantinopel: Het overschot
van do bemanning van de „Einden'" kwam
uit Hodeidah in Damascus aan en reisde
door naar Konstantinopel.
De Dacia. De Dacia, die den llden de
zer van Norfolk vertrok met een lading ka
toen voor Rotterdam, is den 23sten op 400
mijlen afstands van Landsend gepraaid.
Het schip was voornemens het Kanaal in
te varen. Uit een later bericht blijkt, dat
het besloot van koers te veranderen en om
het noorden van Schotland heen te varen,
teneinde het mijnenveld te vermijden.
„Maar" zeven. De Britsche admirali
teit deelt mede, dat sedert 18 dezer zeven
Britsche stoomschepen door Duitsche duik-
booten tot zinken zijn gebracht, terwijl ge
durende dio week 708 stoomschepen van
meer dan 300 ton onder allerhande vlag
Britsche havens binnenkwamen, en 673 die
havens verlieten.
Het totale getal der schepen die in de
acht weken, eindigend met 24 dezer binnen
kwamen bedroeg 5772; het aantal vertrok
ken schepen bedroeg 55Ö7.
Geen handgeklap meer in de kerken.
Herhaaldelijk, aldus de Parijsche corr. van
de „Tijd", heb ik reeds gewag gemaakt van
het allesbehalve stichtend handgeklap
waarmede sedert het uitbreken van den
oorlog een deel der geloovigen de godsdien-
stig-vaderlandlievende ontboezemingen v
lieft aan te moedigen van gewijde rede
naars op den predikstoel.
Om aan het ingeslopen misbruik een ein
de te maken heeft Z.Em. Kardinaal Ainette,
Aartsbisschop van Parijs, thans in de „Se-
maine religieuse" doen afkondigen:
„Sinds eenigen tijd worden herhaaldelijk
de woorden van den predikant in de kerken
luid toegejuicht. Dit is in strijd met den
eerbied verschuldigd aan de heilige plaats
en aan het woord Gods. Z.Em. de kardi
naal-aartsbisschop verzoekt dringend aan
de geloovigen zich daarvan te onthouden."
Vliegeniers gedood. Twee jonge Fran
sche vrijwillige vliegeniers die van het
front zijn teruggekeerd, zijn te Bruc naar
beneden gestort en gedood.
Nederland en de Oorlog.
De „Koningin Wilhelmin a".
De gisterenmiddag binnengekomen mail
boot Koningin Wilhelmina heeft twee groo
te Duitsche onderzeeërs gepasseerd, die
evenwel de mailboot ongehinderd lieten
doorvaren.
De lichting 1916 en de
landstorm.
De wetsontwerpen, die bij den Raad
van State aanhangig zijn gemaakt, bedoe
len niet alleen het vervroegd onder de
wapenen roepen van de miliciens der iich
ting 1916, maar ook om aan het legerbe
stuur voor den landstorm de beschikking
te kunnen geven over nog eenige andere
reeds ontslagen lichtingen der Landweer,
De „Opr. Hrl. Crt." heeft een onder
zoek ingesteld om te weten op welke lich
tingen deze bepaling slaat.
Daarbij is gebleken, dat daarmede ver
moedelijk bedoeld worden de militie-lich
tingen 18951896 en 1897, de lichtingen
dus die in 1903, 1904 en 1905 bij de Land
weer overgingen, en die 31 Juli 1910, 1911
en 1912 uit den militairen dienst werden
ontslagen,^ omdat toen de Landstormwet
nog niet bestond, welke thans dienstplicht
voorschrijft tot 31 Juli van het jaar, waar
in de dienstplichtige 40 jaar wordt.
De eerste lichting, welke onder de Land
stormwet gevallen is, is de Landweerlich
ting van 1906. Die ging in 1913 hij den
Landstorm over en kan nu reeds opgeroe
pen worden.
Daarvan is dan ook reeds enkele maan
den terug het kader opgeroepen.
De andere drie hierboven genoemde lich
tingen 'kunnen eerst na aanneming der
hierboven genoemde wetsontwerpen wor
den opgeroepen, hetgeen nog niet wil zeg
gen evenmin als dat met de landweer-
lichting van 1906 (de eerste 1 and storm lich
ting) het geval is -dat zij worden opge
roepen.
Verder zij nog opgemerkt, dat volgens
de bestaande Landstormwet de manschap
pen der militieliohting 1895, of wel van de
landweerlichting 1903, die dus 31 Juli 1910
gepaspoorteerd werden, maar kunnen
worden opgeroepen tot 31 Juli a.s., omdat
zij dit jaar 40 jaar worden.
Blokkade D u i t s c h «O.-A f r l k a.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
brengt ter kennis, dat de Britsche Re
geering, met ingang van het middernach
telijk uur tusschen 28 Februari en 1 Maart
de blokkade heeft afgekondigd van de ku«t
van Duitsch Oost-Afrika en de daarbij ge
legen eilanden, begrepen tusschen 4 gr.
41 m. Zuiderbreedte en 10 gr. 40 m. Zui
derbreedte. Gedurende 4 dagen, te reke
nen van het oogenbllk der inwerkingtre
ding der blokkade, zullen onzijdige srbc-
pen ongehinderd het geblokk de gebied
kunnen verlaten.
