22
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
6e jflftRUANe.
No. 1582
3)e &2idóe4ie(2oii/fca/rit
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. - Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/2 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
DINSDAG
DECEMBER.
1914.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel moer-15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedero rcgol_ moor 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- eu Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel moer 5 cent.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Weer zoo een.
De Roomschen worden nog altijd niet
voor vol aangezien, hoewel 't er gaande
weg indien we ten minste "de teekenen
der tijden niet misverstaan wel beter
op wordt.
Deze vooruitgang is te danken aan die
studeerenden en werkenden onder ons,
welke ondanks aanvankelijke miskenning
en slechts langzame erkenning onverdro
ten voortgaan met te toonen, dat ook een
Roomsch verstand in helderheid kan uit
munten. Dezulken beuken slag op slag
een bres in den muur van vooroordeelen,
waarmede onverstand en vooringenomen
heid ons omringd hebben.
We kunnen ons zoo indenken, hoe be
krompen geesten, welke behagen scheppen
in het dichten dier bressen, bij 't ontmoe
ten van een tegenstander, die tegen hen
is opgewassen, met nauw verholen spijt
dan denken ,,Daar heb-je er ween zoo
een" gedachte, welke een hulde is voor
de wakkere mannen onder ons, die steeds
gereed staan met hun kennis en de ver
ken hunner handen de bressen te ver
meerderen en te verwijden.
Zoo iemand is ons dezer dagen ontval
len pater de Sonnaville. Onverwacht
kwam zijn dood en de begrafenis yond
reeds plaats vóór het groote publiek zijn
verscheiden wist. Maar terzelfder tijd
stonden ook zijn verdiensten ieder weer
helder voor den geest, zóó algemeen wa
ren die bekend en erkend.
Hoor het H bid.:
,,Op het muziek-paedagogisch congres,
in Juni 1912 te Amsterdam gehouden,
trad de grijsaard nog op met een toe
spraak over zijn systeem, een uiteenzet
ting van de door hem bedachte middelen,
toe te passen bij het onderwijs in de ele
mentaire muziekleer. Met veel belangstel
ling werd deze toelichting gevolgd, en zij
versterkte de waardeering van het ver
nuft, liet geduld, de geestdrift van De Son
naville, die ons een logisch notenstelsel
beeft gegeven."
En zoo rezen er meer on-Roomsche lof-
stemmen op rond het graf van dezen
Roomschen muziek-geleerde, aan wiens
nagedachtenis hulde* te brengen onzer
zijds een dure plicht is. Hij was er „weer
zoo een", die door ganscli zijn optreden
een welgeslaagd protest was tegen de
wanbegrippen en waandenkbeelden, waar
onder wie gelooven hebben te lijden.
Pater De Sonnaville heeft ook ten deze
niet vergeefs gearbeid.
Op het Westelijk oorlogsterrein is een
krachtige opleving van de actie der ver
bondenen te constateeren. Van het
Oostelijk oorlogsterrein geen nieuws.
De Duiischers in Frankrijk
en België.
De Fransche opperbevelhebber, generaal
Joffre, heeft de volgende legerorder uitge
vaardigd.
Sinds drie piaanden waren hevige en on.
telbare aanvallen niet in' staat door onze
linies te breken, overal boden wij zegevie
rend weerstand.
Het oogenblik is gekomen, orn gebruik te
maken van de zwakke punten, die zij óns
aanbieden. Nadat wij ons versterkt hebben
met menschen en materiaal is het uur van
den aanval geslagen.
Na de Duitsche macht tegen te hebben
gehouden, komt het er nu op aan deze tc
breken en ons land voorgoed van de in
dringers te bevrijden.
Soldaten, meer dan ooit rekent Frankrijk
op uw moed, uw energie en uw wil, tot el-
ken prijs te overwinnen!
Gij hebt reeds gezegepraald .'ma ce Mar-
ne, aan de Yser, in Lotharingen, in de Vo
gezen, Gij ,zult weten te overwinnen tot
aan den eind-triomf!
Hieruit blijkt wel, dat het initiatief der
Bondgenooten krachtig is ontwaakt.
Over het geheele front valt dan ook een
levende actie waar te nemen. Om bet even
of de belofte van Joffre aan de Russen, dat
hij tegen het midden dezer maand een
voorwaartsche beweging zou ondernemen,
een verzinsel,-en het op een gesneuvelden
Franschen officier gevonden manifest echt
is, de vernieuwde actie valt niet te looche
nen.
Men zij echter bij dit alles voorzichtig in
het aanvaarden van de juistheid der be
lichten* Zoo is het opvallend, iat, terwijl
volgens correspondentenberichten aan En-
gelsche en Hollandsche bladen, Dixmuiden,
Rousselaere, West-Rosebeke en aan de
kust Middelkerke reeds in handen der
bondgenooten, en hun voorhoede reeds in
Cortemarck en Thielt verschenen zou zijn,
het officieele Fransche bericht zich bepaalt
tot .liet melden van „enkele vorderingen
in de buurt van Lombaertzijde, St Joris
en Bixschoote.
Indien er te berichten viel wat de bedoel
de correspondenten aan de bladen rrelden,
zou dit zeker door het Fransche hoofd
kwartier niet worden achterwege gehou
den.
Hevig wordt ook gevochten in de buurt
van La Basseé, bij Albert aan de Homme,
bij Craonne, in de Argonnen en op de
Maasheuvels. De berichten dienaangaan
de zijn te weinig gedetailleerd om er bij
stil te" staan. Maar twee wapenfeiten van
gewicht zijn: het nemen van Noyou .Joor de
Franschen, en het vernielen van liet fort
Brimont, 9 K.M. ten Noorden van Reims,
dat de granaten wierp, die de kathedraal
vernielden.
Er is dus zoowel aan de zijde der Bond
genooten op het Westelijk front als in Po
len aan de zijde der Russen een verlevendi
ging van het initiatief waar te nemen.,
Wij weten nog niet waar het op uit zal
loopen, en het zou verkeerd zijn aan klei
nigheden te veel waarde te hechten. Maar
dit schijnt als vaststaande te mogen wor
den aangemerkt: in het Westen is de ver
wachte poging tot doorbraak aan den gang,
en in het Oosten zal nog lieel wat moeten
gebeuren alvorens de Russische noten ge
kraakt zijn.
De Russen.
Communiqué van den Russischen Gene-
ralen Staf: In de streek van MIava zijn
de Duitschers teruggetrokken naar het
front Landenburg-Neidenburg.
Van den linkeroever van den Weichsel
valt niets belangrijks mede te deelen.
In Galicië is het Oostenrijksclie offen
sief voorgoed verhinderd door onze troe
pen, wier laatste operaties een volkomen
gunstig verloop hebben.
Een der Oostenrijksche divisies, die
ageert in de buurt van Doekla (ten noor
den van Bartfeld, Karpathen), werd op
de vlucht gedreven door een bajonet-aan
val. De vijand liet 500 dooden op het slag
veld achter en_ bovendien werden 10 of
ficieren en meer dan 1000 soldaten krijgs
gevangen gemaakt.
De pogingen van het garnizoen van
Przemysl om door liet front der blokk.ee-
rende troepen te breken, werden defini
tief verijdeld. Het garnizoen werd met
groote verliezen teruggedrongen binnen
de fortenlinie.
Duitsch legerbericht: In Oost- en West-'
Pruisen is de toestand onveranderd.
In Polen neemt de aanval op de stel
lingen, waar de vijand front heeft go-
maakt, voortgang.
Officieel wordt uit Weenen bekend ge
maakt: In de Karpathen vorderen wij
flink in onzen aanval op het gebied van
den bovenloop van de Latoreza.
Ten noordoosten van den Lupkow-pas,
aan het front ten noorden van Krosno en
Tuchow en aan de béneden-Doenajec,
wordt nog hevig gestreden.
De toestand in Zuid-P??Ien is ongewijzigd
gebleven.
Verschillende Oorlogs
berichten.
Een katholieke boetedag. Op 10 Januari
a.s. zal er in Duitschland een algemeene
boetedag voor de Katholieken plaats vin
den."
Vijandelijk vlieger boven Brussel. De
ochtendbladen berichten, dat een vijande
lijke vlieger gistermiddag over het vlieg
kamp in de voorstad Etterbeek is gevlogen
en getracht heeft daar bommen te werpen,
maar door het vuur der Duitsche soldaten
werd verdreven.
Een transportschip vergaan? Uit Rome
wordt gemeld, dat bij Livorno reeds meer
dan veertig Engelsche helmen zijn opge-
vischt. Ook zagen visschers op zee bij het
eiland Gargona eenige honderden Engel
sche soldatenhelmen drijven, terwijl ook
reddingsgordels aanspoelden. Men heeft
hier dus blijkbaar te doen met de schip
breuk van een Engelsch stoomschip, dat
troepen vervoerde.
Bommen in Calais geworpen. De „Ti
mes" verneemt uit Calais, dat een Duitsche
hydroplane gisteren twee bommen deed
vallen in Calais, die echter geen schade
aanrichtten.)
De Oostenrijksche nederlaag in Servië.
Hoe groot de nederlaag der Oostenrijkers in
Servië is geweest blijkt uit een telegram
door de „Corriere della Sera" uit Nisj ont
vangen.
Daarin wordt n.l. gemeld, dat de Serviërs
hebben krijgsgevangen gemaakt-80,000 Oos
tenrijk-Hongaren en veroverd hebben: drie
vaandels, 126 kanonnen, 29 mortieren, 50
machine-geweren, 362 wagens met munitie^
2700 paarden en 32 veld-keukens.
Bovendien werden bij de herovering van
Belgrado 150 kanonnen en machinegeweren.
1200 paarden^ 150 train-wagens en 180,000
geweren buit'gemaakt.
Bij de gevechten rond Belgrado zouden de
Oostenrijkers 60,000 dooden en gewonden
gehad hebben.
Nederland en de Oorlog.
Schending onzer Neutra
liteit.
Naar men verneemt heeft Mr. Van R.
verzet gedaan tegen de beschikking van
de rechtbank te 's-Gravenhage, waarbij
hij naar de openbare terechtzitting is ver
wezen, met last tot gevangenhouding ter
zake van het verspreiden van pamfletten,
waardoor de onzijdigheid van den Staat
in gevaar kan worden gebracht.
Gevangen Nederlanders."
Sedert vier dagen is in de gevangenis in
de Bagijnestraat te Antwerpen opgesloten de
heer B., een der firmanten van de groote
Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek. De
heer B. zou volgens de Duitsche overheid
brieven over de grenzen naar Antwerpen heb-
Jjen gebracht, De Nederlandsche consul, na
vier dagen van de aanhouding verwittigd,
doet thans de noodigc stappen.
Aan de Gist- en Spiritusfabriek te Delft
kon men ons op dit oogenblik geen inlichtin
gen geven omtrent liet bovenstaande. „Een
der firmanten" is in elk geval onjuistimmers
de Gist- en Spiritusfabriek is een naamlooze
vennootsohap. De directeur van de fabriek
welke zij bij Brugge bezit, kan het evenmin
zijn, dgar deze een andere voorletter heeft.
Vermoedelijk dus is het een employé, wien
het onaangename avontuur is overkomen.
Nader deelt rnen vanwege de Gist- en
Spiritusfabriek te Delft mede, dat dé ar
restatie welke te Antwerpen zou hebben
plaats gehad, óók niet betrekking kan heb
ben op een der leden van het personeel.
Het bericht is dus stellig onjuist.
De heer W. C. Kok te 's Heerenberg, van
wien drie weken geleden werd gemeld, dat hij
wegens het overbrengen van biieven tc Em
merik in hechtenis was gencmen, is Zaterdag
1.1. weder op vrije voeten gesteld.
Vr ij stelling van briefport.
De directeur-generaal der posterijen en
telegraphie maakt bekend, dat de ten be
hoeve van de militairen en van de hier te
lande geïnterneerde buitenlandsche mili
tairen verleende vrijstelling van brief
port is ingetrokken, voor zooveel betreft
de verzending van drukwerken, met dien
verstande echter, dat vrijdom van port
blijft bestaan voor de verzending van ge
drukte stukken, welke ten minste één
maal per maand verschijnen als courant
of tijdschrift, tot een gewicht van 100 gr.
Kerstliederen op straat,
't Was gisteren al lang voor vieren
't uur, waarop de eerste rondgang van
het dames-quintet, dat Kerstliederen zingt
ten voordeele van het Haagsehe Steun
comité, zou beginnen druk op het Plein
te 's-Gravenhage. De menschen stonden
en liepen, velen niet wetend, wat gebeu
ren ging, totdat het op eens als een wet-
ioop werd naar den ingang van do
„Witte".
En daar klonk inderdaad de ljefelijke
zang der dames, helaas vaak overstemd
door tramgetingel en straatlawaai. Maai
de vooraanstaanden genoten toch van den
schoonen zang. Ondertusschen gingen
dames-collectanten, den arm met een wit
ten band, waarop het woord: „Steunco
mité', getooid, met haar busjes rond de
saamgestroomde menigte.
Per auto begaf het gezelschap zich toen
naar het Noordeinde, waar het onder de
rechtsche zuilengang van het Koninklijk
Paleis plaats nam. Na eenige oogenblik-
ken vertoonde H. M. de Koningin zich met
het Prinsesje voor cén der open ramen.
Waarlijk schoon en indrukwekkend klonk
hier het zingen, begeleid door viool en
guitaar en een eerbiedwaardige stilte
toonde, dat de honderden, die tot vóór
het paleisplein waren toegelaten, met aan
dacht den zang volgden.
Toen de laatste tonen waren verklon
ken kwam Hr. Ms. secretaris, baron Van
Geen, naar buiten en noodigde namens
de Koningin een der zangeressen en een
der collectanten in het paleis.
De Koningin onderhield zich eenige
oogenblikken met de dames en liet naar
door het Prinsesje een belangrijke gift
ter hand stellen.1
Nadat de executanten weer in de auto's
hadden plaats genomen, werd naar net
paleis van H.M. de Koningin-Moeder ge
reden, waar zij uitgenoodigd werden in
de vestibule plaats te nemen, terwijl Ko
ningin Emma in een der nevensalons met
haar gevolg den zang aanhoorde, waar /an
I de klanken door de wijdopen deuren tot
I de menigte doordrong, die op lïet voor
plein tot vlak bij liet bordes stond te luis
teren.
Toen de dames liaar repertoire hadden
afgezongen, werden zij, evenals barones
Van Lynden, die hen op de viool bege
leidde, uitgenoodigd in den salon te ko
men, waar de Koningin-Moeder thee liet
ronddienen. Ook van de Koningin-Moeder
mochten de dames een gift voor het Joel
harer muzikale tournée ontvangen.
Trots den hevigen regen zongen de da
mes nog voor de ambtswoning van den
Commissaris der Koningin in het Korte
Voorhout en voor de woning van den bur
gemeester aan de Koningskade.
Nieuwe wetsontwerpen.
Bij de Tweede Kamer zijn ingekomen
een wetsontwerp tot aanvulling van de
Beurswet 1914; een wetsontwerp tot vermin
dering van het recht van overgang bij over
lijden van onroerende goederen; een wets
ontwerp tot heffing van opcenten op de in
komstenbelasting ten behoeve van het lee-
ningsfonds 1914.
Schatkistbiljetten en -promessen.
Bij kon. besluit is de minister van Finan-
ciën gemachtigd tot de uitgifte van schat-
kistpromessen tot een gezamenlijk bedrag
van f15,000,000.
De rente der uit te geven schatkistbiljet
ten, wordt, zoolang daaromtrent niet an
ders is beschikt, bepaald op 4,5 ten hon
derd in het jaar.
Tabaksbelasting.
Te oordeelen naar de opinie van verschil
lende personen, door de regeering benoemd
in de commissie van advies voor de hef
fing van een tabaksbelasting, acht de „Tijd"
het allerwaarschijnlijkst, dat deze het
meest zal overhellen tot den vorm van een
inkomend recht met teruggave voor uit
voer. Daardoor zou, meent men, de in
dustrie ni£ttgetroffen worden, maar alleen
de binnenlandschc verbruiker. Indien de
commissie hiertoe adviseert, zal de regee
ring hoogstwaarschijnlijk cTezèn vórm van
belasting tot de hare maken.
Korte Kroniek.
Van den kansel in de R. K. kerken te
Utrecht werden Zondag de uitgeweken
R. K. Belgen gewaarschuwd tegen gevallen,
die zich den laatsten tijd hebben voorge
daan, waarbij hun van de zijde van anders
denkenden tractaatjes, brochuurtjes en cir-
culairtjes in handen werden gespeeld met
zeer wel begrijpbare doeleinden.
Den R. K. uitgeweken Belgen werd daar
om op het hart gedrukt nauwkeurig op hun
hoede te zijn.
In de kampen te Soesterberg worden
schrijft de T el. nog tien barakken
gebouwd, om ook de 25,000 man te kunnen
opnemen, welke thans nog in de kazernes
te Amersfoort verblijven.
Deze vertrekken dus niet naar Oldebroek,
zooals eerst schijnt te zijn bepaald.
Het hoofdbestuur van de Vereeniging
voor Eer en Deugd heeft besloten tot een
actie over geheel Nederland voor de zede
lijkheid onder de gemobiliseerde soldaten.
Uit Stad en Omgeving.
Propaganda-vergaderlng van „De Hanze".
Flink bezet was gisteravond de ruime
zaal van „Zomerzorg" met leden van de
afd. Leiden van „De Hanze", eenige leden
van afdeelingen in den omtrek, verschei
dene belangstellenden, onder wie meer
dere dames.
De voorzitter, de heer H. W. Spendcl,
opende de vergadering met den christe-
lijken groet. Spr. wees er op, dat het
werken van het bestuur in-de afgeloopen
vijf jaar van ltót bestaan der Hanze, niet
die vruchten heeft afgeworpen, welke
rnen had verwacht. Het ledental bleef be
neden het aantal, hetwelk in Leiden kan
worden bereikt. Spr. hoopte en was er
van overtuigd, dut door het woord van
pater Borremaeus de Greeve een groote
slag zou worden geslagen ten voordeele
van de afd. Leiden van de Hanze! (Ap
plaus).
Hierna betrad de gevierde spreker, pa
ter Borromaeus de Greeve, onder toejui
chingen het spreekgestoelte.
Spreker zeide het als een eer te beschou
wen te mogen optreden voor een groot
macht in de maatschappij, mannen van
kapitaal en invloed, prestige en macht,
voor de werkgèvende en meestal zelf-wer-
kende klasse. De maatschappij heeft aan
den middenstand te danken netheid van
vormen, gezelligheid en schoonheid. De
kerk dankt aan dien stand het grootste
getal priesters en kloosterlingen, de mach
tigste som in het kapitaal voor hare lief
dewerken.
Ik spreek nu voor een stand, die wer
ken kan, als hij w i 1, die de publieke
meening beïnvloedt, die do mode aangeeft,
een stand, die niet verdwijnen zal, en
niet verdwijnen ra a g.
Goddank, de middenstand is eindelijk
ontwaakt. Zij, die in het godsdienstig le
ven de eersten zijn om aan het kerkelijk
gezag te gehoorzamen, zij hebben het
laatst geluisterd naar het „Vereenigt u."
Daar zijn er, die meenen dat de mid
denstand verdwijnen moet. Spr. gelooft
dat de d eg e 1 ij k e middenstander niets
te vreezen heeft van groot-kapitaal of
coöperatie van het proletariaat. Maar hij
moet vakkennis hebben, moet degelijk
zijn.
Om hem te beschermen tegen de vijan
den van zijn stand is de vereeniging nood
zakelijk. Spr. wil de volgende stelling
bewijzen: De R.-K. Middenstands-vereoni-
ging zal hare leden beschermen tegen de
gevaren voor hun stoffelijk en geestelijk
heil en, als zij krachtig wordt, zal zij de
de geheele maatschappij beschermen te
gen, de gevaren voor godsdienst en /eden.
Onder de genoemde gevaren verstaat spr.
kapitalisme en socialisme van den cenen,
en materialisme en liberalisme van den
anderen kant.
Sur. toont aan, dat de huidige tijdsom
standigheden, waarin heel het land één
moet zijn, niet mogen beletten om over
k 1 a s s e-organisatie te spreken; integen
deel de toekomst zal voor de middenstan
der zeer zwaar zijn en daarom moet hij
voor dien tijd georganiseerd worden; als
er vrede is, zullen alle krachten weer wor
den gekeerd tegen de Katholieke kerk,
ook daarom moeten de Katholieken zich
organiseeren.
De middenstand, ongeorganiseerd, dreigt
dood gedrukt te worden tusschen twee
buffers, kapitalisme en socialisme. He
laas. wenden verscheidene middenstan
ders zich tot het socialisme. Dat is een
dwaasheid. Het socialisme wil opheffing
der standen, liet verkondigt de theorie
,van den klasse-strijd, welke spr. uiteen
zet. Wij, Katholieken, willen niet afschaf
fing van standen, maar de afstanden
kleiner maken. Wat is stand? In-stand-zijn
Is geroepen zijn, hetzij feitelijk, hetzij
juridisch, tot een sociale of een politieke
functie, is dus leidend optreden.
Geld maakt geen stand, ofschoon geld
noodig is om tot een stand te komen en
om een stand op te houden. Bij een stand
heerscht onder ons manschen nu eenmaal
een zekere uiterlijke luister, liet hooger-
imstaod-zijn vraagt ook meer geld als
loon.
De middenstand heeft tot functie, dat
zij de schakel vormt tusschen kapitaal
en arbeid.
Van den cenen kant dreigt het socia
lisme, zooals wij zagen, van den andoren
kant het kapitalisme. Geweldiger dan de
coöperatie van het volk is de coöperatie
van het kapitaal. Daartegenover staat de
eenling onmachtig, en zoo wordt het pes
simisme geboren. Na alle middelen be
proefd te hebben inoet de eenling
zich toch ten slotte overwonnen verkla
ren. De Vereeniging moet den mid
denstander oeconoraisch sterk maken;
door de vereeniging zullen de ïlinkc mid
denstanders zegevieren. Zij zullen geza
menlijk strijden naar contante betaling,
handelskennis, handelsscholen, credlet-
banken, iriformatiebureaux, vei zekerin
gen, bestrijding van de oneerlijke con
currentie.
Het werken voor de raiddenstandsbelan-
gen en de arbeidersbelangen sluit elkan
der niet uit.
Ons ideaal is tot zulke oeconomisehe en
sociale verhoudingen te komen, dat
ieder, die werken kan .en wil, rijk ge
noeg beloond wordt om in geldelijk op
zicht tot een klasse te belmoren, die wij
nu den middenstand noemen.
Er zal verschil van standen blijven.
Doch er zullen zijn minder hooge bergen
en minder diepe dalen. En van de luu-
vels zullen de gaven vloeien naar de ar
men, dié wij altijd bij ons zullen hebben,
tengevolge van zonde en ziekte.
Spr. noemde wat dc vereeniging reeds
voor het stoffelijk heil der middenstanders
heeft gedaan: eigen orgaan, fondsuitkee-
ring bij overlijden, vakafdeelingeu met
inkoopcoöperaties, coöperatieve centrale
middenstandscredietbank.
Tot hiertoe heeft spr. liet stoffelijk heil
van den middenstand besproken. Nu gaat
spr. handelen over de gevaren voor het
zedelijk heil, nl. het materialisme en het
liberalisme.
Onze maatschappij rent voort jn bol
lende vaart. Waarvoor? Om den aard-
sclien welvaart zoo groot mogelijk te ma
ken. Er is een geregelde zucht naar asrd-
sche goederen, die geoorloofd is en i-elfs
plicht kan zijn. Een afgod wordt het
geld, als het zich tegenover God «telt,
een afgod, waarvoor de mensch geloof en
zeden verzaakt. De afgod van het geld
beheerscht denken en voelen en streven
van millioenen. Geid is alles in de wereld.
Men eerbiedigt geen Zondagsrust. De
mensch blijft rnet zijn ziel, waarmede hij
(een eeuwigheid moet omvademen vast-»
zitten aan grutten en katoentjes. Men
wint kapitaal aan geld, maar verliest ka-
