DE VLIEGMACHINE.
BUITENLAND.
De Oorlog.
5e Jaargang.
No. 1506.
Bureau OUDE SINGEL 04, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met QRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
24
September
1914
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel .er 10 cent.
Groot of klein materiaal.
Misschien .herinnert ©en of ander©
goedgunstige lezer zich nlogi, hoe wij et
telijke maanden 'geleden betoogden, dat
onze marine naar onze bescheiden mee
ning meer zou gebaat wezen bij een
vloot van torpedobooten en ander klein
materieel, dan bij den aanbouw van wat
kruisers. De weelde van ware „dread
noughts" kpu'nen Wij plns toch niet ver
oorloven, zoodat wij op dit gebied wel
achter moeten blijven, maar voor een
flink aantal onderzeeërs, torpedojagers
enz. kunnen we best zorgen. En zouden
deze vaartuigen dan niet even geschikt
als voldoende zijn voor onze verdedi
ging, terwijl we er evenzeer behoorlijk
onze vlag mede kunnen orertoornen.
Aldus onze driestar. ,En in een vol*
jende namen we met instemmende be
langstelling kennis van het schrijden van
den Engelschen admiraal Sir Perry Scott,
waarin deze, op grond van zijn ervarin
gen bij de manoeuvres adviseerde(stopt
maar met den aanbouw van die even
reusachtige als dure pantservaartuigen,
want tegen de onderzeeërs zijn ze Joch
niet ppgewassen.
NiU Wil 't ons voorkomen, dat het on
derwater torpilleeren van' drie Engelsche
kruisers, waarvan we dezer dagen kennis'
kregen en óok de „Pathfinder" moet
op 5 September aldus vergaan zijn'
de 'meening van admiraal Soott geweldig
onderstreept.
Is jiet niet verbijsterend? Daar ligt
een schip van ettelijke millioenen, dat
zich een drijvende vesting waant en de
zee meent te bestrijken1 met zijn vervaar
lijke kanonnen. ^Aaar daar nadert een
onzichtbare vijand en binnen vijf minu
ten, [nadat deze een torpedo heeft af
gevuurd onder de waterlijn is van het
trotsche zeekasteel niets meer te vinden.
Een paar even krachtige kruisers, welke
ter hulp snelden, vergaat het evenzoo,
terwijl de onderzeeër zich uit de voe
ten maakt
Dergelijke welsprekende, neen, luid-
schreeuwende feiten zullen* het vertrou
wen in de pantserkruisers wel belang
rijk doen dalen. W,aar is zoo'n kolos
nog veilig al ziet hij er nog zoo geducht
uit? 'Zijn Achilles-hiel blijft kwetsbaar,
tenzij men ook deze voldoende zou kun
nen .pantseren, wat echter aan de snel
heid en bestuurbaarheid van (het vaartuig
weer niet ten goede zoude komen, zoo
dat het nog Zwaarder machines zou moe
ten hebben om dezelfde gevechtswaarde
te behouden.
Neen, 't ziet er wel naar uit, dat de
„dreadnougthts" hun tijd al hebben .ge
had. Bij de a.sC, "behandeling onzer Ma
rin ebegrooting zal men daar stellig wel
meer over hooren, mede in verband met
minister Ramboninefs plannen tot aan
bouw van kruisers.
We denken er 'natuurlijk niet' aan te
tornen aan onze weermacht, maar wat
onze vloot betreft blijven' we aan klein
materieel, waarvan we veel kunnen be-
FEUILLETON.
74)
En niet alleen wilde deze tegenstander
meester blijven van den handel in zijn
gebied, maar ook volvoerde hij zijn ver
overingszuchtige plannen door zich over
al in te dringen op de eilanden en de
AmerikaansChe provinciën van! den Stil
len Oceaan.
Elk "jaar was Japan Californië met
een twintigduizend zijner zonen gaan be
volken, in 1908 telde San-FranCisco er
60.00 0 en de bladen van Tokio noemden
die provincie dan ook niet anders dan
„Nieuw Japan".
Daar ze voor een veel lager loon werk
ten dan de blanke arbeiders, wijl ze
slecht^ leefde van een handvol rijst en
sober, goedaardig en gewillig waren,
werden de Chineesche en Japan'sphe im
migranten eerst gretig door de Ameri
kaansChe nijveraaiis; in dienst genomen,
omdat ze bij al deze hoedanigheden nog
dit op de blanke broeders voor hadden,
dat ze geen deel uitmaakten van die
nationale Syndicaten, die machtige, bijna
tyrannieke organisaties,, wier aanmatigin
gen zoo ver gingen, dat ze aan het on
gelooflijke grensden.
Maar weldra was het gevaar voor dit
kostigen, de voorkeur geven boven groot,
hetwelk we slechts in bescheiden mate
kunnen bezitten.
De Duitschers in Frankrijk.
Volgens het officieele Fransche com
munique van gistermiddag drie uur heeft
de Fransche linkervleugel na verwoede
gevechten op den rechteroever der Oise
in de streek van Lassigny vorderingen
gemaakt. Op den linkeroever van de Oise
en ten noorden van de Aisne is .geen
verandering ingetreden.
In het centrum, tusschen Reims en
de Maas, is de toestand niet noemens
waard gewijzigd.
In Woevre, ten' noordoosten van Ver
dun en in de streek van Mouilly en Dom-
pierre zijn aanvallen der Duitschers af
geslagen. In het zuiden van Woevre hou
den de Duitschers de lijn ,Richecourt
Gironville bezet
In Lotharingen en de Vogezen hebben
de Duitschers Nomeny (30 K.,M. 'ten
noorden van Nancy) en Arracourt (20
K.M. ten oosten van Nancy) ontruimd'..
Dit het groote Duitsche hoofdkwar
tier werd gisterenavond gemeldOp den
rechtervleugel van het Duitsahe leger op
den rechteroever van de Oise staat de
strijd. De pogingen der Franschen om
onzen vleugel om te trekken, zijn niet
Oostwaarts tot het Argonlnerwoud Zijn
vandaag geen gevechten van beteekenis
geleverd.
Ten oosten van Argonne is Varennes
in den loop van den dag door onze
troepen, die hun aanvallende beweging
voortzetten, genomen.
De troepen die tegen de ^perforten
ten zuiden ^van Verdun opereeren, heb
ben zegevierend heftige tegenaanvallen
uit Verdun over de Maas en Toul onder
nomen, afgeslagen, veel gevangenen ge
maakt en machinegeweren en kanonnen
buitgemaakt
Het zware belegeringsgeschut is met
zichtbaar gevolg tegen de sperforten
Troyon, Les Paroches, lCamp des Ro-
mains en Lionville gericht
In Fransch-Lotharingen en aan de Eb
zassische grens zijn Fransche voorhoede-
troepen op enkele plaatsen terugge
drongen.
Een definitieve beslissing is nog ner
gens gevallen.
Van het front in Frankrijk is dus we
derom zoo goed als geen nieuws. 'De
omtrekkende beweging van het Fransch-
Engelsche leger tegen den rechterflank
van Von Kluck bij Noyon, is naar het
schijnt nog niet verder gevorderd. Vol
gens een communiqué van het Fransche
gezantschap verloren de Duitschers daar
echter toch terrein.
Bij Reims en tusschen die stad en de
Maas hebben de Duitschers getracht het
steeds toenemend indringen zonneklaar
gewordenindien het zoo een twintig
jaren nog bleef voortduren, zou het Mon-
goolsche ras door het aantal gele kin-
ren, in Amerika geboren en' uit dien
hoofde geneutraliseerde Amerikanen, in
alle politieke kringen overheersdhend
zijn, zooals het nu reeds, overheerschend
begon te worden, in zekere takken van
handel en nijverheid.
Van toen af was de reactie tegen het
binnendringen der Japanners Te San-
Francisoo, de cos;miopolitisehe groote
stad ,die zich het mees|t bedreigd ge
voelde, begonnen.
De „Japanese and. Gorean exclusion
Ligue" vereenigde republikeinen en de
mocraten en proclameerde, dat de Aziati-
sdhe immigratie de kanker wajs, voor
Amerika.
De „Californische Board of Educa
tion" ontzegde aan de gele kinderen het
bezoeken der scholen van San-Francis,-
co en veroorzaakte de crisisi van 1907.
Ondanks de persoonlijke tussch en-
komst van Roosevelt, die verklaarde dat
de Japanners dezelfde behandeling moesr
ten genieten als de andere volken, nam
de anti-Japansche beweging toe, s'loeg
over na de Hawaï-eilanden en de Phi lip
pijnen en uitte zich in bloedige onlusten.
Nu Japan duidelijk den wil had ge
toond, om zijn landslieden te sjeunen,
achtte Roosevelt zelf het noodzakelijk
verloren terrein te herwinnen, maar voor
alsnog zonder succes.
Het opnieuw bezetten van Nomeny
op de grens van Lotharingen, van uit
het Duitsch-Lotharingsche stadje Delme,
houdt, naar het ons voorkomt, geen ver
band met den grooten strijd tusschen
de Oise en Verdun, evenmin als de af
zonderlijke gevechten bij Dompierre en
Mouilly in de buurt van Epinal.
Er is dus weinig nieuws, maar de be
slissing kan nu toch naar het schijnt
niet lang meer jiitblijven.
Duitschers en Russen.
Zooals in België tienduizenden geval
len Zijn om den opmarsch van het Duit
sche leger naar Frankrijk met enkele we
ken je vertragen, zoo worden in Oost-
Pruisen honderdduizer den Russen op
geofferd om Duitschland te beletten' in
Frankrijk zijn volle kracht te ontwikkelen.
Zonder deze twee belemmerende fac
toren zou de oorlog in Frankrijk onge
twijfeld een geheel ander verloop heb
ben gehad.
Dit is wel een der duidelijkste aan
wijzingen hoe waar het is, dat in dezen
volkerenoorlog het direct voor de hand
liggende doel, waarnaar met alle kracht
en met opoffering van het beste wat
men heeft wordt gestreefd, veelal niet
het werkelijke doel is, maar slechts een
middel om een ander, gewichtiger, maar
verder afliggend doel. te bereiken*
Het vergaau van de drie Engelsche
kruisers.
De Duitsche marinestaf maakt officieel
be ken,d
De Duitsche onderzeeër U 9 heeft 15
zeemijlen ten noond'wesjein van Hoek v<an
[Holland 'die Engels die gepantserde krui
sers Aboukir, H|Ogu© en CTessy aange-i
vallen en alile drie d'oen ziiiken» Van de
Engelsche bemannilng zijin meer dan twee
tierden verdronken. De rest is door E|n-
'gelsche en Hollandsche schepen opgdno-
Imen en grootendeels [naar Holland' ge
bracht Duitschlanti heeft bij dezen aan
val geen enkelen matj verloren. De on
derzeeër is onbeschadigd teruggekeerdu
Uit dit officieele bericht blijkt, dat één
(duikboot het waagstuk heeft volbracht
en dat 'de beridhten over het vernield!
na den aanval v,o(ti twee Duitsche duik
booten dus onjuist zijn.
iEngelsche bladen, 'die het verlies van
de idlrie getorpedeerde kruisers bespre
kende, betreuren meer het verlies van
(de bemanningen dan van de schepen,
al merkt de Manchester Guardian op',
Idiat mien 'het verlies van die schepen ook
weer niet te licht moet opnemen. Iindien
Engelsche duikbooten in eefn paar mini>
ten |dri© kruisers 'hadiden getorpedeerd,
'zegt het blad,1, zouden we het een mooi
stuk werk hebben genoemd.
'Intusschen hoopt het blad dat uit de
nadere bijzonderheden va/n het gebeurde
zal blijken dat ide'houding van de beman
ning der kruisers en 'hpln bediening van
de schepen in alle opzichten hebbeen be
antwoord aan de Engelsche zeemanstra
ditie. iWjij moeten, waarschuwt het blad,
daaraan paal en perk te stellen, door het
schouwspel van een vloot, zooals tol
uu toe nog geeh enkele zeemogendheid
had georganiseerd.
Volgens zijn lijfspreuk „Speak softly
and carry a big stick", weinig drukte
maken en een dikke stok meebrengen
liet hij de vloot der Unie een reis om de
wereld maken. Een gedeelte van dit es
kader werdt in Yokohama goed ontvan
gen en de man, die naar Tokio gezon
den was om de laatste moeilijkheden uit
den Weg te ruimen, de toekomstige presi
dent Taft, was er het voorwerp van
geestdriftige betoogingen. De Ameri
kaansChe vloot keerde dus, terug van
haar kruistocht om de wereld en ieder
een meende, dat de vrede voor langen
tijd verzekerd was.
Maar dan kende men Japan' niet.
Geen enkele regeering weet beter dan
de Japansche een vooringenomenheid of
een Wraakgevoel te verbergen onder het
masker van onverschilligheid of verge
vingsgezindheid.
De gele vergeet niets, maar hij wacht
zijn tijd af.
Hij adhtte dien gekomen, toen hij ver
nam, dat de AmerikaansChe vloot op
nieuw den Stillen Oeaan opvoer en dit
maal met een bepaalde bedoeling.
5» President Roosevelt had, alvorens hij
zijn macht neerlegde, verklaard, dat het
voor zijn land noodzakelijk was de geza-
<niet alleen naar de uitkomst oordieelejn.
Voor mismoedigheid 'is geen reden. De
Elngelsche marine! kan dit verlies wel
dragen. 1
Het blad vindt ook troost in de
overweging dat de duikbooten zoolang
zonder eenig succes hebben gewerkt. Er
moeten een aantal gunstige factoren sa
menwerken, wil een duikboot een aan
val als die yan gisteren met succes ver
richten.
De oorlog in de lucht.
INiet alleen ite land en ter zee, ook
in de ludht bekampen de vijandelijke le
gers elkander,. t
Zoo deelt ide Engelsche admiraliteit!
melde: Een Engelsch luchteskader deed
gisteren een aanval te'gein een Zqppelin-
loojd's te Dusseldiorpi. De operaties wer
den bemoeilijkt dJoor 'den wind. Toch!
slaagde luitenant Collet er in drie bom
men op de lood's te werpen* De omvang
Üer schade is niet bekend.
[Het vliegtuig van den luitena(nt werd!
getroffen door een prlojectieL In ieder
geval konden allle vliegmachines veilig
terugk deren na air Ibup pujnt van v.ertrek,
De beteekenis van dit incidlelnt tóont,
dat, ingeval nieuwe bommen worden ge-
Wotrpen op Antwerpen of ajndcre Belgi
sche steden, maatregelen van weerwraak
kunnen worde(n geoefendl
Het „Hbl. van Antwerpen" meldt:
Uit goede bron wordt ons gemeld dat
een (buitengewoon stO'U)ü «tuk is vol
bracht geworden tioo.r een escadrille van
EngelsChe vliegers.
Dinsdagmorgen zijin vijf Epgelsche vlie
gers opgestegen met een bijzondere zejn-
(ding. ,Het was er namelijk om te doen,
(het Duitsche militaire vliégjfteLn te Bic-
kentiorf bij Keulen, daar waair gewoon
lijk de Zeppelins geborgen worden, te
Vernielen. v
De vijf koene vliegers geraakten tot
boven het vliegpdein en waagdejp zich
tot op circa 500 mieters boven de han
gars, om zeker hun doel niet te missen*
,'Zi] wierpen verschillend© bommen op
tie hangars en terwijl ze zoo spoedig mo
gelijk de "hoogte inklommen, zagen dia
stoutmoedige ErigelsChen tot hun grooita
Voldoening, 'dat het geheel© vliegpleiin in
vuur 'en vjlam stonjd.
IVergenoegti over den bekomen uitslag
[zijin, die Engels cjhe vlieglers weer naar
|Jiuin vertrekpunt teruggekeerd, waar dës>
lm/;(ddags vier der vijf vertrokkenenzijns
aangekomen; slecjhts één cptbrak er.
(Over dezes wegblijven werd' zekere on
gerustheid gekoes.tetfdl, toen in den na
middag bericht kwam., dat de ontbre
kende vlieger 'ergens op (Belgischen bo
dem was neergekomen.
Dadelijk is een auto-mi tra ill euse in de
aangeduide richting vertrokken, doch wjet
zijn niet te weten gekomep of de En
gelsche vlieger in vfeüige haven is aan
gekolmen.
Gemengde Oorlogsberichten.
Een 'Minderbroeder op het
slagveld gedood. De Eerw.
pater Gregorius, minderbroeder te
menlijke eskaders naar den een en of an
deren oceaan te laten gaan en tevens
de onmogelijkheid aangetoond om ze te
verdeelenzijn opvolger Taft, besloot,
ze naar den Stillen Oceaan te zenden,
waar de groote baai van San-Fransisco
met de militaire haven van Oukland haar
een prachtig uitgangspunt verschafte.
Wanneer de vloot daar Zou zijn aan
komen, zou de AmerikaansChe vlag op
den Stillen Oceaan een onbetwiste op
permacht bezitten.
Voordat deze vloot dus kaap Hoorn
passeerde, bracht Japan het lang be
raamde plan ten uitvoer, waarmee de
oorlog begon, dien Japan aan Amerika
(verklaarde.
Het.maakte zich meester van de Sand
wich-eilanden.
Door dit te doen, maakte het de Ame
rikaansChe vloot eiken aanval op de Ja
pansche kusten onmogelijk, daar wij
kunnen er niet genoeg de aandacht op
vestigen de Sandwich-eilanden' het
eenige punt waren op dien' grooten af
stand van 10.000 kilometer, waar men
schepen kon doen aanleggen.
Als zij dit punt niet meer bezaten,
konden de 'AmerikaansChe schepen' San-
Francisco niet meer verlaten. Het wa$
hun zelfs onmogelijk de Philippijnen te
hulp te komen, ter oorzake van de na
bijheid van de vloot-afdeeling van Ha-
inon, die de Japanners gelegenheid bood
Mechelen, in de wereld Cornelis Ardies,
werd doodelijk getroffen op het slagveld
van Wezemaal, den 22en Aug., op het
oogenblik, dat hij, in een regen van
kogels en shrapnels, een gekwetste op
nam. Een lijkdienst werd voor hem ge
celebreerd te Ranst den 15en Sept. door
den 'Eerw. heer v. Speybroeck, aalmoe
zenier der (divisie, bijgestaan door paters-
minderbroeders.
De aalmoezenier hield een lijkrede,
in welke hij sprak over de schoone loop
baan van pater Gregorius als priester en
als kloosterling, zijn nederigheid en Zijn
heldenmoed. Al de aanwezigen verlieten
hun plaats in de diepste ontroering.
De oorlog en de katholieke
missiën. Als een bewijs, dat
de katholieke missiën gevoelig getroffen
worden door den Europeeschen oorlog,
kan dienen, dat alleen van de Duitsche
missionarissen van het „Gezelschap van
het Goddelijk Woord" niet minder dan
6010 paters, broeders, novicen en stu
denten onder de wapenen zijn geroepen,
waarvan 1Q0 uit het missiehuis „S,ti
(Michaël" te Steyl (bij Venlo). Velen
van hen zijn reeds op het slagveld ge
vallen.
Van de Nederl. afdeeling uit het
missiehuis „St Willebrordus" te Uden
zijn een achttal broeders en studenten
in Hollandschen dienst
Fiere houding van Monseign.
Rutten. 'Mgr. Rutten is, gelijk men
weet, met andere Luiksche notabelen als
gijzelaar opgesloten geweest in de cita
del. Een Duitsch officier waagde het
de Belgen erg te beleedigen in bijzijn
der gijzelaars. De moedige bisschop riep
toen den officier tot zijn plicht. „Ik heb
de eer Belg te zijn", zeide hij, „en ik
verbied u, mijn landgenooten te belee
digen." De officier vertrok zonder ant
woorden, doch kort nadien, toen gene
raal von Emmich in de citadel kwam,
beklaagde Mgr. Rutten Zich over het
voorgevallene, en de generaal verplichtte
den officier, zijne verontschuldigingen
aan te bieden.
Gevangen Fransche pries-
terste Münster. Dertig Fransche
priesters, die als gewone soldaten bij
het Fransche leger gediend hadden en
krijgsgevangen werden gemaakt, zijn In
het Senne-lager bij Paderborn eerst van
de anderen afgezonderd, en vervolgens
naar het bisschoppelijk seminarie te
Münster gezonden. Zij erkennen, dat zij
met ridderlijkheid werden behandeld
door de Duitschers.
De toevoer van bevroren
vleesch. De „Times" van Argen
tinië schrijft dd. 17 Sept.: De oorlog
heeft aan onzen uitvoerhandel van be
vroren vleesch groote moeilijkheden in
den weg gelegd, zoodat onze koelhuizen
hun bedrijf tot nader order hebben ge
staakt .om de volgende redenen: le.
De onmogelijkheid jgeld op vrachtbrieven
te krijgen; 2e. de onzekerheid ter zee
en de moeilijkheden der verzekeringen;
3e. het groote aantal schepen met be-
vriesinrichtingen, die in alle havens aan-
hen in de flank aan te vallen.
De verovering der Sandwich-eilanden
leverde overigens geen enkele moeilijk
heid op, daar de Amerikanen het wan
trouwen hadden laten varen, dat de ge
beurtenissen van 1907 bij hen had te
weeg gebracht
En sinds een tiental jaren zond Japan
geregeld naar Honoloeloe immigranten
die uit de beste zijner sjoldaten van
Mantsjoereië waren gekozen!zij waren
daar 18 a 20,000 in getal en wachtten
slechts, op een wachtwoord en bevel tot
wapening. Het wachtwoord bereikte hen
per telegrafie zonder draad, onder den
vorm van een spoedbes,telling Van ana
nas, op welke cultuur de gelen zich bij
zonder toelegden.
Eenige dagen later brachten booten
hen de wapenen. Zij' werden 's nachts
te Waikiki, dat de wapenstatie van Ho
noloeloe is, gelokt, dichtbij de Diamant
kaap, die een der schoonste natuurver
schijnselen van Oami Is.
De dag daarop namen twee Japansche
regimenten met hun officieren' en onder
officieren bezit van Honoloeloe, omsin
gelden de Amerikaansche bezetting iri
haar kazerne en noodzaakten haar zich
den volgenden morgen over te geven.
Dit alles Was geschied, zonder dat er
bijna een enkel gevecht plaats had, zoo
groot was de plotselinge ontsteltenis.
(Wordt vervolgd.)
