No. 1505.
Woensdag
23
September !i
BUITENLAND.
De Oorlog-
BINNENLAND.
Nederland en de
Oorlog.
5e Jaargang.
S)e &2icbclxe Gou/to/nt
Uureau OUDE ÖÏNT.EL 54, UEU)EI\.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dag. uitgezonderd zon- en feestdagen
DE ABONNEMENTSPRI|S bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSliL\D voor L iden 9 cent oer week
ƒ1,10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week. 130 pei kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal
Afzonderlijke nummers 2"„ een' mei OeViMit reerd Z^nda'»shJ >1 cent.
1914 I
De ADVER TEN I'lEPRlJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
Ingezonden mededêelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent. Iedere regel ,er 10 cent.
De Buitsch'-rs in Frankriik
Van het -front in Frankrijk is niet
veel nieuws te melden. Beide partijen
verzekeren, dat zij vorderingen maken,
de Duitschers „belangrijke" vorderingen,
de geal'ieerden vorderingen ,.van betee-
kenis". Een nadere toelichting van deze
tevreden stemming zou niet overbodig
zijn. Maar zij ontbreekt.
Ook de berichten, die dezen nacht
binnenkwamen, zijn van weinig be-
teekenis.
De Duitschers ontwikkelden gisteren
aldus een bericht uit Parijs zekere
activiteit, maar zonder resultaten van
beteekenis te behalen. Aan de Oise
moesten zij terrein prijs geven, hetgeen
wijst öjp een verder voortzetten van de
beweging tot omtrekking van den rech
terflank der Duitschers. De aanval tegen
de stelling van Verdun schijnt voor deze
laatsten geen succes te hebben gehad.
Het gelukte althans volgens bericht
uit Fransche bron niet, de Franschen
te verdrijven van de hoogten langs"de
Maas, die zij bezet hadden.
■Een Engelsch bericht meldt eenig suc
ces der verbondenen tusschen Reims en
bet Argonner woud.
Des te meer trekt de vlak onder onze
kust plaats gehad hebbende en met vol
ledig succes bekroonde aanval van drie
Duitsche onderzeeërs op drie Engelsche
kruisers de aandacht.
Drie Engelsche kruisers gezonken.
Achit enhonderd personen verongelukt.
Het Engelsch Persbureau maakte gis
teren bekend, dat Duitsche onderzee
booten drie Engelsche kruisers hebben
tot zinken gebracht, de „Hogue", de
„Aboukir" en de „Cressy".
Een nader telegram meldde, dat d«
„Aboukir" het eerst een torpedoschot
van 'de aanvallende onderzeeboot ont
ving. De Hogue" en de „Cressy" scho
ten te hulp om de bemanning te red
den. Zij ontvingen daarbij eveneens
torpedoschotendie hen tot zinken
brachten.
Eerï groot aantal manschappen kon
den gered worden door een kruiser en
torpedovernielers.
De „Hogue", de „Aboukir" en de
„Cressy" zijn pantserkruisers van de
zelfde klasse. De „Cressy" liep in 1899
van stapel, de beide andere in 1900. Zij
meten elk 12.20P ton en hebben een
maximum-snelheid van 20 knoopen. De
bemanning van elk der schepen bestaat
uit 755 koppen. De lengte bedraagt 134,
de breedte 21.2, de diepgang 8 meter.
De bewapening bestaat uit 2 kanonnen
van 23.14, 12 van 15.2, 12 van 7.6 en
3 van 4,7 c.M. De kruisers zijn ieder
voorzien van twee machinegeweren en
twee onderwater torpedolanceerbuizen
van een kaliber van 45. De maximum
pantsering van de waterlinie de
pantsergordel strekt zich evenwel niet
over de geheele lengte van het schip
uit is 152 m.M. Ieder der schepen
heeft vier schoorsteenen.
Ter vergelijking diene, dat ons groot
ste pantserschip, „De Zeven Provin
ciën", een waterverplaatsing heeft van
Qp30 ton.
Hoe h t is gebeurd.
De oorrespondent van het „Hbld." te
IJmuiden meldt:
Een van de leden der bemanning van
de „Flora", die nu in de haven van
IJmuiden ligt, heeft ons meegedeeld:
Twintig mijl N. t. W. van den Nieu
wen Waterweg zag het stoomschip
„Flora" van de Kon. Ned. Stoomvaart-
mij., dat op reis was van Rotterdam-
naar Leith, hedenmorgen eenige scheeps-
booten drijven, die, toen de „Flora"
naderbij kwam, Engelsche matrozen en
officieren bleken te bevatten.
Het war'en de overblijvenden van de
Engelsche kruisers „Hogue", „Aboukir"
en „Cressy", welke door een vijftal
Duitsche onderzee booten waren aange
vallen en tot zinken gebracht.
Om zes uur hedenmorgen waren door
genoemde onderzeeërs de kruisers „Ho
gue" en „Aboukir" ge.torpilleerd en om
acht uur zag de bemanning van de
i,Flora" de „Cressy" overhellen en in
de diepte verdwijnen.
Toen pikte de „Flora" de acheeps-
booten op en haalde aan boord onge
veer 287 man, onder wie eenige dooden
en een tiental gewonden. De meesten
waren ongekleed.
Ve r m o e d e 1 ij k z ij n twee Duit
sche onderzeebooten gezon
ken. De andere werden nagezet door
het Engelsche eskader, dat nog juist
door de „Cressy" kon gewaarschuwd
worden.
De bezetting van de drie schepen be
droeg ongeveer 2400 man, van wie den
kelijk drievierde is verdronken.
De geredden werden door de „Flora"
die ongeveer half zes arriveerde, hier
geland en zijn vervolgens in het hier
ingerichte hospitaal en in de hotels
ondergebracht.
Een der geredden van een der oor
logsschepen vertelde ons het volgende:
Wij voeren met drie kruisers de
„Aboukir", de „Hogue" en de „Cressy"
in de Noordzee bij helder weer.
'tWas hedenochtend omstreeks 6 uur,
toen de „Aboukir" op verschillende
plaatsen getroffen werd. Het schip
verdween in vijf minuten tijds in de
diepte.
De andere oorlogsschepen dachten,
dat de „Aboukir" op een mijn geloopen
was, daar zij hoegenaamd geen vijande
lijke schepen bemerkten.
Z'ij zetten hun booten uit. Eenige
oogenblikken later werd de „Hogue"
geraakt en niet lang duurde het of ook
deze kruiser zonk.
De „Cressy" had nog tijd om twee
Duitsche onderzeeërs in den grond te
boren.
De „Cresny" werd ongeveer achtuur
door een anderen onderzeeër getorpil-
leerd.
Het stoomschip „Flora" en de „Ti
tan" van de Kon. Ned. Stoomvaart Maat
schappij die in de nabijheid waren, zet
ten hun booten uit, pikten verschillende
booten van de oorlogsschepen op en
haalde de mannen binnen boord.
Ook eenige loggers hebben vermoe
delijk eenige overlevend-en opgenomeii.
Uit Rotterdam wordt gemeldj, dat de
„Titan" 114 drenkelingên aa)n boord nam,
die voor het meerendeel aan Britsche
marineschepen werden overgegeven.
Aan den Hoek van Holland werden
door het schip aan wal gebracht 19 over
levenden, één jgewotnide .vijf dooden.
Verhalen van geredden
Aan een andere corn uit JJmui-den in
het „Hbld." on tl een-en we het volgende::
Een der geredde Engelsche matrozen
tusschen twee bedden, waarop twee van
zijin kameraden lagen te slapen, verteLdei
van dezen korten zeeslag, welke een ver
lies van drie Britsche pantserkruisers ten
gevolg-■ faid, jde(volgcini'ebi.'z nh r ed n
Ln den vroegen -morgen, omstreeks half
zes, waren de Aboukir"y idle Hogue" en
de „Cressy" op -een afstand' van 30 mijl
uit de Hollandsche kust ter hoogte van
(den Nieuwen Waterweg.
'Het was mistig weder.
PiOts-eli g kion.v -ee i (hevige (ontplof ing
een gro-ote waterkolom spatte otnihoog
enenkele oogenblikken later zag m-cjn,
dat de „Aboukir" overhelde. Van de bei
de andere schepen waren die sloepen ge
streken, om ide -drenkelingen va(n de
„Aboukir" te redden. 'Doch terwijl men
daarmee bezig was, klonken in dé nabij
heid van dé „Hogue" nog -eens drie ont
ploffingen .Deze torpedoaanval had een
half uur later plaats. En ongeveer een
kwartier daarna spoot opnieuw het water
in twee reusachtige kolommen op; ook
de „Cressy" was getorpilleerd doo-r d-e
onzichtbare vijanden, -die daar onder wa
ter op hun prooi lo^Men. Spoedig zon
ken de -drie pantserkruisers en dreven,
er na den aanval van -de Duitsche cfcider-
zeebooten slechts enkele sloepen op de
zee rond vol met drenkelingen. Mqn pikte
enkele gewonden op, doch het meeren
deel van de bemanningen der drie krui
sers onze zegsman schatte het aantal
officieren en matrozen op ongeveer
18 00, kwam jammerlijk om. 'Voor
1de reddende booten naderbij kwamen,
stierven nog enkele der drenkelingên, die
zich een tijdlang drijvende hadden gehou
den, -door uitputting.
Een andere geredde had de Britsche
marinevlag van zijn verongelukten krui
ser meegenomen. Vóór hem op de ruige
\vollen deken lag -de vlag met het Roode
Kruis op een wit veld, de Union Jack,
in den linker bovenhoek. De joegen
streek er onjoplhoujdelijik overheen met
een liefkozende streeling; hij was er zoo
trotsch op, dat hij -die vlag had m-eege-
bracjht en dat ze later weer naar net
vaderland zou gaan.
En Ihij vertelde: [d!e „Aboukir" werd het
eerste getorpileerd, 'en toen sprongen valu
de beide andere booten een gedeelte der
bemanning in zee om de mafinen van
de „Aboukir" in sloepen te redden.
Dat is ons behoud geweest, zei hij.
'Want toen wij onze kameraden opvisch-
ten, werden oök de „Cressy" en de
„Hogue" in den grond geschoten. De
„Cressy" zonk in 4 minuten, '%66 vlug
verdween het schip voor onze oogzn,
dat het ontzettend was om dien onder
gang aan te zien. En daarmee güigen
bijna al de mannen naar de diepte. Want
weinigen, héél enkelen maar kc-nd:n zich
Incg redden door in 'zee te springdi. O,
ik weet zeker, dat bijna tweedui
zend mannen den dood in het water
hebben gevonden. En vain hen, die hun
leven aanvankelijk hadden gered, zijln er
toen nog heel wat verdronken, door
zwakte, door uitputting, -de sterken alleen
hebben het leven kunntfci houden.
Inderdaad, alleen de sterken hebben
liet lev-en kunnen houdc^i.
En daar, in het Roode Kruisgebouiw,
lagen er een paar met gebrok-en ribben,
in brandende koorts-en. Eln 'in den hoek
aefhter -eed strak* wilt scherm, lag een,
jonge man te sterven.
Beschouwing o er het gebeurde.
De vernietiging van de -drie Engelsche
kruisers -door de onderzeeërs van Duitsch-
lanfd, is blijkbaar als een antwoord' te
beschouwen op den min of meer uitd'a-
genden toon, waarm-ee in Ejngelsche bla
den telkens werd gevraagd: waar blijft
|de Duitsche vloot -toch? -
iHet is een antwoord, dat van de moed
en de -doodsverachting der Duitsche be
manningen getuigd.
Volgens een der berichten is het vrij
zeker, dat twee Va{ti "de drie DuitsCh^
onderzeeërs bij het verrichten van hun
taak ten onder gingen.
Tot nog toe kunnen dam ook d-e Duit
sche onderzeeërs op meer succes wijzen
dan de Engelschen en wij denken, dat op
de vraag: Waar blijft de Du tsche vij o:
van Duitsche zijde geantwoord zal wor
den met de wedervraag: En wat doen
de Engelsche onderzeeërs?
Dat het uitvaren met een onderzeeboot
om den vijand' aan te vallen eigenlijk een
zich ten doode wijden is, weet men reeds
uit de vele beschrijvingen, -die in de pers
(de ronde hebben gedaan, en oök dat er
buitengewoon veel opolfering -en ontbe
ring van de bemanni(ng wordt gevorderd,
vóór het cogenblik, om dat offer te bren
gen, voor haar gekomen 'is.
Todh is er voor ons iets buitenge
woon weerzinwekkends in de wijze vam
oorlogvoeren.
Daar drijven rus t g te midden der gol
ven de drie groote sterke schepen, ieder!
©ogenblik gereed tot het gevecht. Zij vor
men elk een kleine wereld op zich zelf,
een samenleving van 750 mepschen, on
der -een goed georganiseerde leiding, en
vertrouwlei (d op 'h-un m-o-ejdi -en op- de
kracht van hun verdedigingsmiddelenu;
1 Maar eigens An (de (diep-te zwemmen! -een
drietal kleine stalen monsters, onzichtbaar
voor het oog van degenen, idie aan boord
'zijin, om de kolossen Jieen. Zij richten
zidi or(der water in de richting, waar
zoo rustig en mooi de groote schepen
liggen. Zij varen tot in hun nabijhejd,
terwijl iedereen daarboven geheel onbe-
Iwust is van wat hem uit de diepte be-
Idreigt, -en het leven aan boord zjjn ge-
Wonen gang gaat
Ein opeens ontvangt het éé|ne schip
na het andere den noodlottigen schok.
'Het zinkt, getroffen door zijn onzicht-
baren vijand en de honderden de het be
volkten gaan met hem naar de diepte.
Ke zer W»l>elm en de Dui sclie
K tholieken.
Naar aanleiding van hetgeen onlangs
gebeurd is met de „Kölnische Volk.zri-
tung", waarvan de uitgave een dag ge
schorst weid, omdat zij het gewaagd had,
eene overigens vrij schuchtere critiek te
oefenen op de passage over de geestelijk
heid in Keizer Wiilhelms telegram aan
president jWilson, jvaren (de meert zonder
linge geruchten in omloop gékomen over
de stemming tusschen den Keizer en de
Duitsche Katholieken. De „Köln. Volksz."
is nu gemaditigfd het volgende bericht
hieromtrent te publiceerêm
Den 29en Aug;. J.L stond de Keizer
in het groote hoofdkwartier den Hoog-
Eerw. heer Abt van Maria-Laach, Dom
Ildefonsus Herwegen O.S.B. eene audiën
tie to-e ejnJ heeft zich daarin pok ©ver
de houding van leden der bu-itenlapdsche
geestelijkheid gedurende den huldigen
oorlog uitgelaten. De Abt Herwegen ver
zekerde den Keizer dat diergelijke misdrij
ven van geestelijke personen door nie
mand scherper veroordeeld en smartelijk
ker beklaagd werden dan 'door de Duit
sche Katholieke geestelijkheid. Deze toch
Ihangt Zijne Majesteit en de heilige zaak
van het vaderland van ganscher harte
aan.
De Keizer nam deze verzekering met
groote tevredenheid op en zei levendig:
„Heer Abt, daarvan 'ben ik rotsvast over
tuigd".
De Duitsche lezing over de ver
woesting van de Kath draal v in Reims.
Toen de Duitsche troepen begin .Sep
tember door Reims marcheerden, ble
ven de kathedraal van Reims en alle
andere historische gebouwen volkomen
onbeschadigd. Door Fran-s.che schuld
heeft nu de kathedraal door artillerie
vuur geleden.
De Parijsche berichten geven toe, dat
achter de kathedraal Fransche batterijen
opgesteld waren. Den £|nellen marsch der
uuitschers, tegen willende houden, be
gonnen deze te vuren en het .bombarde
ment werd algemeen. De fassjade der
kathedraal is een weinig beschadigd.
Indien de Fransche regeering protes
teert tegen de verwoesting der kathe
draal van Reims, is- dit een dubbele on
waarheid, aangezien de kathedraal niet
verwoest is en kleine beschadigingen
door Fransche schuld veroorzaakt wer
den. Bij het begin van het bombardement
gaf het Duitsche legerbestuur bevel om
de kathedraal te sparen geen s.chot viel
op de kathedraal. De Franschen met hun
batterijen achter de kathedraal vuurden
op de Duitschers, Het Duitsch vuur was
enkel tegen deze "batterij gericht en
bracht haar na zwaren strijd tot zwij
gen. Hierbij waren genoemde kleine be
schadigingen niet te vermijden.
Hertog Albeecht van Wurtemberg,
de Duitsche opperbevelhebber in dezen
strijd, en zwager van den vermoorden
Oostenrijks,chen troonopvolger, en een
vroom Katholiek, heeft persoonlijk alles,
gedaan om de kathedraal te sparen.
Reims zelf brandt aan alle kanten.
Gemende Oorlogsberichten.
De Seminarist van Marseille.
Een gewond soldaat vertelde aan een
priester uit Fréju,s, op weg van Toulon
naar Fréjus, het volgende:
Een seminarist-soldaat, wiens sectie
zich in 't vuur bevond onder bescher
ming der loopgraven, ziet in eene na
burige verschansing een kameraad val
len. die, doodelijk gewond en wanho-
.pig, afschuwelijke godslasteringen uit
braakte. De jonge leviet, tevergeefs weer
houden door zijne medestrijders, springt
op de terreins-verhooging, waar de on
gelukkige ligt, en waar het mitraill-euse-
vuur verdubbelt in hevigheid. „Mijn
vriend, gij -gaat sterven, vertrouw u- toe
aan God, bemin Hem, heb berouw; Hij
zal u den Hemel geven", roept hij hem
toe, en zijn teedere en gloeiende ver
maning verandert het hart van den ster
vende. Deze bidt vurig met h-ern en geef!
den laatsten adem. De priester bleef on
gedeerd onder den kogelregen. De se
minarist heet Barbe en komt uit Mar
seille. Men kan op hem het woord toe
passen van de H. Schrift: „De liefde
is -sterker dan de dood".
Fransche Liefdezusters -door
-een Duitsch er geprezen. Een
Duitsch protestantsch officier is tèn ge
volge van zijn wonden gestorven in een
kl ie c te lAngers. H.j spra goed F r .nsch
Zi.hier het getuigenis dat hij eenige
uren vóór zijn dood aflegde aan de zus
ters die hem verpleegden: „Gij zijt de
edelste menschen die uod heeft gescha
pen." En een cogenblik later voegde hij
erbij: „Ik heb altijd gezegd, dat de
Franschen goed zijn."
Bewonderenswaardige vrouwen,
roept de „Croix" uit wier toewijding
God doet loven en Frankrijk beminnen
zelfs door zijn vijanden.
E.en heldin. Weensche bladen
schrijven over de heldin van Rawa Roes-
ka, een klein Poolsch boerenmeisje van
13 jaar, Rosa Zenock genaamd, dat 'ge
durende den slag tusschen de Oosten-
rijksch-Hongaarsche en Russische troe
pen bij genoemde plaats steeds in de
vuurlijn heeft .rondgeloopen om1 gewon
den water te brengen. Zij heeft bij dit
heldhaftig liefdewerk een granaatsplin-1
ter in het been -gekregen en 'is met een
transport -gewonden mee naar Weenerf
vervoerd. Onderweg moest het arme kind
het been worden afgezet. Keizer Frans
Jozef heeft haar een bizondere -onder
scheiding toegekend.
Duitschland's nieuwe v ij a n-
de n. (Van Duitsche zijde). De „Tri?
buna" verneemt uit Londen, dat .50.000
Engelsch-Indiërs, tot de tanden gewaj-
pend, het station van Lyon passeerden*
Zij waren in de eerste week van Sep
tember te Bombay ingescheept. Hun'
geestdrift voor den oorlog is verbazend;
De „Giornale dTtalia" verneemt uit Loiyl
den, dat een bont volksmengsel van In
diërs, Marokkanen en Egyptenaren ofl
het slagveld zijn aangekomen. De Russen
zijn via Archangel in aantocht. Engeland
heeft een Japansch aanbod van 50.000
man geweigerd, omdat het gevaar bij
het verschijnen van het gele ras in Eu
ropa te igroot is.
Te praatlustig. Een Belg te
Brussel' had aan zijn in Holland vertoe
vende vrouw een brief geschreven, o.a.
met de mededeeling, dat het hem goed
ging. Hij kon echter niet nalaten.in het
schrijven eenige hatelijkheden aan heft
adres der Duitsichers te debiteeren en
de cens-or, die den brief opende, hield
hem achterwege. Om Mevrouw echter
gerust te stellen, zond hij, in een enve
lop met het adres door haar man ge
schreven, haar een briefje Van den vol
genden inhoud: Madame, votre marl
se porte bien, -maïs il est trop bavarde"(
(Mevrouw, met uw man gaat het goed,
imaar hij is te praatlustig).
Rouvvkle ede ren. In de Frankf.
Zeit. stelt iemand voor, de rouwklee^
iderèn achterwege te laten, doch in plaats
daarvan als rouwteeken te dragen een
band om den bovenarm met het volgend
insigne: een ijzeren kruis op grauwzil-
veren achtergrond.
(Hulp voor Engeland. De
Canadeesche minister van oorlog meldt,
dat Canada'3 r%200 man, dus 10.000 meer
dan Kitchener gevraagd had, naar het
Europeesche oorlogstooneel zal zenden-.
Bovendien zijn (300 machine-geweren toef
gezegd.
Een belooning. De Duitsche
bladen kondigen aan, dat 'iemand in
Breslau 80,000 M. heeft uitgeloofd voor
den eersten Duitsdien soldaat, die een
voet in Engeland zal zetten.
Van het Oostenr ij ksch- Russi
sche front,Uit St Petersburg
wordt geseind: De Russen hebben de
versterkte stelling Jaroslaw bezet. Dezej
plaats (aan de San, benoorden de ves
ting Przemysl) js een belangrijk knoop
punt van spoorwegen en een „brug-
gehoofd", dat -de overgang van de San
moet bemoeilijken.
Boven de stad wappert de Russische
vlag.
Oostenrijk en Servië. Uit
Nesj wordt geseindEen buigengewoon
bloedige slag, die verscheidene dagejn
heeft 'geduurd, is bij Kroepanja aan de
Drina igelev-erd.
De Oostenrijkers, ter sterkte van
1 50,000 man met veel geschut, zijn door
de Serviërs verslagen.
Door dezen slag hebben de Oostenrij
kers de (laatste (wanhopige poging gedaan
om- Servië binnen te dringen.
Servische en Montenegrijnsche troe-*
pen rukken thans in Bosnië op. De Mon-
tenegrijnen, aangevoerd door den Ser-
vischen -generaal Boja Jankowits, staan
op 1 5 K|,M. van' Serajewo.
Een gevaar voor onze soldaten.
De Secr. van het Hoo.dbestuur van
tie Vereen, voor Eer en Deugi, de Zeesr
eerw. heer J. S. A. Bemelmans te Rol-
duc, verzoekt ons opname van het vol
gende:
Ons land blijft tot op heden bewaard
voor de verschrikkingen van den oorlog,
^ocidat de gemobiliseerde soldaten kun
nen volstaan m-et, in afwachdng van de
(dingen die komen kunlnen, maar, naar
we hopen, niet komen zullen, een waak-
Jtaam oog in het zeil te houden.