Vrijdag 25 September DE VLIEGMACHINE. BUITENLAND. De Oorlog. 5e Jaargang. No. 1507. 3)e £etdóe4ie Son tat it Bureau OUDE SVNOEU S4, UEIDEN. latere. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post /1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2Vt cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent 1914 De AUVEK.I'EN I IbPRIJs d li i.igi v.in 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent Ingezonden meiledeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geen handels-advertentiên) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel "M 10 cent. Neutraliteit. Het lijkt wel een beetje gewaagd met het gedegen Wiieekblad van h eM Recht van meening te verschillen,maar we zullen todh maar zoo stoutmoedig wezen. Naar aanleiding onzer neutraliti schrijft genoemd 'blad: r,Dwin'gt nu de stipte inachtneming n de eiscben dier neutraliteit ook toK het achterwege houden van elk oordefél bver de verantwoordelijkheid voor het uitbreken Van Jden krijig, (over Ihetgeein tot dusver bij het voeren van dien krijg is geschied en nog geschieden zal? Hét schijnt dat die vraag in de kringen onzer regeering bevestigend wordt beantwoord als gevolg daarvlan onthouden onze groote bladen zich mét pijnlijke zotgVul^i digheid van alles, wat als een partijkie-» ren zou kunnen worden aangemerkt} Men neemt alles op, wat van de eene of andere zijde wordt bericht en betoogd, doch hoedt zich een eigen oordeel uit te sprekeni." Het Wj. v. h. R'. acht deze houding niet de juiste en pleit dan voor een ob< jectieve voorlichting van het publiek; van welken arbeid het in wezen .en ge volgen een zeer ideale voorstelling geeft., Nu, wie zou niet voor ideale voorlich ting wezen. Maar juist in het bereiken hiervan zit de groote moeilijkheid. Der* gelijke voorlichting moet natuurlijk ob< jectief zijn, moet de zaken van alle kan ten bekijken en daarna in kJalimte eefri oordeel vellen'. Is hiervoor de gelegen# heid echter al gekomen? De tijdi,ngejn van en om' het slagVeld zijn nog zóó verward, de oorzaken van het ontbran den van den oorlog liggen nog zóó in !het duister, de strijd der belangen is nog ingewikkeld, dat het waarlijk nog niet mogelijk is een objectief, laat staan een ideaal oordeel te vellen. Hier komt nog bij, dat krantenpole^ hiiek al heel slechit tot kalmeering der 'gemoederen kan bijdragfen. Het WJ. v. h. R. zal zeggen: ik wil* juist geen pole miek. Ziedaar echter een rneuwe moei lijkheid zoodra men miet oordeelvellin gen begint in een aangelegenheidwelka zoo velerlei uitzicht biedt. Men kan kwalijk van de pers vergen, dat zij zich zal aansluiten bij de opinie van een der bladen, al is het dan ook een „groot En dan wordt het al heel gauw, even als in een politieken strijdvan dik hout zaagt men planken. Men gaat over en weer de oordeelvellingen verdedigen, Iwaarbij de objectiviteit al spoedig zoek zijn zou, terwijl voor de even fijngevoe lige als fijnluisterende buitenlandsche ooren allicht woorden vallen, waaruilP men buiten de grenzen venijn kan ziiifl gen wat ïh deze dagen al zeer geVaar- Ujk is. Om1 deze redenen zijn we zoo vrij van beening te verschilden met het Wj. v. h. R. en het ook in deze te houden met de regeering. Onze kostbare neutraliteit kunnen we niet zorgvuldig genoeg be waken. FEUILLETON. 75) Al de uiit krijgskupdig oogpunt gewich tige punten van de stad waren' door daartoe aangewezen detachementen be zet De officieren, die deze detachemen ten aanvoerden, waren den vorigen dag nog bedienden van de bank of hotelbe dienden. Zij verdeelden de stadsbetrek- kingen onder elkaar, stelden de s|tad in staat van beleg en padat dit gedaan was, gingen twee andere gewapende re gimenten den volgenden dag naar Pearl- Harbour. De oorlogshaven van Pearl-Harbour, die door de Amerikanen eenige jaren te voren was gemaakt, met zijn grootsche werken kaden, dokken, scheepshel lingen, entrepots, arsenaal, alles bijna Molfiooid was omringd van forten, die onvoldoende waren bewapend en slecht verdedigd. De Amerikanen hadden geen aanval van binnen uit verwacht en bovendien waren hun onvoltallige garnizoenen niet in staat weerstand te bieden. Twee Japansche pantserschepen en rie kruisers, die den vorigen nacht De l)ui.sellers in Frankrijk. Het belangrijke nieuws is, dat de Franschen Peronne hebben bezet. De verwachting, dat er spoedig een beslis sing zal volgen, wint door den val van Peronne aan waarschijnlijkheid, voor al indien waarheid zouden bevatten de geruchten over ontscheping van groote Engelsche hulptroepen, ja zelfs van ko zakken en Britsch-Indische troepen in België. Door de bezetting van Peronne is de poging van de bondgenooten, om den rechtervleugel der Duitschers te omtrek ken, waarmede zij reeds een week bezig rijn, in een voor hen zeer gunstig sta- iium gekomen. De wijze, waarop deze beweging L> uitgevoerd, doet denken aan een schaak spel. Van Compiegne uit, ten noorden van welke plaats de Aisne in de Oise valt, werd met bedachtzaamheid het eene stuk na het andere vooruitgeschoven.Van Compiegne uit bezetten de geallieerden eerst den hoek, waarin de beide rivieren elkaar ontmoeten. Toen men aan die zijde (dus naar het Oosten) gedekt was, ging men westelijk van de Oise aan het werk. Het doel was hier de stad Noyon. waar het hoofdkwartier van von Kluck gevestigd is. Eerst werden uit Compiegne troepen vooruitgeschoven maar 'Ribécourt, 12 KM. noordelijker aan de Oise en 1G KM. ten zuiden van Noyon. Van daar uit begon men te beproeven een cirkel om Noyon te trekken. Na Ribé- oourt te hebben bezet, viel datzelfde lot het 6 KM. westelijker gelegen Elincourt ten deel. Van hier uit werd op zijn beurt Ressons sur Matz bezet, dat nog 5 KM. westelijker gelegen is aan de Matz, een klein zijriviertje van de Oise. Toen men op deze linie zijn troepen afdeel ingen had staan, volgde een stoute sprong voor waarts naar het 10 KM. noordelijker gelegen Lassigny. Men stond toen 10 KM. ten westen van hef om te trekken punt. Er kwamen nu eenige dagen, dat men weinig aangaande de zaak vernam van Duitsche zijde werd slechts gemeld, dat men zich bleef handhaven in de be zette stellingen; van Fransche zijde kwam geen hooger gestemd bericht dan dat mert iets vorderde. Hoeveel en in welke richting bleef in het midden. Inmiddels was bericht ingekomen aan gaande gevechten, die te Peronne aan de Somme, een belangrijk kruispunt van spoorwegen naar België, hadden plaats gehad tusschen troepen van de bondge- nooten en Duitschers, welke laatsten waarschijnlijk behoorden tot de bewa- kings- en verdedigingstroepen van de verbindingslinies der Duitsche legers. 'Het ligf voor de hand, dat deze onder neming niet was op touw gezet zonder verband met hetgeen bij Noyon geschied de. Het is mogelijk, dat de afdeelingen, die Peronne hebben bezet, uit de garni zoenen In de kuststreek afkomstig zijn, dan wel geheel of gedeeltelijk uit versch waren aangekomen, hadden zich overi gens voor de forten Fish-Wear en Tut- teloo geankerd, die den ingang van de haven verdedigden, en hadden binnen enkele uren hun nog onvolledige artil lerie in orde gemaakt Daarna stoomden zij „full speed" weg van West-Loch, den kruiser, die hen met kanonschoten had ontvangen, en hun landingstroepen namen het arsenaal in bezit. Binnen vier dagen was het eiland Oahu, het hoofdpunt van den archipel en het centrum Voor de verdediging er van, Japansch. En dat alles was gebeurd, zonder dat de Vereenigde Staten het wisten, daar, zooals we reeds zeiden, deze krijgs operaties waren voorafgegaan door het doorsnijden van den transoceanischen kabel door daartoe bestemde schepen en de verwoesting van de seinposten voor de telegrafie zonder draad. IZoodat San Francisoo, toen de ver binding drie dagen verbroken was, er niet meer aan twijfelde, of Honoloeloe was genomen, en schip op schip naar de Hawaï-eilanden zond om den kabel te herstellen en te trachten te vernemen wat er was voorgevallen. Qeen enkele dezer schepen kwam te rug geen enkele van die, welke naar aangevoerde Engelsche troepen bestaan. En het behoort volstrekt niet tot de onmogelijkheden, dat deze troepenmacht, waarvan de sterkte ons onbekend is, reeds de hand heeft kunnen reiken aan de legerafdeelingen der bondgenooten, die de omtrekkende beweging bij Noyon uitvoerde. Want het westelijk van Las signy gelegen Montdidier was in handen der Franschen, en dit ligt slechts een 60 KM. van Peronne. Het is nu de vraag, of aan von Kluck eenzelfde contra-beweging zal gelukken, als die bij Parijs door de verbondenen tegen hem werd uitgevo«r<j)0p het punt, dat het omtrekken van nun linkerflank hem bijna gelukt was. Uit vrees zijn centrum doorgebroken te zien, moest hij toen, op het oogenblik, dat het succes reeds verzekerd scheen, in allerijl terug trekken, en dat werd het begin der zwen king van het geheele Duitsdie leger van de Mame naar de Aisne. Het v rgaan van de Engelsche kruisers. Over de moedige daad van de „U 9", schrijft de „Köln. Volksztg." Drie Engelsche gepantserde kruisers in den grond geboord door een enkelen onderzeeër. Wie ooit oorlogsschepen van deze grootte gezien heeft of op den grond een schema van den 12.CJD0- tonneninhoud derzelve kan maken, zal den vollen omvang van den slag be grijpen, welke onze matrozen het trot- sche Albion toegebracht hebben. Het was een overval, uitstekend voorbereid en met ware doodsverachting ten uit voer gebracht. Een overval, die nog aan schittering wint, als men zich de plaats, de nabijheid van de Engelsche kust, de onrustige, in dit jaargetijde meestal zie dende zee, het klare heldere weer, waar bij de overval plaats vond, en het gröole mijnengevaar herinnert. Van torpedobooten en onderzeeërs ver wacht men gewoonlijk slechts, dat zij in den donkeren nacht of bij nevelig weer den vijand bespieden en, indien de ge legenheid gunstig is, overvallen. Voor een open strijd met groote schepen zijn de onderzeeërs niet gebouwd. Onze vloot is geschoold en strijdvaar dig; en (fat zij de wacht houdt, is ge bleken bij den verijdelden Engelschen overvalwaarbij de kleine kruisers „Ariadne", „Cöln" en „Mainz" een eer vollen ondergang vonden. Van den an deren kant neemt zij niet alleen een af wachtende houding aan, doch waagt zij ook zelfs aanvallen, zooals door deze roemvolle daad bewezen is. Deze komt geheel overeen met den heldenmoed on zer dappere zeelieden, die met onge duld het oogenblik verbeiden, dat zij den „grootmuiligen" Engelschman eenige granaten kunnen toeduwerk Voor de Engelsche Noordzeevloot is het verlies der drie gepantserde kruisers een niet geringe verzwakking. Ook wij hebben verliezen geleden, doch deze zijn veel kleiner, zoowel wat manschappen als wat materiaal betreft. En de „Köln. Ztg." schrijft: Het ver blijdend feit, dat de Engelsche vloot drie harer gepantserde kruisers verloren Yokohama op weg waren, bereikte Ja pan. San Francisco scheen dadelijk ver laten door alle Japanners. Met treinen, vrachtbooten, of schepen van walvisch- vaarders, waren zij heengegaan naar Ca nada of naar Mexico. Daarna kwamen er telëgram'men uit Europa. Ondanks de voorzorgen, door de Japansche regeerinjg genomen, om te maken dat het bericht van! deze onge looflijke brutale daad van zeerooverij zoo lang mogelijk geheim bleef consuls, kapiteins van handelsbooten' ei} buiten landsche handelslieden kenden spoedig de waarheidde agentschappen versprei den haar overal en de president van de Vereenigde Staten deelde in een procla matie aan het Amerikaansche volk mede, dat de staat van oorlog sedert zes dagen bestond tusschen Amerika en Japan. I \m Toen vermoordden de Yankees van San Francisco, die sedert verscheidene dagen een voorgevoel hadden van de zen stand van zaken, zoodra de offici eel e tijding gekomen was, eenige dui zenden gelen van China- Town en wacht ten met toenemenden angst de komst af van de vloot der Unie, die kaap Hoorn was omgevaren. Ze hadden vroeger gelachen, als men h*n had gesproken van een mogelijke heeft, krijgt des te meer beteekenis, nu bekend geworden is, dat dit verlies door een enkelen Duitschen onderzeeër is toe gebracht. Aan zijn dapperen commandant en zijn dappere bemanning is dit succes alleen te danken. De begrafenis te IJmuiden. Gisteren had te IJmuiden de teraarde bestelling plaats van het stoffelijk over schot van den Engelschen matroos Green, van de „Hogue". De stoet, be staande uit tamboers en pijpers van de Nederl. marine, de lijkkoets, het vuur- peleton, 24 ongewapende matrozen en infanteristen, alsmede een deputatie van het lOJe reg. infanterie, de vesting-artil lerie en de marine, stelde zich op vooil het bureau van den Engelschen vice- consul. In de rijtuigen nadden plaats genomen de Engelsche predikant Cham bers uit Amsterdam, de Engelsche vice- consul S. C. L. Reigersberg, de haven meester de Brueyst Tack, de voorzitter van het Roode Kruiscomité dr. van der Horst, de oud-katholieke pastoor v. d. Pol en de gereform. predikant Huizing, terwijl de stellingoommandant te IJmui den vertegenwoordigd was door den offi cier van administratie 2e kl. der zee macht Jas en den 2en luitenant der vestingartillerie Burger. Aan de groeve voerden achtereenvol gens het woord de heeren J. Chambers, ds. Huizing, dr. v. d. Horst en de luit. der zeemacht Greve, aan wien de ge heel e leiding van de teraardebestelling was toevertrouwd. Honderden belang stellenden uit IJmuiden en omstreken woonden de plechtigheid bij. Een toespraak van kardin «al Mercier. Dezer dagen kreeg ik, alid'us een corr- van idie ^Tijjd" de gazet vbn Havre im ihanden, waariin een woordelijk verslag} was opgenomen van de toespraak, welke Z.Em, kardinaal Mercier gehouden heeft, tot de duizenden en duizenden in de [N.oé tre (D\ame tej Havre bij zijn terugreis) uit (Rbme via 'Havre-Londen naar hieT* Na een vermoeiende reis van dlrie dagen was Z.EmC|. in de Fransche havenstad] aangekomen en had djaar de Belgisch^ gewonden en vluchtelingen bezocht, dliei met echt Fransche gastvrijheid waren opF genomqni. Met dieple ontroering sprak ZjEm. de geloovigen als volgt toe „Indien ik thans slechts de mensclielijke voorzichtigheid raadpleegde, zou ik eene bescheidene stilzwijgendheid in acht ne men. Drie dagen en dlrie nachten ben ik op tfeis en ik heb de vreugde mogen ge nieten, de weinige vrije uren, waaxo.vtetf ik dezen namiddag beschikte, toe te wij den aan iets! beter >d!an de uitoefening) van Diet menschelijk woord: aan het be zoek van gekwetsten, van on z e gekwet sten, vain onzej vluchtelingen, aan wie uwfe zonen en, ouwe doqhters de beste 'zorgen wijden*... „Dodh hoe zal ik weerstaan aan dien oproep, die uit ieder iuwer zielen opstijgt: ^jGijj komt 'uit België; zeg ons iets, zeg ons iets over dit land, waar ons bloed miet het uwe weid gemengd". „En todh: wat zal ik u zeggen jn landing van Japanners op hunne kusten en van een ontscheping te San Francis co. Zoodra ze de Hawaï-eilanden in macht der matrozen van de Rijzende Zon wisten, maakte hun lachen plaats voor angsL Die „gele apen", zooals ze gewoon lijk in Californië genoemd werden, wa ren tot alles in staat. Ze hadden er de bewijzen van gegeven. Meester van de steenkolendepots van den Sandwich- Archipel en bijgevolg in de onmoge lijkheid zijnde om hun eskaders hal verwege den afstand weer van brandstof te voorzien wie zou hen kunnen be letten tot het vasteland door te dringen, ei transportschepen heen te zenden, door hun pantserkruisers begeleid, en er vier vier of vijf divisies te ontschepen. Japan had gedurende den oorlog in Mandsjoerije een waar meesterschap ge toond in deze operaties van vervoer én ontscheping en de Amerikanen hadden dit toen zelf levendig toegejuicht. Had den zij wegens de vermetelheid, die deel uitmaakte van de menigte hoedanighe den, die zii vroeger aaji de „aardige kleine Japs" toekenden, niet den een of anderen dag een inval der gelen kunnen verwachten? En onder deze ernstige omstandig heden bemerkten de bewoners van San deze korte oogenblikken, tenzij (het woord van den apostel: ^M^et 'hen, die 1 ijlden* lijd ook ik", „Er zijn tusschen deze toehoorders, va ders, moeiders, edhtgenooten^. die tra* nen van rouw stortqn. Al die droefenis heb ik gekend in mijn klein land, ik vinjd ze wejder bij m; ik gevoel \ze, zooals gij' ze gevoelt, qn i|k 'heb behoefte, diit u te zeggen^ Nodhtans zal ik van mijine reis icfoor Frankrijk deiq} ajuder gevo}el van dh ris tel ij ken trots melde nemien iri dit uur> lda< 'het «meest tragische is van de geschiedenis der menschheid|de alge* meene onderwerping van al die belangen aan dat waft men de eer noemit, de vrij heid, de waardigheid de onafhankelijk heid van een vólk. „Wij, Bielgen, hebben gedurende 84 jaren geleeflfi in vrede e«i vtoarspoed en dachten dat dit wel zoo moest 'blijven. Maar, op zekeren dag gewerd het ultima tum ons (uit Duitschlanjd, jdat dezen schoo nen droom deed ineen storten; en dien dag is die natie opgestaan als één man i al (de klassen idler «maatschappij., aristoora- tiie, 'burgerij, volkl hebben^ fiier staande rondom, vorst en iregeering, deze toqge- juidht „Alsdan 'hebben wij tot Duitschland gezegd: Wij zijn slechts een kleine natie, zeer ,zwak; gij' zijt een militaire kolos, maar g"ij 'hebt ons beleedigd, gij hebt «ons recht overschreden on wij dienkefi yvij, dat 'het recht hooger staat dlan het geweld". „Dien dag hebben wij gevoeld, wat de vaderlandsche eenheid beteekentwij hebben verstaan, dat ondanks zoovele oogenschijnlijke tegenstrijdigheden, wij slechts één van hart en één van ziet zijn. 'En het is ons plotseling, duidelijk geworden, zoo als het u op hetzelfde moment duidelijk werd, dat er in de maatschappij iets hooger is dan de men- schelijke levensu.l. het Redht, 'de Rechtj» vaardigheid. „In deze oogenblikken nu, waarin een volk zich bewust wordt van deze groote waarheid, dat de menschelijke aangele genheden en het leven zelfs niets zijn in vergelijking met zekere fundamenteele beginselen, in deze oogenblikken beseft gij allen, hoe er een Souvereine Almacht bestaat, die over alles regeerthet belijdt het bestaan van God". „Het volk belijdt dit, door zich aan dit groote zoo dikwijls onbegrepen vooj> schrift van Christus te cxnderwerpen „Indien iemand ziijn vader of zijne moer der of zijne zonen meer bemint d^n Mij, is hij Mijner niet waardig". „Er is miet een onder u, Beminde Broe ders, die, indien hij zijn kind en zijn echtgenoot bemint, niet meer nog het Vaderland en de Rechtvaardigheid lief heeft Laat mij ten slotte u zeggen, dat 'ik naar mijn land vol ontroering en dank baarheid de herinnering zal meedragen, van wat ik in Frankrijk heb gezien. Dik wijls is het mij in mijne lange bedevaart van Marseille naar Parijs en van Parijs tot den Havre overkomen, dat ik treinen ontmoette met soldaten, die naar heft slagveld gingen, naar den roem, naar Francisco met schrik, gemengd met spijt dat ze geen leger hadden om Tiet te genover dat te stellen, hetwelk van het Oosten kon naderen. De Vereenigde Staten hadden boven dien geen enkel voordeel aan hun kant. Zij beschikten over militaire deugden, die zij in verschillende oorlogen hadden getoond, en bezaten sedert den veld tocht van Cuba de kaders van een mo dern leger, maar alleen de kaders* Zij begrepen in die dagen, dat een volk zonder een blijvende militaire macht overgeleverd is aan al het onvoorziene, dat een duur leger, hetwelk altijd klaar staat, de premie is, die een natie moet betalen om haar veiligheid te verzekeren, en met koortsachtige werkzaamheid pro beerden zij datgene aan te vullen wat hun ontbrak. Terwijl ze op hun vloot wachtten, vormden ze een leger, want zoo de ontscheping 'der Japanners plaats had vóórdat het eskader van den Atlanti- schen Oceaan aankwam, was San Fran cisco genomen en de vaart gestremld vanwege de Japansche torpedo's. 't Was vooral admiraal Hopkins, die wegens zijn geringen voorraad steen kolen den boeg moest wenden. En in welke gevaarlijke omstandig heden? (Wordt vervolgd).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1914 | | pagina 1