2 De Oorlog. 6e JAARGANG. No. 1^65 fteidbohzOoufimtf BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent WOENSDAG DECEMBER. 1914. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen. v Uitstekend. Naar „Het Volk" meldt, heeft de plaat selijke commandant van Den Helder aan de afdeeling Helder der S.D.A.P. verlof geweigerd voor het houden van een open bare protestvergadering tegen het ontwerp- oorlogsleening. Die Heldersche afdeeling, in wier brein het niet erg helder blijkt te wezen, mocht den commandant wel dankbaar wezen, want deze behoedt haar voor een dwaas heid. Terwijl de noodzakelijkheid der oorlogs- begrooting zonneklaar helaas dat we 't moeten zeggen aan 't licht is getreden, zal me zoo n afdeeling gaan protesteeren. Terwijl alom de sociaal-democraten heb ben gevoeld, dat zij zich niet mochten ont trekken aan de verdediging van den vader- landschen grond, zal me zoo'n afdeeling gaan protesteeren. Terwijl heel de sociaal-democratische organisatie in duigen is gevallen bij de eerste aanraking met het krijgsgewoel, zal me zoo'n afdeeling gaan protesteeren. Heeft die afdeeling niets beters te doen? Laat haar protesteeren tegen het feit, dat de eerste de beste soiyalistische mee ting, welke dezer dagen weer eens werd gehouden, in een tumultrijken janboel ein digde, waarbij zelfs het gezag van mr. Troelstra geen gewicht in de schaal legde. Zoolang een partij zichzelf niet meester kan blijven, noch in 't groot, noch in 't klein, moet zij anderen liefst niet pogen te bemeesteren. Maar weet ge hoe *t zit? Zoo'n protest meeting houden is wel makkelijk. Alle af gezaagde praatjes kunnen er weer eens worden opgewarmd, waarbij dan, met voorbijzien van ieders aanspraken want wie is nu eigenlijk vóór den oorlog? de .vredelievendheid als een rood ideaal zou Worden voorgesteld. Zulke dingen brengen nog maar meer verwarring in de geesten en daarom is het uitstekend dat de Heldersche commandant die protest-malligheid maar kort en goed verbood. BUITENLAND. In België schijnen de Duitschers naar de Noordzee-kust willen doorbreken; zij ontwikkelen daa t o een groote kracht. De Duitschers erkennen in Polen een nederlaag te hebben geleden, waarbij zij vele verliezen leden, doch ook vele Russen krijgsgevangen hebben gemaakt. De Dultsche Keizer en de Tsaar van Rusland zijn naar het Oostelijk oorlogstooneel vertrokken. De Oostenrijkers verklaren de Serviërs over de geheele linie te hebben teruggeworpen. De Duitschers in Frankrijk en België. Een oorlogscorrespondent van de „Tijd" seint aan zijn blad het volgende: „De strijd aan de Yser is hedenochtend met groote hevigheid hervat. De Britsche vloot neemt deel aan het gevecht en bom bardeert weer de Belgische kust." Een correspondent van het „Hbld." seint uit Sluis: „Het kanongebulder heeft den gehcelen dag aangehouden; zelfs nu, in den avond, hoort men nog in de verte het gerommel. Afgaande op de richting, van waar het geluid tot ons komt, mag aangenomen wor den, dat vooral bij Dixmuiden en Nieuw- poort thans gestreden wordt. Aan de grens is men strenger dan ooit. Niemand wordt meer doorgelaten. De .klaarblijkelijke bedoeling der Duitschers is, dit noordwestelijk deel van België ge heel te isoleeren. Het is daar trouwens ook niet meer een betrekkelijk vreedzame be zetting, maar een geheel op voet van oor log ingericht leger. Tot zelfs de uiterste wachtposten zijn telefonisch met het plaat selijk opperbevel verbonden." Wij vermoeden, dat de Duitschers van plan zijn om naar de Noo'rdzeekust dóór te breken, en zich ald>s meester te maken van Duinkerken, Calais of Boulogne. Intusschen hebben ook de Bondgenoo- ten, zooals reeds meermalen gebleken is, aanzienlijke reserves staan tusschen de lijn YperenNieuwpoort en de genoem de Fransche kustplaatsen; 'dit is den Duit schers niet onbekend, en zij weten hij er varing, dat het niet gemakkelijk is, zich hier den doortocht te forceeren. Daarom verdient het de aandacht, dat in de laatste-dagen Arras veel meer dan vroeger het voorwerp van de attenties der Duitsche artillerie is. Niet alleen de stad zelf, maar ook de streek ten N. daarvan ondervindt dat. Het is dan ook niet onmo gelijk, dat men langs dezen weg de kust zal trachten te bereiken, of wellicht gelijk tijdig hier en aan den Yser een poging daartoe zal ondernemen. De Russen. Officieel wórdt uit het groot Duitsch hoofdkwartier gemeld: „In aansluiting met het bericht van den Russischen generalen staf van den 29en November wordt aangaande de «reeds ver scheidene dagen geleden plaats gehad hebbende episode, van den voor de Duit sche wapenen zoo succesvollen strijd bij Lodz vastgesteld, dat die gedeelten der Duitsche troepen, die in de omgeving ten Oosten van Lodz tegen de rechterflank en in den rug der Russen in gevecht gewik keld waren, op hun beurt weder door ster ke, van het Oosten en het Zuiden opruk kende Russische troepen in den rug be dreigd werden. De Duitsche troepen maak ten daarbij rechtsomkeert voor den \oor hun front staanden vijand en sloegen zich in een driedaagschen verbitterden strijd door de reeds door de Russen gevormde omsingeling heen. Hierbij maakten zij nog 12,000 Russen gevangen, veroverden 25 kanonnen, zonder zelf ook maar één ka non te verliezen. Ook werden alle eigen gewonden mede teruggebracht.' De verlie zen waren volgens de omstandigheden en den toestand niet gering, doch volstrekt niet „reusachtig". Waarlijk, een der schoonste wapenfeiten uit dezen veld tocht!' Zooals men ziet, wordt de nederlaag der Duitschers in dit bericht onomwonden er kend, evenals het groot aantal hunner ver liezen. Om den indruk te verzachten, heeft men er echter bijgevoegd, dat zeer vele Russen rkijgsgevangen zijn gemaakt, wat ook inderdaad een sucecs voor de Duit schers is. Verschillende Oorlogs berichten. Treffend einde van een soldaat. De „Corriere della Sera" publiceert een schil dering van den schrijver Maurice Barrès. Daarin wordt verhaald, hoe een Duitsche soldaat, door Fransche kogels gewond, zon der hulp 5 dagen en 5 nachten tusschen twee loopgraven bleef liggen. Toen men hem ten slotte vond, bleek hij in het bezi. van een dagboek, dat nog tijdens zijn dood strijd geschreven was ep dat op het eind de woorden bevatte: Wanneer het de wil Gods is, dat ik sterf, dan is mijn laatste groet voor Hem. Een Fransche kogel heeft mij aan mijn knie ge wond, terwijl ik op een voorpost stond en ik kan mij niet bewegen. Sinds 5 dagen lig ik hier verlaten en ik sterf van honger. Ik smeekte God, dat Hij mij hulp zou zenden. Tot nu toe is er nog geen hulp gekomen, maar ik blijf overgegeven aan God en over win mijn ongeduld, daar het niet lang meer zal duren. Dan zal ik weer in mijn >aderland zijn bij de broeders van mijn schoon land en wij kunnen elkaar weer de hand reiken over zilveren en kristallen oevers Tot weferziens, hier, op aarde, of boven in den hemel." De liederen van René de Clercq in de loopgraven. De bekende Vlaamsche let terkundige Lod. Dossel schrijft aan de „Tijd":. Aan een brief van efrd VTaamsch-gczin- den vriend ontleen ik: „Doe ook mijn beste wensclien aan René de Clercq en zeg hem, dat alle soldaten en ziekenvei-plegers van Vlaamschen bloede zijn liederen zingen, met begeleiding van kanongebulder. Overal hoort men hier 's avonds in de legerplaatsen „Ruig, kuig", „Tineken van Heule"; „Moederke alleen", „Kermis te Ru- pelmonde". Eens 's avonds, toen wij in de loopgraven de gekwetsten kwamen afhalen en de springbommen dicht bij ons ontplof ten, zong sergeant De C...., van D..., voor zijn soldaten „De Noordzee" voor. Alhoewel het verboden is in de loopgraven te zingen, juichten de offirieren zelf toe, medege- sleept door den gloed van den zanger, die bij de woorden: „De Noordzee blijft de on ze" krampachtig zijn vuisten toekneep cn daarna geestdriftig met zijn kepi zwaaide. Ik lichtte dien versregel bondig toe daarna werd met gedempte stem „De Vlaamsche Leeuw" gezongen... Toen gin gen wij heen met onze gekwetsten." Oorlogscrediet. De leiders van de par tijen uit den Duitschen Rijksdag hebben Maandag vergaderd. Het staat vast, zoo zegt een bericht uit Berlijn, dat het nieuwe oorlogscrediet van 5 milliard Mark met algemeene stemmen zal worden toegestaan De sociaal-democraten zullen hun goed keuring in een bijzondere verklaring toe lichten. Broodprijs. Het statistisch bureau van de gemeente Berlijn heeft voor 40 bakke rijen daar den gemiddelden broodprijs be rekend en de volgende getallen verkregen: voor roggebrood per K.G.: in October 32.82 pf., in September 32.19 pf., in Augustus 32.95 pf., in Juli 29.65 pf.voor wittebrood per K.G.: in October 57.56 pf., in Septem ber 57.55 pf., in Augustus 59.23 pf., in Juli 55.06 pf. Rusland en de Katholieken. Toen de Russen, nu ruim een maand geleden, Lem- berg hadden ingenomen, bepaalden zij, dat de Roetheensche inwoners van Galicië, zoo I zij niet aan hun eigen ritus getrouw wilden blijven, als Dussisch-orthodox zou den worden beschouwd en behandeld. Te gen deze willekeurigen maatregel, die veel op geloofsdwang gelijkt, protesteerde vol gens een bericht in de „Tijd" de Belgische gezant bij het vaticaan, baron d'Erp, bij de Belgische Regeering, die van het pro test op krachtige wijze mededeeling deed aan den Russischen gezant te Havre. Met klem gaf minister de Broqueville te ver staan, dat do Belgen niet alleen Rusland's bondgenooten, maar ook katholiek zijn en daarom zeer pijnlijk getroffen door de ty- rannieke bejegening hunner uitheemsche geloofsgenooten. Dit vertoog schijnt te hebben ingeslagen. Want thans vernam baron d Erp langs di- plomatieken weg van de Russische regee ring, dat deze aan de Roethenen, die bij hun eigen ritus willen blijven, volledige vrijheid laat, om ook hun lidmaatschap der Roomsch-Katholieke Kerk te behou den. Keizer Wilhelm in Oost-Pruisen. Offi cieel wordt door het groote hoofdkwartier dd. 1 dezer gemeld: Z. M. de Keizer heeft gisteren bij Gumbinnen en Darkehmen aan onze troepen in Oost-Pruisen en aan hun stellingen een bezoek gebracht. Keizer Nikolaas naar het front. De Tsaar is gisterochtend om 10 uur naar het oorlogstooneel vertl-okken. De Finnen. Svinhufvud, lid van het Hooggerechtshof en oud-president van den Landdag te Helsingfors is in de gevangenis geworpen, omdat hij geweigerd heeft de eischen der Russische overheid, welke in strijd waren met de Finsche Grondwet, in te willigen. Verboden uitvoer. Naar de „Yorkshire Post" meldt, heeft het politiehof te IIull de Midland Wire Cordage Company te Bir mingham tot 15 boete veroordeeld voor den uitvoer van pl.m. 500 K.G. staalkoord naar Amsterdam op 5- September per „Eemstroom". In faesidos. Gisteren was Aken in feestdos. De klokken werden geluid, de vlaggen van Duitschland en Oostenrijk wapperden in alle straten, en verschillen de huizen waren versierd. Er was n.l. een telegram van den Keizer ontvangen, meldend, dat de Duitschers 60,000 Russen gevangen hadden genomen. Majesteitsschennis. Valenciennes, dat sedert 23 Augustus door de Duitschers is bezet, moet een schatting van een millioen francs betalen als straf voor het feit, dat op de maire een pak humoristische vlug schriften werd gevonden, welke tegen den Keizer waren gericht. Sluitingsuur te Parijs. De politiepre- fect van Parijs heeft gelast, dat de restau rants in Parijs en in de gemeenten van het Seine-departement te 10 uur 's avonds gesloten moeten zijn. De café's moeten reeds om 8 uur dicht. Gebrek aan katoen. In Rusland wordt het gebrek aan katoen merkbaar. Een commissie is naar Amerika gezonden, om daar de noodige inkoopen te doen. Oostenrijkers en Serviërs. Van het Zuidelijke oorlogstooneel wordt officieel uit Wecnen het volgende gemeld: Op het Zuidelijke oorlogstooneel werd de jongste periode der krijgsoperaties op zege vierende wijze afgesloten. De vijand, die ten slotte met al zijn strijdkrachten ten Oosten van de Koloebara en van de Sjig gedurende verscheidene dagen een hard nekkiger! tegenstand geboden had, en daar bij herhaaldelijk pogingen in het werk had gesteld om zelfs tot het offensief over te gaan, werd over de geheele linie terugge worpen en leed bij den terugtocht opnieuw gevoelige verliezen. Alleen op het gevechts terrein van Konatice vonden onze troepen circa 800 onbegraven lijken. Desgelijks wijzen de talrijke krijgsgevangenen en het matericele verlies op een belangrijke ver zwakking, want sedert het begin van het laatste offensief werden door ons meer dan 19,000 krijgsgevangenen gemaakt en wer den 47 mitrailleurs, 46 kanonnen en talrijk ander materiaal veroverd. BINNENLAND. Nederland en de Oorlog. Ra d i o- telegrafische seinen. Men schrijft ons:: Naar aanleiding van hetgeen onlangs door Reuter werd geseind omtrent een plaats gehad hebbende schending van liet verbod tot wisseling van radio-telegrafi sche seinen door een schip van con r oorlogvoerende Mogendheden in de bawn van Sabang, hebben wij ons tpt den Mi nister van Koloniën om nadere innemin gen gewend, in het bijzonder om te verne men in hoeverre hier kon worden gedacht aan nalatigheid of onachtzaamheid van de zijde der autoriteiten ter plaatse. De Minister van Koloniën, Mr. Pleyte, machtigde ons, het volgende omtrent de toedracht der zaak mede te deelen: In den nacht van 27 op 28 October j.L ving het draadlooze kuststation te Sabang verschillende oproepingen op van een stoomschip dat zichzelf door fictieve na men aanduidde, wat deed veronderstellen dat die oproepingen bestemd waren voor een'der in de haven van Sabang liggende Duitsche koopvaardijschepen. Een onmiddellijk daarop ingesteld onder zoek bracht aan het licht, dat aan boord van het Duitsche handelsstoomschip Preus- sen, dat niet van een draadlooze installa tie was voorzien, tegen de binnenzijde van het want, een van buiten onzichtbare an tenne was aangebracht die in verbinding stond met een geheime ontvanginrichting in de hut van een der scheepsofficieren. FEUILLETON. In 's levens maalstroom. (Het auteursrecht van (leze vortaliug is voorbehouden). 86) Ongeveer ter halverhoogte ontmoette hij het woord Verlaten, als opschrift boven een kort bericht ge plaatst, en hij begon te lezen, om te we ten, wie verlaten was. Hoe-weinig belang rijk het misschien ook was, het zou hem in ieder geval den tijd korten. „Gisteravond te ongeveer zeven uur is op „een bank in het park Montholon een „vrouw van vijf-en-twintig of dertig jaar „dood gevonden op een der banken, waar „zij zich had neergezet om te rusten. Haar „dochtertje, een meisje van drie of vier „jaar, speelde in de nabijheid en had niets „van haar moeders overlijden gemerkt. „Het arme kind, zoo plotseling wees ge- „worden, kon geen enkele nauwkeurige „aanduiding omtrent haar ouders geven. „Haar vader was, naar het schijnt, na het „diner vertrokken „met den spoortrein". „Het kind heet Marcelle. Haar linnengoed, „is gemerkt M. M. Dat van haar moeder „draagt de letters M. P. Men heeft op de „ongelukkige vrouw een portemonnaie ge bonden met ongeveer vijftig francs. De „lijkschouwing, hedenmorgen in de M o r- „g u e verricht, heeft aan het licht ge bracht, dat zij aan een slagaderbreuk is ..overleden. Het kind, wier natuurlijke be- „valligheid verhoogd werd door het droeve „feit harer verlatenheid, is opgenomen „door een brave vrouw, die besloten schijnt „haar op te voeden." Montfort. las het bericht geheel ten einde, eerst twijfel en een onzekere angst gevoe* lend, daarna een hevige smart, die hem als een dolksteek in het hart trof. Hij plaatste de lamp op de tafel en streek met de hand over de oogen, hopende, niet gelezen te hebben, maar 't zich slechts te hebben voorgesteld tengevolge zijner te groote vermoeienissen en zijn bittere ge dachten. Maar plotseling nam hij het licht weder op en ging naar den datum van de courant zoeken. Deze was op de derde pagina echter ner gens te vinden. Hij schudde het hoofd, trilde over zijn gansche lichaam als een paard, dat los breekt en liep op den sprakeloozen, killen muur aan, die hem den datum weigerde, zonder welke hij op 'de plaats zelve van on machtige woede zou sterven. Hij klom op een tabouret en trachtte hoo- ger een andere pagina te vinden, die hem in zou lichtenmaar al de andere cou ranten dateerden van twee cn drie jaar later. Ontmoedigd door den tegenspoed, die hem steeds scheen te vervolgen bij alles wat hij ondernam, steeg hij-weder van den stoel, nog altijd met de lamp in de hand. Plotseling viel toen het licht op een regel in een hoekje, waar hij niet gedacht had die te zullen aantreffen: Voorstellingen van 28 Augustus. En den 26en had hij Parijs verlaten. Hij las en herlas tienmaal dien eenigen regel; hij beefde over al zijn ledematen en herhaalde den datum hardop zonder het te weten.... Eensklaps een besluit nemend nam hij zijn hoed, opende de deur en de meid, die eindelijk met zijn koffie kwam, schiei omverloopend, liep hij de straat op en snelde naar het station. Er stond een trein op het punt van te vertrekken. Hij verzekerde zich spoedig een plaats en ging zitten in een hoekje van een coupé, waarin hij de eenige reiziger bleef. Hij wendde het licht, dat in de zol dering straalde den rug toe, verborg zijn ontsteld gelaat in de plooien van het blau we venstergordijn en weende als een kind. Zij was dan overleden, de vrouw, die hij van verraad beschuldigd had, die hij negen jaar lang vervloekt had en die hij een uur geleden nog zoo vurig verlangde streng te straffen Zij was overleden, afgemat door de ver moeienis, door het verdriet.... Zij was overleden, eenzaam zittende op een bank, zonder dat een liefderijke hand de hare drukte. Zij was naar de Morgue gebracht, waar onverschillige doktoren haar zonder mededoogen hadden onderzocht, om haar het droeve geheim van haar vroegtijdigen dood te ontrukken van haar dood, die bescheiden en stilzwijgend intrad, zooals alles in het leven der arme vrouw! Men had de bloedige en ontwijde over blijfselen begraven in een hoek van het algemeene graf en sinds lang was er nu geen kruis meer op haar graf, geen rust plaats voor haar overblijfselen.... En gedurende jaren had hij, onrechtvaar dig en verblind, die ongelukkige verguisd, die martelares gehaat; hij, aan wien voor zeker haar laaste gedachte was gewijd.... Zij had een nacht rust gevraagd voor zij de reis voortzette.... 't was het begin ge weest van de eeuwige rust, die haar afge mat lichaam wachtte en kalmte bracht aan haar door de slagen van een onbarmhartig lot gepijnigde ziel. En hij was de, bewerker geweest van die brutale wreedheid.... Hij had dat arme hart gekweld met zijn voortdurende verwij tingen over neerslachtigheid, moedeloos heid en traagheid... 't Was de dood, die toen zijn werk bij haar voorbereidde en hij, blind werktuig, hij had uit al zijn macht de taak van den beul vergemak kelijkt. Plotseling richtte hij zich op. En zijn dochter, zijn Marcelle? Wat was er geworden van haar, die door de dagbla den vermeld werd ónder het opschrift „Verlaten"? Hoe was het haar gegaan in die negen jaren? Hoe was haar lot geweest sinds zij als een schipbreukeling geworpen was op de baren van het woelige en gevaarlijke Parijs? Met een huivering van schrik, dadelijk gevolgd door een gevoel van vreugde, zeide hij bij zichzelve, dat zij nog klein, nog zoo heel klein was, en nu nog niet meer dan een kind zou wezen. Dank zij hare kindsheid zou zij, Godlof, ontkomen zijn aan de ernstige gevaren van honger en ellende. Mijn dochtertje! riep hij uit, zich op richtend, mijn verlaten kind. Ik zal u terugvinden.... zoo gij ten minste nog leeft. Deze laatste gedachte deed hem weder terugzinken op zijn bank. Als zij dood ware, zou hij veroordeeld zijn. 't Zou anders zijn verdiende loon we zen, een straf voor hetgeen hij de moeder had doen lijden. Als de Voorzienigheid rechtvaardig was, zou Zij hem ook het kind ontrukt hebben.... Waarom had hij dan ook de anno vrouw, die hem tot haar laatsten adem tocht bemind had, van zulk een laffe daad beschuldigd? Hij herinnerde zich nu hoe zij in het station, toen de trein op het punt stond t6 vertrekken, den wènsch had geuit met hem te gaan.... Hij had haar toen afgestooten en beknord, dat zij zoo laat pas tot dat besluit kwam.... Wie weet? misschien zou zij hebben blij ven leven zonder die laatste- barschheid, welke het arme hart, zoo lang bovenmate aangevallen, als kristal had doen uiteen spatten.... De trein rolde voort in den nacht; de velden waren duister en geheimzinnig; dó wagen9 knarsten over de rails, schokkende met een eentonig geluid... Langzamerhand, na een tijd, die hem tegelijkertijd zeer lang en zeer kort toescheen, zag Simon Montfort een bleeke lichtstreep zich aftce- kenen aan den horizon... 't Was de naa derende dag. (Wordt vervolgd.y

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1