binnenland.
Nederland en de
Oorlog.
hS iéh.lé erSJ°ntsl'agen omdat bij
uit btad en Uni^evin^.
Op deze voorwaarden heeft de Dult-
sche legeroverh-id ons belooSd, dat er
niet meer zal gebrand noch geroofd
worden en dat de bevolking niet meer
«al bedreigd noch belaitlgd worden.
Wij «i/n met alle «org be«ig om van
nu af de gemeentediensten te herstellen.
I 'e politie, de burgerlijks? atarnl ett de
dienst van liet «tadswater stuiten tsnspoe»
dlgate heringericht worden.
De politiedienst zal binst den dag ge
daan worden door loenige vrijwilligers
die een armband dragen me't de kleuren
der stad en een Indentlteitakaart, beide
rechtmatig gestempeld. <De mannen van
goeden wil, die dezen dienst willen waar
nemen, worden dringend verzocht van
daag nog om 4 uur 's namiddags op het
stadhuis te komen.
De aangewezen burgemeester,
A. NERINEX.
Het comité jler burgers: dr. Borne,
pater Ciaes, dr. .P. Debaisieux, dr. Deco-
ninck, Ch. de la Vallée Poussin, mgr.
Deploige, P. Helleputte, S. Thiery, dr.
Tets, L. Verhelst, V. Vingeroedt.
Leuven, den 1 September 1914.
Het Walenland.
Aan een brief van een pater CapucIJn
wordt !n de „Mabd." het volgende ont
leend
Heel Walenland Is uitgebrand en uit
gemoord, 't Is wel opmerkelijk, dat juist
de meest goddelooze streken het meest
verwoest zijn. Visé heeft opgehouden te
bestaan, maar in Visé werd de Zondag
ontheiligd en werden de zeden vertrapt.
Eens was een troep mengchen uit Visé
voor ons klooster de Internationale ko
men zingen, terwijl zij nu in datzelfde
klooster bun leven zochten te redden.
Te midden van al die verwoesting ligt
de parochie Rémi rustig en ongedeerd en
oefent de pastoor vrijelijk"zijn bediening
Uit
Hoe bedorven het Walenland is, blijkt
wel uit het feit, dat het dorpje Lanave
juist over de Maas, een der bes,te plaat
sen is, terwijl er toch 'n veertigtal nonL
paschanten (die den Paaschplicht niet
vervuilen) zijn en de mensdien lang niet
allen 's Zondags naar de kerk komen.
Dat heb ik persoonlijk ondervonden.
Als men bij Eysden de Maas, over
steekt, en dan nog een kwartiertje langs
de rivier loopt, koint men in bet dorpje
Lanaye (in t Hollandsdh: Ternayen).
Daar heb ik verleden Zaterdag en 'Zon.
dag dienst gedaan. De pastoor is; ge
vlucht, omdat de Duitscliers hem zoch
ten. Nu kwam onze goede pastoor aan
Pater Gardinaan vragen om assistentie.
Pater Garcfiaan gaf natuurlijk geen Fran,
schen pater en kwam dus bij mij terecht.
Na wat over en weer praten met den
pastoor nam ik het aan. Zaterdagmorgen
heb ik geloopen wat ik kon om een
paspoort te bemachtigen, wat zeer moei
lijk ging. Enfin 't luktet Om' drie uur
Zaterdagmiddag stapte ik het bootje in
om de Maas over te steken en na eed
goed kwartier was ik in Lanaye. Eerst
punaisde ik tegen de kerkdeur de orde
der diensten, en daar er vooralsnog geen
Duitsdie snor te bekennen viel, liet ik
om 4 uur de klok luiden ,ten teeken,
dat er in Lanaye een priester was, die
zou bicchthooren voor wie wilde. In 't
geheel kwamen tien zegge tien men-
i-chen opdagen, één oude man, 7 vrou.
wen en 2 kinderen. Alles biechtte in
liet Franscb. Na een anderhalf uur in een
leege kerk te hebben gezeten (er was
geen Ons Heer) ging ik op de pastorie
mijn souper gebruiken, dat de meid, de
zuster van den pastoor, voor mij gereed
had gemaakt. Daar alles zoo goed afliep,
ging ik met een gerust hart naar bed.
Den anderen morgen om 7 uur stille
H. Mis, waaronder ik een 20-tal hos
ties consacreerde en de H. Communie
Uitreikte. Na die H'. Mis ging ik mijn
dankzegging doen in de kerk en daarna
mijn officie bidden. Zoo zat ik moe
derziel alleen in de kerk te bidden, toen
ik opeens wild de kerkdeur hoorde
opengooien, zware stappen op den kerk
vloer bonken, terwijl een levendig gei.
sprek de kerkelijke stilte ontheiligde!
Ik kijk om en daar zie ik me warempel
twee Duitsche, echte Duitsche solda
ten achter me. Een schok voer me door
de leden, maar ik was me zelf volkc^
men meester en uiterlijk heel kalm. Ik
groette vriendelijk en deed alsof ik door
ging met bidden.
Ieder oogenblik verwachtte ik, dat een
harde slag van een soldatenhand op mijn
schouder mij tot de werkelijkheid zou
brengen. Doch niets daarvan. Na en
kele minuten hoorde ik ze weggaan. 't
Was weer doodstil in de kerk, en ik
kon verder mijn brevier afbidden. Om
negen uur las ik een tweede H. Mis,
waaronder ik de menschen liet zingen.'
Lat geeft wat animo want warempel,
die twee zelfde soldaten waren weer
lil de kerk en hebben de geheele H. Mis
bijgewoond. Daarna zijn ze vertrokken'.
Kwamen ze den pastoor zoeken? 'k
Weet er niets van. 's "Middag* heb ik
nog een soldaat op de fïiets zien pasL
seeren. Dat was alles, 's Middags om
half drie heb ik lof gedaan zonder H..
sacrament daar ik de overgebleven H.
- pecien in de laatste H. Mis genuttigd
had. Er werden enkele liedjes gezongen,
de koster bad het rozenhoedje in liet
Fransch voor en last not lea-It ging ik,
°lgcns Belgisch gebruik, met den wi\-
waterkwast door de kerk. Om half vier
ben ik weer heelhuids vertrokken. Dei-
kei ijk ga ik Vrijdag en Zondag weer te
rug. Nu zou men verwachten, dat de kerk
vol zou zijn.' Neen, onder de H. Missen
was de kerk maar matig bezet, zoodat
er zeker veridhe'idenen niet naar ,de H,
Mli zljh gewent, Ook werd er nog el
gewerkt, wat ml) pijnlijk aandeed,"
Tot wever het »elififv«n van mijn
vriend,
(kmcnit'ie Oorlogsberichten.
Een Dultieli» Hydroplane
tot zinken gebracht Een En-
gelsdhe onderzeeër kwam' te Harwich
aan met een Duitscjb luitenant en een
mecanicien. Zij werden op de Noord
zee gevangen genomen, waar zij wer
den aangetroffen terwijl zij zich hacf-
den vastgeklemd aan een 'hydroplane.
Na de bommen er uit te hebben gena.
men, bracht de onderzeeër het water
vliegtuig tot zinken.
Duitsche torpedojagers be
schadigd? Het persbureau te Lon
den deelt mede, dat volgens geloofwaar
dige berichten zeven Duitsche torpedo
jagers niet averij te Kiel zijn aangekoi-
men en dat eenige andere zouden ge
zonken zijn in de nabijheid van het Kai,-
ser Wilhelm-Kanaal.
Kerksieraden gered. De
„Limburger Koerier" meldt het Volgen
de; Met speciale machtiging van Fret-
licrr von der Qoltz, Dultsch gouverneur-
generaal van bezet-Belglë, was het twee
leden van het Oudheidkundig genoot
schap in Limburg, den weleerw. lieer
M. Rutten en den heer Vj. Schols, bei
den te Maastricht, toegestaan om te
Visé de aan de kerk toebehoorende „der
Pliinderung preisgegebenen wertvoilen
Kirchengerate" in bewaring te nemen en
voorloopig naar Holland te brengen, om
na wederintreden van geordende toestan1
den deze aan de kerk te kunnen terugi-
geven.
De heeren mochten er jn slagen een
groot aantal kerkgewaden, papieren, be
scheiden, akten, een pateen, relieken,
eenig koperwerk enz. in veiligheid te
brengen.
Ben karakterschets van
Z. II. Paus Benedlctus XV.
,W;ij lezen in de „Tjjd" de volgende
karakterschets van den nieuwen Paus.
De nieuwe Paus Giacomo delta Chiesa
is een Genuees van geboorte en opvoe
ding. Toen ik onlangs Jiet fraaie stadhuis
te Genua bezocht, zag ik daar in de
eerezaal een witmarmeren buste, die ik
als de beeltenis van Mgr. 'della Chiesa
herkende. Ik vroeg den stadhuisbode, die
mij als gids vergezelde: „Hoe komt Mgr.
della Chiesa hier te staan De man ant*
woordde met verwondering en trotsche
voldoening: „W.eet u dan niet, dat Mgr.
della Gjhiesa een echte Genuees is?"
Hij is wel klein, maar hij behoort tot die
groote mannen, die onze stad zoo talrijk
heeft voortgebracht".
Inderdaad' leende ik Mgr. dlella Chiesa
als Hein jen tenger van gestatte, maar
tevens wist ik, dat daarin huist een groote
en machtige geest. Zoo dikwijls ik hem
Oip het Vaticaan heb ontmoet, kwam ik
onder den indruk zijner donkere, als kar
bonkels achter fijne briltegiazen flikke
rende oogen, die u zoo doordringend
aanstaren, alsof het X-stralen zijn. Al
gemeen werd te Rome, foen hij nog on
derstaatssecretaris ,was, zijf.r diplomatieke
bekwaamheid hoog geroemd. Eenparig
heette Mgr. dlella Chiesa de rechterband
van kardinaal Rampolla, zijn onmiddel-
lijken chef en na diens aftreden als staats,
secretaris bleef hij onder de beste werk
krachten der staatsseoretarie gelden, met
(tvien zoowel leeken ais geestelijken steedh
zeer gaarne te doen hadden. Want hij
verstond meesterlijk de kunst, om mét
even groote minzaamheid als .vaardigheid
zaken af te doen.
In 1907 werd Mgr. (della 'Ghiesa be
vorderd tot aartsbisschop van Bologna.
Reeds toen werd hem 'door vélen de
kardinaalshoed toegedacht. Er kon geen
Consistorie meer in uitzicht worden ge
steld, of onder de vermoedelijke candida-
ten voor het purper stond Mgr. della,
Chiesa bovenaan, totdat bij het laatste
Consistorie van Mei j.L hem in werke
lijkheid deze eer te beurt viel.
Zij was onbetwistbaar ruimschoots ver
diend en werd door (te „communis opi
nio" warm toegejuicht te Rome. Want
daar Jiad Mgr. d'e'la Chiesa veel trouwe
vrienden en vereerders achtergelaten. Niet
alleen bij Kardinalen ten jiooge prélaten,
zooals bijv. Kardinaal Rampolla, den
z w ij g e r 'bij uitn emendji'eid, die echter
aan Mgr. della Chiesa gaarne zijn volle
vertrouwen schonk; niet slechts bij tal
van voorname leden van het pauselijk
Hof, met wie hij jarenlang ais onder
staatssecretaris in geregelde betrekking
stond. Doch ook bij jde dienstdoende
geestelijkheid van Rome, die voor 'de uit
oefening der zielzorg steeds kon rekenen
op den wijzen raad en de krachtige hulp
van Mgr. della Chiesa- Viel ier een nieuw
werk van godsvrucht of naastenliefde op
te richten,'moest een kwijnend liefdewerk
worden ondersteund, diende ergens de
katholiek-sociale actie bevorderd te wor
den, Mgr. della Chiesa "bleef met zijn
moreelen en geldeüjken steun nooit ach
ter. Hij nam gretig iedere gelegenheid
te baat, om zijn brandenden zielenijver
metterdaad te toonen. Hoezeer ook met
ambtelijke bez'ghieden overladen, hij wil
de en kon altoos nog „payer de sa per-
so-ne" (rijn .persoon geven.)
Als aarttb'ssdhop van Bologna won
de voorb-eldige .herde- spoedig aller har
ten. Enkele jaren geleden hoorde men,
dat de paarden van het aartsbisschoppe
lijk rijtuig iop hot waren gegaan en dat
Monseigneur zelf lichameb^Tetse? had
gekregen. De geheele stad Urn to r£
Gelukkig blwk, jbtt Mar, „wht.
sdhattiBlttg van smm af geen brteeke-
Hls had eHdetgaan, tiet wwf toeH w
oeio# «la (kinderen op een feestdag, voer
het behoud ,vau den beminden AÏrt.bl
•chop, die pp het balkon van zijn palels
■ovatfes Vlrschi'n€n' <>m geestdriftige
vang" tedueTnetoSen
Mgr. della Chiesa was te Bolozna een
krachtig bevorderaar (der kerkelijke tucht
en der (katholieke pers. Voor de onlei-
ding zijner seminaristen d oer hij ruste
lociato'fctte4 V0"™anne" der kathclek-
iéde? noeéi8 P hem S^me.
er g°«i werk kon men zich hi!
voorbaat van zijn vaderlijken steS
Het gÜlg vera-1cerd houden
BolonnV" dagb,ad «L'Awenire di
ectomoLr g^0Ot zlj7,e bijzondere en
edelmoedige bescherming.
Fjoezeer dejnieuwe Paus aan ziin aark
bisdom gehecht „s, blijkt wel duidelijk
d c t unsnxv'wen(h!iZiCh k°ose n
ai et us XV. .Want de vorige Paus van
df i ötnfdtotus XIV, was kat-
£n '"Jü H1, aartsbisschop van
Bologna. Naar men weet, d'e grootste
kenner van jhet kerkelijk recht; te Bo-
mfnd tZ°° 'popuJair en bemind als nie-
mandte voren wiens voorafgaande faam
een wereldfaam nog- werd over.
nadat ^ij den StoeI vaJ1 Petrus
01 ilien 6®durende achttien
mocht (1740 1758) bezetten
Dat ook aan Paus Ben'edictus XV, door
dhri^ goedheid, pen niet minderiang-
weggelegdregeering^j
De nieuwe Staatssecretaris van
Zijne Heiligheid.
heSnLH?'iffhIid Paus Dtenedictus XV
Dom 1 J" Staatssecretaris benoemd
K.M!ni"Kardi»aal Ferrata.
door Z H s ,01?"!00 Ferrata' nu
is wefd i aMtSSecretaris benoemd
n h-, Maart 1847 te Gradoli
in het diocees Montefiascone geboren.
Op tien,ar,gen leeftijd kwam hij in het
n l860nC„°"egHe 'e 2^ vanwaar
in 1860, ma de verdrijving der Jezuïe
ten, naar het bisschoppelijk college te
Orvieto overging. Zoowel hier, akHte?
hi umversit*t te Rome 'schitterde
wélke a1v?rKZI'ne b^gewone talenten,
elke aler bewondering afdwongen. Bin-
nen twee jaar tijds behaalde hij de titels
7em°sZ m de b6ide ^inenin
LI" ?etiaar ,87? wetd hij door Piui IX
ke?kemk?°ngrd2'.atie V00r buitengewone
kerkelijke aangelegenheden toegevoegd -
d™ kerice^" iei<ling Van M-?r' Ozacki in
r>n il J di.P'omatie te bekwamen,
n» j •'lU11 879 schonk Leo XIII
e!hden 5 el van geheim kamerheer,
*1™ ,bem tot audifeur van Mgr.
rondt' went nMr PargS g6"
nlt,i8C!,teree!,voIgens vors dillen de di-
KI"1 Van groot be'ang ver-
tot aartilf l"' irerd hij' den 2en AP"!
aartsb,sfchop van Thessaloniki ge-
zonden nUntiuS naar |e-
tA,Na Z'J" terugkeer to Rome, werd hij
tot secretaris van de Congregatie van
benoe"md V°tne fceTl?elii:ke Aangelegenheden
tr pfr'i h'J 1891 alS
naar Parijs gezonden werd.
Den 22en Juni 1396 werd hit totkar-
«"Prisca1061™1 met de btelkerk van de
Als nuntius in België slaafde hit er
ui den invloed weder te herstellen welke
der diplomatieke be
trekkingen tusschen den H. Stoel en de
de noli™r'oren gegaan was. Hij wist
de politieke hartstochten te beheerschen
en de rust te herstellen. Toen hij Beleië
een érti^td de,Katholialce Partij wederom
een schitterende positie verk-egen.
Kardinaal Ferrata behoorde tot de H
Congregaties van het concilie, der af-
kerkelihé» 'en van de buitengewone
vénslii? aange'®jen h edent sew ijl hij te-
voor h V3S van e Pautelijke commissie
voor ide vereemging ger afgescheiden ken-
Na de hervorming der Romeinsche
Congregates werd kardinaal Ferrata rre-
tect van de Congregahe der H. Sacra-
le^!»n'k' t ^°ng 'aar was b'ï pauselijk
te„aat bij 'het Eucharistisch congres op
Eenige bijzonderheden.
Bij de stemming van Donderdagmor
gen werden op Kardinaal dJeüa Chiesa
55 stemmen uitgebracht, zoodat diens
vericiezing nagenoeg unaniem was.
De „Messagero" zegt, dat Üe nieuwe
Paus behalve bij ide benoeming van Mgr.
'Parolin, neef van Pius X zg., tot kanun
nik van (St. Pieter ook op andere wijze
aan familieleden van den overleden Op
perpriester gedacht (heeft.
Zoo heeft jZijne Heiligheid bepaald,
dat een Ihooger pensioen aan de overle
vende zusters Van Paus Pius X z g. zal
toegekend worden, dan Deze zelf ge
vraagd had, opdat zij met "hun broeder
te Rome (kunnen bli'ven.
Het „Corriere id'Ihl a"' zegt dit d'e
nieuwe Paus fwenscht, dat zijn kroning
morgen in de Sixtivnsche k pel zal plaats
hebben zonder buitengewoon praalver
toon, met bet oog ojp de ernstige tijden
die mien |doormaakt.
De Paus (heeft ook bepaald dat den
Siten dezer, |op iden feestdag van Maria
tteböörte, m\ eefliiitèrle zal gehouden
wofdsn, waarin dë kafdinaalfhüêfcten lul
len worden uitgereikt aan de kardinalen
Piffl, Oernodi, ien Ouiaaaola, die door
Paiu» Plus (X In het jongste eoitaUtoniiê
van Mei kardinaal gecreëerd zijn.
üistermorgen ontving de Paus zijn
broeder den vioe-admiraal Giovanni della
Ghiesa, die eergisteravond uit Pegli was
aangekomen, gedurende langen tijd in
particuliere audiëntie.
Daarna begaf Hij zich naar zijn par
ticuliere vertrekken, en vandaar, geës
corteerd door |de Zwitsersche garde, en
voorafgegaan door Ids edel wacht en ge
volgd door (het geheele pauselijke hof,
naar de Sixtijnsche kapel.
Daar wend ieen plechtige H. Mis van
dankzegging voor jde keuze van den nieu
wen Paus opgedragen. Alle kardinalen
die in Rome waren, woonden deze ont
roerende plechtigheid bij.
De zangers Van de Sixtijnsdhe kapel
voerden, onder leiding van maestro Pe-
'•osi, een plechtig Te De urn uit.
Het wapen ivan den Paus heeft den
vorm van een Malta-Kruis. De Paus be
hoorde 'tot de Maltezer riddel's.
Dank der Bcl'g-en.
ii °e .B«,gische Minister van Buiten*
Undsdhe Zaken heeft in verband met
een rapport van den Belgischen' gezant'.
sdhapsraad te 's-Oravenhage; Prince de
Lign-e, omtrent diens bezoek aan de in
Limburg verpleegde uitgeweken Belgi.
sdhe gezinnen, den Belgischen gezant te
s Oravenihage opgedragen aan onze Re-
hfflTni ge™*ns va" groote dank
baarheid der Belgische Regeering over
te brengen voor de hulp en sympathie
die de Belgische onderdanen in zoo rui-
ondervindem Neder,,aads<* grondgebied
Werkverschaffing.
In verband met eene circulaire van-
rga de.n Nederlandsdhen Bond voor
verschaffing gericht aan de gemeente-
polder- en watersdhapb'esturen en aan
particuliere ontginners en landbouwers
en waarin aangedrongen wordt op het
cU'Jh'oerer! van verschillende werk
zaamheden, als verbetering en aanleg
3?" „TOet; en rijVielpaden, ontginning
gronden, draineeren, grond
verbetering, inpoldering enz., heeft het
bestuurvanhet Nederlandsch Landbouw-
Comité aan de btesturen der landbouw1-
déée?ngw£fn'i ""\aafsdhappijen en "bon
den in Nederland een schrijven gezon
den waarin de aandadht op die circu
laires wordt gevestigd en ,een dringend
verzoek wordt gedaan op de medewer
king van die besturen om' die circulaire
gf"'cht aan particuliere onri
ginners en landbouwers,'te brengenIbtnJder
het oog van allen die geacht worden te
kunnen medewerken aan een goed ge-
organiseerde werkverschaffing op het
platteland, overal waar die maar eenigs-
zins mogelijk zal blijken te zijn.
tw in'gܣ ,l,d Ieleden werd reeds door
het Landbouw-Comité aan de besturen
der landbouwvereenigingen ,-maatschap-
P'J," en -bonden het voorstel gedaan
tot OpriChtinig van provinciale en plaatse
lijke bemiddelings-bureaux, welke ten
de5f nuttig kunnen werkzaam- zijn. In
hf,d Provincies en plaatsen zijn zulke
bureaux reeds opgericht. In andere zijn
zij in wording. j'
li. "^dS iS gebl'eken dat hier en daar
landbouwers zich ontdeden van arbeids-
krachten zonder dat daarvoor gegronde
redenen waren aan te voeren. Elders
uéJ Van oogst &raf's hulp
werd aangenomen van leerlingen van
scholen uit naburige steden en anderen
waardoor arbeidersgezinnen reeds nu
m groote moeilijkheden geraakten
^f0^1 bet een als het ander zegt
hei 'Landbouw-Comité moet ten sCrengste
worden afgekeurd.
"etMco™té wijst voorts op de weni-
sChelijkleid om reeds nu voorbereidende
maatrege.ene te nemen «n niet te wach*
ten tot de nood aan den man gekomen
is. Het meent te mogen verwachten dat
if^°ners Van het Platteland zich
wellicht op enkele uitzonderingen na
m den aanstaanden winter zullen kunnen
redden mits werkgever en arbeider elkan-
der de hand reiken en samenwerken om
het spook der werkelbosheid, dat hier
en daar dreigend voor hen staat, te ver
drijven.
So 1 d ij ve r.htoo g i.n g.
Bij Kon. besluit is bepaald, dat te
rekenen van Aug. jl. gedurende 'den
tijd, dat de dienstplichtigen buitenge
woon onder de wapenen zijn, een bui-
tengewonesoldijverhooging kan worden
toegekend ten bedrage van f 0.50 voor
een soldaat (vrijwilliger of dienstplich-'
tige) voor eiken dag, dat hij belast is
met de werkzaamheden van schoen-
kieer- of zadelmaker bij een van de
onderdeden van de korpsen der land--
m-icht, en fa 35 voor een soldaat (vrii-
w'Lijer of dienstplichtige), die bij vo-
renbedoelde werkzaamheden tot huln
is aangewezen. 1
Eerste Kamer.
Gisteren zijti 'de drie noodwetten, (uit
breiding der amnestie-bepalingen, surse-
anct-wetfe en b'euifwet) deor de Eerste
De papenhaat In den 'orlog,
De „Tijd'' stelt naaf aanleiding van
bet fêlt, dat In België wat men noenrj
bet oorlogsrecht door den biiuicridrin-
genden vijand op bijzondere wijze wordt
uitgeoefend aan geestelijken, de vraag,
of niet een tamelijk deel der Duitsche
troepen, aan de tudht der officieren ont.
snapt, gedreven wordt door een bepaalL
den papenhaat.
Niet alleen worden bisschoppen als,
Mgr. Rutten en Mgr. Heylen, kanunni.
ken, abten, dekens en pastoors ker-,
kelijke gezagdragers dus, die verder dan
burgerlijke autoriteiten afstaan van de
oorlogspractijk! het eerst van alle bur.
gers als gijzelaars, in hechtenis genomen
en in onmiddellijk levensgevaar ge.
bracht; maar ook worden in opmerke
lijk getal religieuzen gefusileerd, gemar.
teld en aan de beleedigingen overgele
verd van een fanatieken haat door solda-
tenplebs dat een eerlijik leger onteert,
Nu ook Nederlandsdhe priestefsi in Bel.
gië vertoevend, aan infame b'ehandeliii.
gen blijken blootgesteld, vestigen wij
de bijzondere uandadit der regeering op
deze schandelijke gedragingen.
LEIDEN, 5 September.
Verhaal van een uit Leuven
gevlucliten priester.
Wij hebben gisteren een gesprek ge
had met een der vijf Hollandsche pa
ters Conventueelen, die uit Leuven zijn
gevlucht, n.l. den Zeereerw. Pater Rafael
Sanders, die op het oogenblik bij zijn
familie alhier vertoeft.
Z.Eerw. was nog vermoeid en over
spannen van de vele ontberingen en ang
sten, die hij van Dinsdag 25 Augustus
tot den daaropvolgenden Zondag, waar
op het gezelschap in het Hollandschje
klooster te Urmond aankwam, heeft
doorstaan.
Op den avond van Dinsdag den 25en
Augustus hoorden de paters veel lawaai
en rumoer op straat, en toen zij van uit
hun klooster naar buiten keken, zagen
zij eenige groote gebouwen, niet ver van,
het klooster verwijderd, in brand staan.
„Denkt u dat de Leuvenaars van uit
hun huizen op de Duitschers hebben ge
schoten?" vroegen wij.
„Volgens mijne meening hebben zij
dat niet gedaan", antwoordde die pater
ons. „Ik denk, dat uit Mechelen terugge
keerde Duitsche troepen zich hebben ver
gist en hun landgenooten hebben bescho
ten. Zeker is het althans, dat èn de bur
gerlijke overheid, èn de geestelijken de
menschen herhaaldelijk met klem en na
druk hebben aangemaand, geen enkele
vijandelijke daad tegenover de Duitsche
troepen te stellen. Ook de geestelijken
en toch beschouwen vele Duitsche sol
daten en ook enkele Duitsche officieren
de priesters als oproermakers en on
ruststokers, en hebben dezen veel grie
vends en smartelijks te verduren, zooals
u ook uit de volgende bijzonderheden zal
blijken."
Na een angstigen nacht bemerkten de
paters Woensdagmorgen dat een huis,
onmiddellijk grenzende aan 't klooster,
in brand stond, 't Werd hun toen te
benauwd. Twee der Hollandsche paters
besloten aan den Duitschen commandant
een paspoort te gaan vragen, mede voor
drie andere Hollandsche paters. Be
reidwillig werd aan het verzoek voldaan.
Omdat zij Nederlanders waren, mochten
zij vertrekken, den weg werd hun aange
wezen langs Thienen,, St. Truien, Hasselt
Maaseyck, Roermond. Van Leuven tot
Maaseyck is, volgens den spoorgids, 100
K.M. Alles moest te voet worden afge
legd. Van Leuven tot Thienen 18 K.M.
moesten zij met opgeheven armen
loopen. Bij het station te Leuven hadden
zij eerst een smadelijke bejegening te
verduren van den Duitschen gouv.-gene
raal von der Goltz, die hun spionnage
verweet. De weg van Leuven naar Thie
nen was een en al verwoesting. Overal
brandende huizen en vernielde landerij
en. Verschillende malen werden de pa
ters door de voorbijtrekkende troepen
staande gehouden en onder spol en hoon
werden dan hunne kleeren en valiezen
onderzocht. Bij een dergelijke visitatie
aan het station te Leuven had men hun
het geld, dat zij bij zich hadden, ontno
men. Halverwege tusschen Leuven en
Thienen moesten zij anderhalf uur in een
stal blijven te midden van half dronken
soldaten en werden daar aan den lijve on
derzocht. De officier gelastte hun toen
met de eerstvolgende colonne soldaten
weer terug te gaan naar Leuven. Zij
moesten vandaar maar met een trein zien
te vertrekken,want hij vertrouwde't niet,,
dat zulke spionnen te voet door het land
gingen. Zoo geschiedde dan ook. Toen
zij dicht bij Leuven waren genaderd,
stond daar een officier met een auto. De^
ze was zeer vriendelijk. Hij riep ons bij
zich en vroeg ons de reden van onzen,
terugkeer. Toen zij hem alles hadden uit
gelegd en hij hunnen vrijbrief had ge
zien, schreef hij daarop eenige woorden
en teekende: Graaf von Zeppelin. .,Nu.
zul'en ze u wel doorlaten", zeide hij;
Toen de paters weer bij den stal
waren gekomen, kwam 'de soldaat, die
