13
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
l jaargang.
No. 1624
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
cn het GEÏLLUSTREERD 10 iDAGSBLAD vcor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
kjenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaaL
Afzonderlijke nummers 2ty3 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
ZATERDAG
FEBRUARI.
I9I5.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. BIJ contract aanzienlijke korting. Groots letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
jjt nummer bestaat uit twee
daden en het geïllustreerd
Zondagsblad.
Merkwaardige woorden.
Bij de begrafenis van Mgr. Dr. Gisbert
Brom werd aan het graf ook het woord
revoerd door prof Blok uit 1. e i d e n.
>rof. Blok zeide diepbedroefd te zijn en
le behoefte te gevoelen om een woord te
;n aan het graf van dezen viiiend, in
den het vaderland zoo veel verliest,
/ooral trasrisch is diit verscheiden in déze
lagen, aldus spr., nu het vaderland zijn
ieste zonen zoo zeer behoeft. Hij was een
bekwaam beoefenaar der wetensohap-
e n als trouw zoon z Ij-
r Kerk schroomde li ij
nooit voor de waarheid
uit te komen. Spreker was hem
jersooïiliik zeer dankbaar voor al wat hij
ie Rome voor liet Instituut heeft gedaan
•n ook voor alles, wat hij deed voor de
trme Nederlandsche kinderen te Rome, als
toofd der Julianastichting aldaar. Zijn
Tienden verliezen in hem een warm en
•'hebbend vriend en betreuren zijn neen-
taan in de diepste mate. ,,Requiescat in
lane".
De „Tijd" teekent bij deze woorden aan:
„Treffend was ook bij het geopende
;raf het getuigen van prof. P. J. Blok over
s vriendschap, welke hem aan mgr. dr.
irom verbonden ïï'ad. De woorden, woar-
hii het verlies herdacht, dat de we-
enschap in dezen doode lijdt, teekenden
;t een bevoegdheid, als waarover geen
ader beschikt, do uitstekende kennissen
den overleden gedeerde, maar de ont
bering, waarmee hij huide bracht aan
ten v r i e n d, was vain een zóó groot
lartelijk en opreolut leed, als waarmee zei-
jen een vriend van zijn vriend heeft af-
cheifl sen omen."
Wii hebben in de woorden van prof.
lok er eenige gespatieerd: ,,als trouw zoon
iiner Kerk schroomde hij nooit voor de
raarheid uit te komen'Hieruit blijkt, hoe
!oor weldenkende menschen, die niet tot
ie onzen behooren, eerstens wordt ge
waardeerd, dat iemand is „trouw zoon
zijner (Katholieke) Kerk", tweedens wordt
geprezen, dat een Katholiek nooit
schrcomt „voor de waarheid uit te komen"
- deze laatste woorden beteeSenen in den
samenhang, dat hij nooit schroomt voor
de waarheid uit te komen, zog-als de Ka
tholieke Kerk hem die deert.
Ziehier een getuigenis van een der
meest gevierde wetenschappelijke mannen
in ons vaderland, van een der bekendste
hoosieeraren onzer universiteit een ge
tuigenis, scherp afstekend tegen wat wij
meer dan eens uit den mond van andere
Leirtsche professoren moesten vernemen,
voornamelijk van één, den heer Eerdmans,
die zich geroepen schijnt te gevoelen met
minachting te spreken van de achterlijk
heid der Katholieke Kerk en dergenen,
dia trouwe zonen dier Kerk zijn eoi de
waarheid dier Kerk verdedigen.
Mocht de laastgenoemde hoogleeraar
eens voor een wetenschappelijke beoordee
ling en onpartijdige waardeering der Ka
tholieken bij zijn collega prof. Blok te lee-
rea gaan!
V Een kerkelijke beslissing.
Daar werd dezer dagen voor de Rot-
terdamsche rechtbank, naar aanleiding
der weigering van een partij graan,
gepleit over de vraag of een „Holi
day" hetzelfde is als een „algemeen
Christelijk erkende feestdag" in den
zin der Zondagswet en of dus na het be
kende Motu proprio een 2de Kerstdag hier
te lande nog een „Holiday" is, dan wel,
of een „Holiday" is een algemeen erkende
vacantie-dag. een niiet-werkdag.
Niet om de bijzonderheden dezer rechts
zaak en der pleidooien is het ons hier te
doen. maar eenvoudig om dit punt: hoe
groot gewicht werpt een woord des Pau-
sein in de schaal.
Hoe ook de uitspraak in 't proces moge
wiezen en welke jurisprudentie zich gaan
deweg ten aanzien der strijdvraag moge
vestigen, dit sitaat vast, dat een zuiver
kerkelijke regeling betreffend© eenige
feestdagen nu al meer dan een jaar aan
leiding geeft tot juridische geschillen. Wel
een bewijs, hoezeer het Motu proprio on
willekeurig ingreep in het maatschap
pelijk leven.
Een krasse nota der Vereenigde Staten
aan Duitschland. Japansche protec
toraat over Shantung. Engelsche vlie
gers op de Belgische kust. Terug
trekken der Russen op het Oostelijk
oorlogsterrein, in Oost-Pruisen.
De nota's der Ver. Staten.
De raededeeling der Duitsche marir.e-
autoriteiten, dat van den 18©n Februari
af, het grootste gedeelte der Noordzee, het
Kanaal, en de wateren aan de Oostkust
van Groot-Britannië en Ierland als oor
logsgebied beschouwd moeten worden, is
door de regeering der Vereenigde Staten
beantwoord met protest-nota's, die krach
tig voor de rechten der neutrale zeevaren
de staten opkomen.
De tekst der nota's as thans gepubli
ceerd.
De nota aan Duitschland merkt op, dat
het recht der oorlogvoerende partijen be
perkt blijft tot het visiteeren der schepen,
behalve wanneer een blokkade effectief
geacht kan worden, wat zij, naar de Ame
rikaansche regeering meent te moeten
aannemen, in casu niet is.
De nota gaat dan als volgt voort:
Het recht te nemen of uit te oefenen
van ieder schip, dat een nader omschre
ven gebied yan de open zee bevaart, aan
te vallen of te vernietigen, zonder eerst
met zekerheid te hebben vastgesteld, dat
het aan een der oorlogvoerende naties be
hoort, of dat zijn vracht het karakter van
contrabande heeft, is een handelwijze,
zoo geheel en al zonder precedent in den
oorlog ter zee, dat de Amerikaansche re
geering weigert aan te nemen, dat de
keizerlijke regeering van Duitschland een
dergelijk optreden mogelijk acht."
De nota zegt vervolgens, dat de Ver
eenigde Staten bereid zijn om gevallen van
inbreuk op de neutraliteit te onderzoeken.
Wanneer de commandanten van Duit-
6che oorlogsschepen, in de veronderstel
ling, dat de vlag der Vereenigde Staten
niet ter goeder trouw gebruikt wordt, in
volte zee Amerikaansche schepen zouden
vernielen en Amerikaansche burgers le
ven zouden doen verliezen, dan zou het
voor de Amerikaansche regeering moeilijk
zijn, om een dergelijke daad anders te be
schouwen dan als een onverdedigbare
schending van de rechten der neutralen,
welke moeilijk in overeenstemming te
brengen zou zijn met de vriendschappelij
ke betrekkingen, die thans tusschen beide
regeeringen bestaan, er toe zou dwingen
om de keizerlijke regeering aansprakelijk
te houden voor zulke daden en alle stap
pen doen nemen, welke ter bescherming
van het leven en de eigendommen van
Amerikaansche onderdanen noodig zouden
zijn.
De nota eindigt met de mededeeling, dat
bij Engeland een protest is ingediend te
gen het onwettig gebruik van de Ameri
kaansche vlag ter bescherming der Engel
sche schepen.
De nota aan Engeland verklaart, dat bet
departement van Buitenlandsche Zaken
in kennis gesteld is van de verklaring der
Duitsche admiraliteit, dat de Engelsche
regeering aan de Engelsche schepen mach
tiging verleend heeft, tot het gebruik ma
ken van de neutrale vlag. Ook wordt mel
ding gemaakt van het geval met de „Lu-
sitiana" en van de pers-berichten betref
fende de verklaring van het Foreign Of
fice, waarin het gebruik der neutrale vlag
verdedigd wordt. De nota verklaart, dat
de Amerikaansche regeering zeer nauw
lettend zal toezien op een algemeen ge
bruik van de vlag der Vereenigde Staten
door Engelsche vaartuigen, die zich in de
wateren, welke in de Duitsche order ge
noemd worden, bevinden.
China en Japan.
De „Nowoje Wremja" verneemt uit
Tokio, dat Japoai da Chin*5" lie p*rvvinries
Shantung en Tsingtau tot Japausoh pro
tectoraat heeft verklaard.
Met de uitroeping van het pmtectoraa/
over de provinoie Shantung, door hare
ligging aan de Gele Zeep, hare grootte en
hare voorname havens als een der belang
rijkste van China te beschouwen, heeft
Japan metterdaad den Duitschen invloed
in China, die zich in deze provincie als
het ware concentreerde, een grooten slag
toegebracht.
Met den val van Kiautschau en het ver
lies van het omringend pachtgebied ging
voor Duitschland een tastbaar bezit teloor.
Met het stellen van Shantung en haar uit
stekende haven Tsingtau onder Japansch
protectoraat gaat er voor Duitschland een
bezit aan invloed en prestige verloren van
nog aanzienlijker beteekenis.
Van het Westelijk Oorlogs
terrein.
De maritieme afdeeling van het lucht
vaartkorps, aldus wordt uit Londen ge
meld, voerde in de afgeloopen 24 uur ge
combineerde aanvallen van vliegmachi
nes en watervliegtuigen uit in de richting
van Brugge, Zeebrugge, Blankenberghe
en Ostende, teneinde te verhinderen, dat
aan basis en inrichtingen voor de Duit
sche onderzeeëers uitbreiding werd gege
ven.
Groote schade moet zijn aangericht aan
het station van Ostende, dat waarschijn
lijk geheel en al verbrand is.
Het station van Blankenberghe is even
eens beschadigd; de rails zijn op verschil
lende plaatsen vernield.
Bommen vielen op artilleriestellingen te
Middelkerke, evenals op de eleotrische
centrale en op Duitsche mijnenvissohers
voor Zeebrugge; de resultaten zijn onbe
kend.
Tijdens den aanval sneeuwde het ge
weldig.
Geen enkele onderzeeër werd gezien.
De vlieger Graham White viel in het
gezicht van Nieuwpoort in zee, doch werd
door een Fransch schip gered.
Alle vliegers zijn behouden teruggekeerd
niettegenstaande het heftige vuur van ge
weren, mitrailleurs en kanonnen. Twee
machines zijn beschadigd. De expeditie
stond onder bevel van Samson, terwijl
Longmore, Porte, Courtney en Rathbone
als zijn onder-commanclanten optraden.
Officieed wordt uit het Duitsche hoofd
kwartier gemefld: „Aam de kust kwamen
gisteren, na een lange pauze, weder eens
vijandelijke schepen.
Boven Ostende werdén door vijandelijke
vliegers bommen geworpen, die geen scha
de toebrachten op militair gebied.
Over het verdere front hadden artilleiie-
gevechten plaats. Vooral tegen onze posi
ties in Champagne werd veel ammunitie
verschoten. Doch noemenswaardig succes
werd nergens behaald.
Bij Souain werd een infanterie-aaaval
ondernomen, die door ons werd afgesla
gen, en waarbij 120 man in cnze handen
vielen.
Het gisteren gemelde aantal gevange
nen in het Argonnenwoud werd verhoogd
met een officier en 119 man.
Ten noordwesten van Verdun werden
verschillende loopgraven door ons geno
men. Daarentegen werd door de Fran-
scheoi een tegenaanval ondernomen, die
echter met aanzienlijke verliezen voor den
vijand werd afgeslagen.
De vesting Verdun werd door Duitsche
vliegers met ongeveer 100 bommen, be-
worpen.
Om den Sudelkop in de Vogesen slaag
den de Franschen er in een kleine loop
graaf voor onze stellingen te bezetten."
Het Fransche communiqué luidt:
„Van de kust tot de Somrae werden ar
tilleriegevechten geleverd.
Ten zuiden van La Boiseile bracht de
vijand een mijn tot ontploffing aan het
einde van een van onze loopgraven, waar
wij ons echter handhaafden.
Tusschen de Somme en de Aigonnen
viel niets bijzonders voor, behalve dat de
vijand Tracy-le-Mont bombardeerde en
dat onze artillerie zich weerde in de sec
tors Reims en Sodssons.
In het Woëvregebied had een heftige
kanonnade door de Duitsche artillerie
plaats tegenovej- Rambucourt en het Ha-
zellewoud. Wij beschoten de stations
Théaucourt en Arnaville."
Van het Oostelijk Oorlogs
terrein.
De berichten betreffende de terugtrekken
de beweging der Russen in Oost-Pruisen
en aangaande het verschijnen van een
sterke Duitsche troepenmacht in Polen
rechts van den Weichsel, zullen, in ver
band met het prijsgeven van de Bukowina
door de Russen, in deze dagen bijzonder de
aandacht trekken.
De berichten aangaande den terugtocht
zijn zóó positief, dat geen ruimte voor
twijfel overblijft. De aanvoer van vier
nieuwe Duitsche legerkorpsen, samenge
steld uit troepen die aan het Westelijk front
onttrokken zijn, en uit nieuw ingedeelde
recruten, liet den Russen, die niet sterk in
getal waren, geen keus meer.
Na den terugtocht der Duitschers uit
Suwalki waren zij opnieuw Oost-Pruisen
binnengedrongen, doch hielden daar in
den laatsten tijd nog slechts een smalle
strook langs de grens der provincie bezet,
met de steden Pillkallen, Schirwindt in het
Noorden, Stallupönen en liydtkuhnen aan
den spoorweg naar Petersburg, en Zuide
lijker, in de streek Oostelijk van de meren
de steden Goldapp, Lyck en Johannisbrug.
alle dicht aan de grens.
De nieuw aangevoerde Duitsche troepen
versterkt met die welke de Russen er sinds
lang tegenover zich hadden, vielen direct
de Russische stellingen aan, en dwongen
de betrekkelijke kleine bezettingen van die
steden, met achterlating van vele gevan
genen en krijgsmateriaal tot oen overhaas
ten terugtocht.
Verschillende Oorlogs
berichten.
Een Amerikaansch schip in den grond
geboord. Het Amerikaansche stoomschip
„Washington", dat de Russen in den grond
hebben geboord bij Trebizonde, is, volgens
berichten uit Konstantinopel, een scliip dat
artsen en hospitaalmiddelen naar Turkije
had gebracht voor de „Roode Halve Maan".
De Amerikaansche regeering is voornemens
aan de Russische opheldering te vragen
voor deze schending van de Amerikaansche
vlag.
Do Vasten- en Ontftoudingswet in België
opgeheven. Wegens den grooten nood,
die in België heersclit tengevolge van de
Duitsche bezetting, en wegens de onmoge
lijkheid, waarin het grootste deel der ka
tholieke bevolking tengevolge van den oor
log verkeert, om de gewone vastenregels
te onderhouden, heer Z.Em. kardinaal Mer
rier bepaald, zoo verneemt de „Tijd" uit
Roosendaal, dat dit jaar de gebruikelijke
vasten- en ohthoudingswettcn niet geldig
zijn, maar worden opgeheven. In gelijken
zin hebben de andere leden van het Bel
gisch Episcopaat regelen uitgevaardigd.
Een strijd in de lucht. Volgens een be
richt uit Kopenhagen aan de „Tftgliche
Rundschau" deed een EngelSch vliegtuig
nabij Brussel een poging om een militair
kamp te bombardeereh. Een direct opgeste
gen Duitsch vliegtuig viel den Engelschman
aan; er onstond een verbitterde luchtstrijd
waarbij ten slotte de Duitsche vlieger door
een welgericht schot den motor van het
vijandelijk vliegtuig onbruikbaar maakte.
Het vliegtuig stortte omlaag en beide in
zittenden vonden den dood.
De mobilisatie in Portugal. De bladen
vernemen uit Lissabon, dat minister-presi
dent Castro officieel de voorloopige intrek
king der mobilisatie-maatregelen van Por
tugal heeft gelast.
Nederland en de Oorlog.
Vergoeding wegens kost
winnerschap.
Naar wij vernemen, zal voortaan over
den tijd, gedurende welken een dienst-
Er in geloopen.
New Yorksche bankier Bulles had
zich een schrijfmachine aangeschaft en
zijn bureauchef de opdracht gegeven, een
fflannelijken of vrouwelijke kantoorbe-
i te zoeken, die met de machine kon
m. Zijn keus was gevallen op een
dame van knap uiterlijk, maar die
een houding had als een prinses. Als .zij
voor de schrijfmachine ging zitten, maak
te zij meer den indruk van een voorname
dame, die zich gereed maakt, voor een
groot gezelschap piano te spelen, dan van
een betaalde kantoorjuffer. Het was, alsof
het geheele personeel in haar dienst stond
en zij als chef het toezicht daarover voerde.
De bankier had steeds het gevoel alsof
hij haar om verlof moest verzoeken en zag
er tegen op, haar heur werk op te dra
gen. Maar wat hij haar ook voorlegde,
zij voerde alles op onberispelijke wijze uit
en hij had dan ook niets op haar aan te
merken, dan dat zij zoo afgemeten en
trotsch bleef. Eindelijk besloot hij haar
trots te buigen.
°P een morgen ontbood hij haar op zijn
Z|jn particulier kantoor en nadat hij haar
^enige dienstbrieven had gedicteerd, zeide
h'j; „Nu heb ik nog eenige particuliere
brieve;
niet te breede regels, zijt u klaar?
Schrijf dan.'
Hij keek peinzend door het venster en
^gon te dicteeren:
-Waarde vriend, ik ben u dankbaar voor
w aanbod, maar kan het niet aannemen,
ik heb eens voor altijd besloten nooit of
nimmer een politiek ambt te aanvaarden
en ofschoon de positie van gezant in een
stad als St. Petersburg .zeker eervol is en
de keus van mijn persoon voor mij zeer
vleiend, verlaat ik New-York en mijn zaak
liever niet. Met de beste groeten aan uw
vrouw....
Aan den heer James J. Jones, President
der Vereen. Staten te Washington."
Het meisje had deze woorden met onbe
weeglijk gelaat door middel van de schrijf
machine op het papier gebrgcht en vroeg
kalm: „Is dat alles?"
„Ja, dat is alles", antwoordde Bulles,
eenigermate verbluft door haar onverstoor
bare kalmte, nu zij toch gehoord had op
welken voet hij met den president der Re
publiek stond en hoe hem de hooge betrek
king van Amerikaansch gezant aan het
hof te St.Petersburg was aangeboden.
Maar hij gaf het nog niet op. Des middags
liet hij haar nogmaals komen en dicteerde
toen:
„Mijnheer Delmonicas, laat uw groote
zalen morgen voor mij in gereedheid bren
gen. Ik geef daar een diner voor honderd
personen. Versier de zaal met bloemen ter
waarde van duizend dollar."- 1
De volgende brief luidde:
„Aan den heer Harrisson Smith. Zend
mij plannen voor een jacht, dat geheel
naar de nieuwste uitvindingen moet zijn
ingericht. De kosten laat ik geheel aan u
over."
De bankier meende than3 op het gelaat
van de juffrouw een vleug van eerbied voor
zulk een ontzaglijken rijkdom te bemer
ken. Indien zij nu nog zoo trotsch en afge
meten blijft, dacht hij, schrijf ik morgen
een brief aan den koning van Engeland,
om hem voor zijn uitnoodiging tot een be
zoek op Wight te bodanken.
Toen het meisje hem de brieven ter on-
derteekening voorlegde, schoof hij zo ach
teloos ter zijde met de woorden „Ik zal ze
dadelijk onderteekenen en op de post bren
gen."
Inderdaad onderteekende hij ze in haar
tegenwoordigheid en schoof ze onder eenige
andere brieven. Vervolgens dacht hij over
plannen na.
Den volgenden dag dankte hij voor drie
diners bij de voornaamste personen uit
New-York, bstelde een architect, wien hij
een villa bij New-York wilde laten bouwen
en kocht bij een juwelier een diamanten
halsketen van honderdduizend dollar.
De dame aan de schrijftafel werd een
beetje beleefder en antwoordde reeds met:
„Ja, mijnheer", in plaats van met „ja". De
bankier zag, dat hij vorderingen maakte.
Maar den vierden dag was zij weer even
koel en afgemeten als voorheen, toen zij
drie brieven op zijn lessenaar legde. Zij
was gewoon, zijn brieven te openen en de
particuliere correspondentie van de „zaak-
brieven" te scheiden.
Bulles las het eerste schrijven
„Geachte Heerl In antwoord op Uw brief
heb ik de eer U mee te deelen, dat door een
mijner ingenieurs U dezer dagen een plan
voor het door U verlangde jacht zal wor
den voorgelegd.
Met hoogachting,
Uw dw. dienaar
Harrison Smith.
De bankier werd vuurrood en waagde het
niet op te zien. Hij had graag willen weten,
of het meisje den brief gelezen had of niet.
De tweede brief luidde
„Hooggeachte Heer! Het door U bestelde
diner is geheel volgens Uw verlangen ge
reed gemaakt, maar niemand is gekomen.
Is hier een misverstand in het spel of zou
iemand Uw handteekening nagemaakt
hebben? Wij verwachten per omgaande ant
woord.
Delmonicas."
Bulles wist niet wat aan te vangen. Met
sidderende hand nam hij den derden brief,
terwijl het meisje als een wraakgodin
rechtop en onbeweeglijk naast hem stond.
De brief kwam van een vriend en bevatte
een uitknipsel uit een krant en luidde als
volgt
„Waarde vriend, hebt gij inliggend be
richt in de krant gelezen? Wat moet dat
toch beduiden? De een of andere vijand
van u heeft u vreeselijk voor den mal ge
houden!"
Het uitknipsel uit de krant had met vette
letters het volgende hoofdje:
„Is bankier Bulles waanzinnig?"
En daaronder las men
„Washington. De president der Repu
bliek heeft een zonderlingen brief gekre
gen van den New-Yorker bankier Buliee,
waarin deze den post van gezant te St.
Petersburg met dank afwijst. Daar de
president den bankier niet kent, ja, nooit
van hem gehoord heeft, en hem natuur
lijk den post van gezant niet heeft aan
geboden, vreest men, dat de heer Bulles
aan grootheidswaanzin lijdt."
De bankier liet ontsteld het papier val
len en staarde zijn kantoorjuffrouw wan
hopig aan.
„Hebt gij de brieven naar de post laten
brengen?" stotterde hij eindelijk met
moeite.
„Ja," antwoordde de dame koel, „ik
vond ze op uw schrijfbureau toen u waart
uitgegaan en dacht, dat u Vergeten hadt
ze naar de post te brengen, want zij wa
ren onderteekend."
„Gij begrijpt wel," antwoordde de ban
kier, zich^met moeite beheerschend, „dat
ik u niet langer in mijn dienst kan hou
den. Gij weet te veel."
„Dat -ii volgens mijn meening juist een
reden, om mij in uw dienst te houden,"
•antwoordde de dame kalm. „Gij kunt zeg
gen, dat iemand u een poets gespeeld
heeft, maar zoodra u mij ontslaat, kan
ik zeggen, hoe de vork eigenlijk aan den
steel steekt. Zou het niet beter zijn mijn
salaris een weinig te verhoogen en mij
in uw dienst te houden?" vroeg de prac-
tische Amerikaansche dame.
De bankier keek nijdig naar hot uit
knipsel u4t de krant, dat voor hem lag
en zei barsch: „Ja, het is heter, dat
blijft! Ga nu weer aan uw werk!" „Hsgï."