DE VLIEGMACHINE.
I'UITEnjLAND.
De Oorlog.
52 Jaargang.
No. 489
5)e Scictache Sou/to/nt
Bureau OUDE SINGEL 84, UEIDEIM,
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dao, uitgezonderd zon- en feestdagen
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week
ƒ1.10 per kwartaai; bij onze agenten 10 cent per week, 1 30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer H rent
Ingezonden medcdeellngen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent met gratb
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangebodei
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, Iedere regel .er 10 cent.
Niet meer noodlg.
Wanneer men leest of leert van de
weinig zachtaardige wijlxe, waarop lm
vroeger eeuwen de mienschen elkaar
speciaal 'bij rechtspleging plachten te
behandelen, wend nog wied eens als
excu/us aangevoerdl: „Andere tijdien ande
re zeden".
Deze Vergoelijking is echter niet meer
noodig, (want wèl hebben we nu andere
tijden, 'mlaar de gruwelijke, menschont-
arende feiten, waartoe de oorlog zoo
vlok nabij ons aanleiding geeft, wijzen
'alles behalve op andere zeden.
't Zal nuttig wezen, die feiten ter
dege in documenten vast te leggen om
ieder den mond te snoeren, die nog
durft smalen op de duistere middel
eeuwen.
In vrede zijn de tijden thans reeds
veel beter, dank zij den Christelijk en zuur
desem, welke de samenleving doordrong.
Waar men echter de Christelijke begin,
selen met voeten treedt en waar ge
schiedt zulks erger dan bij menschen-
slachting daar keert de oude bar-
baarschheid terug.
Laten we op al deze dingen ernstig
letten.
V Uitstekend.
Met ingenomenheid hebben we ge
lezen, dat den militairen in de huidige
omstandigheden niet alleen vrij Vervoer
wordt verschaft alls zij af en toe met
verlof gaan, 'maar dat zij ook Vrijdom
van port genieten.
Uitstekend. Wat in die richting ge
daan kan worden (mag niet worden nage
laten, want zoo iemand dan hebben de
duizenden, die thans onder de wapenen
zijn, zich opofferingen te getroosten.
Wje behoeven hierover niet uit te wij
den, want er is wel haast niemand, die
niet minstens onder zijn kennissen een
militair kent gezwegen Van de velen,
die er onder hun naaste betrekkingen
tellen. En deze allen weten wat het be-
teekent: plotseling onder de wapenen te
worden geroepen en er te moeten blij-
Ven. Ongerief en last zijn 'groot, ni'et al
leen voor de manschappen zelf maar
ook voor wie (zij achterlieten en voor hun
zaken. I
De reden, waarom "wij op een en pnder
nog eens wijzen is deze: naar mate de
mobilisatie langer duurt, went het groo-
te publiek aan "x 'gezicht der troepenbe
wegingen, wat allicht zou kunnen leiden
tot onderschatting der bezwaren, welke
de troepen ondervinden.
Laten we daarom dit bedenken: hoe
langer de mobilisatie duurt, hoe zwaar
der ocl: die bezwaren gaan drukken;
Zeker: niet voor allen. Dank zij de Ver-
Igoektin'gfen, weikei 't [Rijk verstrekt, [wordt
,voor velen een noodtoestand voorkomen
en kunnen anderen 't wel uitzingen.
Maar zelfs voor laatstbedoeliden blijft
bestaan, dat; zij vaak Verre zijn van de
hunnen en him zaken niet kunnen be
hartigen.
I Moge mien daarom niet versagen in
't Veraangenamen van Ihet leven (der troe-
^FEUILLETON.
61)
Waren het werklieden, die behoorden
tot een van de talrijke plantages, die
de vulkanen van de groote eilanden met
groen omzoomen?
Gf \varen het matrozen, uitgezonden
door kien Japanschen torpedovernieler?
Hij kon deze beide vragen niet be
antwoorden.
Maurice Rimbaut herinnerde zich, dat
zijn 'vriend gezegd had, dat zij acht uur
den-'tijd hadden. Als de Japanners dus
van plan waren de hellingen over te
klimmen, om zich van de „Katesbird"
meester -te maken, zouden zij te laat
komen; de alcohol zou er dan zijn en
de aeroplaan zou vertrekken, vóór zij
in het gezicht waren.
Zijn hersenen, die door een te lang
gespannen gehouden aandacht doodelijk
vermoeid waren, veroorloofden hem niet,
langen tijd zijn gedachten op één punt
te vestigen.
Om d^n slaap te verdrijven, ging hij
mei zijn gedachten naar Midway terug.
(Wat zou Kate nu doen? Niur twee
•dagen geleden had hij met haar en
Forster ontbeten bij het bed van den
pen. Lectuur en verstrooiing blijven noo
dig, terwijl regeeringsmnatreigelen, als
waarop wij boven doelden, ten zeerste
toejuiching verdienen. Alles wat in die
richting gedaan kan worden, mag niet
nagelaten.
Zooals gisteren door ons vermeld, hieef/t
de Fransche regeering besloten den zetel
der regeering van Parijs naar Bordeaux
over te brengen.
Dit besluit toont het best, hoe de toe
stand op het westelijk' front van den
Europeeschen oorlog moet worden op
gevat. De overbrenging van (den zetel
der regeering van Parijs naar Bordeaux
geeft het bewijs, dat die verantwoordelijke
ministers de insluiting van Parijs niet
alleen mogelijk, maar waarschijhilijk ach
ten. i
De in voortgang zijnde insluiting van
Parijs in het Noorden 'heeft dien vorm
van een halve ellips verkregen, die ge
trokken wordt over de vesjtingen La Fère,
Retbel 'en vermoedelijk! .Nancy. ,W|estelijk
van La Fère buigt de gebogen lijn, di-e
(over (deze plaatsen (Wan getrokken worden,
zich eenigszins naar het Zuiden, omdat,
zoo als een bericht der 'Fransche legatie
meldt, de linjkervleugel «dier verbondenen
in Zuidelijke len Zuidwestelijke richting
heeft moeten (doorbuigen ten gevolge van
den druk, die daar door den rechtervLeu-
gel der Duitschers wend uitgeoefend!.
Cijferen wij uit bedoeld bericht weg de
mediedeeling over de „successen, yeikre-
gen .op |alle andere.ipunten van aanraking"
(kan men van successen ^preken, als men
steeds wijken moet?) dan vallen als voor
de Franschen gunstige verschijnselen twee
dingen te boeken:
Vooreerst js het den Duits chers
blijkbaar niet of althans nog niet gelukt,
dien vestingengordel tusscben „la trouée
de la Me use" en „la trouée de Belfort"
teforceeren, ondanks dien [geduchten troe-
penaanvoer van het front in Noord-Frank
rijk, via België (de veelbesproken 160
treinen met soldaten).
Inde tweede p IIja a t s geschiedt de
terugtocht van het Fransch-Engelsdhe le
ger en de concentratie daarvan ondier de
muren der vestinggordel van Parijs met
orde en waardig. De vertwijfeling van
1870, ide wilde vlucht van diestifds valit
thans niet waar te nemen.
Over de beteekenis der Verplaatsing
van den
zetel der Fransche regeering naar
Bordeaux
geeft het „Vad." een interessante be
schouwing. i
Wiat de overbrenging der Regeering
naar Bordeaux aangaat, valt op te mer
ken, aldus het blad, jdat hier vrijwel het
omgekeerde gebeurt van wat in België
reeds geschied is, en in Holland 'óók
zou worden gedaan. In België heeft, zoo
dra ernstig gevaar voor de 'hoofdstad
slapenden commandant; men had over
de reis gesproken; zij geloofde zeker,
dat de vliegers het groote Hawaï-eiland
zouden bereiken en zij had den jongen
man de ontdekking van den archipel
door kapitein Cook verteld en tevens
diens tragischen dood.
De beroemde zeevaarder was den
17 Januari 1778 op het eiland Kauaï
geland, waar hij geestdriftig werd ont
vangen; de priesters hadden hem een
ouden „Lano" genoemd, die terugkwam
van een groote reis; de geheele bevol
king had zich voor hem op de knieën
geworpen en hem bij wijze van offer
vruchten en schapen ten geschenke ge
geven.
Maar de Engelschen hadden misbruik
van de gastvrijheid van de bevolking
gemaakt; zij hadden zich als harde
meesters doen gevoelen, te zware be
lastingen geheven, de stamhoofden en
priesters lastig gevallen. En op zekeren
dag, toen Cook met de „Resolution"
en de „Discovery" op de Zuidkust van
het groote Hawaï-eiland was geland en
een tempel had laten afbreken, daar hij
hout noodig had, werd hij plotseling
door een woedende menigte overvallen
en door eeij lansworp gedood.
En Maurice Rimbaut herinnerde zich,
dat dit historische feit in de baai van
Kedala-Kehus had plaats gehad, vlak bij
dreigde, die Regeering zich opgesloten
in Antwerpen, het laatste rédu.t. In ons
land zou de Regeering, zoodra Den Haag
ook maar het geringste gevaar liep, er.
misschien zelfs lang voor dien tijd, uit
de residentie wordien overgebracht naar
de hoofdstad, binnen de sterke stelling
Amsterdam, ons laatste reduit.
Maar bij de defensie van het Fransche
grondgebied gaat men Van e>en geheel
andere gedachte uit. De hoofdstad van
Frankrijk, gemiddeld 210 K-M,. van de
Noordgrens gelegen, ligt meier dan 700
K.M. van de Zuidgrens. Een vijand, die
de 210 K.M. van tde Noordgrens tot voor
Parijs, die hem voet voor voet is betwist,
ten slotte heeft afgelegd, vindt daarachter
een ander Frankrijk, van meer dan 700
(K.Mr jafstands (tot aan ;de Pyreneeën, Door
zich op te sluiten in Parijs, zou de Fran
sche Regeering dit alles prijsgeven. De
hoofdstad van Franikrijk is niet haar
laatste réduit; daarachter ligt een ge
deelte van het land, .dat veel, veel grooter
is, wel meer (dan 4 maal zoo groot ze'.fe
dan wat van het Noorden uit tot Parijs
toe te bezettan vieL Door in Parijs te
blijven, zou de Fransche Regeering» in
dien fde hoofdstad na 'een [korter of langer
beleg viel, dit grootere 'deel prijsgeven,
en -dit wil noch 'mag zij doen. Zij ver
kiest daarom het vertrek naar een andere
Fransche stad, veel verder van het oor-
iogstooneel gelegen (die rechte afstan^
tusschen Parijs en Bordeaux is 500 K.M.)
boven het gievaar van afgesneden te wor
den van het overige land. Het is bijna
niet te denken, dit Bordeaux ooit ernstig
gevaar zou loopen. Maar ware dit het ge-
pal dan Istaat de (Regeering den weg open,
om zich naar Toulouse, naar Marseille
naar Avignon, naar Lyon, of naar welke,
nog vrije stad ooik, te verplaatsen, het
geen haar onmogelijk zou wezen, indien
zij zich in Parijs liet opsluiten.
Bovendien is volkomen juist wat in een
Fransch communiqué wordt gezegd, n.l.
dat het niet aanwezig zijn van de Regee
ring in Parijs meer vrijheid aan het op
perbevel geeft, (om zich pitslu/tjend te rich
ten naar hetgeen de strategie bij di ver
dediging ider stad eischt. Imdlien de Re
geering binnen de vesting Parijs bleef,
zou de Fransche generale staf daarmede
telkens rekening hebben te houden bij
haar methode van defensie, en indien
het ooit tot de overgave mocht komen,
zou zij daardoor bij de onderhandelin
gen in veel onvoordeeliger positie zijn
dan indien de Regeering er niet was.
De slag tusschen Oostenrijkers en
Russen.
Over den grooten slag tusrphen Rus
sen en Oostenrijker^ die zich uitstrekt
over een front van Lublin in Polen tot
de rivier Onita Lipa in Galicië, ten Zuid
westen van Lemberg, Zijn nieuwe berich
ten gekomen, zoowel van Russi-dhe als
van Oostenrijksche zjjde en merkwaar,
digerwijs komen die berichten tamelijk
wel overeen.
Lemberg, zoo zegt de Oostenrijksche
generale staf, is nog in onze handen^
maar onze positie tegenover een over-
den vulkaan, waar hij zich bevond. Aan
stonds, als hij naar het Oosten zou ver
trekken, zou hij in het voorbijgaan de
pyramide bemerken, die door de Engel-
sche regeering aan de kust is opgericht
ter gedachtenis aan den grooten zee
vaarder.
Van de zee, waar hij onwillekeurig
naar gekeken had, richtte hij zijn blik
naar den krater.
Het vuurmeer betooverde hem.
Door het lange zien naar de schitte
rende vlammen de haren van de go
din Pelé, zegt de Kanaksche legende
begonnen zijn oogen te knippen.
Maurice Rimbaut dacht aan de goud
kleurige haren van Kate. Z,ijh oogen
sloten zich. I
Eendelijk maakte de slaap zidh van
hem meester. i
De zon stond reedsl. hoog aan den'
hemel', de hitte was bijna ondragelijk,
Hij sleepte zich naar een bosthje boom-
Varens, idat pp eenjgen afsftand lag, kroop
onder 4e bladeren en vïel spoedig in!
diepen slap.
Een geweerschot deed hem ontwaken.
Tegelijkertijd herkende hij de stem
van luitenant Forster, die hem riep.
Met een sprong was) hij op de been.
Archibald!
Ha! Ik was bang, dat ik u niet
meer zou Vinden. Ik ben beneden aan
madhtig Ruists/ch leger it daar zeer
moedelTjk. i
Begrijpelijkerwijze ia het Russische be
richt over dit gedeelte van den strijd veetl
uitvoeriger. Het vertelt ons dat deOos1-
tenrijkers, vervolgd door de Russische
troepen, zidh over de Onita Lipa, ten
Zuidwesten van Lemberg, al1 vechtende
hebben moeten terugtrekken.
Het waren vier Oostenrijlksdhe leger
corpsen, die hier werden verskgen. In
verband met deze omtrekkende blewé-
gimg van het Zuidwesten ,uit, en het
woordje „nog" in de Oostenrijksche me-
dedbeeling over Lemberg, mag men aan
nemen, dat deze plaats spoedig door
de Russen zal worden bezet Een vesf.
ting in den modernen zin 4" woords
sdhijnt Lemberg niet te zijn. Er zijn ech
ter nog zeer verouderde versterkingen
om' de stad.
Op den Oostenrijkschen linkervleu
gel bij Lublin staat, gelijk bekend, gene-
n er aal' Dankl, de overwinnaar van Kras.
nik. |De Oostenrijkers zeggen, dat hij
met succes voorts.trijdt. Volgens de Rus.
sen zijn hier de Oosten rijk sphe aanvallen
afgeslagen ,en heeft de Russische .rech
tervleugel met succes het offensief ge
nomen.
Over het centrum bewaren de Russi
sche berichten het stilzwijgen, terwijl uit
Oostenrijksche bron wordt gemeld, dat
generaal Auffenberg hier een groote)
overwinning heeft behaald en de Russen
over de Bug heeft gedreven.
De indruk, dien wij uit dit alles krij
gen is, dat den toestand op den Oosften-
rijkschen linkervleugel in Polen vrij
wel stationnair is gebleven. In het cen
trum behaalden de Oos enrijkers voordee-
l'enop hun rechtervleugel hebben zij
moeten terugtrekken.
Als hu de militaire medewerker Van
de St. Petersburger (Petrogader) Beurs-
courant gelijk heeft, en het .plan van'
de Russen is geweest om1 den Oostem-
rijkschen rechtervleugel in Galicië met
een overmacht zoodanig in het nauw te
brengen, dat het centrum en de linker
vleugel uit Polen zouden moeten tet-
rugtrekken, dan is het maar de vfraag, in
hoeverre de voordeelen, die rij op dat
tooneel van den strijd hebben behaald,
opwegen tegen de nadeelen, die zij in
het centrum hebben geleden.
De correspondent van de Times"
seinde Maandag uit Petrograd (St Pe
tersburg)
De krijgsverrichtingen van de Rus1-
sen tegen de Oostenrijkers, zijn naar het
oordee. van militaire deskundigen in een
stadium gekomen, waarin de beslissing
ophanden lijkt De vermeestering van
Dzhuchovitze, dat 65 K„M[. ten zuiden
van Lemberg ligt, heeft de verbreking
van de spoorwegverbinding Im'et de forten
aan de Djnester en in Boekowina tenge
volge. Zoodoende is zoowel het zuidelijke
gedeelte van Qalicië als Boekowina van
de rest van Qalicië afgescheiden, be
halve langs een omweg door de Karpa-
then. Een ijzeren rmg sluit zich Om Lem!-
berg heen.
de rots gaan zien, niet wetend, wat
ik er van moest denken ik dacht, dat er
een ongeluk was gebeurd, of wat dan
ook...., Maar alles i& gelukkig in orde/
Maar hoor eens ,de Japanners; komen 1
Een fluitend geluid deed zich hooren
en op den top van den hoogen rots
wand aan den tegenovergestelden kant
van den krater was een blauwachtig wolk
je zichtbaar tusschen de mastikboomen.
Oelukkig, zeide de Amerikaan, wij
hebben goed gedaan den krater over te
steken. W.ij hebben nog min'stens twee
uur vojor ons.
Maar zeide de jonge Franschman,
diie nog niet goed wakker was, ik meen
toch dichtbij te hebben hooren schieten.
- Oe vergist u niet ;ïk Jheb geschoten.
Op twintig meters van hier heb ik een
Japanner neer moeten schieten, die zijn
muilezel niet vooruit wilde laten gaan.
D,e schoft had, toen hij hoorde schieten,
lont geroken, Alle gelen weten Van den
aanval der Japannerszij waren! ,.er op
voorbereid.
Onder het spreken liet de luitenant
zonder een minuut te verliezen' de vaatr
jes afladen.
Gelukkig, vervolgde hij, de beide
anderen waren Kanakken, brave inboor
lingen, die Ik spoedig met een flinke
fooi gerust heb gesjtel'd. En dan de op
zichter, een halve blanke, die mij den
Duitschers en Russen.
Van de zijde der Duitschers schijnt
ook in Polen eenlge actie te begin
nen alls zoodanig beschouwen wij het
bezetten Van de groote Roolsche fa
brieksstad Lodz, een operatie, die de
Diuitschers blijkbaar van uit de grens
stad Katisch, in samenwerking met de
Oostenrijkers uit Sil'ezië hebben verricht
Voor het overige schijint dit een on
derneming te wezen, die geheel op zich
zelf staat, evenals de ^trijd der Russen
in het Noorden van Oost-Pruisen.
Gemengde Oorlogsberichten.
Samoa capituleert. Welling
ton, de Duitsche gouverneur van Samoa,
heeft gecapituleerd, en is nu als krijgs
gevangene naar de Fidzji-eilanden ge,,
zonden.
De Leuvensche Benedictij
nen. Wïj zijn ten zeerste verheugd
aan de talrijke vrienden en vereerders
van de Benedictijnen van den Keizers
berg te Leuven, aldus de „Msbd.", te
kunnen (mededeelen, dat zij behouden te
Maria-Laach zijn aangekomen en in de
abdij laldaar zijn opgenomen.
Wij <meenen te kunnen zeglgen', dat Ide
geheele oommunauteit daar behouden is
'gearriveerd, want op onze telegrafische
navraag werd ons het volgende cat ego-
arische antwoord toegeseind: „Kommuni.
tat Von Loewen wohlbehalten bei uns"
(de oommunauteit Van Leuven is behou
den bij ons.)
De Mbret vertrokken. De
„Agenzia Stefani" meldt, naar het
„Hbd." verneemt, uit Durazzo: Prins
Wilhelm1 von Wied is hedenmorgen te
8 uur aan boord van het Italiaansche
^oorlogsschip „Misurata" naar Venetië
vertrokken.
Z. H. Paus Benedictus XV.
Zoodra de verkiezing, waarbij kardi
naal della Chiesa tot Paus gekozen werd,
geëindigd was, werdlen, aldus bericht een
Reuter-telegram, mgr. Boggiani d'e secre
taris van het Conclaaf en de ceremonie
meester in de Saxtijinscbe'kapel binnen
geleid. f
De deken van het H„ College, met
de dekens van idle kardinaal-priesters en
de kardinaal-diakens naast zich, boog vooir
den zetel van kardinaal della Chiesa, en
vroeg hem volgens het voorgeschreven
ceremonieel, of hij deze keuze aan
vaardde.
Oip het bevestigend antwoord van kar
dinaal della Chiesa, Vroeg 'de deken van
het H. College, welden naam de nieuwe
Paus wilde aannemen, waarop jieze ant
woordde Benedictus XV.
[Boggiani, geassisteerd door verschil
lende oeremoniarii, maakte daarna een
officiëele acte op van de ..verkiezing en
4é aanvaarding.
Vervolgens liet men de oonclavisten in
de Sixtijnsche kapel binnen, die den nieu
wen Paus naar de Vestiaire vergezelden,
waar deze zich in witte kousen, rooda
schoenen, witte toga, kooihemid! en rood
schoudermanteltje kleedde.
weg heeft gewezen; zlonder hem1, zou
ik door een diepe rotsspleet tegenge
houden zijn en ik zou minstens' een uur
noodig hebben gehad o(m den weg te vim-
den. Een uur, dat we gelukkig hu arnb
ders kunnen gebruikcen.
En nadat de vaatjes veilig achter een
rotsblok waren geplaatst, deed de Ame
rikaan de Kanakken ook de l'eege benzi-
nebussjen halen.
Het waren twee prachtige typen var
het Hawaïaansche ras, met een gebronsd
lichaam en zeer zachte oogen; de op
zichter een kleurling met een gebruinde
huid ,en kroeshaar. Alle drie droeger
volgens de „mode" op deze eilander.
sljingers) bloemen om den hals.
Trek de muilezel achter de rob
beval1 de Amerikaan, het heeft geen zi
de muilezels aan de kogels van die ve
vloekte Japs bloot te stellen.., Qelul
kig zijn het matrozenzij schieten ah
kalveren. Hoe groot is de afstand: vijf
tien a zestien honderd mieter.
'Het is waar, dat fs geen h'ee
gunstige afsttand. Hun wijze van sdhiete.
bewijst, 'dat zij beter met de stukke:,
kunnen schieften dan zich van hun natio
naal wapen bedienen^ het geweer dri
saka.
(Wordt vervolgd.)
