28
Pauselijke woorden.
BUITENLAND.
De Oorlog.
BINNENLAND.
6e JAARGANG.
No. 1532
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Inter c. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt, bij vooruitbetaling, net GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
agenten II cent per week, f 1.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/» cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
ZATERDAG
NOVEMBER.
1914.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f0.75, elke regel moer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f1.50, elke rogol meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (geen
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Dit nummer bestaat uit drie
bladen en het geïllustreerd
Zondagsblad.
Terwijl rondom ons zwiepen de golven
van de geestelijke verbijstering der mensch-
heid en beuken de stormen van de ramp
zalige vertwijfeling der volkeren, klinkt
daar van over de zeven heuvelen in kalmen
ernst en in vaderlijke wijsheid de stem
van den Paus van Rome.
En nu weten wij wel, dat er velen zijn,
die hun rug keeren naar Rome en hun
ooren stoppen voor de woorden, die de
Paus in de hoogheid van zijn ambt en de
waardigheid van zijn zending spreekt tot
stad en land: urbi etorbi.
En nu weten wij wel, dat „neutrale"
bladen, die kolommen willen wijden aan
wat de een of andere ontevreden opruier
in een vergadering de goegemeente tracht
wijs te maken, de vredesencycliek van
Z. II. Paus Benedictus XV met geen enkel
woord de vermelding waardig keuren,
zelfs niet het verschijnen van het pause
lijk stuk aan hunne lezers mededeelen. Dat
allen toch eens deze bedekte bestrijding
der Katholieke Kerk in hare ware gedaan
te mochten erkennen! 't Is zoo waar, dat
de „neutrale" pers als tactiek heeft de
Roomsche successen te verzwijgen, een
tactiek, die nog steeds door te weinigen
wordt doorschouwd.
Een Roomsch succes i s het verschijnen
dezer Encycliek.
Daar worden nu aan de wereld, die ver
ward en verdwaasd staart in de duisternis
van de door liet spitsvondig eigenbelang
der naties saamgestelde verklaringen, in
lichtende' helderheid voorgehouden de
diepste gronden van de huidige omwen
teling. En den verstoksten Rome-hater, den
verblindsten anti-papist wordt de erken
ning afgedwongen, dat de Paus van Rome
in enkele juiste lijnen de toestand scherp
heeft geteekend. Ondanks den eenvoud der
klare woorden, zijn door niemand te vo
ren met zulk een stellige zekerheid en we
tenschappelijke beslistheid de oorzaken
van den rampzaligen toestand uit de bar-
nende woeling der dingen opgediept.
Luisteren we nog eens naar de woor
den des Pausen.
„Wij zien, dat'in de onderlinge gemeen
schap der menschen alle welwillendheid
ontbreekt; dat het gezag van hen, die aan
het hoofd staan, veracht wordt; dat de
verschillende klassen in den staat elkaar
wederrechtelijk bestrijden; dat de onstand
vastige en vergankelijke goederen zoo be-
geerig nagestreefd worden, alsof er geen
andere en veel hoogere goederen waren
welke den mensch ter bereiking zijn voor
gesteld."
In deze vier feiten ziet de Paus de oor
zaken, waardoor de menschelijke maat
schappij zoo hevig wordt geschokt door
een strijd tusschen de naties onderling en
in de naties zelf.
De Paus wijst er dan op, dat nooit de
broederlijk zóó is aangeprezen als in onze
dagen, maar dat tegelijk nooit minder
broederlijk is gehandeld, dan tegenwoor
dig.
Ziet, hierin ligt de scherpe veroordee
ling van de humaniteit en de philanthro
pic, welke men in de plaats heeft willen
stellen van de naastenliefde, zooals die
wordt geleerd in het Evangelie, het wet
boek van den menschelijken adel. En
openbaart zich niet in dezen tijd op een
allertreurigste wijze de verheven uit
werking van de prediking der moderne
opvattingen van de naastenliefde.nu de
menschen tegenover elkander staan, gloei
end van haat en ziedend van wraak.
Een andere oorzaak van de- algemeene
verwarring in de burgerlijke maatschap
pij, is, zooals de Paus zegt, gelegen in het
feit. dat het gezag van hen, die met macht
bekleed zijn, niet meer heilig is voor het
volk.
Er bestaat niet meer onder het volk die
samenwerking in een tevreden eendracht,
welke haar bron en band vindt in de eer
biediging van het wettige, door God ge
stelde gezag.
Uit deze twee feiten het ontbreken
van de wederzijdsehe liefde tusschen de
leden der maatschappij onderling en van
hunne gezamenlijke onderwerping aan het
gezag volgt het derde feit, door de Paus
aangewezen als bron van alle kwaad: de
klassenstrijd.
Over dien tegen de christelijke zeden
wetten en het gezond verstand botsenden
klassenstrijd niet sprekende, richt de Paus
tot de wereld een vermaning, waarvan de
kracht en de liefde, helaas, niet in haar
diepte kunnen worden gepeild door den
in zijn eigen-genoegzaamheid verblinden
liberaal en de in zijn »tof-vergoding ver
karden socialist.
„De kracht dezer liefde kan stellig het
klassenverschil niet verwijderen. Dit zou
evenmin kunnen als we aan alle organen
van het lichaam dezelfde taak en'waardig
heid kunnen geven. Maar wel zal die liefde
bewerken, dat de hoogeren zich tot de 1 age
ren neerbuigen en jegens hen niet alleen
rechtvaardig zijn, zooals 't behoort, maar
ook vriendelijk en voorkomend en lankmoe
dig. Zij zullen blij zijn over eikaars voor
spoed en ze zullen steunen op elkaar, ge
lijk in een huisgezin de jongste op de be
scherming van den oudste steunt."
Zulke woorden kunnen slechts worden
gesproken door Een, wiens denken door-
deesemd is van de verhevenheid en den
rijkdom der Christelijke levensbeschou
wing.
Als vierde feit de hoofdoorzaak van
al het kwade noemt de Paus de begeer
lijkheid de ongeregelde zucht naar aard-
sche goederen.
„Wijl nu deze goederen", aldus de Paus.
„niet gelijkelijk verdeeld zijn en de burger
lijke overheid moet beletten, dat het indi
vidu zijn vrijheid te buiten gaat en het
goed van anderen rooft, wordt het gezag
gehaat en gloeien de armen van nijd tegen
de rijken en heerscht er strijd tusschen de
verschillende standen. De een zoekt op alle
manieren te krijgen en te stelen, wat hij
ni£t bezit, en de andere tracht te hóuden
en te vermeerderen, wat hij bezit."
En Z. H. richt dan de volgende woorden
tot de bisschoppen, de geestelijkheid en de
leden der vereenigingen, die zich bewogen
op maatschappelijk gebied:
„Eindelijk met alle middelen en kracht
er ons op toeleggen, dat in de menschen
weder opbloeie het geloof in de dingen,
welke boven de natuur zijn, en tevens de
vereering, het verlangen, de hoop op de
eeuwige goederen, dit, Eerbiedwaardige
Broeders, moet vóór alles uw voornemen
zijn, evenals van de overige Geestelijkheid,
en evenzeer van al de onzen, die, in ver
schillende bonden vereenigd, het algemee
ne, waarachtige welzijn trachten te bevor
deren. Naarmate immers het Geloof bij de
menschen zal toenemen, neemt ook hun
onmatige ijver om de ijdelheid der aard-
sche goederen na te streven af, en lang
zamerhand met de herleving, van de liefde,
zullen de maatschappelijke roeringen en
strijd tot bedaren komen."
Nadat de Paus in het eerste gedeelte
der Encycliek heeft gesproken tot d e g e-
h e e 1 e wereld, wendt hij zich in het
tweede gedeelte tot de Katholieken
daarover in een volgend artikel.
H.
De Duitschers in Frankrijk
en België.
Uit het groote Duitsche hoofdkwartier
werd gistermorgen gemeld:
„Ook gisteren werden de Vlaamsche
kustplaatsen 'niet door Engelsche oorlogs
schepen verontrust.
Aan het front op het westelijk oorlogs
terrein zijn geen belangrijke veranderingen
voorgekomen.
Noordwestelijk van Langemark werd
een groep huizen vermeesterd, waarbij een
aantal gevangenen werden gemaakt.
In het Argonnewoud maakte ons offen
sief voi'deringen.
De Fransche aanvallen in de streek van
Aprémont, oostelijk van St. Mihiel, wer*
den afgeslagen."
Fransch communiqué van gisternamid
dag: Op 26 Nov. werd overal een verzwak
king van het artillerie-vuur van den vijand
geconstateerd.
Twee infanterie-aanvallen op brugge-
hoofden, die wij hadden opgeworpen .aan
den rechteroever van de Yser ten zuiden
van Dixmuiden, werden zonder veel moeite
afgeslagen.
Op het overige gedeelte van het front ge
schiedde niets. Reims werd echter vrij
hevig gebombardeerd tijdens het bezoek,
dat de journalisten uit neutrale landen
aan de stad brachten.
In Argonne werden eenige infanterie*
aanvallen gedaan, waarbij eenige loopgra
ven werden genomen, die echter later her
overd werden."
Zooals men ziet: Weer niet veel nieuws...
De Russen.
De Duitsche bladen zijn enthousiast over
een overwinning in Polen. Maar bijzonder
heden betreffende die overwinning zijn,
helaas, niet te vinden. En men vraagt zich
af, of er wel inderdaad een overwinning
op de Russen is behaald.
Bij de „Vossische Ztg.' b.v. wordt de
vreugde echter zeer getemperd door de
nieuwe Russische versterkingen, altijd
iveer nieuwe, die uit het Oosten oprukken^
en teekenend is de voldoening van het
blad, „dat zij niet tegelijkertijd met de
vroeger reeds vermelde versterkingen kon-
den ingrijpen, zoodat ze (dat zijn de vroe
ger aangevoerde versterkingen) de een na
den ander konden verslagen worden". En
verder: „Hunne aanvallen zijn overal af
geslagen, maar toch heeft hun ingrijpen
de eindbeslissing weer doen opschorten.
Men mag er echter vast op rekenen, dat nu
ook deze aanvallen werden afgeslagen,
binnenkort de beslissing zal vallen."
Bij den juichtoon der „Berl. Lokal Anz."
is de beker dér vreugde ten halve gevuld
met onzekerheid en hoop. „Nog is het
einddoel dezer grootscheeps aangelegde
operaties niet ten volle bereikt. De vijand
weet steeds opnieuw manschappen in het
vuur te brengen en verzet zich met hand
en tand tegen zijn vokomen vernietiging,
maar onze Hindenburg heeft vastbesloten
niet los te laten en wij mogen verwachten,
dat hij en zijn dappere troepen zullen vol
houden."
En de „Vorwarts" betoogt, dat de be
langrijke voordeelen, in Polen behaald,
met het falen van het Russische offensief
een waarborg schijnen te bieden, dat de
groote slag ook in zijn totale verloop gun
stig zal eindigen.
Let wel „schijnen"! Terwijl de „Tagl.
Rundschau" tot stichting en leering zijner
lezers uiteenzet, dat de kolossale omvang
van den slag de beste verklaring is, waar
om zulke schitterende overwinningen der
Duitschers, en zoo zware .nederlagen dei-
Russen met elkaar nog altijd geen eindbe
slissing konden geven.
Tegenover de Duitsche overwinnings-be-
richten staan mededeelingen betreffende
nederlagen zoowel van de Duitsche als de
Oostenrijksche- troepen.
Een mededeeling van den Oostenrijk-
schen generalen staf luidt:
Op het front in Polen is de dag van gis
teren betrekkelijk kalm vei loopen.
In West-Oaticië en clë"Èarpatbenóureh
de gevechten voort; een beslissing is ner
gens gevallen.
Czernowitz hebben onze
troepen weer ontruimd.
Alle correspondenten van Engelsche bla
den te St. Petersburg gewagen van een
groote overwinning der Russen in Polen
en nu Kitchener, aldus een telegram uit
Londen, de eerste officieele bevestiging
heeft gegeven, twijfelt hier niemand ineer
aan de juistheid van hun berichten.
Volgens particuliere telegrammen uit St.
Petersburg in de Fransche bladen, neemt
het succes der Russen in Polen reus-
tige afmetingen aan. Een geheel Duitsch
legercorps zou gevangen genomen zijn,
een tweede in vollen aftocht.
De „Echo de Paris" zegt naar aanleiding
van het interview van von Hindenburg
(in de Neue Freie Presse), dat von Hin
denburg te boud en te vroeg heeft gespro
ken.
Verschillende Oorlogs
berichten.
Twee milionairs als spionnen gear
resteerd. De twee Italiaansche millio-
nairs Ernesto en Alessandro Fabbri, die
in New-York wonen zijn aldaar op ver
zoek der Engelsche regeering gearresteerd.
Zij worden beschuldigd door middel van
hun draadlooze telegrafie-stations de
Duitschers op de hoogte te hebben gehou
den van de bewegingen der Engelsche
oorlogsschepen.
De verliezen der Britsche vloot. De
bladen berekenen dat tot dusver niet min
der dan 19 Britsche oorlogsschepen, w. o.
5 pantserkruisers en 2 slagschepen, zijn
vernield. Zij zien daarin zelfs voor de groo
te Britsche marine een aanzienlijk verlies,
dat men niet minder zal moeten achten
dan het geheele verlies aan officieren en
manschappen hetwelk tot dusver 6000 man
bedraagt. Daar de Britsche marine geen
overvloed van manschappen heeft, grijpt
dit verlies des te meer in.
Korte metten. Naar aanleiding van
het feit, dat de Engelsche vliegers, die de
Zeppelin-fabriek te Friedrichshafen be-
bomden, Zwitsersch grondgebied gepas
seerd waren heeft de regeering in Bern
order gegeven om eiken vlieger der oor
logvoerende partijen, die boven Zwitser-
schen bodem komt, zonder bevel van hoo-
gerhand dadelijk (indien het mogelijk is
natuurlijk!) neer te schieten.
Vrees voor een Engelschen inval? Uit
Kopenhagen komt een bericht uit Engel
sche bron over versterking der vroegere
Duitsche fortificaties ten noorden van het
Kieler kanaal.
Het schijnt zegt dit bericht, dat uit
Londen aan het „Hbld." wordt geseind
dat de Duitschers vreezen voor een lan
ding op de kusten van Sleeswijk Holstein.
Alle Noordzee-eilanden worden sterk be
vestigd. Op den westelijken Elbe-oever
werpen de Duitschers eveneens versterkin
gen op.
Engelsche stoomschepen in den grond
geboord. Volgens een Lloyds-telegram
uit Havre is het Engelsche stoomschip
„Malachite" op 25 dezer aangevallen door
een Duitschen onderzeeër en bij Havre ge
zonken. De bemanning is heden te South
hampton ontscheept.
Een telegram uit Fécamp van 26 dezer
bericht: Het Engelsche stoomschip „Pri
mo" is hedenochtend te 8 uur voor Antifer
(Noordwestkust van Frankrijk) door een
Duitschen onderzeeër tot zinken gebracht.
De bemanning is gered en te Fécamp ont
scheept.
(De „Mulachit" is een stalen stoomschip
van de reederij W. Dobertson te Glasgow
groot 718 ton br. en 312 ton netto en is ge
bouwd in 1902.
De „Primo" een stalen stoomschip van
1366 ton br. en 804 ton netto, behoort aan
de Pelton S. S. C. te Newcastle. Het schip
was gebouwd in 1898.)
Nederland en de Oorlog.
M a x i m u m-p rijs van Genees
middelen..
De minister van Landbouw heeft bij
wijze van proef vervallen vèrklaard dei
lijst d. d. 8 Augustus der maximumprijzen
voor eenige der meest voorkomende ge
neesmiddelen.
De verplichting der groothandelaren in
geneesmiddelen, om aan wederverkoopers
geen groote hoeveelheden af te leveren-,
dan redelijkerwijze voor het bedrijl van
den kleinhandel voor een kort tijdsver
loop. noodig zijn, blijft onverzwakt van
kracht.
Engelsche waardee'ring.
Ren Engelsch jongmensch van goeden
huize, dienende bij de marine-reserve, die
na de inneming van Antwerpen op ons
grondgebied is geïnterneerd, schreef uit
het interneeringsdepót te Groningen aan
een Haagschen vriend op een handelskan
toor:
„Ik vind, dat het Nederlandsche volk
wel het meest vriendelijke en hulpvaar
dige volk van de wereld is. De wijze,
waarop uw landgenooten de vluchtelin
gen en geïnterneerden hebben behandeld
is eenvoudig prachtig."
Wol opgeëischt.
De lakenfabrikanten hebben, naar wij
vernemen, aan het leger niet het
laken kunnen leveren voor de klee
ding voor de militairen, daar de
schapenhouders in Noord-Holland de
wol voor de lakenvervaardiging
in het geheel niet wilden leveren,
meenende, er later hooger prijzen voor
te kunnen krijgen, of alleen tegen een bo
venmatig hoogen prijs wilden verkoopen.
Om aan dit bezwaar tegemoet te komen,
is, naar er wordt medegedeeld, van mili
taire zijde de wol in Noord-Holland op
geëischt.
De militaire autoriteiten hebben er den
normalen prijs voor vastgesteld met een
kleine verhooging in verband met de tijds
omstandigheden.
De lakenfabrikanten zijn nu in de ge
legenheid, met de levering van het laken
voort te gaan.
Inlichtingenbureau voor
vluchtelingen.
ITet Provinciaal inlichtingsbureau voor
vluchtelingen te Middelburg is het eenige
bureau in Nederland, dat rechtstreeks in
verbinding staat met het Central Regis
ter Office in Londen, zoodat aanvragen
omtrent vermiste personen die nu waar
schijnlijk in Engeland zijn, het spoedigst
kunnen behandeld worden door het Mid-
delburgsch Bureau. De aanvragers moe
ten nauwkeurig opgeven naam, voorna
men, beroep en ouderdom en woonplaats
in België en in Nederland. Alle aanvra
gen worden kosteloos behandeld.
Boterconsenten
De Arnh. Ct. deelt mede,, dat de handel
in boterconsenten om boter naar het bui
tenland te kunnen uitvoeren in Gelder
land en Overijsel zeer vlot gaat. Terwijl
de vorige week nog 5 cent per K.G. werd
betaald, bedraagt de prijs nu reeds 10 A 12
cent per K. G. De fabrieken welke geen
boter naar het buitenland uitvoeren, pro-
fiteeren op deze wijze van den beperkten
uitvoer van andere fabrieken het meest.
Niet toegestaan.
In „De Middenstandsbond" deelt de heer
Meuwsen mede, dat- het Permanent Bureau
van den Middenstand te Amsterdam aan
den minister van Oorlog had verzocht te
willen bevorderen, dat aan hoofden van
bedrijven van handel of nijverheid, voor
zooveel zulks eventueel door overplaatsing
met den dienst is overeen te brengen, ver
gund zal worden 's middags en 's avonds
in hun zaken te zijn.
Namens den opperbevelhebber van land
en zeemacht werd hierop ten antwoord
ontvangen, dat om der gevolgen wille en
als zijnde in strijd met de belangen van
den dienst het verzoek niet kan worden
ingewilligd.
Spoorwegverbinding met
België afgebroken.
Uit Roosendaal wordt aan het „Hbld."
gemeld:
De spoorwegverbinding tusschen Roosen
daal en Antwerpen ia gisterenmiddag
plotseling geheel afgebroken. De trein van
11 uur naar Antwerpen was juist vertrok
ken, toen bericht van den Duitschen com
mandant van Esschen kwam, dat geen
trein meer zou worden doorgelaten. Sedert
dat oogenbhk is ook geen trein meer bin
nengekomen. In ieder geval zal heden
(Zaterdag) het spoorwegverkeer den ge-
heelen dag gestremd zijn. Ook de tram
van Bergen op Zoom reed niet meer. In
de wachtkamer te Roosendaal vertoeven
eenige honderden vluchtelingen, die met
de treinen waren medegekornen en thans
op een gelegenheid wachtten om verder te
kunnen gaan. Vele anderen gaven er ech
ter de voorkeur aan om naar de plaatsen,
waar zij verblijf hielden (Bergen op Zoom,
Vlissingen, 's-Hertogenbosch enz.) terug
te keeren.
Het opbrengen van Ned e-r-
landsche booten.
Naar aanleiding van de vele klachten
en 't misnoegen ,in Nederland over het lan
ge uitblijven, door opbrenging naar Fran
sche havens, van de Nederlandsche mail
booten uit Indië, kan de „Tel." uit zeer
goede bron verzekeren, dat op 't oogenhlik
officieel onderhandelingen hangende zijn
tusschen de Fransche en Nederlandsche
Regeeringen, die tot i'esultaat zullen heb
ben, dat het oponthoud aanmerkelijk ge
reduceerd zal worden en een geregelde
vaart verzekerd wordt." De regeling zal
vooral hieromheen draaien, dat liet begrip
„vivres", vroeger vrij onbestemd, thans
gedétailleerd omschreven wordt, zoodat
geen vergissing meer mogelijk is.
Hoek van Hollan dH a r w i c h
Naar aanleiding van het bericht, dat ook
de vrachtdienst Hoek v. HollandHarwich
tijdelijk is gestaakt, wordt uit Rotterdam
aan het „Hbld." gemeld, dat het vleesrh-
vervoer door de booten der tot de „pool"
behoorende reederijen zal worden ovei ge
nomen.
Tweede Kamer.
De Tweede Kamer zal niet, gelijk aan
vankelijk in de bedoeling heeft gelegen,
Dinsdag, doch Woensdag a.s. half twee
bijeen komen ter behandeling van het wets-
voorstel-Mendels.
De commissie van rapporteurs betrek
kelijk het leeningsontwerp, js reeds giste
ren bijeengekomen voor de eerste bespre
king tot samenstelling van het Voorloopig
Verslag.
Ontwerp-tabaksbelasting..
De commsisie van advies voor een ont
werp tabaksbelasting, onder voorzitter
schap van den heer S. P. van Eeghen,
voorzitter der Kamer van Koophandel te
Amsterdam, is thans definitief samenge
steld. Een groot aantal belanghebbenden
bij den tabakshandel en de tabaksnijvêr-
heid hebben in die commissie zitting.
Technische tariefsherziening.
Het Haagsche Cor.-Bureau meldt:
Naar wij vernemen, beoogt de minister
van Financiën met zijn voorgenomen ent-
werp-Tariefwet uitsluitend een technische
tariefherziening. Het samenstellen van een
concept-ontwerp is door hem opgedragen
aan den heer Slotemaker, directeur der
directe belastingen in de directie Breda,
die onder het ministerie Heemskerk be
last was met het samenstellen der Tarief-
wet van minister Kolkman.
Een technische tariefherziening
'n mooi uitvindsel om aan de beschuldiging
van inconsequentie te ontkomen.
Korte Kroniek.
Uit de kazerne te Assen zijn een 4-tal
Belgische geïnterneerden, die zich in bur-
gerkleeding hadden gestoken, ontvlucht*
Zij werden in Meppel aangehouden en
zijn naar het interneeringsdepót terugge
voerd.
Te Delft zal het verbod tot het bak
ken van wittebrood op Donderdag 3 Dec.
e.k. worden ingetrokken.
Op de stations der Hollandsche Spoor
worden vanaf 1 Januari 1915 aan hotel
portiers geen perronabonnementskaar
ten meer afgegeven.
De inzameling van de Berlingske Ti-
dende, van Kopenhagen, voor de Belgen
in ons land, heeft Maandag de 400,000
kronen overschreden, meldt de N. R. Ct.
Er was toen 412.533 kronen bijpen.
