17
BUITENLAND.
De Oorlog.
DE VLIEGMACHINE.
5e Jaargang.
Nu. 500
3)e ZeidUche Sou/ïcmt
Bureau OUDE HifMCiliL 54, L Li M111-f\.
latere. Telefoon 935. Postbus 0.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
es hert GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/t cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
September
1914
De ADVbkl liN'l ILPRI|b i» draaft van I —5 regels 1.75, eik- r- gel -neer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent. met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent. Iedere regel .er 10 cent.
V Prachtig 1
Wijl we onlangs in een driestar over
werkverschaffing het verleenen van steun
Wel'[het gemakkelijkste noemden van het
geen er thans in onze samenleving te
doen valt, achten we ons verplicht hier
fniet lof te vermelden, dat het „koninklijk
Nationaal Steuncomité*' nog heel wat
meer verricht dan zijn naam 'zou doen
vermoeden. Van den aanvang af heeft
het gestreefd naar herstel van het aeco,-
nomisch leven, waarbij samengewerkt is
imiet het militair bestuur Óm liet spoor
wegverkeer te verbeteren, belemmering
voor de binnenlandsche scheepvaart weg
te nemen. Zoowel in 't algemeen als in
bijzondere gevallen is bevorderd, dat het
cretiiet voor de nijverheid werd hersteld,
al konden niet alle wenschen bevredigd
worden.
Een zeer üitgebreide taak was en bleef
voorts de steun tot "het verkrijgen van
grond- en hulpstoffen. Het was niet al
leen het gebrekkig vervoer en de .oor-
logsmolest, maar het waren vooral de
uitvoerverboden zoowel hier te lande
als elders, die het voor vele jndustriën
noodzakelijk mjaakten om steun te zoeken
en ook andere handelsrelatiën aan te
knoopen.
Voor land- en tuinbouw en visscherij
werd m'ede gedaan wat mogelijk was,
terwijl werkverschaffing evenmin uit het
oog1 wordt vierloren. Het Kon. INat. Steun-
cómitjé moedigt het streven van den Ne-
derlandschen Bond voor werkverschaf
fing, evenals dat van de Vereenigingj
van Nederlandsche Arbeidsbeurzen 200
krachtig tmOgelijk aan en brengt beide ia
verband met de plaatselijke steuncom-
missies.
Aan al deze dingen wijdt het Comit®
werkdadig zijn aandacht, intusschen na
tuurlijk ook het lenigen van nood door
de verstrekking van geld en voedings
middelen 'geenszins uit het oog verlie
zend, bij welken arbeid het door niet
minder dan 350 plaatselijke comités
wordt ter zijde gestaan.
Waarlijk, we kuipien en mogen ver-
trouwer. 'hebben in de mannen, die het
initiatief onzer Koningin zoo practisch en
veelzijdig ten uitvoer brengen. Mogen
de steunpenningen mild blijven vloeien,
want ze worden blijkbaar goed besteed.
Een nieuwe stelling van hit
Duitsche leger.
iUit die fhans ontvangen Fransche en
Engelsche telegrammen is' het wel dui
delijk, dat 'de Duits die troepen op hun
terugtocht een nieuwe verdedigende stel
ling 'hebben iijgiegiomen, die in de En
gelsche berichten als een zeer sterke stëft-
ling wordt beschreven. De stelling loopt
benoorden de Aisne, boveln Reims en
het kamp van Chalons, haar Viepine, en
Van daar naar den rwestelijkep voet van
FEUILLETON."
71)
Hebt ge ook aldool, commandant?
vroeg de jonge man.
Zeker: al mijn hulpmadhinen wer
ken met exploisie-motoren.
Toen hij hieromtrent gerust was„ zette
de ingenieur verder zijn plan uiteen.
De aëroplaan zou ontlast worden van
het gewidht der drijvers, die nu in het
vervolg nutteloos waren en onder deze
omstandigheden.... I
Maar op dit oogenblik onderbrak de
Commandant van de Fulton" den jon
gen man, weer vertrekken zonder drij
vers, dat .zult ge toch wel laten, mijn
waarde ingenieur? Ik zou er mij altijd
een verwijt van maken, zoo iets te heb
ben toegestaan.
iDat is allemaal goed en wel....!
maar in den slechten staat waarin ze
zijn
Weet ge dan niet, dat de „Fulton",
door het feit, dat ze dien tot het lejg-
gen en ook het repareeren van onder-
zeesdhe kabels., wordt gebruikt om alle
werkzaamheden uit te voeren, waarbij
gutta-percha en caoutchouc de voor
naamste factoren zijn, daar ze de hoofd-
bestanddeelen zijn voor |het omwinden en
hiet Argonnenwoud. Aan de oostzijde der
Argonnen strekt Zich die positie verdeil
uit over Varennes en "Consenvoye.
In die stelling hebben de Duitsche
troepen den weerstand hervat, zoodat
daar een nieuwe sarijd te wachten is.
De Duitsche berichten, die het doen
voorkomen, dat de linie nog steeds een
steunpunt heeft bij Verdun, zijn volgens;
de Engelsch-Fransche mededeelingen niet
juist mieer. De posities 'bij Verdun zijn
verlaten. Troyon, idat zich tusschen Ver
dun en 'St. Mihiel bevindt, -en dat door
(die Duitsche troepen was omsingeld, is
door die Franschen ontzei.
Maar de overwinning der verbonden
legers is nog niet voltooid', merkt de|
oorlogscorrespondent van het|,jH|bl|d." te
recht op. Zoolang de [Duitsche troepien/
niet zijn omsingeld, en afgesneden vanj
hun terugtochtswegen, is het pleit aan
die zijde van het oorlogsterrein niet be
slecht.
Dit is dan ook Zoo spoedig niet te
verwachten. Het is duidelijk, 'dat de Duit
sche troepen, na versterkingen te heb
ben ontvangen, en rust te hebben ge
nomen, iden strijd weer Zullen aanvaar
den, en klat in (dit (noordelijk deel van
Frankrijk de volgende dagen nieuwe, ern
stige -en bloedige gevechten Zullen plaats
hebben.
Hoe de Duitsche legers over die lange
linie, waarin £ij nu «telling hebben ge-j
nomen, genoegzaam comtakt met -elkan
der hebben kunnen houjden om het
oogenblik te bepalen waarop gezamen
lijk de slag Zou wonden aangegaan, wordt
in de telegrammen niet gezegd. [Dat er
blijkbaar in overeenstemming miet -elkan
der jgehanjdeld! werd, wijst er op, dat
de verwarring niet zoo groot is als som
mige berichten doen denken. $len heeft
naar het schijnt, het oogenblik afgewacht,
dat uit de Noord-Fransche en Belgische
steden belangrijke versterkingen waren,
aangiekomien, en heeft toen den vijanfcï
het hoofd geboden.
Gisteren is een Fransch communique
uitgegeven van den volgenden inhoud;
„In de achter ons liggende dagen, 14|
ien 15 Sept., hebben -die achterhoeden,
fvan den Vijand, achterhaald door ornze
achtervolgers, zich te weer moeten steb
len, versterkt -doortroepen van He hoofdi-
'macht. De vijand levende defensief slag
oVer het [gehefele front, waarvan som
mige gedeeleten buitengewoon zijn ver
sterkt. ,Ddt front wordt aangegeven dooir
de streek om Noyon, ide hoogvlakte be
noorden Vic-sur-Aisne en Soissons, het
massief van Laon, de hoogten ten Noor
den -en ten Westen van Reims, en een'
lijn, loopende naar een punt ten N. van
Ville-sur-Tourbe (in het "Westen van de
Argonnen), verder verlengd voorbij 'de
Argonnen door een andere Ijjn die Noor
delijk langs Varennes om 'gaat (dit punt
is -door den vijand opgegeven) -en de
fMaas bereikt nabij het 'bosch van For-
(ges ten Noorden van Verdun.
In den loojp (der vervolgingen dl-e wij
(hebben uitgevoerd na den slag aan d'ej
fMarne ;bebben de Duitschiers ons. talrijk-e
isoleeren der kabels lEien Hap Caoutchouc
of öao.utdho.uclinnen onder pwe drijvers
bevestigen is.Jbet Kverk van fejetn uur, en ge
moet dit plan tegen geen prijs opgeven.
Uitstekend, ik dank! u duizendmaal
voor deze oplossing. Nu blijft nog de
vraag, hoe ik zal opstijgen. Want ik heb
daartoe niet meer de vuurpijlen, die ik
te Midway had laten vervaardigen, en
die vier-en-twintig uren arbeid kostften
aan de werklieden der bezetting.
Wij hebben hier geen vuurwerkma
kers en ik vrees,...7
Maar vóór alles, we hebben geen
tijd, Commandant. We moeten er dus
wel wat anders op vinden.
Hoeveel ruimte knoet ge hebben
In fret uiterste geval zqu ik m-dt tieln
meters kunnen volstaan.
Die hebben we wel op het achter
dek. Maar hoe zult ge daar een pliajt
vlak mak-en, daar de groote stuuik'rsft
rond het roer in den weg staat? Wan/1,
we kunnen er piet aan denken, om ze
weg te nemen.
De „Fulton" had op haar achterdek
een grooten kaapstander, waarmee men
den onderzeesöhen kabel op of afrolt,
die men ophaalt of laat zakkenen al's
men bedenkt, dat deze geleiddraden om
geven zijn met zes omwindingen van
metaaldraden ter versterking en isolee-
ring en soms 'n omtrek hebben van 3(Xen
50 centimeters, dan kan men wel begrij-
gevangenen in handen gelaten, waarbij
zich voegen een menigte achterblijvers,
verscholen in de bosschen. Ben telling
van deze gevangenen en van het buitge
maakte materiaal is nog niet goed kun
nen volbracht worden. Om idie redJeq
wacht het ministerie van oorlog met het
bekend maken van een cijfer, daar hefi
geen fantasieën in Ide (wereld zenden wiL"
De Russisch-Oostenrijksche gevechten.
Van Russische zijde wordt gemeld':
De verslagen OostenrijksChe troepen
worden mét groote energie achtervolgd
Sommige legercorpsen zijn bijna geheel
vernietigd.
De Russische troepen zijn de San over
getrokken. De voorhoede der troepen be
vindt zich in de 'nabijheid van Przemysl.
De snelheid der operaties sludt de mo
gelijkheid uit om de verhezen van den
vijand, welke een ontzettende uitbreiding
genomen hebben, nauwkeurig vast te
stellen. L
Volgens ingewonnen inlichtingen zou
den de Oostenrijkers 250^000 -dood-en en
gewonden hebben, terwijl meer Ban
100000 ge.vangenen gemaakt zijn, V-erder
werden *K> kanonnen en verscheidene
vaandels buitgemaakt. Overal zijn ;de we
gen bedekt met artillerieparken, trans-
portcolormes en groote hoeveelheden wa
penen -en mu/nitie, welke jn de overhaaste
Vlu-oht achtergelaten of weggeworpen zijn.
'Langs de Weichsel maakten de Rus
sische tro-ep-en veel materiaal pm bruggen
te bouwen buit; op (die rivier wienderj
-eenige stoombooten, waaronder een ge
pantserde, in den grond geboord.
Verder moeten de geweldige pogingen
geconstateerd zijn, welke de Duitschers.
aangewend hebben, om het Oostenriik-
sdbe leger voor een debacle te 'behoeden-,
Op verschillende punten hebben Duit
sche legercorpsen de Oostenrijkers on
dersteund. Zoo werden bij Turobin-e 36
Duitsche kanonnen buigemaakt en 5000
Duitschers gevangen genom-en.
Op andere punten van het front vi-elen
tientallen Duitsche kanonnen in handepi
der Russen. [Meerdere batterijen waren
zelfs nog niet in de gelegenheid geweest
om taan den strijjd deel "te nejm-en.
De hulp der Duitschers behoedde d-e
Oostenrijkers niet voor -een verpletteren
de nederlaag, en ido-et de sChitterendq
overwinning dier Russen nqg beter uit
schijnen."
Indien de détails van dit bericht uit
Rüss.ische bron over de vernietiging van
fhet groote Oostenrijksche leger in Gali-
rië vertrouwen verdienen, dan zal-die voor
de Donau-monarchie zoo noodlottige ge
beurtenis wellicht ook ,van invlbed zijn.
geweest op de verandering ten kwade,
die in Frankrijk in de positie der Duit
schers, is ingetreden.
In die berichten wordt n.l. gezegd,
(dat aan. (den strijd .in iGalirië op ver
schillende punten jwerd deelgenomen
door Duitsche legerafdeelingen, en niet
onduidelijk wordt te •kennen gegeven,
dat deze tuss.chenkomst van Duitsche zij-
(de toe te sohrijven uvas aan de vrees,
pen, welk een plaats het toefttell moet
innemen, dat bestemd isi om ze op te
winden en neer te lateln.
Al pratende waren de commandant en
de vlieger bij den kaapstander gekomen,
waarom reeds een kabel was- opgerold,
die in den omtrek van Hilo moest gelegd
worden, nadat het einde van den kabel,
die door de gelen was doorgesjneden,
opgevischt was.
En eindelijk, bij het zien van dien ka
bel, waarvan het andere einde 15 meters
verder in het ruim van heft schip ver
dween, kreeg de jonge Franschman een
inval, die even origineel was als mooi-'
gevonden.
Hij herinnerde zich de wijze van.ver
voer van zekere wagentjes, zooals; die
bij het mijnwezen worden gebruikt, en
die afrijden .van de hoogte, zij glijden
naar beneden, hangende aan een kabel,
die boven aan palen is beVes.tigd, en
doen door hun gewicht de l'eege wagent
jes door middel van een tweeden kabel
naar boven rijden.
Waarom zou hij niet op het achterdek
van de „Fulton'* als een sport luchtrail
den gespannen kabel kunnen benutten
en de „Katesbird" noodzaken op deze
rail voort te glijden, door haar er op te
laten rusten met een wichtje voorzien
van een diepe groef?
Eerst schudde de commandant het
hoofd bij het hooren van dit plan, maar
die daar heerschte, dat het in Galicië
op een debacle zou uitloopen. De getal
len die worden genoemd n.l. dat zich
onder de krijgsgevangenen 5000 Duit
schers bevinden en onder de veroverde
kanonen 36 ver dragende stukken, zou
den er dan op wiizen, dat het aantal
Duitschers, dat in de gelederen der Oos
tenrijkers meestreed, nog al groot wasv
en de veronderstelling ligt voor de band,
dat het onttrekken van zooveel man
schappen en materiaal aan het leger in
het Westen, heeft medegewerkt tot de
gebeurtenissen die daar plaats hadden.
De overzichtschrijver van het „Vad.'"
merkt hierbij op:
Voor het overige is het weer diep
treurig, de ontzaglijke getallen der ge
vallen slachtoffers na te gaan250.000
dooden en gewonden ,100.000 gevange
gen I. Het is een treurige tegenhanger
van de 130.000 Russen, die Hindenburg
in Masurië gevangen nam. Indien de
cijfers tenminste vertrouwen verdienen,
en gegeven de proporties der op het
Oostelijk oorlogterrein strijdende legers,
vreezen wij, dat dit inderdaad het ge
val is.
De Russisch-Duitsche gevechten.
Uit Berlijn wordt d.d. gisteren ge
s-eind
„Veldmaarschalk von Hindenburg heeft
die hem gestelde taak schitterend vol
bracht. Gedurende den geheel-en veld
tocht heeft hij niet te paard gezeten,
daar een galsteen-ziekte hem dit on'm'o-
lijk maakt. f 1
De eerste operatiejs leidde hij gedu
rende zijn reis in den- trein, de overige
van uit zijn kamer. De legerbewegingen
volgde hij per automobiel.
Militair had hij de zNvaarste taak.
De vijand was niet alleen overmachtig,
maar daarenboven van twee kanten Oosjf-
Pruisen binnengedrongen.
Ten Zuiden der Masoerische meren
stond de Nareff-armee, bestaande uit 5
legercorpsen, en 3 ca val erie-di visies.
In het Noorden stond de Wjlma-ar-
mee, bestaande uit vier legercorps-en,
twee reserve-divisies en vijf cavalieriei-
divisies, te zamen 200.000 man.
De Nareff-armee werd den 29sten
Augustus bij Tannenberg definitief ver
slagen, en verloor ihaar gehieele artilleM
rie fineer idan 560 kanonnen, terwijl
92.000 man gevangen genomen werden.
Dan viel Hindenburg de Wjilna-armee
aan, eerst den linkervleugel! en versloeg
dezen, zoodat de weg in den rug der
Russischen troepen open lag.
Rusland zag het gevaar in, en liet de
Grodnoreserve aanrukken, welke echter
bij Lick verslagen werd, voor zij zich bij
de hoofdmacht konden aansluiten.
Nu werd de aanval op de WUlna-armee
hervat, die 150 kannonnen en meer dan
30.000 gevangenen verloor.
Twee armees "hadden aldujs bijna haar
geheele artilHerie .verloren.
Dieze groote militaire prestaties zijn
op een front van ruim TOO ICM. door
de fabelachtige Duitsche ijlmarschen voll-
toen de ingenieur begon te spreken over
de katrol, hield de kapitein op met roo-
ken, wat b'ij hem het kenteeiken was van
een groote oplettendheid.
Hij liet dadelijk den opzichter-mecani
cien roepen.
Pinter, zeide hij tot hem, luister
eens naar sir Rjmbaut Ge moet me eens
zeggen ,of hij ,u evenzeer overtuigt als
mij. Die Franschen hebben iet% over-
redends in hun s>tem, waaraan men niet
kan weerstaan, en ik verwonder mij er
niet over, dat- de beroemdste onder hen
eens verklaard heeft, dat het woord im
possible (onmogelijk) geen Fransch was.
Maar thans, commandant, Zeide
Maurice Rimbaut op levendigen toon,
moet men het onmogelijke zelfs beproe
ven, denk daar wel aan. Bedenk ook, dat
wij reeds twee uur verloren hebben. En
de jonge ingenieur zette zijn] plan
uiteen.
Het zou eenvoudig zijn om onder 't
Schuitje tiusschen de twee /steunijzers voor
het voortglijden der aëroplaan een ka
trol aan te brengen, die het geheele
gewicht van het toestel zou dragen tot
op het oogenblik, waarop de verkregen
snelheid dit gewicht zou opheffen.
Van den anderen kant zou een takel,
die aan den grooten mast was bevestigd,
de „Katesbird" in evenwicht houden, tot
het commando „alles los" werd gegeven.
Door den kabel volgens een zekere
voerd. De Duitsche infanterie legde in
vier achtereenvolgende [dagen 150 K.M.
af. Zoo iets is jn de oorlogsgeschiedenusi
nog nooit voorgekomen.
Hinderburg versloeg te zamen ^Rus
sische legerkorpsen en 8 cavalerie-divi-
siqs, ongveer een vierde gedeelte van het
geheele Russische veldleger.
Niettegenstaande deze onloochenbare
feiten hield de Engelsche en "Fransche
pers vol, dat het Russische leger voor
Koningsbergen stond.
Een feit is, dat transporten Russische
krijgsgevangenen door Koningsbergen
gevoerd zijn. Maar geen enkele gewa
pende Russische soldaat staat nog op
Duitschen bodem/'
Het succes, van het Duitsche 'leger
in Oost-Pruisen sdhijnt den tegenslag
die het Oostenrijksche leger versterkst
met Duitsche troepen, in Galicië lijdt, te
evenaren.
Belgische actie.
Over Maastricht seint een correspon
dent van het „HblcL":
Is reeds, uit de aanvallen op Leuven
en Thienen gebleken^ dat de Belgen niet
stil zitten, nog duidelijker blijkt dit uit
de omstandigheid, dat binnenkort een
ernstige poging verwacht wordt om Luik
te hernemen. Generaal Bertrand schijht
alles in het werk te willen s,tellen om
zich van Luik meester te maken.
Geruchten gaan, dat zelfs door het
Duitsche gouvernement aan de iuiwoiners
van Luik is aangezegd, de s.tad te ver
laten en als juist mag aangenomen wor
den, dat de Belgische officieren aan hun
familie te (Luik ihebben Jaten weten, dat
het raadzaam zou zijn uit de stad te
vertrekken.
Afgescheiden van de vraag, of het den
Belgen gelukken zal', Luik te hernemen,
staat het toch wel vasff, dat zij het er
op toeleggen, de verbinding tusschen
Aken en het front van de Diuitsche troe
pen te verbreken.
De stemming onder de Duitschers in
die verbindingslinie is. zeer geprikkeld
en iedere reiziger wordt nauwkeurig ge
fouilleerd en aan een verhoor onder
worpen.
De passagiers op 3e booten tusschen
Luik en Maastricht worden s,treng aan
den ][ijv-e onderzocht, en de „Etappen-
Komimanturen tuss,chen Aken1 en Brussel
leggen -een buitengewonen achterdocht
aan den dag.
In ieder geval zijn tfeZer dagen aller-^
lei gebeurtelijkheden te verwachten op
de groote Duitsche verbindingsjinie door
België.
Kard naai Mercier.
Kardinaal Mercier is Maandagmiddag
om half zeven uit Harwich te Antwerpen
aangekomen. D,e kardinaal was zicht
baar bewogen toen hij zich weer op
Belgischen bodem bevond. Juist toen hij
in zijn rijtuig wilde stappen, zag hij
een groep vluchtelingen, die op den dok
ter wachten. Dadelijk ging hij met open
armien naar ze toe en troostte ze en
stelde ze gerus,t: „Ik kom van Londen",
helling naar omlaag te laten loopen', o'm'
het gang maken te vergemakkelijken, zou
steunijzers van het toestal zal bevestigd
was, zeker opstijgen, meende de inge
nieur.
Men had nauwelijks tien meters' ruim
te, omdat men rekening moest houden
met den staart van de „Katesjbird", die,
daar hij ook over de kabel gleed, 6 me
ters van de beschikbare lengte in beslag
nam.
Toen de ingenieur geëindigd had, zei
de de mecanicien, een nog jonge man
met levendige en verstandige oogen
Dat is allemaal' heel goed mogelijk.
Ik heb katrollen van allerlei soortik
zal er een uitkiezen, waarvan de .groef
overeenkomt Imiet de diktq-jvan den kabel
ik zal dadelijk vier ijzeren kromstangen
laten smeden, waarmee de katrol aan de
steuinijzers van fhet toestel zal bevestigd
worden. Ze zullen er binimenj twee uur
aan vastgesimeed zijn.
Ik denk, zeide de commandant, dat
de vliegkunst zich mettertijd van al deze
ingewikkelde hulpmiddelen voor de op
stijging zal ontdoen en dat zij zal komen
tot de opstijging op de plaats, zelf, zon
der eerst gang te moeten maken, even
als somtnige vogels, die beginnen tel'oo-
pen en met de vleugels te sj'aan, voordat
ze op kunnen vliegen.
(Wordt vervolgd).