14
BUITENLAND.
De Oorlog.
DE VLIEGMACHINE.
JAARGANG.
No. 1523.
)e Ncderl. meldt, dat jhr. mr. A. F. de
vornin Lobman ontslag heeft genomen
lid der Kon. Akademie van Weten -
lappen, naar aanleiding van een artikel
n prof. Chantepie de la Saussaye, voor-
Ier eener afdeeling van de Kon. Akade-
an Wetenschappen, in Onze Eeeuw,
arin o.m. staat: „Standaard, Nederlan-
r, door de kleine pers gevolgd, hebben
erkiezingscampagnê uitgemunt door
dachtmaking, onwaarheid, perfide aan-
jingen, waarbij de zonden der liberale
•s in het niet verdwijnen."
Nederl." heeft den professor ge-
zijn beschuldigingen te bewijzen
in te trekken. Met een liberaal dédain
door den hoogleeraar dit verzoek van
hand gewezen. Wat Eerdmans uitdruk-
ijk verklaarde, schijnt hij in stilte te
>ben gedacht: Ik beschuldig, ik heb
ïr redenen voor, welke die redenen zijn,
mijn zaak, daar hebben de beschuldig-
i niets mee te maken,
len weet, dat de heer De Savornin Loh-
n verantwoordelijk redacteur is van de
ederl." en dat dus de beschuldigingen,
ir dat blad geslingerd, hem persoonlijk
fen. Hij persoonlijk wordt beschuldigd
„verdachtmaking", „onwaarheid",
rfide aantijgingen".
en man van eer moet protesteeren
een dergelijke manier van handelen,
n niet zwijgen.
n als protest heeft de heer De Savor-
Lohrnan bedankt voor het lidmaat-
ip eener vereeniging, waarin prof.
ntepie de la Saussaye de voorzitters-
irdigheid bekleedt. Hij motiveert dezen
n van zijn protest als volgt:
fa is tweeërlei mogelijk.
(het door den hoogleeraar omtrent de
delingen der redactie, waarvan ik lid
te laste gelegde is 1 i p p i s e t t o n
\bjl
aan de proclamatie
an Burgemeester en Schepenen van Ant-
r - naUn jWPJg&n. waarin den burgers .wordt medgr
ijs, behoort tot het publiek cromem; "V "T*
ren, het volgende toegevoegd:
Bovenstaande verklaring is met mijn
BUREAU: STEENSCHUUR 15, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN -
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het
[ILLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 10 cent per week f 1.25 per kwartaal; bij onze
enten II cent per week, fl.45 per kwartaal. Franco per post f 1.65 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/.2 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
WOENSDAG
OCTOBER.
I9I4.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-5 regels f0.75, olke regel iw.er 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1-5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Aanvragen om Dienstpersoneel van 1-5 regels 50 cent, iodero regel meer 10 cent.
Aanbiedingen van Dienstpersoneel, Huur- en Verhuur, Koop- en Verkoop (gein
Handels-Advertentiën) van 1-5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Nobel.
wel acht de hoogleeraar Chantepie
a Saussaye een man zóó hoog staan-
n de wetenschappelijke wereld, dat hij
voorzitter eener afdeeling der Konink-
Akademie van Wetenschappen kon
den gekozen het zedelijk geoorloofd,
leburgers de grievendste beschuldigin-
naar het hoofd te werpen, zonder die
iraeciseeren, laat staan bewijzen, zoo
weerlegging onmogelijk is; meent hij
lans dat, tegenover iemand van mijn
niet de wetten behoeven in acht
'orden genomen, die anders in weton-
appelijke en hoogstaande kringen als
zelve sprekend worden geëerbiedigd,
de eerste onderstelling juist, dan acht
nij niet meer gerechtigd plaats te ne-
oder de leden van deze Academie;
de andere onderstelling juist, dan voel
mij onder het praesidium van iemand
de hoogleeraar Chantepie de la Sau-
re niet veilig."
eze daad van den Christelijk-Histori-
voorman is nobel. Een man van ka
ter laat niet zijn strijdwijze zoo bla-
als de Leidsche hoogleeraar het
zonder schijn of schaduw van be
svoering.
De toestand in België.
De Belgische regeering, wenschende
haar vrijheid van handelen te verzekeren,
heeft besloten zich naar Frankrijk te be
geven. Met uitzondering van den minis
ter van oorlog hebben alle ministers giste
renochtend Ostende verlaten, gaande
naar Havre, waar de Fransche regeering
alle maatregelen heeft genomen voor haar
installatie.
Koning Albert blijft aan het hoofd van
het leger.
Uit Terneuzen werd dd. gisteren aan
de „Msbd." geseind:
Te Selsaete even beneden degrens was
de basculebrug over het Kanaal omhoog
gezet en de machineriën vernield. De gis
teren aldaar gekomen Duitschers hebben
dit na enkele uren hersteld en de bruggen
neer gelaten.
De Duitschers staan niet toe dat de be
volking zich uit het land verwijdert. Man
schappen behoorende tot de landweer wa
ren vanmorgen bezig met het maken van
loopgraven ten Westen van Selzaete.
Een deel van de spoorwegen is opge
blazen en de telegraaf- en telefoontoestel
len zijn uit het station weggenomen.
In de de richting van Zeebrugge is
blijkbaar een gevecht aan den gang. Den
geheelen morgen was vandaar kanonge
bulder hoorbaar.
De Keizerlijk Duitsche gouverneur van
Antwerpen, Von Schroeder, heeft, blijkens
een mededeeling gedaan aan den Neder-
landschen generaal-majoor, commandant
van de derde divisie,
volle instemming uitgevaardigd. Voor
het geval, dat er vijandelijke hande
lingen, van welken aard ook, mochten
voorkomen, kan natuurlijk geen waar
borg worden gegeven, dat alsdan niet
met den schuldige ook onschuldigen
getroffen worden.
Antwerpen, den 12/10 '14.
De Keizerlijk Duitsche gouverneur
(get.) V. SclirQeder, admiraal.
De generaal-majoor heeft daaronder
veer het volgende bekend gemaakt:
Verder wordt de termijn van vijf
dagen, in de verklaring genoemd, dooi
den Gouverneur tot twaalf dagen ver
lengd. .Genoemde Gouverneur heeft
verklaard, dat door hem bevelen zijn
gegeven, dat geen dorpen mogen wor
den verbrand, en dat door hem aan
de burgerlijke besturen zal worden
aanbevolen, burgerwachten, uit zorg
vuldig te kiezen goedgezinden, te vor
men, ten einde elk ongewenscht op
treden v^n oproerige personen tegen
te gaan en aldus waarborgen te ver
krijgen, voor de burgers zeiven, dat
geen moeilijkheden voorkomen.
In Antwerpen doet de gewone politie
met haar gewone wapens als vroeger
dienst.
Belgische soldaten, ook al zijn zij in
burgerkleeding, zullen bij terugkeer
in België als krijgsgevangenen worden
beschouwd.
De door de uit Antwerpen afkomsti
ge vluchtelingen medegebrachte paar
den, voertuigen en automobielen en
hun vee, zullen bij spocdigen terug
keer, vrij onze douanen kunnen pas
seren, terwijl de Duitsche gouverneur
mij heeft verklaard, dat een ieder zijn
medegenomen eigendommen ongehin
derd naar zijn woonplaats kan ver
voeren.
De regeling vanhet spoorwegvervoer
zal door de Nederlandsche regeering
geschieden.
De afkondiging van het vorenstaan
de geschiedt met goedvinden van de
Nederlandsche regeering.
Stafkwartier 3e dhisie, 13 Oct. 1914.
De gen.-majoor, divisie-commandant,
Van Terwisga.
De Duitschers in Frankrijk.
Het groote Duitsche hoofdkwartier
meldde gisterochtend:
Van het Westelijk oorlogstooneel zijn
er berichten van beteekenis. Niet heftige
aanvallen van den vijand ten Oosten van
Soissons zijn afgeslagen.
In het Argonner woud worden voortdu
rend verbitterde gevechten geleverd. On
ze troepen werken zich in het dichte struik
gewas van liet uiterst zware terrein met
al de middelen van den vestingsoorlog
stap voor stap vooruit. De Fr&nschen bie
den den hardnekkigsten tegenstand. Zij
schieten uit de boomen, waarin zelfs ma
chinegeweren zijn opgesteld. Zij hebben
trapsgewijze loopgraven aangelegd en
steunpunten, sterk als vestingen, inge
licht.
jj eel'a jf w 'h+fiïl ctèftb o. .1^
troepen in de vlakte van Woëvre hebnen
behaald, zijn onwaar. Naar krijgsgevan
genen vertellen, werd aan de troepen
meegedeeld, dat de Duitschers verslagen
eri reeds verscheiden forten van Metz ge
vallen waren. Inderdaad hebben onze troe
pen, die daar vechten, op geen punt ter
rein verloren. Etain is nog altijd in ons
bezit. Al de aanvallen, die de Franschen
laatstelijk op onze stellingen bij St. Milirel
hebben gedaan, zijn afgeweerd.
De Fransche officreele mededeeling van
gistermiddag drie uur luidde:
Gisteren hebben wij op verscheidene
punten aanmerkelijke vorderingen ge
maakt.
In de streek van Hazebrouck en Béthu-
ne hebben wij het offensief hernomen.
Een Duitsch legercorps heeft Rijssel be
zet, doch tusschen Albert en Atrecht heb
ben wij terrein gewonnen.
In de streek van Berry au Bac (aan de
Aisne ten Noorden van Reims) zijn onze
troepen naar Sonain vooruitgedrongen.
Ook ten Westen van Argonne en ten
Noorden van Malincourt zijn wij opge
schoten.
Op den rechteroever van de Maas hou
den wij de Maasheuvels ter. Oosten van
Verdun bezet en zijn langs den weg van
Verdun naar Metz voorwaarts gerukt.
Bij Apremont hebben wij terrein gewon
nen.
Op onzen linkervleugel hebben wij een
aanval afgeslagen.
Uit de telegrammen kan men lezen, dat
het aan beide zijden eb en vloed schijnt.
„Schijnt", want het ergste in deze men-
schenslachting is, dat zij wien het direct
of indirect aangaat (en inderdaad gaat
het de geheel wereld aan) niet eens met
zekerheid weten, wat er gebeurt.
De Russen.
Het groote Duitsche hoofdkartier meld
de gisteren:
Op het Oost-Pruisische oorlogsterrein is
de 11e dezer kalm voorbijgegaan.
Een hernieuwde poging van de Russen
om den 12en dezer bij Schirwindt (ten Oos
ten van Wirballen) een omtrekkende be
weging uit te voeren is afgeslagen. Zij
hebben daarbij 1500 gevangenen en 20
stukken geschut verloren.
Ijl Zuid-Polen is de Russiche voorhoede
ten Zuiden van Warschau door onzë troe
pen teruggeworpen. Een poging van de
Russen om ten Zuiden van Iwangorod
over de Weichsel te trekken is met verlies
voor de Russen verhinderd.
Opstand in Zuid-Afrika
Het volgend telegram is door den staats
secretaris van koloniën ontvangen van den
gouverneur-generaal der Zuid-Afrikaansche
unie: „Sinds het ontslag van generaal
Beyers als commandant der burgertroepen
waren er aanwijzingen, die duiden op een
onrustige stemming onder de troepen in het
Noord-Westen der Kaapprovincie, welke
onder commando staan van luitenant-Kolo
nel Maritz. De regeering besloot hem van
zijn commando te ontheffen. Majoor brou
wer, te dien einde door kolonel Brits uit
gezonden, werd gevangen genomen toen hij
in het kamp van Maritz aankwam en later
vrijgelaten met een ultimatum, waarin se-
hem niet vóór Zondag 11 Oct. om lü uur
in den morgen waarborgde, dat zij aan de
generalen Hertog, De Wet, Beyers, Kemp
en Muller zou toestaan met hem in zijn
kamp te komen confereeren, hij de troepen
van kolonel Brits zou aanvallenden de unie
zou overrompelen.
Majoor Brouwer verklaarde, dat Maritz
behalve zijn troepen ook een Duitsch con
tingent te zijner beschikking had en uat
Maritz bovendien al zijn officieren en sol
daten had doen gevangen nemen, welke
weigerden zich bij de Duitschers aan te slui
ten.
Majoor Brouwer heelt een overeenkomst
gezien, welke door Maritz en den gouver
neur der kolonie van Duitsch-Zuid-West-
Afrika was geteekend, waarin de onafhan
kelijkheid der unie als republiek werd ge
waarborgd in ruil voor de waivisch baai
en andere stukken Duitsch gebied en waar
in bepaald werd, dat de Duitschers alleen
de unie zouden overrompelen op verzoek,
van Maritz. Deze laatste beweerde ruim
schoots voorzien te zijn van munitie, wa
pens en geld van de Duitschers.
De regeering neemt de meest energieke
maatregelen en zal de krijgswet afkondigen
in heel Zuid-Afnka.
Verschillende Oorlogs
berichten.
Belgische vluchtelingen in Engeland.
Het aantal uitgewekenen dat zich iuans in
Engeland bevindt wordt geschat op 4U.um>.
Vijfduizend Belgen zijn gedurende de laat
ste twee dagen aangekomen.
De moord op aartshertog Frans Ferdinand
Het, proces tegen Prmzip en zijn
medeplichtigen, dat Maandag begonnen \s,
zal in het openbaar gevoerd worden.
Behalve Prinzip zijn 24 aangeklaagden
voor net gerecht gedaagd.
De beschuldigde Muhammed Mehmed
Basto is naar Montenegro uitgeweken,
waar hij door de autoriteiten werd gevan
gen genomen. Naar men zegt, is hij echter
uit de gevangenis van Netiksic geducht.
Niemand weet waar hij zich thans bevindt.
Na de voorlezing van de acte van be-
schuldiging worden Nedjeljko en Cabrino-
vics in verhoor genomen.
Prins Oleg gesneuveld. Zijn Hoogneid
prins Oieg, de zoon van den groot-liertog
Constantijn, is naar uit Constantinopel
wordt geseind, bezweken aan de wonde,
welke hij in een gevecht ontvangen hau.
De „Pallada", Een Russische gepant
serde kruiser der Bajana-klasse, is den
llden October door een Duitsch torpedo
schot in de FTnsche Golf in den grond ge
boord.
De woelingen in Per2ïé. De „fkdam-'
verneemt van welingelichte zijde, dat Per-
zisch-Koerdische stammen reeds den der
den aanval op de Russen ondernomen neb
ben, die geheel verslagen werden. De Koer
den veroverden twee kanonnen en iramen 3
officieren en ongeveer 50 Russen gevangen.
Dan rukten zij op naar de stad Urmia,
De Koerden zouden zich op twee uren van
de stad bevintlen.
Dl SU WC Al 3 AAin
Nederland en de Oorlog.
Kamerlede n-v r ij w i 11 i g e r s.
Kort na de mobilisatie meldden zich 4 of 5
Kamerleden van verschillende politieke rich
ting als vrijwilligers aan, maiir de Regeering
heeft voor die aanbieding bedankt omdat zij
onderdo buitengewone omstandigheden, waar
in ons land yerkeert de volksvertegenwoordi
ging zooveel mogelijk voltallig wil laten.
Vriendelijk opgemerkt.
De „Frankfurter Zeitung" bevat een artikel
over Holland als oorlogs-vreemdelingenkolonie,
waarin wordt beweerd, dat ons land nu toch
maar mooi profiteert van al die vreemdelingen,
die anders naar Zwitserland plegen le gaan!
De groothandel moge kwijnen, maar de winke
liers, tot op de kleinste dorpen, maken goede
zake# met de Belgische vluchtelingen en de
hotels en pensions insgelijks. Dit in geheel
Duitschland en andere landen verspreid en
druk nageschreven orgaan vermeet zich om
o. a. het volgende te schrijven:
„De Belgische vluchtelingen zijn hals
over kop uit hun woonplaatsen gevlucht en
dragen nog hun zomerklcedercn. De winke
liers, die in kleeren, wol-artikelen enz. han
delen, maken daardoor even 'goede zaken als
de hotelhouders en de boeren, maar de
Belgen, die geen geld hebben om
kleederen te koopen, moeten jammer
lijk bevriezen".
De heer Rudolf Neter, correspondent
FEUILLETON.
lank zij die duizenden tonnen steenkolen,
daar zijn aangebracht, heeft één van de
ee volken, die elkaar de opperinacnt
ir den onmeteiijken Oceaan betwisten,
gebied ongeschonden kunnen Bewaren
den oorlog naar het gebied van den an-
kunnen overbrengen,
ij zulk een schitterend bucces, dat het
ïouwspel daar vóór hem klaar voor aen
ist brengt, durft de Amerikaansche com-
indant niet meer treuren over het verlies
een dierbaren broeder, die roemvol is
storven, en zijn blik ziet verder, in de
ikomst, naar die kusten, waar zijn krui
de overmoedige Japanners zal kastij-
Haar dicht bij hem roept een gesmoorde
lik hem weer de droeve werkelijkheid
't oogenblik te binnen. Voor die onme-
ijke zee staande, waarop zij is verdwe-
die hij bemint en voor wie' hij dén
leaan is overgestoken en gevaren heeft
trotseerd, die aan andere menschen on-
kend zijn gebleven, beweent de jonge
anschman, ongevoelig voor den roem
„het groote Amerika" zijn verloren
ifde en zijn ijdel gebleven droomen!
)e torpedovernieler Cartridge van
tweede afdeeling kruisers, die zoo juist
aangekomen, ging ter verkenning
'ar het Noorden.
Het was inderdaad noodzakelijk, dat
Colorado en de Montana,
thans versterkt door de i e n e s s e en de
Washin gton en daarmee de voor
hoede van de Amerikaansche vloot vor
mend, op tijd verwittigd werden van de
nadering van een nieuwen vijand. Het was
te voorzien, dat andere Japansche sche
pen naar Midway zouden komen en de
zware nederlaag, die Japan den vorigen
nacht geleden had, zouden trachten te wre
ken.
Een groote bewegelijkeid, als die in een
mierenhoop, heerschte in 't heroverde fort.
De kruisers hadden een vijftigtal kanon
niers ontscheept, die met koortsachtige
haast arbeidden om drte stukken geschut
van zwaar kaliber, die aan hun affuiten
waren beschadigd, maar overigens onge
schonden waren, in zooverre te herstellen,
dat men er mee kon scïTi'eten. Van cie
schepen werden groote ladingen ammuni
tie aangevoerd. Andere matrozen stopten
voorloopig de bressen in de wallen, naal
den het puin uit de grachten, in eén
woord, brachten de vesting in zulk een
staat, dat ze een nieuwen aanval kon
doorstaan, als buitengewone omstandigne-
den den Amerikaanschen voorpost zouden
noodzaken naar het eskader pantser
schepen terug te keeren.
Tegelijkertijd gingen de kruisers in
alle haast over tot de noodzakelijke bezig
heid van het innemen van steenkolen.
Men had tusschen elk van hen en net
eiland Midway een „Temtverley" geplaatst,
die de èchepen in staat stelde, in volle zee
steenkolen in te nemen en groote Bakken
met steenkoolbriketten gingen naar boord
langs dubbele kabels, "die ze, als ze ledig
waren, naar het eiland terugvoerden.
- Het was 5 uur 's avonds.
De luitenant-commandant van de C a r-
t r i d g e ging de ladder af van de Coio-
r-a-d-o, waar kapitein Heuzey hem ontbo
den had, om hem zelf zijn bevelen te ge
ven, want de torpedovernielers moesten
den geheelen nacht voor het fort kruisen.
Maurice volgde, geheel gedachtenloos.
Overal op Midway had hij rondgeloopen,
zoekende naar haar, die voor hem de ziel
was van dit garnizoen; hij had niet in de
machienkamer kunnen doordringen, daar
de ingang geheel versperd was; er waren
verscheidene uren noodig, voordat de toe
gang ontruimd werd, en men zou hem aan
boord van de Colorado komen waar
schuwen, zoodra het moeilijke werk van
het onderstutten van het gewelf klaar was.
Maar de jonge Franschman verwachtte
van dit bezoek aan de machienkamer niet
den minsten uitslag.
Zonder er te kunnen binnendringen, had
hij door het puin kunnen roepen, dat den
ingang versperde. Niemand had geant
woord en hij was er zeker van, dat het
lichaam van den ongelukkigen majoor
zich alleen op 'deze plaats bevond, waar
vroeger de bedrijvigheid van het fort zich
concentreerde.
En Maurice Kimbaut hoorde als in een
nachtmerrie de bevelen die in zijn nabij
heid werden gegeven.
Hij hoorde een officier zeggen:
De klip, die op onze kaarten staat op
6 mijlen in het N.-^.-Oosten en die ik in
het voorbijgaan niet gezien heb, draagt
niet meer het hydrografisch signaal dat
er was opgericht en dat de Japanners ze
ker hebben weggenomen, immers het fort
kon dan gemakkelijk op de schepen schie
ten. Het was misscien wel goed, dit sig
naal te herstellen, commandant, en nu ik
er toch voorbij moet...
Ge hebt gelijk, Smith, dit signaal
zou de kanonniers wel van dienst kun
nen zijn...
Dat is toch, vroeg de commandant
zich tot den jongen Franschman wendend,
de klip, waar u een toevluct heeft gevon
den op den dag van de schipbreuk van
de Mackenzie. Heeft u mij niet ver
teld, mijneer Rimbaut, dat u het bovenste
plankje van het signaal gebruikt heeft om
er een roer voor uw schip van te maken?
De jonge ingenieur scheen uit een droom
te ontwaken.
En plotseling herinnerde hij zich een ge
sprek, dat hij met Kate had gehad, een
dag vóór zijn vertrek.
Zij had hem de lotgevallen van de schip
breuk van de Mackenzie laten ver
tellen en daar het kijkgat van de kaze
mat aan den kant van de klip was, waar
van hij juist had gesproken, had zij den
verrekijker van haar vader genomen en
in de verte het kleine rotspuntje gezocht.
Wat geheimzinnige voorbeschikkin
gen in het langzame werk der natuur
krachten! zegde zij. Milliarden en milii-
arden infusiediertjes hebben eeuwenlang
op de bodem van de zee gewerkt om deze
rots te bouwen en het werk van deze on
eindig kleie diertjes verandert een men-
schelijk bestaan.
Hij doorgrondde niet, wat zij toen had
willen zeggen. Hij dacht, dat zij een toe
speling maakte op de redding van de
schipbreukelingen van de Macken
zie.
Nu begreep hij het.
Zij beminde hem reeds en hét veran
derd menschelijk bestaan, waarvan zij
sprak, was het hare, omdat de rots
dengene had gered, dien zij moest bemin
nen.
Er kwam een vizioen voor zijn oogen:
het was Kate, die hem wachtte op de ver
loren rots.
Meegevoerd door het motorbootje, uat
kapitein Broadway haar had afgestaan
om zich aan de ontploffing van het lort
te onttrekken, had zij in haar droefheid
geen andere gedachte dan dit eilandje te
bereiken, niet zoozeer om aan de Japan
sche torpedobooten te ontsnappen als wel
om iets terug te vinden van dengene, dien
zij beminde.
De jonge man twijfelde nu niet meer.
Zijn voorgevoel kon hem niet bedriegen.
In koortsachtige woorden deelde de
jonge Franschman zijn overtuiging aan
den commandant mede.
Om den jongen Franschman te troosten,
liet deze laatste het voorkomen, alsof nij
aan de werkelijkheid van dit voorgevoel
geloof hechtte.
H ijriep den commandan van den torpe
dovernieler bij zich en verzocht hein den
Franschen ingeieur aan boord te nemen.
En in eenige woorden, terwijl Kimbaut
als een automaat de ladder alging, legde
hij den marine-officier den morcelen toe
stand van zijn passagier bloot.
De klip werd zienderoogen grooter.
Maurice Rimbaut stond op het voorschip,
zijn overtuiging was nog sterker geworden.
Kate was daar!
Hij was er vast van overtuigd: hij d»cht
haar te zien ,als hij de oogen sloot.
fWordt vervolgd.)