9 BUITENLAND. BINNENLAND. 63 JAARGANG. No. 1594 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, net GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en liet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2'/e cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent ZATERDAG JANUARI. 1915. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f0.75, elke regel meer 15 ceot ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer '30 cent, met gratia bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groots letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere ro -or 10 cent Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verbuur, Koop- on Verkoop (geen Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen en het geïllustreerd Zondagsblad. V Herboren Frank.i.k? Te Parijs is dezer dagen onder den koe pel van het Instituut door Maurice Donnay in de jaarlijksche aan de Deugd gewijde zitting een rede gehouden, welke zeer merkwaardig mag genoemd worden. Nadat hij eerst de daden van stillen hel denmoed, de werken van menschenmin en weldadigheid had geroemd, welke dit jaar voor de 'leugdprijzen in aanmerking kwa men, sprak hij over het Frankrijk van gis teren "en het Frankrijk van morgen en zei de o. a.: Het jaar van de tango, van de overdreven weelde, de buitensporigheid in de mode en in de kunst, de smakelooze schouwspelen, het jaar van een schandaalproces, dat ein digde met een cynische vrijspraak, al die dingen welke doen gelooven aan onzen ze- delfjken achteruitgang, dit jaar werd in ons land toch nog de deugd beoefend! De eoiruptie was slechts oppervlakkig; cor ruptie van een kaste van politici, parvenu's en cosmopoliten, welke de diepere lagen Van het volk niet raakt. Al die daden, welke gij eens per jaar beloont, zijn kristallen van deugd: de oorlog komt en heel Frank rijk is gekristalliseerd. Wanneer in normale omstandigheden de christelijke en met name de katholieke pers op deze zedelijke decadentie wees, dan heette ze reactionair, eene die niet met haar tijd meeging. Maar nu men in het herboren Frankrijk van morgen de schrille tegenstelling ziet van het Frankrijk van gisteren, nu de kerken weer vol loopen en de gedachten zich verheffen naar het hier- doel gelec-ii op hel o; nbure leven, jju moet. men zelf erkennen het fiasco der z.g. moderne wetenschap in de samenleving. En dit fs zeker niet een van de minste successen, welke deze oorlog ons reeds opleverde. Kardinaal Mercier cu da Duitsclie autoriteiten zouden tot overeenstemming zijn gekomen. Het Franscbe commu niqué erkent dat op sommige punten van het Westelijk oorlogsterrein tie hondge- nooten eenig terrein verloren. Zij hand haven in den Eizas. in Polen en Galicië hebben gevechten van geringe beteekenis plaats gehad. Kardinaal Mercier. De correspondent K. van ,,de Tijd" schrijft Zelden zal het in de geschiedenis zijn voorgekomen, dat een zoo onweerspreke lijke gebeurtenis als de vrijheidsberooving van Z.Em. Kardinaal Mercier in zijn eigen paleis en op dit oogenblik nog in zijn bisscliopstad en een door zoo talrijke getuigen bevestigde inhechtenisneming van priesters door een min of meer offi cieus telegrafisch agentschap als het Wolff-bui-eau geloochend wordt. Wilde het Wolff-bureau nog te kennen geven, dat de kardinaal niet naar de gevangenis is ovér- gebracht (wat ik ook niet bericht heb) en dat het b.v. beter zou zijn, zooals de ,,Duitsche zijde" in ,,De Tijd" van eergis teren schreef, dat de Kardinaal alleen maar „onder bijzondere bewaking" is ge steld, ik zou er betrekkelijk vrede mee kun nen hebben. Maar eenvoudig-weg het ge beurde loochenen zonder meer is zóó kras, dat het, zou ik zeggen, alleen, mogelijk is door het om zijn onware halve waarheden beruchte Wolff-bureau. Het is een volstrekte waarheid, die bin nenkort door Z.Em. Kardinaal Mercier zelf zal bevestigd worden, dat Z.Em. korten tijd in zijn eigen paleis van zijn vrijheid was beroofd, dat hem een soort verhoor is afgenomen, dat zijn paleis onder militaire bewaking is gesteid en dat hij nog op dit oogenblik in zoover van zijn vrijheid blijft beroofd, dat hij Mechelen niet mag ve'rla- ten. Z.Em. ontving uit Brussel een offi cieel schrijven, waarin hij naar de Belgi sche hoofdstad ontboden werd, doch hij heeft dit geweigerd. Tijdens het verhoor heeft Z.Em., wien ter oore was gekomen, dat priesters van het Aartsbisdom werden lastig gevallen met de meeste beslistheid verklaard, dat hij al zijn priesters van ver- antwoordelijkheid in dezen ontlaste en de verantwoordelijkheid uitsluitend op zich nam. Het protocol van een en ander is met het herderlijk schrijven enz. naar Ber lijn opgezonden, daar men te Brussel geen beslissing durfde nemen, eerstens omdat men vooraf de hooge Duitsche regeering wilde raadplegen en tweedens omdat de Kardinaal een Prins der Kerk is, aan an dere dan de gewone rechtspraak onder worpen. De deken van Antwerpen, mgr. Cleyn- hens, heeft mij nog dezen morgen om ze ven uur, nadat hij eën bijzonderen koerier uit Mechelen had ontvangen, met de meeste beslistheid bevestigd, dat Z.Em. de kardi naal nog steeds Mechelen niet mag verla ten, tot uit Berlijn een nadere beslissing is gekomen. Wel mag Z.Em. zich binnen Mechelen bewegen. Welke de verdere ge volgen voor Z.Em. zullen zijn, valt nog niet te overzien. Wel zijn deze gevolgen reeds gisteren door een zware straf kenbaar gemaakt aan den drukker van het herderlijk schrij ven, den heer Dassain. Deze is veroordeeld tot een boete van 500 Mark of vijftig dagen hechtenis. Wat nu de tegenspraak van het Wolff- bureau over de gevangenneming van pries ters aangaat, het volgende De pastoor van I-Iemixem heeft op het fort van Hoboken van Zaterdag 's middags tot Zondagmorgen gevangen gezeten. Ook de pastoors van Duffel, van Contich, van Brasschaet en van Schooten zijn gevangen genomen geweest. Indien het Wolff-bureau zijn onware beweringen durft volhouden, dan verklaren allen deze zeereerwaarde heeren zich bereid, die beweringen met be ledigde getuigenissen te weerleggen. Indien men in Duitschland het optreden tegen den Belgischen primaat en zijn gees telijkheid wil verdedigen, laat men het dan op een andere wijze doen dan met klaar blijkelijke onwaarheden! Aan de „Msbd." wordt geseind Uit zeer befmuwbuiY bi11 \vineetn ik, dat de Duit weggevoerd. De „Norddeutsche Allgem. Ztg." deelt het volgende communiqué mede: De Aartsbisschop van Mechelen, kardinaal Mercier, heeft een herderlijken Kerstmis- brief rondgezonden, die volgens zijn voor schrift op 1 Januari en den daarop vol genden Zondag van de kansels moest wor den voorgelezen. Het herderlijk schrijven bevat nevens zijn zuiver-godsdienstige uit eenzettingen, een reeks van politieke uit latingen, die met den tegenwoordigen oc- cupatietoestand niet overeen te brengen zijn. Dientengevolge heeft de Duitsche overheid zich verplicht gezien tegen de verdere verspreiding op te komen. Hierop door den gouverneur-ereneraal opmerk zaam gemaakt, verklaarde de kardinaal zoowel schriftelijk als mondeling, dat de bedoeling verre van hem geweest is, orn door zijn openbaarmaking in ophitsenden geest te werken; hij was integendeel ge leid door het oogmerk de bevolking tot rust te brengen en haar met inachtneming van vaderlandslievende gevoelens aan te ma nen tot onderwerping en uiterlijke inschik kelijkheid aan het bestaande Duitsche be stuur. Daar echter de gouverneur-gene raal in zake het herderlijk schrijven een andere meening was toegedaan, en be vreesd was voor de opruiende uitwerking daarvan, hield de kardinaal niet langer vast aan de tenuitvoerlegging van zijn voorschrift aan de onder hem staande geestelijkheid, om het herderlijk schrijven verder van den kansel te lezen en te ver spreiden. De gouverneur-generaal had trouwens reeds de aflezing van den her derlijken brief verboden. Ilieimede kan de zaak als afgedaan beschouwd worden, zegt het Duitsche blad. De Duitschers in Frankrijk en België. De berichten van het Westelijk oorlogs- tooneel melden weer wat meer roerigheid in de streek tusschen Nieuwpoort en de omstreken van Yperen. Bij St. Joris en bij Lombaertzijde werd door de Bondgenooten terrein gewonnen. Eveneens bij Steenstra- te, dat ten W. van Yperen ligt, in de buurt van Bixschoote. Op de omstandighe den waaronder in de buurt van Atrecht gevochten wordt, werpt de bijzondex'heid, dat men eenige der ten koste van zooveel bloed verdedigde loopgravèn verlaten moest, niet wegens den vijand, maar om dat de manschappen daarin tot aan de schouders in den modder stonden, een treurig licht. Bij Reims en Oostelijk van die stad is, voleens het Franscbe bericht, eenig voort- dringen der Bondgenooten te constateeren; volgens het Duitsche bericht w/arrd dat voordeel hen ontnomen door een tegen aanval die den Franschen 80 meter loop graven kostte, en hen dwóng zich op hun tweede loopgravenlinie terug te' trekken. In het Zuiden van den Elzas winnen de Franschen langzaam veld, met Thann als uitgangspunt. Een punt in het Zuiden, dat strategische waarde heeft voor den aan val op Sennheim (Cernay) waar de ge- heele ondexmeming"om begonnen i^. werd mede door de Franschen vei'ovei'd. Zij zitten dus nu ten N. van Sennheim (in het badplaatsje Wattweiler), ten Westen (te Thann. Vieux Thann en Steinbacb), en ten Zuiden (te Ober Burnhaupt en in de buurt van de brug tusschen Ober- en Nie- der Asp"ach). De Russen. Even weinig als er over den strijd in het Westen te zeggen valt, is er te vertel len van den strijd in Polen. Het „I-Ibld." geefi er het volgende over zicht van. Want ook daar wordt het geleidelijk een positie-ooidog. Zooals uit de Russiscïie berichten blijkt graven de Duitschers zich op het fx'ont Soeka-Bolimof in, en nade- ren zij de vijandelijke stellingen door het aanleggen van sappen en loopgraven. Daar wordt dus geleidelijk de toestand geheel als in Frankrijk. Dat er in Rus land, voor Warschau slechts achterhoede gevechten worden geleverd, zooals door sommige Engelsche bladen wordt aange nomen, is zeker niet juist. De Russische bladen tenminste meenen, dat Hindenburg voornemens is te trach ten Wai-schau in te nemen, en daaiwoor al zijn krachten inspant. Maar zij hebben alle hoop op mislukking van dit plan, orndat Hindenburg rekening zal moeten houden met den sterksten bondgenoot van het Russische leger: den winter en de ontzettende koude. Dat die invloed op de operaties heeft is ontwijfelbaar. liet slechte weder en de toestand der wegen maken marschen bijna onmogelijk, en belemmei'en de verpleging en verzorging der troepen. Napoleon was' in den winter van 180607 tot weken lange wei-keloosheid gedwongen, omdat hij in hetzelfde geval vex-keerde, toen hij Juni was hij in staat de Russen bij Fried- land te verslaan, nadat de slag bij Prui sisch Evlau, 7 en 8 Februai'i, tot geen be slissend resultaat had geleid. Nu zijn de communicatiewegen in het Oosten wel veel verbeterd, maar in Polen is het spooi'wegnet onbeteekenend, en de automobielen zinken diep in het slijk, dat voetenhoog de wegen bedekt. De Russen hebben voor Warschau een reeks zeer goede en van artillerie goed voorziene stellingen aangelegd, waarbij zij zich de ei'varingen ten nutte maakten, die zij in den Oost-Aziatischen oorlog op deden. In het noordelijk deel staan de Duit- schei's nog steeds in een lijn, die zich tus schen Sochatsjef aan de Bzoera, langs de Rafka in zuidelijke richting uitstrekt; de Russen in de lijn, die van den noordrand van het Bosch bij Skiex-niwitsj langs de rivier de Mi-owa loopt. Meer naar het zuiden naar de Pilitza en langs den oos telijken oever van die rivier, hebben vol gens de Russische berichten de Duitschers eenige verliezen geleden toen zij aanval len deden in de idchting van Kjelce bij het plaatsje Loputjno, waarbij eenige honder den Duitschers gevangen genomen, eenige mitrailleurs werden buitgemaakt. Ten zuiden van de Boven-Weichsel zijn de Oosteniijkers er in geslaagd de Russi sche aanvallen tegen te houden. Verschillende Oorlogs berichten. De uitwisseling van krijgsgevangenen. Er zijn onderhandelingen begonnen over de benoeming door de oorlogvoeren den van gedelegeerden, die met den Hei ligen Stoel de déiails van de uitwisseling van krijgsgevangenen zullen bespreken. Vredes-onderhandelingen? Een Wolff- telegram meldt uit Rome, dat een nieuws agentschap daar verneemt, dat de Ameri- kaansche kaï-dinalen Gibbons, Farley en O'Cennor zich tot president Wilson heb ben gewend teneinde een gezamenlijk op- ti'eden van Amerika en den H. Stoel voor den vrede te bewerken. Voorts heet het, dat president Wilson het voorstel in gunstige oveiweging zou nemen en waarschijnlijk een buitengewoon gezant naar Rome zou zenden om den paus met zijn benoeming geluk te wen- schen en over den vrede met hem te spre ken. Het is vooral merkwaardig, dat het be richt door Wolff's>bureau wordt verspreid. Aan de Zwarte Zee. De Turksche ge ne rale staf deelt mede. „De Russische vloot beschoot heden, in strijd met de voorschriften van'het internationale recht de open stad Sinope (in Paphlagonië aan de Zwarte Zee) waax-door twee huizen eenigszins beschadigd werdén. Menschenlevéns vallen niet te betreu ren. Vier bai'ken zijn gezonken. Tui'kschè schepen beschoten met succes Russische troepen, die zich in en ten noor den van Makrjali (Turksche kust van de Zwarte Zee) bevonden. Op 5 dezer deed een Engelsche kruiser een poging om te landen ten oosten van Mereinas. Het vuur onzer troepen dwong den vijand echter te wijken. ITij liet vier dooden achter. Een groot Turksch transpoitschip is op 2 Jan. bij het uitvaren uit den Bosporus met een mijn in aanraking gekomen en gezonken. Een ander transportschip, begeleid door den Tuikschen kruiser „Medjidie", is op 5 Januari gezonken in de Zwai-te Zee tus schen Sinope en Trebizonde. De Russische bescheimde kruiser „Mer- curia" en de Russische torpedobootjager „Gnieovi" vielen de „Medjidie" aan. Deze wei'd getroffen door een aantal projectie len, maar wist te ontkomen. Nederland en de Oorlog. Portvrijdom. Tot nadere beschikking is vrijstelling van port verleend in het binnenlandsch vei'keer voor de verzending van brieven uitgaande van of gericht aan de commis sie tot ï-egeling van de voorziening in noodzakelijke levensbehoeften in Belgische grensgemeenten. Geïnterneerden. Na het vertrek der Belgische geïnter neerde soldaten uit de kazernes te Amers foort is gebleken, dat aan de gebouwen en het meubilair veel schade is toegebracht. Van vei-schillende vertrekken zijn de deu ren geforceerd zonder dat dit altijd van buiten zichtbaar was, kasten zijn open- gebi'oken, afsluitingen verbroken en ver schillende voorwerpen van meubilair enz. Naar Engeland. Men meldt uit Hoek van Holland De Great Eastern Railway Company zal eenige malen per week een boot laten va ren van IToek van Holland naar Harwich voor het overbrengen van Belgische uitge wekenen van Nederland naar Engel md. De Holl. Spoor zql in aansluiting hierop extra-treinen laten loopen. De uit Harderwijk vertrekkende treinen worden tegenwooi-dig aan de nabui-ige sla- tions telkens door militairen geïnspecteerd om te voorkomen, dat in het kamp aldaar geïnterneerden zich daarmede uit de voe ten zouden maken. Nog steeds worden in de plaatsen in dien omtrek van tijd tot tijd vluchtelingen aangehouden, die trachten uit Nederland te ontkomen. Terug naar Duitschland. Een zestal Duitsche soldaten, bij het be gin van den oorlog in de maand Augus tus op Belgisch grondgebied gewond, en sedert te Maastricht verpleegd wordende in de Roode-Kruis-inriehtingen hebben een gunstig bericht ontvangen van onze regee ring op een door hen ingediend verzoek schrift, om naar Duitschland te kunnen terugkeeren. De Spaarbanken en de Oorlogsleening. Den llden dezer is het de laatste dag waarop men kan inschrijven op de groote Rijksleening van 275 millioen. Het blijkt ons zeer noodig, dat kleine bezitters van kapitaal alsnog woixlen attent gemaakt op de gelegenheid om zich daaiwan meer voor deel te verschaffen dan tot. dusver. Iloeve- len nog bewai'en hun geld renteloos? En hoevelen hebben het op een spaarbank staan, die zeer lage rente geeft, in verge lijking van de 5 pet., die nu de Nederland- sche Staat waarborgt, evengoed als de Rijkspostspaarbank de hare van 2.6t pet. Nu is er een bezwaar, dat velen er te gen opzien om hun kleine geldsommen vast te leggen in Staatspapieren, wijl zij er dan niet-zoo dadelijk meer de beschik king over kunnen krijgen, althans naar zij meenen. Maar dan moeten zij zich toch eens er van overtuigen, dat de Nederland- sche Bank te beginnen met 31 December 1917 elke beleening van het Staatspapier waarborgt tegen dezelfde r-ente als die men van zijn coupons geniet. Iedere effec ten-makelaar of bank verleent hiertoe da delijk zijn medewerking en rnen kan dus evengoed op zijn obligatie geld bekomen als tot dusver op het Spaax-bankboekje. Hieruit volgt dat wie bezig is om zich op de Rijkspostspaarbank of welke andere spaaibank ook een klein fortuintje te ver zamelen, wijs en verstandig doet om elke 100 gulden er af te nemen en voor liet ge zamenlijk bedrag, in cijfers van f 100, in te schrijven bij de daarvoor aangewezen kantoren: ontvangers, betaalmeesters, postkantoren, particuliere effecten-make laars, enz. De betaling behoeft eerst te geschieden op 7 Februari. Eerst dan moet het geld worden gestort. Er is dus nog ruim tijd om de bedragen, ook van de Rijkspostspaar bank op te vorderen. Maar de inschrij ving wordt Maandag onherroepelijk geslo ten. Dan zou het kunnen blijken, dat men zich zelf een profijt had ontzegd, wat later niet meer woi'dt aangeboden. Men moet ons niet kunnexi beschuldigen daarop niet voldoende te hebben gewezen, maar wij herhalen de waai-schuwing, nu voor het allerlaatst: Oppotten en sparen is goed, maar beleggen is beter en voordee- liger! Steenkool. In de kolenmijnen te Wandre, zijn, naar men aan het N. v. d. D. uit Maas tricht meldt, nu ongeveer 400 arbeiders aan het werk getogen. Al werken zij slechts 4 dagen per week, ze verdienen ten minste zooveel, dat ze zichzelf kunnen onderhouden. Er is meer dan genoeg aanvraag in Ne derland xiaar de magere anthraciet, die daar wordt gewonnen. Aan 2 firma's wordt geregeld verzonden. Industriekolen zijn er niet te krijgen. Tarwemeel en tarwebloem. Door den Minister van Landbouw is, blijkens een circulaire, aan de burgemees ters gericht, met ingang van 11 Januari, in afwijking van voorgaande regelingen, besloten: lo. den prijs van tarwebloem, inlandsch uitsluitend één soort, te stellen op f 18.50 per 100 K.G., contant aan fabriek, molen of magazijn, voor bakkers en dergelijke verbruikers; aan tusschenpersonen moei op verzoek f 0.25 korting worden toege staan; 2o. den prijs van tarwemeel (ongebuüd) te stellen op f 15.50 per 100 K.G.; leverings conditiën als bij tarwebloem; 3o. den maximumprijs voor wittebrood vast te stellen op f 0.25 per K.G. contant, afgehaald aan bakkerij of winkel; dien van bruinbrood op f 0.22. prijs in de verschillende gemeenten mét 1 cent voor wittebrood en bruinbrood. Arnerikaansche bloem (straight) wordt geacht gelijk in prijs te staan met „in landsch, uitsluitend één soort"; Arneri kaansche bloem „baker" f 0.75 lager. Voor Arnerikaansche patentbloem acht de minister het voorshands niet noodig een prijs vast te stellen. Uitvoer van cacaoboonen uit Engeland. Naar de „Maasbode" verneemt, liecft Engeland heden den uitvoer van cacao boonen naar Nederlanl verboden. Daar onze cacaofabrieken haar voorra den aan cacaoboonen voornamelijk uit Engeland betrekken, kan dit verbod voor deze fabiieken de grootste gevolgen heb ben. Eerste Kamer. Aangzien de lijst der wetsontwerpen, welke voor openbare behandeling door de Eerste Kamer in aanmerking kwamen, tijdens de jongste bijeenkomst dier Ka mer geheel is kunnen worden afgedaan, zal zij thans, na haar avondbijeenkomst van Dinsdag a.s., den volgenden dag onmiddellijk aanvangen met bet afdce- lingsonderzoek van de Staatsbegrooting voor 1915 en verschillende daarbij behoo- rende wetsontwerpen. Het linancïeele Vraagstuk en de Afgemeene Bond van R. K. Kiesverenigingen. Naar wij vernemen, bestaat reeds sinds eenigen tijd bij het bestuur van den Alge- meenen Bond-van R. K. Kiesvereenigingen het plan aan de algemeene vergadering de, samenstelling eener commissie voor te stellen, welke tot taak zal hebben tiet vraagstuk van 's lands financieelen toe stand en wat zich daaraan vastknoopt in studie te nemen, teneinde daarover rap port uit te brengen. Stemmen door militairen beneden den rang van sergeant. Bij de dezer dagen te Baarn gehouden stemming voor de vervulling van ?en tus- schentijds opengevallen gemeenteraadsze tel werd, in strijd met het bepaalde hij art. 5 der Kieswet, door vei-schillende militai ren beneden den rang van sergeant (mili ciens die gemobiliseerd zijn het kiesrecht uitgeoefend. Het stembureau was niét b:j machte deze kiezers te weigeren aan de stemming deel te nemen, aangezien uit de kiezerslijst niet bleek, dat hun kiesrecht was geschorst. Tot deze schorsing hadden burgemeester en wethoudei-s rret kunnen overgaan, daar door hen van de betrok ken bevelhebbers der landmacht niet was ontvangen de opgaven, bedoeld bij art. 24 (Jcr Kieswet. Daar de toepassing van de imperatieve schorsingsbepaling van art. 5 geheel af hankelijk is van het ontvangen der opga ven van de militaire autoriteiten, kon in de gegeven omstandigheden niet worden belet dat door enkele kiezers ten onrechte werd gestemd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1915 | | pagina 1