7 BINNENLAND. 6e JAARGANG. No. 1592 BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2y3 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. DONDERDAG JANUARI. 1915. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f0.75, elke regel meer 15 conl ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cont, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dionstpersoneol van 1-5 rogols 50 cent, iedere regel meor 10 cont. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (gocn Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. V Wat 'n ramp. De nieuwverkozen oud-leden onzer Ka mer van Koophandel hebben allen voor de eer bedankt. 't Is waar slechts luttel stemmen waren uitgebracht, nog geen twee dozijn, maar deze geringe belangstelling der kiezers is voor de leden van openbare colleges nog nooit het motief geweest om de benoeming tol lid te weigeren. Gekozen is gekozen, hè! De boosheid der heeren spruit nog altijd vóórt uit het feit, dat verleden jaar katho lieken en antirevolutionairen zoo vermetel zijn geweest, twee der hunnen één R.-K. en n A.-R., toch waarlijk niet overmatig veel! tot lid te verkiezen zonder eerst bij middel van aan de overzijde geëischte pu bliciteit te vragen, of de zittende leden zulks wel goedkeurden. Dat is zoo'n soort clericale overvalling geweest en zoo iets vindt de vrijzinnigheid, die zoo verbazend voor de openbaarheid is Even een paar vragen Zijn de loges niet bij uitstek vrijzinnig? Maar waarom mogen we van haar bestaan en werken dan zoo weinig waarnemen? enfin, de vrij zinnigheid vond de vei'kiezing van de hoe ren Smits en Pera een aanranding van haar hoogheid en vandaar de demonste-a- tie der oud-leden. En nu waren de clericalen nog al zoo be drand thuisgebleven om den heeren vrij- rijzinnigen het veld vrij te laten, zoodat zij op aloude wijze de zeteltjes konden verdeelen, wat in casu wil zeggen aan hun partijgenooten toewijzen. Desniettemin die weigering ea bloc. Wat 'n ramp! Maar als de heeren vrijzinnigen heele- maal niet meer willen, nu, dan hebben we onder ons nog deskundigen genoeg, die in de Kamer van Koophandel beslist een goed figuur zullen maken. Als de heeren 't slechts even blieven te zeggen. BUITENLAND. Omtrent een gevangenneming vanZ.Em. Kardinaal Mercier is er nog geen ofïieieël bericht. Ds pogingen van Z. H. den Paus cm een uitwisseling van gevangenen Ie verkrijgen worden met succes be kroond. Van het Oostetijk en het Westelijk oorlogstooneel geen nieuws. Een Russisch communiqué meldt een volkomen overwinning van de Russen op de Tuiden in den Kaukasus. 2. E. Kardinaal Mercier gevangen genomen? D. D. 5 Januari wérd aan de „Tijd" uit Roozendaal gemeld: Naar aanleiding van het herderlijk schrijven van Z. Eminentie kardinaal Mer cier is Z. Eminentie in hechtenis geno men. Door geheel België hebben poli tie en justitie in alle parochies een ondex*- zoek ingesteld, om hef stuk op te sporen en, zoo mogelijk, te vernietigen. Verschei- scheidene priesters zijn in hechtenis geno men, doch vele van hen werden na eenige uren' weer op vrije voeten gesteld. Zondag j.l. had in de Onze Lieve Vrouwe kerk te Antwerpen de plechtige opdracht plaats van België aan het H. Hart van Jesus, welke plechtigheid oox-spronkelijk door Z. Em. Kardinaal Mercier zou geleid worden. Duizenden konden geen plaats vinden in de overvolle kerk. Het lof kon tot veler verrassing niet door Z. Era. Kar dinaal woi-den gecelebreerd. Dit geschiedde door den Hoogeerw. Deken van Antwer pen. De Deken hield een sermoen, waarin zin spelingen op het schrijven van kardinaal Mercier voorkwamen en betuigingen van trouw. Na het sermoen hield ook de bekende socioloog en geliefde volksx-edenaai', pater Rutten O. P., een toespraak, waarin hij o. a. zeide: „Antwerpen heeft altijd be- hooi-d aan de Antwerpenaren en zal ook in de toekomst aan de Antwerpenaren blij ven. Eigenlijk zou Z. Em. onze geëerbie digde en veelbeminde Kardinaal op de plaats moeten staan, van waar ik thans het wooi-d tot u richt, maar door een bui tengewone omstandigheid is Zijne Emi nentie belet, in ons midden aanwezig te zijn. De redevoeringen van den Deken van Antwerpen en pater Rutten maakten die pen indruk. Vele Duitsche soldaten waren in de kerk aanwezig, de voorste banken werden inge nomen door Duitsche officieren. Om geen gi-ooter opzien te baren dan reeds geschiedt door de Duitsche actie te gen het rondschrijven van Kardinaal Mer cier, wordt deze gevangen gehouden en bewaakt in het aartsbisschoppelijk paleis te Mechelen. De „Maasbode" van gisterochtend schrijft nog omtx'ent deze zaak „Volgens een telegram van onzen cor respond eïït uit de 'gFènsgemëenle Putte hebben personen, die daar gisteimiddag uit Antwerpen zijn aangekomen, de tijding meegebracht, dat kardinaal Mercier ')oor de Duitsche autoriteiten naar Brussel is geroepen en aldaar geconsigneerd is." Een offficieel bericht om trent de arrestatie van den kerkvorst was het blad nog niet toegekomen. Maar talrijke geruchtén, welke de rond te doen, wekken echter, naar het meent, het vermoeden, dat de Duitsche autoritei ten inderdaad op de bedoelde wijze tegen den kardinaal zijn opgetreden. Uit Roosendaal wordt aan dé :,Mobd." van hedenochtend gemeld: In Antwerpen hebben wij bij verschillen de personen infoxanaties ingewonnen om trent de genichlen, welke over een gevan genneming van kardinaal Mercier de rondte doen. Van Antwerpsche priesters vernam jk, dat het verhaal van de gevangenneming van kardinaal Mercier louter ver zinsel is. De persoon, die het bericht naar Ant- wei-pen overbracht, dat de kardinaal ver hinderd was om het plechtig Lof in Ant werpen te celebi-eeren, deelde mede dat voor het paleis van kaï'dinaal Mei-cier wel twee Duitsche schildwachten geplaatst zijn. FEUILLETON. De Saksische Maagd. Verhaal uit ds eerste dagen van het Duitsche rijk. 2) En toch was de jonge maagd door den harinhartigen God uitverkoren tot Zijn volgelinge en tot ti'oüwe dienares van het Evangelie. Ook de heidensche jonkvrouw zou gewonnen worden door de liefde van den Gekruisigde en door Hem Alen vrede Gods genieten, dien de wereld niet geven doch ook niet ontnemen kan. Ansgar had eenige jongelingen, zonen van krijgsgevangenen, die den Saksers als gijzelaars waien gegeven en thans om den eedbreuk hunner vaders den dood waren gewijd, met gevaar van zijn leven voor een hoog losgeld aan de handen van den beul ontrukt, exx tot zijne leerlingen ge maakt. Hilda had den priester, terwille zijner vrome daden, haie hoogachting niet kunnen onthouden. Zij had langzamer hand zijn geloofsmoed en zijne zachtmoe dige liefde leeren bewonderen, en daar door was zij ook het door hem gepredikt Evangelie minder vijandig geworden. Op de helling eens heuvels, die in de Sclilei afdaalde, stond een vervallen toren, omgeven door wild struikgewas. Deze eenzame plaats was "een lievelingsoord der .jonkvrouw geworden. Dikwijls vertoefde zij hier en keek naar den helderen water spiegel, naar de stad en de velden, in ge dachten naar het blauwend verschiet Op zekeren avond zat zij daar weder, in diep gepeins verzonken. Daar hoorde zij stemmen in hax*e nabijheid; zij sloop nader bij de plaats, vanwaar het geluid kwam. Zij luisterde, verborgen achter de strui ken, naar de woorden, welke gesproken werden. Plet was Ansgar, d.ie hier zijne kleine gemeente het Woord des kruises predikte en uitlegde. Reeds had hij te Haddeby een houten Godshuis gebouwd, maar om den toom der heidenen niet op te wekken en het stadsgewoel te ontloopen, ging hij dikwijls naar dit stil en afgelegen oord, om hier met zijne leerlingen te spre ken. Het waren zeer wondexbare woorden, welke de dochter van den hoofdman der Saltsèrs te hooren kreeg. Zij troffen haar hart en vervulden hare ziel met nooit ge- kenden vrede. Van dezen dag af miste Hilda geen enkele dezer samenkomsten. Gezeten in een hoek van den toren, verbor gen achter struikgewas, luisterde zij naar de onderrichtingen van den priester. Zijne leer werd haar steeds helderder, steeds be grijpelijker, steeds zoeter. Eerst als Ansgar en zijne leerlingen reeds lang de plaats verlaten hadden keerde zij ook naar huis terug. Zij werd langzamerhand eene Christin, zonder dat iemand zulks ver- moedde, ja zonder dat zij het zich zelf be wust werd. Ethel rik, de oude Sakser, was steeds vijandig gebleven aan het nieuwe geloof, gepredikt door den vreemdeling. V el hield hij zijné belofte, eens aan Koning Harald gegeven, als eerlijk man en liet niet toe, d'at de vreomde priester, op welke wijze ook, lastig gevallen werd. Maar door zijn boos uitzicht en zijne woorden van De Paus en de gevangenen. Volgens de „Matin" zijn niet alleen tus- schen den Paus en den Duitschen keizer, doch ook tusschen den Paus en de andere oorlogvoerende mogendheden telegrammen gewisseld, betreffende de uitwisseling" van krijgsgevangenen, die ongeschikt zijn voor verderen militairen dienst. De „Giornale d'Italia" bevestigt dit, waar het blad meldt, dat de H. Sfoel, be treffende deze uitwisseling een gunstig antwoord ontving van Duitschland, Enge land, Oostenrijk-Hongarije, Rusland, Mon tenegro en Turkije. Paus Benedictus XV seinde op 31 De cember aan keizer Frans Jozef het vol gende: „Vertrouwend op de gevoelens van Christelijke naastenliefde, waarmede Uwe Majesteit bezield is, verzoeken wij Uwe Majesteit dit jaar vol onheil te beëindigen en het nieuwe te openen met een hande ling van souvereine grootmoedigheid, door het aannemen door Uwe Majesteit van ons voorstel, dat tusschen de oorlogvoerende Staten een uitwisseling der ki'ijgsgevan- gerien zal plaats hebben, die in de toe komst als ongeschikt voor den militairen dienst moeten worden beschouwd." De keizer antwoordde hierop met het volgende telegram van 1 Januari: „Diep geroerd door de gevoelens van Christelijke naastenliefde, die Uwe Heilig heid hebben bewogen tot het grootmoedig initiatief, dat de uitwisseling der voor den militairen dienst onjzeschikt bevonden krijgsgevangenen ten doel heeft, heb ik reeds langs telegi-afischen weg mijn ge zant bij den H. Stoel opdracht gegeven, den kardinaal-secretaris mede te deelen, dat mijne regeering dit liefdevolle voorstel in beginsel van "harte aanvaardt en dat zij zich beijveren zal, met de in' aanmerking komende staten onderhandelingen te be ginnen om het voorstel van Uwe Heilig heid practisch te verwezenlijken." AritwoordëncT'op liet voorstel des ^au- sen telegrafeerde Poincaré het volgende: Frankrijk heeft, getrouw aan zijn traditie van edelmoedigheid, de krijgsgevangenen steeds met humaniteit behandeld; het te- studeert de middelen om al diegenen, wel ke definitief ongeschikt zijn voor den mili tairen dienst, uit te leveren." De koning der Belgen telegrafeerde aan Z. E. Kardinaal Gasparri: „Ik waardeer hoogelijk de christelijke gedachte, die het voorstel bezielt. Dit beantwoox-dt aan mijn eigene gevoelens en ik zal een voorstel, het welk rnij in den bedoelden geest gedaaji woi'dt, met de gi*ootste jngenomendheid ontvangen." Het onderscheid tusschen het hoofsch en vxdendelijk gestelde telegram van koning Albert evenals het reeds vroeger vermelde van keizer Wilhelm en het stugge, hooghartige antwoord van den president-der Fransche republiek, is opvalend. Doch Poincaré en zijn omgeving die jaren lang uit even dom als kindex-ach- tig sectarisme geveinsd hebben, den Paus niet te kennen, hebben reeds een groote overwinning op zich zelve moeten behalen door, nood gedrongen, zich telegraphisch nxet Bome in verbinding te stellen! merkt de Red. van de „Tijd" op. De Duitschers in Frankrijk en België. Aan het Westelijk front zijn voor het oogenblik nog steeds de belangrijkste pun ten Nieuwpoort, de streek ten O. van Reims, en de Zuidelijke Elzas. Maar wat er gebeui't, is in weinig woor den te vertellen, al is daarachter misschien veel ellende verborgen, merkt het „Vader land" op. Bij Nieuwpoort vorderen de Bondgenoo- ten. Bij Sint Joris zijn eenige loopgraven genomen, en bij Yperen eveneens. Maar dit zijn berichten van de Bondgenooten zelf en toch wat zeggen ze ons weinig. Ten O. van Reims wordt nog altijd op de naar het Westen gekeerde hellingen van Argonne gevochten om de loopgraven. En volgens de Fransche berichten met succes bij Perthes en de boerderij Beau Séjour, terwijl meer Westelijk, bij Souain, de Duit- schers de Fransche loopgraven veroveren. Zoo blijft men aan den gang. Ook in den Elzas wordt de toestand er niet duidelijker op. Uit het geheele Illdal zijn in den Zuid-Elzas, volgens berichten uit Berlijn, de Franschen verdreven, en zij verplaatsten hun hoofdkwartier reeds in de richting van Belfort, vanwaar zij geko men zijn. Maar volgens de berichten uit Parijs winnen de Franschen juist terrein in het Illdal. Daar immers liggen Senn- heim en Than, en de dorpjes Steinbach, Ober Aspach en Vieux Thann. Zij zouden volgens een dezer berichten zelfs reeds 1 K.M. ten O. van Vieux Thann staan. Doch hier begint de twijfel aan de juistheid van het bericht, want Vieux Thann ligt ten O. van Thann, en dan zouden zij Thann bij gevolg reeds voorbij moeten zijn en die .stad zich in hun handen bevinden. Maar indien dat zoo wax*e zou men zeker niet nagela ten hebben het ons te melden. Vandaar de twijfel. De Russen^ De Russen zijn op verschillende punten in Hongarije gevallen. Vooreerst worden zij gesignaleerd in het dal van de Lyuta (een tak van de Theiss), dat zij over den Uszokpas moeten hebben bereikt. Die in val (de hoeveelste al?) wordt als van wei nig gewicht voorgesteld. Dit is zeer wel mogelijk. Het kan een actie wezen, die niet samenhangt met d.e beweging der Russische hoofdmacht in de Karpathen. De eerstvol gende dagen zullen ons daaromtrent wel meer licht brengen. Een Turksche nederlaag. De generale staf van het Russische leger in den Kaukasus deelt mede, dat daar de Russen bij Sarikamisj aan het Turksche leger een volledige nederlaag is toege bracht. Het negende Turksche legerkorps werd vernietigd. Gevangen werden genomen de commandant van dit legerkorps, Iskhan Pasja, met de commandanten van de 17e, 18e en 29ste divisie met hun onderbevelheb bers en generale staven, verder meer dan 100 officieren en een groot aantal soldaten. De Turksche verliezen aan dooden en ge wonden zijn zeer groot. De Russen ver overden veel kanonnen, mitrailleurs, mu nitie en trein wagens. Een Russische compagnie nam het ge heele opperbevel van het 9e legerkorps ge vangen. De overwinnende Russische troe pen vervolgen de overblijfsels van het tiende legerkoi-ps, dat zich door de vlucht zocht te redden. Bij de inneming van Ardagan heeft een der Siberische ruiterregimenten de Turken gechargeerd en twee compagnieën neerge sabeld, terwijl een eskadron van dat regi ment de vlag van het 8e regiment infante rie uit Konstantinopel bemachtigde. De Turken trekken in alle richtingen terug. Op de andere fronten blijft de toestand ongewijzigd. Verschillende Oorlogs berichten. Röntgen-stralen. Ook in dezen oorlog wordt natuurlijk van Rüntgen-apparaten gebruik gemaakt. Een veld-Röntgen-appa^ raat is een zeer gecompliceei-de inrichting. Voor zijn vervoer is een groote wagen noo- dig. De groote moeilijkheid van het trans port zit echter in de centrale, die den bc- noodigden stroom kan leveren. Gelegen heid, het Röntgen-apparaat hier of daar aan te koppelen, is er op het slagveld in den regel niet. Men is daarom verplicht een dynamo in lilliput-formaat mee te voe ren, die door een benzine-motor wordt ge dreven. De Franschen hebben, omdat er nu toch altijd een motor noodig is, den heelen Röntgen-wagen als automobiel in gericht. Bij de Duitschers wordt de Rönt gen-wagen echter door paarden getx-okken: men vreesde dat een automobiel in den winter niet altijd bruikbaar zou zijn. Gevecht tusschen gepantserde treinen. De „Daily Mail" bevtLt een verhaal over een verwoed gevecht tusschen een Engel- schen en een uitschen gepantserden trein nabij Dixmuiden. Een Duitsche gepantserde trein met twe'e locomotieven begon dc stellingen der bondgenooten over het geïnundeerde ter rein ten westen van ixmuiden te beschie ten. Een Engelsche gcpantsex'de trein kwam ijlings op de andere rails aange- stoomd en te midden van dichte rookwol ken begon een duel, dat een uur duurde. De treinen reden voor- en achteruit om de granaten te ontwijken. Een Britsch projectiel trof ten slotte den vijandelijken trein zoodanig in het midden, d?.t deze let terlijk in elkaar viel. Er werden velen ge dood en gewond. De uitschers hadden twee dagen noodig om de overblijfselen op te ruimen. De Engelsche trein kwam met eenige beschadigingen uit den strijd terug. Nederland en de Oorlog. De leening. Naar te Amsterdam beweerd werd, zou Engeland voor enorme sommen ingeschre ven hebben op de Nederlandsche leening. Na onderzoek in welingelichte kringen heeft de Amsterdamsche correspondent van het „Vad." daax'omti-ent het volgende verno men Zooals men weet heeft de Kon. Petroleum Mij. ook te Londen een zetel, llaar direc- toorn tegen de kleine Christengemeente, waarmede hij haar telkens aanviel, toon de hij zijn bittere vijandschap tegen het Evangelie, die slechts op een gunstige ge legenheid wachtte, om met groote woede uit te breken en al de belijders te vernie tigen. Toch bleef het kleine hoopje trouw en vol moed. Het was Ansgar, de heilige man, die door zijne vermaningen en ver troostingen, door zijn krachtig woord en zijn verheven wandef, de jonge Christenen versterkte en tevens door zijn moed en vastheid de hem door den Koning ver leende rechten wist te handhaven en te eerbiedigen. Van dag tot dag- werd zijne gemeente grooter; reeds waren twaalf jon gelingen door hem gevoimd, om het Evan gelie onder hunne stamgenooten te ver kondigen. Reeds schreef hij aan zijne vrien den „De bekeering der Saksers is gelukt en verzekerd!" Daar brak plotseling van een zijde, waarvan hij zulks nooit zou ver moed hebben, een vreeselijke storm los, die het Kruis dreigde omver te werpen en het geheele werk des geloofs te vernietigen. Door strijd echter tot overwinning! III. De vervolging der Christenen. Koning Harald had slechts ter wille des Keizers, om de .terugkeer in zijn land door zijn hulp te bewerkstelligen, het Christen dom aangenomen en zich laten doopen. Het Evangelie paste niet bij zijn woeste en trotsche natuur. Toen hij zich vast ge voelde op zijn heerschersstoel, viel hij van het nieuwe geloof af en keerdt*- terug tot den afgodendienst zijner /aderen en van zijn volk. Door dezen eedbreuk des Konings werd aan al zijne ondei'danen, die in de hoop op zijne bescherming en zijne hulp het Christendom hadden aan genomen, de grond onder de voeten weg genomen. Het bekeeringswerk, dat onder liet vooruitzicht op 's Konings gunst was begonnen, begon te verflauwen. En de vrome Ansgar moest tot zijne spijt zien, dat het zaad des geloofs dat hij had uit gestrooid, en welks oogst hij reeds tege moet zag, met eenen slag dreigde vernie tigd te worden. De Koning maakte de Saksische hoofd mannen bekend met zijn terugkeer tot het geloof zijner vaderen. Hij ontsloeg in zijn schrijven Ethelrik van den eed, hem ge zworen, en vordei'de zelfs van hem, met alle mogelijke middelen de verbreiding van het Christendom tegen te gaan. Wel gebood hij uitdrukkelijk, dat men de enkele belijders van het Evangelie, en vooral den priester Ansgar, met zachtheid moest behandelen. Het was nog een over blijfsel van schaamte, dat in zijn hart ge bleven was en dat hem gedreven had tot de uitdrukking van dit verlangen. Maar de heidensche hoofdmannen, die nu niet meer gebonden waren aan hunne belofte, stoorden zich niet aan den wensch des Konings, welke hem, zooals zij met recht meenden, niet uit het hart gekomen was. Zelfs riep Ethelrik de hoofdmannen uit zijne gouw tot oene geheime samenkomst. In de groote, met heidensche afgodsbeel- dn versierde zaal van zijn huis werd de vergadering gehouden bij de walmende vlam van eenige harstfakkels. Toen de hoofdman de boodschap des Konings met doffe stem had voorgelezen, brak de toorn der heidenen hevig los. De verzamelde rijksgrooten besloten, der jeugdige ge meente een plotseling einde te bereiden, en geen der leden, ook Ansgar niet, te zul len sparen. Buiten, aan den muur der zaal, stond Hilda, en vernam sidderend het ontzettend besluit, dat daar juist was genomen. Zij kon, zij mocht niet toelaten, dat de priester van het Evangelie, dat haar zoo dierbaar was geworden, en al zijne aanhangers ge dood werden. Door hevige angst gedreven hulde zij zich in een donker gewaad en verliet stil cn geruischloos het huis hars vaders. Zij snelde, door den donkeren nacht omgeven, langs de straat, die naar Schlei leidde. Op dezelfde plaats, waar nu nog de oude, eei-biedwaardige kerk ligt, stond toen een houten, laag Godshuis, dat door den vro men Ansgar gebouwd was. Daarachter lag de woning des priesters. Snel liep zij langs dc kerk, om den man Gods voor het hem dreigende gevaar te waarschuwen. Plotseling hoorde zij een zacht, gedempt gezang in het kerkje. Zij stond stil en luisterde. De zachte, ernstige, plechtige tonen roerden het hart der jonkvrouw. Zij werd er door aangetrokken, trad naar dc deur der kerk, die slechts even aanstond, en keek naar binnen. Daar lag, bij het matte licht van eenige kaarsen, de kleine Christengemeente op de knieën. Aan 't altaar stond de Godsman Ansgar, en aan zijn voeten knielden in priesterlijk gewaad twee jongelingen, die juist naar Zweden en Noorwegen zouden gezonden worden al3 missionarissen, om hunnen heidenscnen broeders het Evangelie te prediken. '(Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1915 | | pagina 1