26
5e Jaargang
No. 150:
3)e Ccicbofte (Bou/ta/nt
Bureau OUDE SINGEL 154, LEIBEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
PIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
O het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden 9 cent per week
JI.IO per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. France
ptr post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
September
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel neer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentlBn) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel .er 10 cent.
Dit numrrr 'nat uit TWI E
BLADEN en GEIL1 US-
TREFRD 7' AGSRLAD.
Politieke horoscoop.
Zoodra de oorlogstoestand over is en
tet jeven ook in polifieken zin weer o|4„'
normaal peil komt,) zal men zien
liten we deze horoscoop maar eens trek
ken i dat i|n ons Jajmd jhet blauw-roode
Mok versterkt is.
't Is nu) al te merkdn, maar QOk D e
Voorhoede aanstipt t[
IWielk liberaal blad heeft er tegen ge
protesteerd, dat de sociaal-democraten iïi
den Rotterdamschen gemeenteraad, toen
op 1 September! dé Burgemeester met
enkele» sympathieke woorden den ver
jaardag van H'fc ML herdacht, bleven
zitten, terwijl a!3è overige "leden bij"
deze toespraak zidh van hun zetels ver-
bievpT>i?t
En welk vrijzinnig orgaan 'heeft er aan
merking op gemaakt, dat de sociaal
democraten. óók 'Mr. Troelstra,
goedgevonden hebben hun jaarlijkscne
manifestatie te lhouden, door uit de Ka
mer opzettelijk weg tie blijven,
toen HL Ml de Koningin de Staten-
Oeneraal in persoon kwam openen.
De vriendjes worden nog steeds ont-
sn, wat thans te gemakkelijker valt»
[wijl m(en zidh' blind' kan staren op de
plotseling opgelaaide vaderlandsliefde
der sociaal-democraten.
Zij mobiliseerden immers net zoo goed
mee als ieder ander. En als 1t op vechten
aan mocht komen, zult ge ze ook be
reid vinden. Zijl zijn dus niet zoo kwaad
5 ze er uit zien. -• 1
Zoo redeneeren nu reeds de vrijzin-
gen en gretig, zien zij im idüe stemming!
voorbij, hoe inconsequent het is, wan
neer roodepolitici zich ondanks den
ernst der tijden blijven gedragen als in
den Rotterdamschen Raad en in de Sta-
ten-Oeneraal.
't Zal dien socialisten, die blijkbaar
aag op hun ouldie standpunt waren
blijven staan, heel wat gioeife kosten,
hun tegen wooijdige houjding voor de-
partijgenoot en goed te )pra.|en, maar zij,
kunnen idlaarbij nu alvast rekenen op de
hulp van blauwe geestverwanten.
Dat die Christelijke partijen steeds
consequent blijven, ook in de tegenwoor
dige omstandigheden, wondt over het
hoofd! gezien. De vrijzinnigheid heeft:
liever met inconsequente socialisten te
doen.
1 U TEMLAM).
De v» orlog
Le Huifschtrs in Fm» k ijk
Het officieele Fransche communiqué
van gistermiddag drie uur luidt:
Tusschen de Somme en de Oise is een
FEU1LLÜTON.
Di VI li VAACHiNE.
76)
De werkzaamheid van -de Californiërs
wertd nog grooter, toen zij vernamen,
Idat «die ondergronds die' spoorweg door
de gelen van Ghina-Town was vernield',
dicht bij idle streek rondom het Salemeer
len vervolgens verderop op eenigen af
stand van Ihiet fort Laramie, dit wil zeg
gen bij het begin van de Rocky Moun
tains. Bruggen en tunnels jhad men laten
springen, waardoor ze op 1000 kilome
ters van San-Francisco den weg voor de
hulptroepen en den toevoer van fna'ce-
haal afsneden,
(De bewoners van het Wies ten waren
•dus aan hun lot overgelaten tot die
komst van het eskader.
Maar ze waren de zonen van die won
derlijke avonturiers, die in minder dan
veertig jaar t(ijds een reuzenstad' heb
ben doen verrijzen, waar vjfoeger die
krotten stonden van de goudzoekers van
Sacra mien to. Zij hadden de wereld een
(ongehoord schouwspel ie zien gegeven,
"oor in minder 'dan drie jaar dezelfde
stad weer op te bouwen, 'die door een
aardbeving en brand' was verwoest, ter-
vijl ze haar nog schooner, grooter en
'iker maaldjen dan voor de ramp Man
April 19öi
zeer hevig algemeen treffen gaande met
de Duitschers, die, na versterkingen te
hebben gekregen, die zijn onttrokken aan
zijn centrum, uit Lotharingen en de Vo
gezen en die langs Kamerijk, Luik en
Valenciennes zijn aangevoerd, in de
streek van Tergnier (ten zuiden van St.
Quentin bij La Fère) en St Quentin
staan.
Onze troepen zijn ten oosten van
Reims naar Berru Moronvillers (5 KM.
ten oosten van Reims) vooruitgedrongen.
Op den rechteroever der Maas is de
vijand er in geslaagd vasten voet te
krijgen op de Maasheuvels en het voor
gebergte van Hatton Chatelhij is in de
richting van St. Mihiel (aan de Maas,
ID KM. ten zuiden van Toryon) voort-,
gerukt en heeft twee forten, Paroches
en Camp des Remains, beschoten.
Wij blijven daarentegen de baas ten
zuiden van Verdun en rukken van Toul
op naar Beaumont (10 KM. ten N.O.
van Gironville).
Op den rechtervleugel hebben wij aan
vallen op Nomeny afgeslagen. Ten oos
ten van Lunéville heeft de vijand enkele
schijnaanvallen ondernomen op de lijn
VezouseBlette.
De toestand blijft dus bevredigend,
daar de beslissende krijgsverrichtingen
thans op den linkervleugel geschieden.
Het groote Duitsche hoofdkwartier
meldde gisteravond:
De verdere operaties hebben op onzen
uitersten rechtervleugel tot nieuwe ge
vechten geleid, waarbij de beslissing tot
nu nog niet gevallen is.
In bet midden van het slagfront is
heden bij beide partijen afgezien van
op zichzelf staande aanvallen, en is
niets gebeurd. -
Als eerste sperfort, ten Zuiden van
Verdun, is heden Camp des Romains
bij St. Mihiel gevallen. Het Beiersche
regiment-von der Tatin heeft op het fort
de Duitsche vlag geheschen. Onze troe
pen zijn daar over de Maas getrokken.
Overigens is noch in het Westen, noch
in het Oosten ook maar iets in den
toestand veranderd.
Over het algemeen valt, vergeleken
met gisteren, te constateeren, dat de
posities der Duitschers niet gunstiger
zijn geworden. Hierop moet één uit
zondering worden gemaakt, nl. voor het
gedeelte van het Maasdal, gelegen tus
schen de vestingen Verdun en St. Mihiel
De Duitschers slaagden daar er in, de
hoogten op den rechteroever van de
Maas te bezetten', en wel bij Hjatton
Chatel, waar zij reeds eenige dagen ge
leden werden gesignaleerd, maar toen
waarschijnlijk aan den linkeroever van
de Maas. Noordelijk van deze plaats,
dus in de streek van Verdun, zijn de
bondgenooten nog meester gebleven van
de hoogten langs de rivier, en voor zoo
ver wij weten, is oqk Verdun nog steeds
in hun bezit, al is het dan wellicht
grootendeels in puin geschoten, zooals
berichten uit Duitsche bron bij herha-
Zij hielden van hun stad als een
'Athener en een Romein vroeger hielden
Van Athene en Rome. Zij gingen er
groot op, in het volle 'bewustzijn harer
waaride. Want van 1848 tot 1^08 had
den zij haar aantal inwoners van 600
tot 600.000 zien stijgen.
v Zij zagen in haar een der grootste
entrepots der Wereld, en met een menigte
nieuwe werkkrachten toegerust, zetten zij
'zich aan 't werk.
Jn tien dagen tijds waren er JQ.000
vrijwilligers ingedeeld en gewapend;
verschansingen werden opgeworpen op
die plaatsen, die gunstig waren voor een
ontscheping. De metaalfabrieken goten
'kanonnen in plaats van rails en fabri
ceerden -pantse-platefo in plaats van loco
motieven. Al de beschikbare automobie
len wedden in gereedheid gehouden, om
1de detachementen overal heen ce voeren
waar de spionnen schepen zoud'en sig-
naleeren» 1
Eensklaps maakte die groote ontroe-
'ring plaats voor een dolzinnige vreugde.
De Amerikaansche vloot kwam de ko
ningin van den Stiilen Oceaan te hulp;
fcfen 15 Mei kondigde zij haar 'komst
aan door honderd kanonschoten.
(Het was twee uur 's nachts.
De géheeïe bevolking begaf zich naar
ide Golden Gate (Goudhaven) en hoopte
Izich samen op de steile rotspieken, die
van uit de verte op onbewegelijke schild
wachten geleken van de groote streek.
ling hebben verzekerd. De Fransche af-
deelingen, die bij Hatton Chatel de Maas
zijn overgetrokken, hebben zich echter
niet naar Verdun gericht, maar naar St.
Mihiel, dat zij reeds bereikt moeten
hebben of tot dichtbij genaderd moeten
zijn, want zij beschoten het zuidelijk van
die plaats gelegen fort Camp Romain
en het fort Proches. Het is misschien
niet overbodig hierbij aan te teekenen,
dat van "Verdun, via 'St. Mihiel naar
Toul, zich een keten van forten langs
de Maas uitstrekt. Zij zijn op beide
oevers gelegen, maar de meeste op den
rechteroever. Camp Romain en Paroches,
in de buurt van St. Mihiel, behooren
daartoe.
Behalve op dit ééne punt, is overal
langs het front de vooruitgang in het
voordeel der geallieerden.
iFLet meest van belang is het voort
schrijden der omtrekkende beweging
tegen Von Kluck's leger.
De betrekkelijk groote gaping (60
KM.), die gisteren nog bestond tusschen
het noordelijkste, aan den rechteroever
der Oise bezette punt, MontdidierLas-
signy, en het na een hardnekkigen strijd
door de bondgenooten bezette Péronne,
is een weinig verminderd, doordat de
geallieerden er in slaagden voorwaarts
te dringen in de richting van Roye, dat
nog slechts leen 30 KM. van Péronne ligt.
Het blijkt nu tevens, dat de Duitsche
troepen,waartegen daar gestreden wordt,
van andere deel en van het
front derwaarts overgebracht,
hetgeen wel het beste bewijs is, hoe
ernstig men in het Duitsche hoofdkwar
tier Von Kluck's vleugel bedreigd acht,
merkt de overzichtschrijver van hel
„Vad." op.
Gaat men opmerkzaam na, wat de
Belgische bladen voor zoover zij nog
bestaan en hier aankomen omtrent
de samentrekking van Belgische en den
aanvoer van Engelsche troepen in West-
België melden, dan schijnt het niet on
mogelijk, dat weldra ook dit element
zich in den strijd tusschen Noyon en
Péronne zal komen mengen.
Voor het overige is de stand der beide
linies hier nu door de laatste troepen
bewegingen belangrijk gewijzigd. Terwijl
enkele dagen geleden het front der bond
genooten naar het noorden, en dat der
Duitschers naar het zuiden was gericht,
keert thans, door het geleidelijk zwen
ken van Von Kluck's vleugel bij het
weerstaan van de aanvallen zijner tegen
standers, het Fransch-Engelsche front
zijn gelaat naar het oosten en Von Kluck
naar het Westen.
De linie der Duitschers heeft de rich
ting NoyonSergnierSt. Quentin. Het
front der bondgenooten Montdidier
RoyePéronne.
Het is merkwaardig, dat, terwijl de
bondgenooten zoo sterk hunne krachten
in het westen concentreeren, tegelijker
tijd ook van hun centrum vooruitgang
wordt gemeld. Mogelijk wijst dit op een
(Bij den ingang van het prachtige ka
naal van een mijl breedte, en zes mijl
lengte, dat toegang* geeft „tot een baai,
'waarvan men den anderen oever fliet
ziet en waar al de vloten der wèreljd
zouden kunnen ankeren, verschenefn. die
schepen in een rechte lijm achter elkan
der varend.
Tuide hoera's stegen op, toen de
'pantserkruisers, die tot d'e éclaireurs van
het eskader dienden., voorbij defileerden,
de West-Virginia, de Colorado, gevolgd
door zes toopedovernielers en vier onder
zeeërs, die die achterhoede vormden.
'Een half uiur later voeren onder d'e
herhaalde hoera's van die menigte, die de
salvo's van het fort Alcahaz begeleid
/den, de zestien kruisers van den Atlan-
tischen Oceaan de haven binnenCon
necticut, Louisiana, Nebraska, Kansas,
Virginia, Georgia, New-Jersey, Missis-
sipi, Rhode-Island, Idaho, Naw-Hamp-
shire, Michigan, Ohio, South-Carolina,
Vermont, Minesota, elk schip op een be
haalden afstand achter xbet andere, en
alle (de kleine vlag voerend Vijf-en-dertig
itoip-ddobooten flankeerden de rij van
afstand tot afstand en twee kruisers, de
Tlennersee en de Wiashington, sloten
de rij.
iMet de verminderde snelheid van zes
knoopten var-efnde, duurde het Moorbij
trekken van deze groote scheepsmacht
verscheidene uren, maar de inwoneirs
van San—Francisco hielden niet op haar
al te groote verzwakking van het Duit
sche centrum, teneinde in elk geval de
omtrekking van Von Kluck's leger te
beletten.
Hoe dit zij, de telegrammen melden
vooruitgang der geallieerden ten oosten
van Reims in de richting van Berru, dat
21 KM. en van Moronvilliers, dat 50
KM. ten oosten van de stad ligt.
Dit wat de Maaslinie, het centrum en
het westen aangaat.
Welke beteekenis er te hechten ïs aan
de actie aan den kant van Toul, daar
over geven de ontvangen berichten nog
weinig licht. Ook hier blijkt echter een
herleving van het Fransche offensief. Na
dere berichten zullen moeten worden
afgewacht om te bepalen wat dit ten
doel heeft
Het vergaan van de drie Engelsche
Kruisers.
kunnen schaden. De kleine oorlogsbo
dems moeten echter zoo spoedig mo
gelijk worden opgeroepen om bescha
digde schepen te hulp te komen.
De verklaring zegt voorts dat het ver
lies van bijna zestig officieren en 140)0
man niet zoo'n verbittering zou hebben
gewekt, als het veroorzaakt ware door
kanonvuur in een open gevecht, maar
het is buitengewoon te betreuren onder
deze omstandigheden.
Ofschoon de opwinding van het ge
vecht bij den ondergang der drie krui
sers geheel ontbrak, is voorbeeldige
tucht en een verblijdende moed en zelf-
Gisteren heeft de Engelsche admirali
teit een verklaring gegeven over het zin
ken van de drie kruisers in de Noordzee.
Dit feit zal een geweldige verandering
brengen in de gedragslijn, to' nu toe
door de Britsche oorlogsschepen ge
volgd bij de redding vas overlevenden
van zinkende schepen.
Het zinken van de Aboukir is alleen
een toeval geweest tijdens een onder
zoekingstocht, maar de Hogue en de
Cressy zijn gezonken, omdat ze ge
stopt hebben om menschen te redden.
Het natuurlijk gevoel van menschel ijk-
heid in dit geval getoond heeft aldus
tot zware verliezen geleid, welke voor
komen zouden zijn geweest, wanneer men
zich strikt had gehouden aan krijgskun
dige overwegingen.
Deze vergissing is te vergeven onder
de omstandigheden van de moderne oor
logvoering, maar de admiraliteit ver
klaart, dat het noodzakelijk is voor de
toekomst deze gedragslijn voor Britsche
oorlogsschepen vast te stellen: wanneer
een schip averij krijgt door een mijn of
bloot staat aan een onderzeeschen aan
val, moet het ontredderde schip op zijn
eigen hulpmiddelen zijn aangewezen, ten
minste als het groote oorlogsbodems be
treft.
Geen daad van menschlievendheid, 't
zij voor vriend of vijand, mag de voor
zorgen die in den oorlog geboden zijn,
uit het oog doei? verliezen en geen maat
regelen van redding mogen worden ge-
te bewonderen ion toe te juichen. Eoi)
patriot ische geestdrift mnakte zich van de
arbeiders, burgers en militairen meester.,
T,hans mochten de Japanners komen:
die Californiërs voélden zich veilig be-
scherm/rf en dadelijk veranderden hur^
plannenonbevreesd voor het verlies vaiy
hum land, warten zij' er aüeen op bedacht
ihum aanvallers aam te grijpen em ied'er-
teen was vap meening, dat de eerste
taak van ide vloot wasde Hawai-eilanr
den te heroveren*.
'Het was vijf uur 's avonds» De laat
ste torpedovernieler was weggevaren en
d'e menigte begon terug te keeren naar
de stad, die rustig ,aan de baai gelegen;/
den rug toekeert aan de zee, waarvafr!
ze gescheiden is 'door zandduinen, toenj
eenige nieuwsgierigen plotseling i(p del
verte, in Westelijke richting een zwart
punt zagen, dat spoedig grooter werd,
Wet scheen van de Tarallone-eilandein
te komen, groepen vajn kale rotsklip-
pen, de voorposten van Jiet Amerikaan
sche Vasteland', die alleen bewoond wor-
dehj door duizendejn zeevogels.
Was het één van die vogels, die voor
één dag zijn rots verliet? Nteen, want
zijn vlucht wjerd e£ike minuut grooter
in omvahg en Melen meenden, dat hef
een arénd of 'den cofndor was, van de
Rocky Mountains, die door een luoht-
stroom was meegevoerd in de wijdje/
ruimte en zieti haastte om de hooge
toppen te bereiken van de Sierra Madre.
nomen, als ze den militairen toestand
opoffering getoond door de geheele be
manning.
De omgekomenen zijn evengoed ten
bate van en voor den roem van Enge
land gestorven, als wanneer ze waren
gesneuveld in een slag.
Afgezien van het verlies van man-,
schappen, is het verlies der kruisers van
weinig beteekenis voor de vloot, daar zij
behoorden tot de reeds verouderde sche
pen.
Volgens raporten der overlevende of
ficieren is op de kruiser Cressy de peri
scope van een duikboot op 300 yards af
stand gezien. De Cressy opende er het
uur op en stoomde er met volle kracht
op af. Daarna zwenkte de Cressy, om
de schipbreukelingen van de Aboukir en
de Hogue 'te hulp te komen. Toen werd
een andere periscoop gezien van een
duikboot, die op ongeveer 500 yards
afstand een torpedo afschoot, waarvan
het spoor duidelijk waarneembaar was.
Deze trof de Cressy aan stuurboord. Een
tweede torpedo miste, maar een derde
raakte de machinekamer.
De Aboukir is gezonken 35 minuten
de Hogue 5 minuten, de Cressy 45 mi
nuten nadat zij getroffen waren.
De Hogue is tweemaal geraakt in 20
seconden.
De admiraliteit brengt warme hulde
aan de Nederlandsche sphepen Flora en
Titan, waarop de Engelsche schipbreu
kelingen zeer hartelijk zijn ontvangen,
gevoed en gekleed.
Begrafenis Engelsche Schip
breukelingen.
Op die begraafplaats te 's-Oravenzand-ei
beeft gisteren die teraardebestelling plaa'ts'
gehad van de vijf overleden schipbreuke-1
linger yam1 dép in den grond (gehooide;
Engelsche kruisers» Diet stoet werd ge
opend door vuurpeletoms vfen 12 man en)
een onderofficier. Daar geen muziekkapel
aanwezig/ was, weijcf de treurmuziek ge-
speellld1 door een tamboer en een ,pijip|ery
Daarachter volgden drie wagens met de
lijken. In den voorsten boerenwagen was
het lijk geplaatst van <l!en onderoffici-er,
die herkend is, den colour-siergeant Far
mier» In elk' (der beide andere wagens
waren twee kisten geplaatst. De lijkkis
ten? van eem'jpud'ig wit (hout, waren ge
dekt door d<e( Eingelsdhe vlag. Als slip*-
pendtagers fungeerden achter den eersteiu
wagen twee onderofficieren van de ma
rine, twee onderofficieren toirpediis;en en
twee van dé pantserfort-artillierie, terwijl
adhfcerj de Heide andlere wagens maJni-
schappen volgden. Daarachter kwamen
zestig dragers, vocy iiedere kist twaalf,
samengesteld yoor de helft uit torpedisr
ten ie}n voor} ide (helft uit pantserfort-artii-
lerie en gevoEgd' dóór een detachement
van tvijftig man, insgeji/ks gemengd, on
dier bevel v?an. dein eerstejn luitenant der
artillerie iC. Erpenbeekpdé (Wjolff.
Aan ide begrafenis hebben ook deelge
nomen dé 141 overlev/enden van de ramp,
wier gezondheidstoestand hien daartoe in
staat stelde.
Maar weldra ontstond er een gemom
pel: het ,was geen vogel
|Wat was het 'dan?
Het woord „aëroplaan" werd hier en
daar gehoord. Da aëroplaan was be
kend onder dit volk, dat Wright onder
zijïi beroemdste zonen telde en zijn suc-
aes in Europa [had toegejuicht
[Maar wat vo.or een aëroplaan kor.
daar uit het verre Wiesten komen?
Was 'het een verrassing, door admiraal
[Hopkins aan San-Fran cis-co bereid?
jïad hjj één van die moedige vliegers
meegenomen, leen Bleriot, een Latham?
eenl Somlmer oP éen Farmain^ die van
Frankrijk naar New-Yodk was gekomen,,
met bet eskader was meegegaan en op
een/ dei( Tarallone-eilanden was opge^
stegen, .om' iden pledhtigen intocht va/nj
het eskader binndn de haven met een,
sensatie-nuimmertje te bes,luiten?
Duizenden verrekijkers waren nu op
de gevleugelde verschijning gericht Een
kreet steeg apkFhiet was wel degelijk
een aëroplaan en voorop dVoèg zij 'een
klein vlaggetje, waarop men sterren et(/
rooide Wtreepen onderscheidde.
jHet was een Amerikaansche aëroplaan.
Nu steeg er een zwaar gegons van
stetmmien uit idle menigte op', die opnieuw
in bewondering was voor dit even on-
verwachtte als indrukwekkende schouw-
speL i
Weldra was de groote vogel nabij.
(Wordt vervolgd.)