Woensdag
30
BUITENLAND.
De Oorlog.
DL VLIEGMACHINE.
5e Jaargang.
No. 1511.
5)e £etdóofie ©oii/ta/nt
Bureuu OU UK 8INOËI. 54, ULIULX.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met QRAT1S POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bl] onze agenten 10 cent per week, 1.3° per kwartaal. Franco
per pos! /1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
September
1914
De ADVEK TENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke rege! -neer 15 cent
Ingezonden raededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij eontract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 centaangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel 10 cent
De toestand i.i Frankrijk.
In Frankrijk is het feiteljjk geen ge
vecht 'meer, doch een belegering, onder
eenigszins zonderlinge omstandigheden.!
De Duitschers belegeren de bondgenoo-
ten, en deze weer de Duitschers. Inslui
ten kunnen zij elkaar niet, de verbinding
met de operatie-lijnen is aan beide zijden
nog steeds open:. Slechts zijn pogingen]
aangewend, om die af te snijden, door
omvatting vaji den buitensiten vleugë^
maar nog hebben die tot geen resultaat
geleid. Voor de omtrekkende beweging
oer Fransch-Engelscbe strijdkracht heb
ben de Duitschers huin vleugel in Noord
westelijke richting verlengd.
Aanvallen worden nu nier, dan daar
gedaanzij worden teruggeslagen en;
geen der beide partijen is er nog in
geslaagd, door "de linie van den vijand
heen te breken.
De geheele aandacht wordt dan ook
gevraagd voor de gebeurtenissen op die
vleugels.
De officieele Parijsche kennisgeving van
gistermiddag drie uur luidt:
Op onzen rechtervleugel, ten noorden
van de So mme en tusschen de Sommie
en de Oise hebben de Duitschers van
nacht en vandaag verscheidene aanvallen
ondernomen, die afgeslagen zijn, Tien
noorden van de Aisne is geen verande
ring ingetreden.
In -het centrum, in Champagne en ten
oosten \(an vArgonne hebben de Duit
schers zich bepaald tot hevige kanon-
nades.
Tusschen Argonne 'en de Maas zijn
onze troepen, 'die zeer sterke stellingen;
tegenover zich hebben, eenigszins opge
schoten.
Op de heuvels aan de Maas in Woevre
en op den rechtervleugel (Lotharingen
en de Vogezen) is de toestand niet merk
baar gewijzigd.
Wij hebben gisteren nog tal van krijs
gevangenen gemaakt. Zij behoorden voor
namelijk tot het zevende actieve leger
corps, het zevende reservecorps, het 10e^
12e, 15e en 19e Duitsche legercorps.
Het groote Duitsche hoofdkwartier
meldde gisteravond: Op dien rechtervleu
gel van ons leger in Frankrijk zijn van
daag verscheidene tot nog toe onbeslist
gebleven gevechten getoverd.
Op het front tusschen Oise en Maas
is het over het algemeen rustig gewee t
Het leger dat de Maasforten aanvat
heeft opnieuw uitvaLen uit Verdun en'
Toul afgeslagen.
In Belgie.
De operaties der Duitschers in £elgië
hebben aldus de „Msbd." thans
een ernstig karakter aangenomen voor
Antwerpen. Maandag zijn de Duitschers
het verlaten Mechelen binnengerukt en
hebben vandaar direct stelling genomen
tegen de groote forten van Waelhem §n
St. Catherine Waver, die den aanval van
het zware Duitsche geschut hevig beant
woordden. Het was den Duitschers er
idh.jnbaar op de fierste pjiat* ipm te doenj
den weg tusschen Mechelen en Wa>eLnem,
vlak onder genoemd fort te vernietigen^
althans tal van shrapnells vielen op den
weg. Dan trad het bekende zware ge
schut def Duitschers in actie, en ,een
„zjwaar duel' voCg.de. Omtrent den uit
slag vfim 'het eerste fortgevecht wordt
van Belgisdhe zijde weinig gemeld.
Het otficietle communiqué zegt alleen,
dat d/e Duitsche artillerie slecht richtte
en het bereikte resultaat niet in over
eenstemming i9 met de verbruikte muni
tie. Heil ,Duitsche geschut jtfaakte dan
ook het vuur, na enkele uren gevochten
te hebben.
Met vfan officieele zijde wordt ons
echter verzekerd, dat fret bombardement
der twee forten niet zonder -uitwerking!
is gebleken. De forten van Waelhem
en Waver hebben bij dit eerste gevecht
schade geledien. Nu mojge die schade
van geen groote beteekenis zijn, er blijkt
in elk geval uit dat de Duitschers de
forten hebben „gevonden" en ze ernstig
bedreigen. De koepels van deze sterkten
zjijïi nojg otagedeerd, doefi wij vragen'
ons af [hoeveel 42 c.M.-projectielen zij
zullen verdragen.
Gisteren hebben wij er reeds op ge
wezen, hoe ook in net Oosten een bewe
ging der Duitschers gaande is. In den
namiddag was het gros van deze troe
pen, die waarschijnlijk de opdracht heb
ben om de Kempen en de provincie Ant
werpen (buiten de fort-zóne) van Belgen
te zuiveren, tot Herenthals voortgerukt*
Deze stad werd Maandag door de Duit
schers beschoten, waart>ij tal van huizen
vernield en verscheidene plersomen ge
dood werden. De bevolking vluchtte in
paniek naar Antwerpen.
De D'uitschers zijn verder in de linies
van Oud-Turnhout en Gheel gezien. Dit
alles wijst er op, dat zij ook van plan
zijn Antwerpen van den Oostkant in te
sluiten, oL*. aan te vallen.
Wiat in België gebeurt, is tot drie groe
pen van voorvallen terug te brengen,
merkt de overzichtschrijver van het
„Vad.' opt.
Vooreerst voordurende verontrus
ting v,*ant :het veldleger binnen Antwer
pen, naar het schijnt met de bedoeling,
het Belgische hoofdkwartier de overtui
ging op te dringen, dat Antwerpen voort
durend ernstig bedreigd wordt, de be
zettingstroepen bezig te houden, en hou
daardoor te beletten op 'de een of an
dere wijze hulp te verleen en aan hun
bondgenoot en.
Verder het versterken van Brussel
door loopgraven en wallen, gepaard met
prikkeldraadversper ingen, hetgeen waar
schijnlijk als een maatregel van voorzorg
moet beschouwd worden voor het geval,
dat die stad, als het'tot een "terugtocht
der Duitsche troepen uit Frankrijk mocht
komen, door de bondgenooten of door
de Belgen zal worden aangevallen.
En vervolgen s het voortdurend toe
nemen van het aantal uit Frankrijk ko-
FEUILLETON.
79)
Jawel, mijnheer, Midway, dat, naar
men zegt, door de Japanners genomen
is, maar dat nog in ons bezit is. i
De officier schudde het hoofd en een
glimlach plooide zijn dunne lippen.
Ahmijnheer, ge weet dun nog
niets? zegde William Lipton ongedul
dig... Gij hebt de aeroplaan dus niet zien
aankomen?
De aeroplaan Dus komt mijnheer
van Midway, met een aeroplaan
En thans werd de glimlach .van den
jongen officier zoodanig, dat al zijn tan
den zichtbaar werden.
Ja, 't was bepaald een grappenmakerij,
maar dan een ongepaste. En bijna oogèn-
blikkelijk hield hij op met glimlachen.
Ik heb y niets meer t.e zeggen,
zegde hij heftig. De admiraal kan mijn
heer ontvangen, als het hem belieft, maar
>k zal me er niet toe leenen den krijgs
raad te onderbreken voor een dergelijke
mededeeling.
Mijnheer, zegde William Lipton ny,
kokend van ongeduld, de geheele bevol
king van ,San-FrancisCo, die bijeenge-
troomd was, om ons eskader bij den
'mende Duitsche troepen, treimafdeelingen,
■enz.
To zamen genomen spreekt daaruit een
steeds nauwlettender wordende zorg Van.
de Duitschers voor hunne verbindingslij1
nen. Daaraan moet verder naar alle waar
schijnlijkheid ook worden toegeschreven
het opdringen van Duitsche troepen in
het Noorden van België, in de buurt
lyaif Turnhout* Mol enz(. pie geheele
streek schijnt weer dicht bezet te zijn
met Duitsche troepen, vermoedelijk cwn
te beletteri| daft de verbindingen ihel
Aken door de Belgen bestookt kunnen
worden.
Ook de drukke bezoeken, die Vlaan
deren antviangt van Duitsche Taube's,
Zeppelin's en andiere schrikaanjagende
en yoor verkenningsdiensten besuemdié
vliegwerktuigen, wijzen in diezelfde rich
ting.
In dit licht beschouwd is de strijd,
die tusschen Brussel en Antwerpen ge
voerd! wordt, slechts een episode van
een grooter geheel. ,De Duitschers heb-
ben op den weg naar de Schelde in
zooiverre vasten voet gekregen, dat Aalsrt
opnieuw door (hen is bezet, nadat de
herhaaldelijk gebombardeerde, door diq
injwotners Verlaten, .en groot en deels i(ri
puin liggende stad, door de Belgen was
prijs gegeven. Het Duitsche geschut
wordt echter niet alleen op Aalst en
het daarachter liggende Den derm on de
gericht, maar ook op de Zuidelijke for
ten v,an Antwerpen, die ndet nalatein het
te beantwoorden.
Mocht het den Duitschers gelukken,
in de buurt van Dender monde over de
Schelde te komen, dan zou dit een lee-
tijk geval worden voor het tot dusverre
vrijgebkven Gent, dat -.m een naar het
(Westen voortdringende bocht van die
rivier ligt iMaar voorshands blijven wij
geloov|en, dat het de Duitschers min
der tje doen Ijs om de Schelde over te
trekken, dam oim defi moreelen indruk
die ieen voortgezette poging daartoe in
Antwerpen -en op de bevolking van die
streek moet maken.
i rhaal van een uit België gevelucht
Pater.
Een pater Conventueel, die uit België
gevlucht is en in het klooster der Min
derbroeders Conventueelen te Urmond
is teruggekeerd, heeft daar een omstan
dig verhaal over zijn wedervaren gedaan.
De „Msbd." is in staat gesteld, in het
kort daarvan een en ander weer te geven.
Nadat de vijf paters, wier vlucht uit
Leuven ook in ons blad is beschreven,
vertrokken waren, bleef het klooster
onder de bewaking van pater Antonius v.
d. Bol, geboortig uit Oude-Tonge en pa
ter Gregorius Noël, een Belg van ge
boorte. 1
Het was Dinsdag 25 Aug. om. half
drie uur, dat een Duitsch soldaat, ver
gezeld van een Hollandsche dame, aan
het klooster aanbelde, met het bevel,
dat alle inwoners het klooster moesten
verlaten. Door een soldaat vergezeld,
kwamen de paters aan het Stadhuis, waar
de commandant zetelde. Deze behandel
ingang van de baai te komen begroeten,
heeft de aeroplaan zien aankomen en
deze werd bestuurd door Maurice Rim-
baut, Fransch ingenieur, die gij hier ziet;
hij is gedaald voor de oogen van 100.000
personen, voor mijn oogen ook, op de
duinen van Golden-Gate; daar bevindt
zich zijn toestel nog, bewaakt door een
detachement vrijwilliger^, dai ik aanvoer
de, daar ik vandaag dienst had. Ziedaar,
wat ik u te zeggen heb en ik wensch
niet, dat men een bewering als deze,
welke ik thans met zooveel nadruk doe,
in twijfel trekt.
Gij wenscht dat niet?
En de scherpe toon, waarop de jonge
man deze woorden uitsprak, was zoo
dreigend, dat Maurice het noodig oor
deelde, tusschen beide te komen.
Mijnheer, zegde hij;, ik begrijp uwe
ongeloovigheidik vraag u echter als
Franschman en met een beroep op uwe
beleefdheid, of ge zoo goed zoudt wil
len zijn, dadelijk den admiraal te gaan
mededeel en, dat ik van Midway kom,
dat ik er eergisteren om vijf uur 's mor
gens vertrokken ben ejn dat ik hem bij
gevolg de jongste tijdingen vandaar mee
breng, die een onmiddelliijke beslissing!
eischen; ik durf zelfs zeggen een beslis
sing die v,an invloed zal zijn op al de be
schikkingen, die hij nog denkt te nemen.
Door den ernstigen toon van den inge-
de hen voorkomend en gaf hun een
paspoort voor Luik, Visé om van daar
uit de Hollandsche grens te bereiken.
Van af het stadhuis tot aan het sta
tion was het één en al verwoesting.
Aan beide kanten der Statiestraat zag
men brandende huizen. Wel tienmaal
moesten de passen vertoond worden.
Met de handen in de hoogte, vluchtten
de paters naar het station, terwijl de
meeste soldaten, die ?ij tegenkwamen,
hun het woord „Schweinhund" naar het
hoofd wierpen.
Doch onder de ruwe soldaten jsdhenen
er ook goeden te zijn, want in de wacht'h
zaal kwam er «en soldaat op hen af, die
hun een stuk roggebrood met spek aan
bood, onder de woorden: „Ik ben ook
Katholiek." Een ander soldaat wees op
hun brevier, zeggende: „Dat is nog het
beste" (hij bedoelde n.l. het gebed)
Onder de priesters, die naar het sta
tion gevoerd werden, behoorde ook de
ZeerEerw. Zeergel. heer prof. Nagant
van 'Rolduc, en de aalmoezenier der ge
vangenis te jjeuven. Dezen werd door
de soldaten de hoed van het hoofd ge
slagen, de brevier uit de hand gerukt
en met de kolf van het geweer de lip
verwond. Op het perron aangekomen
werden allen met het geweer pp de
borst gevisiteerd en toen was het in
stijgen.
De reis van Leuven naar Luik duurde
24 uur. Eén station vóór Luik kwam er
een Duitsch soldaat hun zeggen, dat zij
het best deden, naar Aken te sporen
en vandaar met den trein naar Maas
tricht. Dit was echter hun ongeluk.
Zoodra men de Belgische grens ge
passeerd was, kwamen Duitsche gen
darmen met geladen geweer toen
bleek het, dat zij krijgsgevangenen wa
ren.
In Aken vooral hebben de priesters
bloot gestaan aan de beleedigingen van
het gepeupel, ja zelfs van d.efüge heerey,
tot kleine kinderen toe.
Na een lange, telkens onderbroken
reis, werden de priesters gevoerd naar
het kamp van Munster (Lager) in de na
bijheid van Hamburg. In dit kamp waren
ongeveer 350 personen geïnterneerd, be
staande uit Be gitche, FransChe, Duitsche
en Russische soldaten, benevens vele bur
gers, ook inwoners van Leuven, Eenig
stroo, op den grond uitgespreid, vormde
hun legerstede, het eten was nog al
tamelijk goed.
Het ergste waarover de gevangenen
klaagden, was de verveling, 's Morgens
om 5 uur op en 8 uur 's avonds naar
bed. Om 6 uur 's morgens koffie met
droog roggebrood, om 12 uur soep.
Men verdeelde den dag zoo goed mo
gelijk door gebed, waaraan de meeste
Katholieken gevangenen deelnamen. Van
H. Mis hooren was geen sprake, nog
minder van H. Mis lezen. Slechts twee
maal werd het, en alleen nog den vrou
wen, toegestaan onder "militair geleide
de H. Mis in een naburige plaats te
gaan bijwonen.
Na een maand in het kamp vertoefd
te hebben, ontvingen pater Antonius,
nieur half overwonnen, vroeg de officier:
Ge zegt, dat ge eergisteren mor
gen nog te Midway waart... Eeigiste-
repmorgen
Ik heb de eer u te verzekeren, dat
ik heel goed bij mijn verstand ben, ter
wijl ik dit bewieer en ik voeg er aan
toe, dat ik uit Midway ben vertrokken
met sir Archibald Farster, luitenant van
uw vloot, dien ik op het eiland Hawaï
heb achter moeten laten öm mijn aëro-
plaan lichter te maken. Hij moet te Hilo
wachten, totdat een uwer schepen hem
onderweg opneemt*, en mijn meest drin
gend verzoek is, dat men hem niet zal
vergeten, want (hij lis een dapper offi
cier en een uitstekend yriend.
,Het gezicht van (den jongen officier
was geheel opgeklaard.
Gij kent Archibald? vroeg hij op
levend igen toon.
iWij hebben samen schipbreuk ge
leden, toen de Japanners de Mackenzie1
lieten zinken.
Waarop hij onderbevelhebber was...
Hbe' Is de Mackenzie gezonken?
En anderen met haar ongetwijfeld,
mijnheer. Sir Archibald en ik waren de
«enige overlevenden van ldle^e schip
breuk wij (zijn met groote moeite te
Midway geland; wij' zijn er ontvangen
door majoor Henzey, die het opperbevel
oMer de bezetting heeft Dank zij de
prof. Nagant en de heerVan Hoek uit
Groningen verlof, om naar hun vaderland
terug te keeren, alwaar zij Zondagmid
dag 1.1. aankwamen.
Gemengde Oorlogsberichten.
Van het Duitsch - Russische
front. Uit Berlijn wordt d.d. gisteren
geseind. Het groote hoofdkwartier meldt
vanavond: Op het oostelijke oorlogster
rein zijn Russische aanvallen, van over
de Njemen in het gouvernement Soewaki
ondernomen, verijdeld. Op de vesting
Osowiec heeft gisteren het zware ge
schut de beschieting begonnen.
Dfe (Russen in Oostenrijk.
Het Oostenrijksch-Hongaarsch oorlogs
persbureau meldde gistermiddag offici
eel: In verband met de nieuwe krijgsver
richtingen, begonnen door de verbonden
Duitsche en Oostenrijksch-Hongaarsche
strijdkrachten, zijn de Russen aan beide
kanten van de Weichsel aan het terug
trekken.
Een sterke troep Russische ruiterij is
door onze troepen bij Biecz (3D K. M.
ten Z.O. van Tarnow) uiteengeslagen.
Ten noorden van de Weichsel zijn weer
verscheidene divisies Russische ruiterij
door de verbondenen teruggedreven.
Treffende plechtigheid. Jn
de mooie kapel van het hospitaal van
St. [Mandrier, in Toulon, had dezer dagen
een treffende gebeurtenis plaats. Ser
geant Frédéric Lamy, van het 306de re
giment infanterie, die door vijf schoten
was gewond, heeft er onder aanwezig
heid van vele lichtgewonden een H. Mis
van dankbaarheid voor zijn herstelling
opgedragen. Sergeant Lamy is profes
sor in de theologie te Amiens.
Frankrijk eïi de keTk. Door
het katholieke dagblad de „Croix" wor
den opnieuw pogingen in het werk ge
steld, om de Fransche leden der regee-
ringslichamen te bewegen, de consecra
tie der basiliek van het H. Hart op den
IMontmartre officieel bij te wonen en
om een religieus nationaal feest in te
stellen ter eere van Jeanne d'Arc.
Het „Journal Officiel" van 20, 21 en
22 Sept. bevat weer een toewijzing van
kerkelijke goederen aan burgerlijke lief-
dadigheidsvereenigingen in tal van Fran
sche departementen.
De „Croix" protesteert tegen deze
daad van roof en plundering, door de
Fransche regeering gepleegd, daar deze
goederen ontstolen zijn aan de kerken,
terwijl wettelijk aan de erfgenamen der
stichters is ontzegd, die goederen ooit
terug te eischen. Het blad verwijst naar
de daden der Pruisen en vraagt of de
regeering iets anders doet?
Heldinnen. Bij het bombarde
ment van Reims zijn vijf zusters van de
congregatie van het Kind Jezus van
Reims gedood en twee ernstig'gewond,
terwijl zij de gewonden in de hospitalen
der „Société de Seoours aux Blessés"
verzorgden.
Ze zijn op het veld van eer gestor
ven en hare nagedachtenis zal in lierinne
ring blijven.
Een Bid-zondag te We en en.
Zondag 11. had in den St. Stephans
hulp, die lhij (ons heeft verleend, heb
ben wij in zes dagen den aeroplaan ge
maakt, waarmiee ik ben aangekomen^
WJij zijn santen den 12n Juni, om 5
uur 's morgens opgestegen, na in den
nacht een aanval op het fort door de
Japanners doorstaan te hebben, wij heb
ben m/et een snelheid van 150 kilome
ters per uu|r den afstand afgelegd van
Midway naar Hawaï.
„Deze gemeenschappelijke herinnerin
gen waren voldoende om tusschen hem
en mij een lfoechte(n band van vriend
schap! !fie vlechten. Eindelijk, nadat ik
genoodzaakt was hem qp den top van
den Kilauen achter te laten, om hem
door een gelijk gewicht aan alcool te
vervangen, ben ik hierheen gekomen met
een snelheid yan '.200 kilometers pen
uur. Ik voeg er bij dat, als ik de Ful
ton niet had ontmoet, een van uwe ka
belleggers, die mij heeft opgepikt, toen
ik gebrek) had aan alcool en die mij
in staat heeft gesteld weer op te stij
gen, in de zee mijn graf gevonden zou
hebben, 300 mijlen van hier. Wat be
hoef ik nog meer te zeggen, mijnheer om
u te- overtuigen, dat dit alles geen roman is*
De jonge officier twijfelde niet meer.
Hij hernam op levendigen toon:
I— Genoeg, mijnheer; de naam van
Archibald Forster is voldoende om mij
te overtuigen. Hjj is mijn vriend. Hij
was mijn eerste overste op mijn eerste
torpedo.*. En overigens laat uw toon
van spreken r'mij (geen twijfel meer..^
Maar op het eerste gehoor Jdonk het!
aoo» op waarschijnlijk Ik verzoek u,
de koelheid van mijne ontvangst te wil
len •vlerschoonenf+*, |Zoo\n lange vaart,
als wïj hu 'pais hebben meegemaakt,
maakt iemand tegenover een bewering
als de uwe knorrig niet alleen, maar ook
iangfeloovfigi.4* v
Ook u, mijnheer, zegde hij, terwijl
hij zich naar sir William Lipton wendde,
verzoek ik mijn verschooning te willenl
aanvaarden^J. (Wiajnt de krijgsraad, die
daar gehouden wordt, is ook zoo ont
zaglijk belangrijk. De admiraal kan het
maar niet met zich eens worden. Moet
hij dadelijk naar de Hlawaï-eilandcn ver
trekken, zooals de gouverneur, de bla
den ien de geheele bevolking hem drin
gend aanraden, of moet hij, methodisch
en voorzichtig handelend, eerst een vloot
van steenkolenboofcem samen stellen, die
niet eerder dan binnen aCht of tien da
gen klaar zal zijn?,.*.
Haj moet onmiddellijk vertrekken,
dezen aVoind! nog! ^zegde de jojnjge
Franschman onstuimig. Zoo hij dat niet
doet, is Midway genomen, en de weg
naar Japan voior lafngen tijd gesloten
voor onze eskaders.
(Wordt vervolgd.)